پرش به محتوا

تواضع در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'نیاز' به 'نیاز'
جز (جایگزینی متن - ' ]]' به ' [[')
جز (جایگزینی متن - 'نیاز' به 'نیاز')
خط ۳۱: خط ۳۱:
*این [[فضیلت]] بزرگ را، به اعتبار آنچه بدان تعلّق می‌گیرد، به اقسامی چند می‌توان تقسیم نمود:
*این [[فضیلت]] بزرگ را، به اعتبار آنچه بدان تعلّق می‌گیرد، به اقسامی چند می‌توان تقسیم نمود:
===[[تواضع]] در برابر [[خداوند متعال]]===
===[[تواضع]] در برابر [[خداوند متعال]]===
*این نوع، [[برترین]] انواع [[تواضع]] است که خود، از چندین مرتبه برخوردار است. مرتبه نخست آن [[دعا]] و [[راز]] و [[نیاز]] با [[حضرت]] [[حقّ]] است، که گویا در شمار [[برترین]] [[عبادات]] قرار دارد. بنا بر [[روایات اهل بیت]]{{عم}}، [[دعا]] حتّی از نمازهای نافله نیز [[برتر]] است. دعاهائی نظیر دعای [[خضر]] - مشهور به [[دعای کمیل]] -، دعای [[عرفه]]، دعای [[ابوحمزه ثمالی]] و [[مناجات]] شعبانیّه - که گویا تمامیِ [[اهل بیت]]{{عم}} بر [[خواندن]] آن [[اصرار]] و مداومت داشته‌اند، در شمار رفیع‌ترین ادعیه‌ای است، که [[معارف الهی]] را با بالاترین مراتب [[خضوع]] در برابر [[حضرت حق]] به نمایش در می‌آورد: {{متن قرآن|إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي}}<ref>«بی‌گمان این منم خداوند که هیچ خدایی جز من نیست، مرا بپرست و نماز را برای یادکرد من بپا دار» سوره طه، آیه ۱۴.</ref>
*این نوع، [[برترین]] انواع [[تواضع]] است که خود، از چندین مرتبه برخوردار است. مرتبه نخست آن [[دعا]] و [[راز]] و نیاز با [[حضرت]] [[حقّ]] است، که گویا در شمار [[برترین]] [[عبادات]] قرار دارد. بنا بر [[روایات اهل بیت]]{{عم}}، [[دعا]] حتّی از نمازهای نافله نیز [[برتر]] است. دعاهائی نظیر دعای [[خضر]] - مشهور به [[دعای کمیل]] -، دعای [[عرفه]]، دعای [[ابوحمزه ثمالی]] و [[مناجات]] شعبانیّه - که گویا تمامیِ [[اهل بیت]]{{عم}} بر [[خواندن]] آن [[اصرار]] و مداومت داشته‌اند، در شمار رفیع‌ترین ادعیه‌ای است، که [[معارف الهی]] را با بالاترین مراتب [[خضوع]] در برابر [[حضرت حق]] به نمایش در می‌آورد: {{متن قرآن|إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي}}<ref>«بی‌گمان این منم خداوند که هیچ خدایی جز من نیست، مرا بپرست و نماز را برای یادکرد من بپا دار» سوره طه، آیه ۱۴.</ref>
*[[برترین]] مراتب آن نیز، عبودیّت مطلق است؛ که حتّی از [[رسالت]] نیز [[برتر]] شمرده شده، بلکه [[رسالت]] را فرع بر آن و نشأت گرفته از آن می‌دانند.
*[[برترین]] مراتب آن نیز، عبودیّت مطلق است؛ که حتّی از [[رسالت]] نیز [[برتر]] شمرده شده، بلکه [[رسالت]] را فرع بر آن و نشأت گرفته از آن می‌دانند.
*[[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرموده‌اند: "خدایا! برای [[عزّت]] من همین کافی که [[بنده]] تو باشم، و برای فخر من همان که تو [[پروردگار]] من باشی؛ خدایا تو آن‌گونه‌ای که من [[دوست]] می‌دارم، پس مرا نیز چنان قرار ده که تو [[دوست]] می‌داری" <ref>{{متن حدیث| إِلَهِي كَفَى بِي عِزّاً أَنْ أَكُونَ‌ لَكَ‌ عَبْداً وَ كَفَى بِي فَخْراً أَنْ تَكُونَ لِي رَبّاً أَنْتَ كَمَا أُحِبُّ فَاجْعَلْنِي كَمَا تُحِبُّ}}؛ بحار الأنوار، ج۷۴، ص۴۰۲. </ref>.
