صراط مستقیم در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

==[[صراط مستقیم در قرآن]]==

* "[[صراط]]" در [[آیه]]: {{متن قرآن|وَهَذَا صِرَاطُ رَبِّكَ مُسْتَقِيمًا}}<ref>«و این راه راست پروردگار توست» سوره انعام، آیه ۱۲۶.</ref> و {{متن قرآن|وَأَنَّ هَذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيمًا}}<ref>«و این که این راه راست من است» سوره انعام، آیه ۱۵۳.</ref> به [[استقامت]] و نیز در [[آیه]]: {{متن قرآن|فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحَابُ الصِّرَاطِ السَّوِيِّ وَمَنِ اهْتَدَى}}<ref>«به زودی خواهید دانست چه کسانی همراهان راه میانه ‌اند و چه کسی رهیافته است» سوره طه، آیه ۱۳۵.</ref> به استوا، و نیز در [[آیه]] {{متن قرآن|الر كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلَى صِرَاطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ}}<ref>«الف، لام، را، (این) کتابی است که بر تو فرو فرستاده‌ایم تا مردم را به اذن پروردگارشان به سوی راه آن (خداوند) پیروزمند ستوده، از تیرگی‌ها به سوی روشنایی برون آوری» سوره ابراهیم، آیه ۱.</ref> به [[استواری]] و شکست‌ناپذیری، و [[پسندیده]] بودن وصف‌ شده‌ است و ناظر به آن است‌ که‌ در این‌ صراط‌ الهی‌ هیچگونه اعوجاجی راه ندارد، و هیچ شیطانی‌ را‌ بدان دسترسی نیست تا در آن [[تخلف]] یا اختلافی پدید آورد.

*در قرآن‌ کریم‌ کلمه "[[صراط]]" همه جا به صورت‌ مفرد به کار رفته‌ و خداوند‌ [[متعال]] یک [[صراط مستقیم]] را به‌ خود‌ نسبت داده است. از این جا معلوم می‌شود میان [[خداوند متعال]] و [[بندگان]] تنها‌ یک‌ [[صراط مستقیم]] برقرار است. به‌ عنوان‌ مثال‌، [[خداوند متعال]] در‌ [[قرآن]] می‌فرماید‌: {{متن قرآن|وَأَنَّ هَذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيمًا فَاتَّبِعُوهُ وَلَا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ}}<ref>«و (دیگر) این که این راه راست من است از آن پیروی کنید و از راه‌ها (ی دیگر) پیروی نکنید که شما را از راه او پراکنده گرداند، این است آنچه شما را بدان سفارش کرده است باشد که پرهیزگاری ورزید» سوره انعام، آیه ۱۵۳.</ref> و سرّ تعددناپذیری [[صراط]] آن است که به [[خداوند متعال‌]] استناد‌ دارد و از اوست و به سوی او و هرگز‌ اختلاف‌ و [[تخلف]] نمی‌پذیرد‌ و این‌ راه‌ یکی بیش‌ نیست و هرچه برخلاف آن باشد، {{متن قرآن|سَبِيلَ الْغَيِّ}}<ref> سوره اعراف، آیه ۱۴۶.</ref> است. اما راه‌های [[انحرافی]] {{متن قرآن|سَبِيلَ}} فراوان است و متفرق‌؛ و هرگز‌ اتحادپذیر نبوده، به یک جا ختم‌ نخواهد‌ شد‌.<ref>ر.ک:المیزان،۴۹-۵۱/۱؛و تفسیر تسنیم،۴۶۶/۱.</ref><ref>[[صراط مستقیم از دیدگاه کتاب و سنت (مقاله)|صراط مستقیم از دیدگاه کتاب و سنت]]، ص ۵۲.</ref>.

==اوصاف و برخی مصادیق [[صراط مستقیم]]==

*بنابر این در واقع "[[صراط مستقیم]]" تعبیر [[زیبایی]] از [[نور]] و "[[صراط]] جحیم" تعبیری از [[ظلمت]] است که [[قرآن کریم]] در [[آیه]] ۶۱ [[مائده]]: {{متن قرآن|وَيُخْرِجُهُم مِّنِ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَيَهْدِيهِمْ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ }}<ref> و آنان را به اراده خویش از تیرگی‌ها به سوی روشنایی بیرون می‌آورد و آنها را به راهی راست رهنمون می‌گردد؛ سوره مائده، آیه: ۱۶.</ref> و {{متن قرآن|وَالَّذِينَ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا صُمٌّ وَبُكْمٌ فِي الظُّلُمَاتِ مَن يَشَإِ اللَّهُ يُضْلِلْهُ وَمَن يَشَأْ يَجْعَلْهُ عَلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ }}<ref> و دروغ انگاران آیات ما، کران و لالانی در تاریکی‌هایند؛ هر کس را خداوند بخواهد، در بیراهی وا می‌نهد و هر کس را بخواهد، بر راهی راست می‌دارد؛ سوره انعام، آیه:۳۹.</ref> بدان اشاره فرموده است. در این [[آیات]]، [[تقابل]] [[نور]] و [[ظلمت]] و [[صراط مستقیم]] بودن طرف [[نور]] بیان شده است<ref>[[حسین سیف‌اللهی|سیف‌اللهی، حسین]]، [[صراط مستقیم از منظر قرآن کریم (مقاله)|صراط مستقیم از منظر قرآن کریم]]</ref>.

