بتپرستی: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'سعیدیانفر، محمد جعفر و ایازی، سید محمد علی، [[فرهنگنامه' به 'سعیدیانفر و ایازی، [[فرهنگنامه'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'سعیدیانفر، محمد جعفر و ایازی، سید محمد علی، [[فرهنگنامه' به 'سعیدیانفر و ایازی، [[فرهنگنامه') |
||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
*[[شیطان]] اولین کسی بود که بتسازی، بتتراشی و بتپرستی را به [[آدمیان]] آموخت، تا بدین وسیله آنان را از [[خداپرستی]] باز دارد. [[پیامبران الهی]] همواره با بتپرستی که ریشه در [[جهل]] و [[خرافات]] داشت [[مبارزه]] میکردند. [[حضرت ابراهیم]]، در معبد بتپرستان با تبر به [[بتشکنی]] پرداخت. [[حضرت علی]]{{ع}} هم در جریان [[فتح مکه]] به شکستن بتهایی پرداخت که [[مشرکان]] در [[کعبه]] نهاده بودند. | *[[شیطان]] اولین کسی بود که بتسازی، بتتراشی و بتپرستی را به [[آدمیان]] آموخت، تا بدین وسیله آنان را از [[خداپرستی]] باز دارد. [[پیامبران الهی]] همواره با بتپرستی که ریشه در [[جهل]] و [[خرافات]] داشت [[مبارزه]] میکردند. [[حضرت ابراهیم]]، در معبد بتپرستان با تبر به [[بتشکنی]] پرداخت. [[حضرت علی]]{{ع}} هم در جریان [[فتح مکه]] به شکستن بتهایی پرداخت که [[مشرکان]] در [[کعبه]] نهاده بودند. | ||
*در زمان [[بعثت پیامبر اسلام]]، [[قریش]] بتهای زیادی داشتند که نام بعضی از آنها در [[قرآن]] نیز آمده است، از قبیل: سُواع، بَعل، عُزّی، لات، مَنات، نَسر، وُدّ، یَعوق، یَغوث و...{{متن قرآن|وَقَالُوا لَا تَذَرُنَّ آلِهَتَكُمْ وَلَا تَذَرُنَّ وَدًّا وَلَا سُوَاعًا وَلَا يَغُوثَ وَيَعُوقَ وَنَسْرًا}}<ref> «و گفتند: هیچعغ گاه از خدایان خویش دست برندارید و هرگز از ودّ و سواع و یغوث و یعوق و نسر، دست نکشید» سوره نوح، آیه ۲۳.</ref>. به [[بت]]، "صَنَم" و "وَثَن" هم گفته میشود<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگنامه دینی (کتاب)|فرهنگنامه دینی]]، ص۴۲.</ref>. | *در زمان [[بعثت پیامبر اسلام]]، [[قریش]] بتهای زیادی داشتند که نام بعضی از آنها در [[قرآن]] نیز آمده است، از قبیل: سُواع، بَعل، عُزّی، لات، مَنات، نَسر، وُدّ، یَعوق، یَغوث و...{{متن قرآن|وَقَالُوا لَا تَذَرُنَّ آلِهَتَكُمْ وَلَا تَذَرُنَّ وَدًّا وَلَا سُوَاعًا وَلَا يَغُوثَ وَيَعُوقَ وَنَسْرًا}}<ref> «و گفتند: هیچعغ گاه از خدایان خویش دست برندارید و هرگز از ودّ و سواع و یغوث و یعوق و نسر، دست نکشید» سوره نوح، آیه ۲۳.</ref>. به [[بت]]، "صَنَم" و "وَثَن" هم گفته میشود<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگنامه دینی (کتاب)|فرهنگنامه دینی]]، ص۴۲.</ref>. | ||
*تردیدی نیست که یکی از مظاهر [[شرک]] در عصر [[بعثت]] [[پیامبر]]، بتپرستی بوده است. این بتپرستی و ارتباطش با [[پیامبر]] به گونههای مختلف توصیف شده است. از نکات برجسته این بحث این است که [[قرآن]] به جای طرح نام [[بتها]]، {{متن قرآن|أَفَرَأَيْتُمُ اللَّاتَ وَالْعُزَّى وَمَنَاةَ الثَّالِثَةَ الْأُخْرَى}}<ref>«آیا بتهای «لات» و «عزّی» را (شایسته پرستش) دیدهاید؟ * و آن سومین بت دیگر «منات» را؟» سوره نجم، آیه ۱۹-۲۰.