*[[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرموده‌اند: "خدایا! برای [[عزّت]] من همین کافی که [[بنده]] تو باشم، و برای فخر من همان که تو [[پروردگار]] من باشی؛ خدایا تو آن‌گونه‌ای که من [[دوست]] می‌دارم، پس مرا نیز چنان قرار ده که تو [[دوست]] می‌داری" <ref>{{متن حدیث| إِلَهِي كَفَى بِي عِزّاً أَنْ أَكُونَ‌ لَكَ‌ عَبْداً وَ كَفَى بِي فَخْراً أَنْ تَكُونَ لِي رَبّاً أَنْتَ كَمَا أُحِبُّ فَاجْعَلْنِي كَمَا تُحِبُّ}}؛ بحار الأنوار، ج۷۴، ص۴۰۲. </ref>.
خط ۴۵: خط ۴۵:
*[[امام صادق]]{{ع}} نیز در اشاره به همین مرتبه، در [[تفسیر]] [[آیه کریمه]]: {{متن قرآن|وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا}}<ref>«و خداوند را نام‌های نیکوتر است، او را بدان‌ها بخوانید!» سوره اعراف، آیه ۱۸۰.</ref> فرموده‌اند:"به‌خدا قسم ما اسماء من حسنای [[الهی]] هستیم" <ref>{{متن حدیث| نَحْنُ‌ وَ اللَّهِ‌ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى‌}}؛ اصول کافی، ج۱، ص۱۴۳.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۱۶۲.</ref>.
*[[امام صادق]]{{ع}} نیز در اشاره به همین مرتبه، در [[تفسیر]] [[آیه کریمه]]: {{متن قرآن|وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا}}<ref>«و خداوند را نام‌های نیکوتر است، او را بدان‌ها بخوانید!» سوره اعراف، آیه ۱۸۰.</ref> فرموده‌اند:"به‌خدا قسم ما اسماء من حسنای [[الهی]] هستیم" <ref>{{متن حدیث| نَحْنُ‌ وَ اللَّهِ‌ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى‌}}؛ اصول کافی، ج۱، ص۱۴۳.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۱۶۲.</ref>.
*[[امام هادی]]{{ع}} نیز در [[تفسیر]] [[آیه مبارکه]]: {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّمَا فِي الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلَامٌ وَالْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ مَا نَفِدَتْ كَلِمَاتُ اللَّهِ }}<ref>«و اگر همه درختان روی زمین قلم می‌گردید و دریا را هفت دریای دیگر یاری می‌رساند (و همه مرکّب می‌شد) نوشتن کلمات خداوند پایان نمی‌پذیرفت» سوره لقمان، آیه ۲۷.</ref>؛ فرموده‌اند:"در این [[آیات]]، منظور از کلمات اللّه ما هستیم" <ref>{{متن حدیث| نحن کلمات الله فِي‌ هَذِهِ‌ الْآيَات‌}}</ref>.
*[[امام هادی]]{{ع}} نیز در [[تفسیر]] [[آیه مبارکه]]: {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّمَا فِي الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلَامٌ وَالْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ مَا نَفِدَتْ كَلِمَاتُ اللَّهِ }}<ref>«و اگر همه درختان روی زمین قلم می‌گردید و دریا را هفت دریای دیگر یاری می‌رساند (و همه مرکّب می‌شد) نوشتن کلمات خداوند پایان نمی‌پذیرفت» سوره لقمان، آیه ۲۷.</ref>؛ فرموده‌اند:"در این [[آیات]]، منظور از کلمات اللّه ما هستیم" <ref>{{متن حدیث| نحن کلمات الله فِي‌ هَذِهِ‌ الْآيَات‌}}</ref>.
*[[اقرار]] به این [[مقامات]]، [[نیاز]] به پرورش [[روح]] [[تواضع]] در [[انسان]]، و نیز [[ادراک]] [[معارف]] والای [[اهل بیت]]{{ع}} دارد. از این رو است که تفاوت بسیاری در دیدگاه [[عالمان شیعه]] در این زمینه به چشم می‌آید. ما بدون آنکه به این مطلب عمیق وارد شویم، تنها به بندی از [[دعای مأثور]] از [[حضرت ولی‌عصر]]{{ع}} اشاره می‌کنیم. در فرازی از این [[دعا]]، که [[شیعیان]] را به [[خواندن]] آن در تمامی روزهای [[ماه رجب]] امر فرموده‌اند، چنین آمده است: "هیچ تفاوتی میان تو و آنان نیست، مگر آنکه آنان [[بنده]] تو و آفریده تو هستند... تو به‌واسطۀ آنان [[آسمان]] و زمینت را انباشته نمودی، تا [[آشکار]] شود که هیچ خدائی جز از تو وجود ندارد" <ref>{{متن حدیث| لَا فَرْقَ‌ بَيْنَكَ‌ وَ بَيْنَهَا إِلَّا أَنَّهُمْ عِبَادُكَ وَ خَلْقُكَ... فَبِهِمْ مَلَأْتَ سَمَاءَكَ وَ أَرْضَكَ حَتَّى ظَهَرَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ}}؛ مفاتیح الجنان، دعاء کلّ یوم من شهر رجب، الخامس.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۱۶۳.</ref>.