</ref> از اوصاف و کارکرد یا سابقه بتپرستی آنها سخن میگوید، مثلا از [[دلایل]] [[پرستش]]، شریکان در [[عبادت]]، یا [[علت]] بیفایدگی [[پرستش]] [[بتها]]، آثار و [[اهداف ]] [[مبارزه]]. پرستیدن گوساله به جای [[خدا]]<ref>[[محمد جعفر سعیدیانفر| | *تردیدی نیست که یکی از مظاهر [[شرک]] در عصر [[بعثت]] [[پیامبر]]، بتپرستی بوده است. این بتپرستی و ارتباطش با [[پیامبر]] به گونههای مختلف توصیف شده است. از نکات برجسته این بحث این است که [[قرآن]] به جای طرح نام [[بتها]]، {{متن قرآن|أَفَرَأَيْتُمُ اللَّاتَ وَالْعُزَّى وَمَنَاةَ الثَّالِثَةَ الْأُخْرَى}}<ref>«آیا بتهای «لات» و «عزّی» را (شایسته پرستش) دیدهاید؟ * و آن سومین بت دیگر «منات» را؟» سوره نجم، آیه ۱۹-۲۰.</ref> از اوصاف و کارکرد یا سابقه بتپرستی آنها سخن میگوید، مثلا از [[دلایل]] [[پرستش]]، شریکان در [[عبادت]]، یا [[علت]] بیفایدگی [[پرستش]] [[بتها]]، آثار و [[اهداف ]] [[مبارزه]]. پرستیدن گوساله به جای [[خدا]]<ref>[[محمد جعفر سعیدیانفر|سعیدیانفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۲۱۸-۲۲۳.</ref>. | ||
==واژهشناسی== | ==واژهشناسی== | ||
خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
#و غیر از خدای یگانه خدایانی به [[پرستش]] گرفتند، تا مگر آنها [[یاری]] شوند. {{متن قرآن|وَاتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ آلِهَةً لَعَلَّهُمْ يُنْصَرُونَ}}<ref>«و به جای خداوند خدایانی برگزیدند بدین امید که یاوری شوند» سوره یس، آیه ۷۴.</ref> | #و غیر از خدای یگانه خدایانی به [[پرستش]] گرفتند، تا مگر آنها [[یاری]] شوند. {{متن قرآن|وَاتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ آلِهَةً لَعَلَّهُمْ يُنْصَرُونَ}}<ref>«و به جای خداوند خدایانی برگزیدند بدین امید که یاوری شوند» سوره یس، آیه ۷۴.</ref> | ||
#یا [[دلیل]] آنها این است که غیر از [[خدا]]، را به منزله معبودانی، برای [[تقرب]] [به [[خدا]]] [[اختیار]] کرده بودند، بلکه آنان را [[یاری]] نکردند و از دستشان دادند؟ {{متن قرآن|فَلَوْلَا نَصَرَهُمُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ قُرْبَانًا آلِهَةً بَلْ ضَلُّوا عَنْهُمْ}}<ref>«پس چرا آن خدایانی که (کافران) به جای خداوند، برای تقرّب (به خداوند به پرستش) گرفته بودند یاریشان نکردند؟ بلکه از نظرشان ناپدید شدند و این بود دروغ آنان و آنچه از خود برمیساختند» سوره احقاف، آیه ۲۸.</ref> | #یا [[دلیل]] آنها این است که غیر از [[خدا]]، را به منزله معبودانی، برای [[تقرب]] [به [[خدا]]] [[اختیار]] کرده بودند، بلکه آنان را [[یاری]] نکردند و از دستشان دادند؟ {{متن قرآن|فَلَوْلَا نَصَرَهُمُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ قُرْبَانًا آلِهَةً بَلْ ضَلُّوا عَنْهُمْ}}<ref>«پس چرا آن خدایانی که (کافران) به جای خداوند، برای تقرّب (به خداوند به پرستش) گرفته بودند یاریشان نکردند؟ بلکه از نظرشان ناپدید شدند و این بود دروغ آنان و آنچه از خود برمیساختند» سوره احقاف، آیه ۲۸.</ref> | ||
#[[اهل کتاب]] برای دلخوشی [[مشرکان]] میگفتند که این [[بتها]] شما را به [[حق]] نزدیکتر میسازد: {{متن قرآن|وَيَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هَؤُلَاءِ أَهْدَى مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا}}<ref>«آیا به کسانی که بهرهای (اندک) از کتاب آسمانی داده شده است ننگریستهای (که چگونه) به «جبت» و «طاغوت» ایمان دارند و درباره کافران میگویند که اینان رهیافتهتر از مؤمنانند؟!» سوره نساء، آیه ۵۱.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیانفر| | #[[اهل کتاب]] برای دلخوشی [[مشرکان]] میگفتند که این [[بتها]] شما را به [[حق]] نزدیکتر میسازد: {{متن قرآن|وَيَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هَؤُلَاءِ أَهْدَى مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا}}<ref>«آیا به کسانی که بهرهای (اندک) از کتاب آسمانی داده شده است ننگریستهای (که چگونه) به «جبت» و «طاغوت» ایمان دارند و درباره کافران میگویند که اینان رهیافتهتر از مؤمنانند؟!» سوره نساء، آیه ۵۱.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیانفر|سعیدیانفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۲۱۸-۲۲۳.</ref>. | ||
==[[شرک در عبادت]]== | ==[[شرک در عبادت]]== | ||
خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
#[[اهل کتاب]] - [[یهود]] - که در باره [[قرآن]] بهانهجوئی میکنند [[درک]] درستی از [[توحید]] ندارند و پیشنیان آنان با بهانهجوئی از پیامبرشان [[موسی]] به [[شرک]] [[عبادت]] گوساله زرین دچارشدند: {{متن قرآن|يَسْأَلُكَ أَهْلُ الْكِتَابِ أَنْ تُنَزِّلَ عَلَيْهِمْ كِتَابًا مِنَ السَّمَاءِ فَقَدْ سَأَلُوا مُوسَى أَكْبَرَ مِنْ ذَلِكَ}}<ref>«اهل کتاب از تو میخواهند که برای آنان کتابی از آسمان فرود آوری ؛ از موسی درخواستی بزرگتر از این کردند و گفتند: خداوند را آشکارا به ما بنما! و آذرخش آنان را برای ستمشان فرا گرفت. سپس گوساله (پرستی) را پس از آنکه برهانها (ی روشن) برای آنان آمده بود برگ» سوره نساء، آیه ۱۵۳.</ref> {{متن قرآن|ثُمَّ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ}}<ref>«اهل کتاب از تو میخواهند که برای آنان کتابی از آسمان فرود آوری ؛ از موسی درخواستی بزرگتر از این کردند و گفتند: خداوند را آشکارا به ما بنما! و آذرخش آنان را برای ستمشان فرا گرفت. سپس گوساله (پرستی) را پس از آنکه برهانها (ی روشن) برای آنان آمده بود برگ» سوره نساء، آیه ۱۵۳.</ref> | #[[اهل کتاب]] - [[یهود]] - که در باره [[قرآن]] بهانهجوئی میکنند [[درک]] درستی از [[توحید]] ندارند و پیشنیان آنان با بهانهجوئی از پیامبرشان [[موسی]] به [[شرک]] [[عبادت]] گوساله زرین دچارشدند: {{متن قرآن|يَسْأَلُكَ أَهْلُ الْكِتَابِ أَنْ تُنَزِّلَ عَلَيْهِمْ كِتَابًا مِنَ السَّمَاءِ فَقَدْ سَأَلُوا مُوسَى أَكْبَرَ مِنْ ذَلِكَ}}<ref>«اهل کتاب از تو میخواهند که برای آنان کتابی از آسمان فرود آوری ؛ از موسی درخواستی بزرگتر از این کردند و گفتند: خداوند را آشکارا به ما بنما! و آذرخش آنان را برای ستمشان فرا گرفت. سپس گوساله (پرستی) را پس از آنکه برهانها (ی روشن) برای آنان آمده بود برگ» سوره نساء، آیه ۱۵۳.</ref> {{متن قرآن|ثُمَّ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ}}<ref>«اهل کتاب از تو میخواهند که برای آنان کتابی از آسمان فرود آوری ؛ از موسی درخواستی بزرگتر از این کردند و گفتند: خداوند را آشکارا به ما بنما! و آذرخش آنان را برای ستمشان فرا گرفت. سپس گوساله (پرستی) را پس از آنکه برهانها (ی روشن) برای آنان آمده بود برگ» سوره نساء، آیه ۱۵۳.</ref> | ||