*[[اقرار]] به این [[مقامات]]، نیاز به پرورش [[روح]] [[تواضع]] در [[انسان]]، و نیز [[ادراک]] [[معارف]] والای [[اهل بیت]]{{ع}} دارد. از این رو است که تفاوت بسیاری در دیدگاه [[عالمان شیعه]] در این زمینه به چشم می‌آید. ما بدون آنکه به این مطلب عمیق وارد شویم، تنها به بندی از [[دعای مأثور]] از [[حضرت ولی‌عصر]]{{ع}} اشاره می‌کنیم. در فرازی از این [[دعا]]، که [[شیعیان]] را به [[خواندن]] آن در تمامی روزهای [[ماه رجب]] امر فرموده‌اند، چنین آمده است: "هیچ تفاوتی میان تو و آنان نیست، مگر آنکه آنان [[بنده]] تو و آفریده تو هستند... تو به‌واسطۀ آنان [[آسمان]] و زمینت را انباشته نمودی، تا [[آشکار]] شود که هیچ خدائی جز از تو وجود ندارد" <ref>{{متن حدیث| لَا فَرْقَ‌ بَيْنَكَ‌ وَ بَيْنَهَا إِلَّا أَنَّهُمْ عِبَادُكَ وَ خَلْقُكَ... فَبِهِمْ مَلَأْتَ سَمَاءَكَ وَ أَرْضَكَ حَتَّى ظَهَرَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ}}؛ مفاتیح الجنان، دعاء کلّ یوم من شهر رجب، الخامس.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۱۶۳.</ref>.
۲. [[توسّل]] به [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]]{{عم}} به‌واسطه [[ادعیه]] و اذکاری که از آنان رسیده است. این [[ادعیه]] برای دفع مضار و جلب [[منافع]] دنیائی و آخرتی بسیار [[نافع]] بوده، شاه‌راه [[هدایت]] را در مقابل [[انسان]] می‌گشاید. [[حضرت حق]] در کتاب خویش فرموده است: {{متن قرآن|وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا}}<ref>«و خداوند را نام‌های نیکوتر است، او را بدان‌ها بخوانید» سوره اعراف، آیه ۱۸۰.</ref> و نیز فرموده است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ}}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و به سوی او راه جویید » سوره مائده، آیه ۳۵.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۱۶۳.</ref>.
۲. [[توسّل]] به [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]]{{عم}} به‌واسطه [[ادعیه]] و اذکاری که از آنان رسیده است. این [[ادعیه]] برای دفع مضار و جلب [[منافع]] دنیائی و آخرتی بسیار [[نافع]] بوده، شاه‌راه [[هدایت]] را در مقابل [[انسان]] می‌گشاید. [[حضرت حق]] در کتاب خویش فرموده است: {{متن قرآن|وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا}}<ref>«و خداوند را نام‌های نیکوتر است، او را بدان‌ها بخوانید» سوره اعراف، آیه ۱۸۰.</ref> و نیز فرموده است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ}}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و به سوی او راه جویید » سوره مائده، آیه ۳۵.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۱۶۳.</ref>.
*[[امام صادق]]{{ع}} می‌فرمایند: "ما همان اسماء حسنای [[الهی]] هستیم، که در [[قرآن]] از آن یاد شده؛ و ما همان وسیله‌ای هستیم که در [[قرآن]] آمده است"<ref>{{متن حدیث| نَحْنُ‌ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى‌ فِي‌ الْقُرْآنِ‌ وَ نَحْنُ‌ الْوَسِيلَةُ فِي‌ الْقُرْآنِ}}</ref>
*[[امام صادق]]{{ع}} می‌فرمایند: "ما همان اسماء حسنای [[الهی]] هستیم، که در [[قرآن]] از آن یاد شده؛ و ما همان وسیله‌ای هستیم که در [[قرآن]] آمده است"<ref>{{متن حدیث| نَحْنُ‌ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى‌ فِي‌ الْقُرْآنِ‌ وَ نَحْنُ‌ الْوَسِيلَةُ فِي‌ الْقُرْآنِ}}</ref>
۲۱۸٬۴۳۸

ویرایش