#[[شرک]] در [[پرستش]] و [[عبادت]] گوساله سبب استحقاق [[غضب الهی]] و [[ذلت]] در [[زندگی]] دنیائی آنان است {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ سَيَنَالُهُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَذِلَّةٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا}}<ref>«به زودی به کسانی که گوساله را (به پرستش) گرفتند در زندگانی این جهان خشمی از سوی پروردگارشان و خواری خواهد رسید و اینگونه ما دروغبافان را کیفر میدهیم» سوره اعراف، آیه ۱۵۲.</ref> | #[[شرک]] در [[پرستش]] و [[عبادت]] گوساله سبب استحقاق [[غضب الهی]] و [[ذلت]] در [[زندگی]] دنیائی آنان است {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ سَيَنَالُهُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَذِلَّةٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا}}<ref>«به زودی به کسانی که گوساله را (به پرستش) گرفتند در زندگانی این جهان خشمی از سوی پروردگارشان و خواری خواهد رسید و اینگونه ما دروغبافان را کیفر میدهیم» سوره اعراف، آیه ۱۵۲.</ref> | ||
#[[اهل کتاب]] [[احبار]] رهبان را ارباب خود و شریک [[خدا]] در [[عبادت]] قرار دادند و [[مسیحیان]] [[عیسی بن مریم]] را در حالیکه [[پرستش]] و [[عبادت]] مخصوص [[خداوند]] است و فقط به آن امر شده بودند {{متن قرآن|اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَالْمَسِيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا إِلَهًا وَاحِدًا لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ سُبْحَانَهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ}}<ref>«آنان دانشوران دینی و راهبان خود را به جای خداوند پروردگاران خویش برگزیدهاند و نیز مسیح پسر مریم را در حالی که جز این فرمان نیافتهاند که خدایی یگانه را بپرستند که خدایی جز او نیست؛ پاکا که اوست از شرکی که میورزند» سوره توبه، آیه ۳۱.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیانفر| | #[[اهل کتاب]] [[احبار]] رهبان را ارباب خود و شریک [[خدا]] در [[عبادت]] قرار دادند و [[مسیحیان]] [[عیسی بن مریم]] را در حالیکه [[پرستش]] و [[عبادت]] مخصوص [[خداوند]] است و فقط به آن امر شده بودند {{متن قرآن|اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَالْمَسِيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا إِلَهًا وَاحِدًا لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ سُبْحَانَهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ}}<ref>«آنان دانشوران دینی و راهبان خود را به جای خداوند پروردگاران خویش برگزیدهاند و نیز مسیح پسر مریم را در حالی که جز این فرمان نیافتهاند که خدایی یگانه را بپرستند که خدایی جز او نیست؛ پاکا که اوست از شرکی که میورزند» سوره توبه، آیه ۳۱.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیانفر|سعیدیانفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۲۱۸-۲۲۳.</ref>. | ||
==[[علت]] بیفایدگی [[پرستش]] [[بتها]]== | ==[[علت]] بیفایدگی [[پرستش]] [[بتها]]== | ||
خط ۱۱۶: | خط ۱۱۶: | ||
#[[خداوند]] به [[پیامبر]] میگوید به [[مشرکین]] بگو [[خدا]] [[گواه]] میان من و شما است و آنهائی که به [[باطل]] میگروند و به [[خدا]] [[کافر]] میشوند، زیان کارانند. {{متن قرآن|قُلْ كَفَى بِاللَّهِ بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ شَهِيدًا يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالَّذِينَ آمَنُوا بِالْبَاطِلِ وَكَفَرُوا بِاللَّهِ أُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ}}<ref>«بگو: خداوند، میان من و شما گواه بس (که) آنچه را در آسمانها و زمین است میداند و آنان که به باطل ایمان آورده و به خداوند کفر ورزیدهاند زیانکارند» سوره عنکبوت، آیه ۵۲.</ref> | #[[خداوند]] به [[پیامبر]] میگوید به [[مشرکین]] بگو [[خدا]] [[گواه]] میان من و شما است و آنهائی که به [[باطل]] میگروند و به [[خدا]] [[کافر]] میشوند، زیان کارانند. {{متن قرآن|قُلْ كَفَى بِاللَّهِ بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ شَهِيدًا يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالَّذِينَ آمَنُوا بِالْبَاطِلِ وَكَفَرُوا بِاللَّهِ أُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ}}<ref>«بگو: خداوند، میان من و شما گواه بس (که) آنچه را در آسمانها و زمین است میداند و آنان که به باطل ایمان آورده و به خداوند کفر ورزیدهاند زیانکارند» سوره عنکبوت، آیه ۵۲.</ref> | ||
#[[امنیت]] قرار داده شده در [[حرم]] از سوی [[خداوند]] و [[ناامنی]] بیرون [[حرم]] و اینکه [[خداوند]] به [[پیامبر]] میفرماید چگونه [[بت پرستان]] [[امنیت]] حرمرا نمیبینند و به بتهای [[باطل]] میگروند. {{متن قرآن|أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا حَرَمًا آمِنًا وَيُتَخَطَّفُ النَّاسُ مِنْ حَوْلِهِمْ أَفَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُونَ}}<ref>«آیا ندیدهاند که ما حرمی امن پدید آوردیم (که در آن هیچ چیز را در نمیبرند) در حالی که (بیرون از شهر مکّه) مردم از پیرامونشان ربوده میشوند؟ پس آیا به باطل باور دارند و نعمت خداوند را انکار میکنند؟» سوره عنکبوت، آیه ۶۷.</ref> | #[[امنیت]] قرار داده شده در [[حرم]] از سوی [[خداوند]] و [[ناامنی]] بیرون [[حرم]] و اینکه [[خداوند]] به [[پیامبر]] میفرماید چگونه [[بت پرستان]] [[امنیت]] حرمرا نمیبینند و به بتهای [[باطل]] میگروند. {{متن قرآن|أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا حَرَمًا آمِنًا وَيُتَخَطَّفُ النَّاسُ مِنْ حَوْلِهِمْ أَفَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُونَ}}<ref>«آیا ندیدهاند که ما حرمی امن پدید آوردیم (که در آن هیچ چیز را در نمیبرند) در حالی که (بیرون از شهر مکّه) مردم از پیرامونشان ربوده میشوند؟ پس آیا به باطل باور دارند و نعمت خداوند را انکار میکنند؟» سوره عنکبوت، آیه ۶۷.</ref> | ||
#برخی از آنان که بهرهای از کتاب بردهاند، [[ایمان]] به غیر [[خدا]] میآورند: «[[جبت و طاغوت]]» و به [[مشرکین]] میگویند [[دین]] شما بهتر از [[دین]] [[توحیدی]] [[محمد]] است. {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا مِنَ الْكِتَابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ وَيَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هَؤُلَاءِ أَهْدَى مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا}}<ref>[[محمد جعفر سعیدیانفر| | #برخی از آنان که بهرهای از کتاب بردهاند، [[ایمان]] به غیر [[خدا]] میآورند: «[[جبت و طاغوت]]» و به [[مشرکین]] میگویند [[دین]] شما بهتر از [[دین]] [[توحیدی]] [[محمد]] است. {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا مِنَ الْكِتَابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ وَيَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هَؤُلَاءِ أَهْدَى مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا}}<ref>[[محمد جعفر سعیدیانفر|سعیدیانفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۲۱۸-۲۲۳.</ref>. | ||
== پرسشهای وابسته == | == پرسشهای وابسته == |