*اکنون این سؤال مطرح می‌شود که این راه روشن چیست؟ چگونه می‌توان این راه روشن را از راه تاریک و ظلمانی باز [[شناخت]]؟<ref>[[حسین سیف‌اللهی|سیف‌اللهی، حسین]]، [[صراط مستقیم از منظر قرآن کریم (مقاله)|صراط مستقیم از منظر قرآن کریم]]</ref>.

*از دیدگاه [[قرآن کریم]] [[صراط مستقیم]]، تنها راه [[خداوند متعال]] است که مالک [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] و همه هستی است: {{متن قرآن|صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ صِرَاطِ اللَّهِ الَّذِي لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ }}<ref> به راهی راست راهنمایی می‌کنی...راه خداوندی که آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است از آن اوست؛ آگاه باشید که همه کارها به سوی خداوند باز می‌گردد؛ سوره شوری، آیه: ۵۲-۵۳.</ref> در [[عالم هستی]] تنها یک [[صراط]] وجود دارد و آن [[صراط]] [[توحید]] و [[خداپرستی]] و دوری از [[شرک]] و [[بت‌پرستی]] است. تنها این [[صراط]] است که در نهایت [[انسان]] را به [[خدا]] و [[رضوان]] او می‌‌رساند و به [[سعادت ابدی]] نائل می‌کند و از [[عذاب الهی]] و گرفتاری [[آخرت]] [[نجات]] می‌دهد. لذا وجود [[صراط]] دیگری غیر از آن، [[شرک]] و [[صراط]] [[شیطان]] است که در نهایت [[انسان]] را به [[خشم]] و [[غضب]] [[خداوند]] [[مبتلا]] و به [[جهنم]] گرفتار می‌کند و این همان {{متن قرآن|صِرَاطِ الْجَحِيمِ }} است که [[قرآن کریم]] بدان تصریح کرده و قبلا اشاره کردیم<ref>[[حسین سیف‌اللهی|سیف‌اللهی، حسین]]، [[صراط مستقیم از منظر قرآن کریم (مقاله)|صراط مستقیم از منظر قرآن کریم]]</ref>.

===راه [[بندگی خدا]]===

*لذا [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود: "هر کس خودش را بشناسد، پروردگارش را می‌‌شناسد"<ref>{{عربی|" مَنْ‏ عَرَفَ‏ نَفْسَهُ‏ فَقَدْ عَرَفَ‏ رَبَّهُ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ تفسیرالقمی، ج۲، ص۱۱۲.</ref> و [[امام رضا]]{{ع}} در پاسخ به کسی که از [[دلیل]] حدوث عالم سؤال کرد، فرمود: "تو وجود نداشتی و پیدا شدی، و قطعا تو خودت را به وجود نیاوردی و کسی هم که مثل تو است تو را به وجود نیاورده"<ref>{{عربی|" أَنْتَ‏ لَمْ‏ تَكُنْ‏ ثُمَ‏ كُنْتَ‏ وَ قَدْ عَلِمْتَ‏ أَنَّكَ‏ لَمْ‏ تُكَوِّنْ‏ نَفْسَكَ‏ وَ لَا كَوَّنَكَ‏ مَنْ‏ هُوَ مِثْلُك‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ بحارالانوار، ج۳، ص۶۳، ج ۱۱، التوحید، ص۳۹۲، ج۳.</ref>. هیچ چیز در عالم نیست، مگر آنکه به زبان گویا فریاد می‌‌زند: من خالقی و رازقی دارم که نه مثل او هستم و نه او مثل من. [[امام حسین]]{{ع}} در دعای ملکوتی [[عرفه]]، می‌‌فرماید: "کور است دیده ای که تو را نبیند... خود را به هر چیز شناساندی و چیزی نیست که تو را نشناسد... تو خود را در هر چیزی به من شناساندی و تو را در هر چیز روشن دیدم و تو برای هر چیزی روشنی"<ref>بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۴۱.</ref><ref>[[حسین سیف‌اللهی|سیف‌اللهی، حسین]]، [[صراط مستقیم از منظر قرآن کریم (مقاله)|صراط مستقیم از منظر قرآن کریم]]</ref>.

*[[قرآن کریم]] به این دو [[حقیقت]] روشن یعنی [[ربوبیت خدا]] و [[بندگی]] [[خلق]]، و اینکه آنها، [[صراط مستقیم]] [[خدا]] است، تصریح فرموده: {{متن قرآن|وَإِنَّ اللَّهَ رَبِّي وَرَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيمٌ }}<ref> و بی‌گمان خداوند پروردگار من و شماست، او را بپرستید! این راهی راست است؛ سوره مریم، آیه:۳۶.</ref> و در [[سوره یس]] فرمود: {{متن قرآن|وَأَنْ اعْبُدُونِي هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيمٌ }}<ref> و اینکه مرا بپرستید که این راهی است راست؟؛ سوره یس، آیه:۶۱.</ref> و در [[سوره زخرف]] فرموده: {{متن قرآن|وَاتَّبِعُونِ هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيمٌ }}<ref> و از من پیروی کنید! این راهی است راست؛ سوره زخرف، آیه:۶۱.</ref><ref>[[حسین سیف‌اللهی|سیف‌اللهی، حسین]]، [[صراط مستقیم از منظر قرآن کریم (مقاله)|صراط مستقیم از منظر قرآن کریم]]</ref>.

===[[دین خدا]] [[صراط مستقیم]] ===

*[[قرآن کریم]] در [[سوره انعام]] در این باره فرمود: {{متن قرآن|قُلْ إِنَّنِي هَدَانِي رَبِّي إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ دِينًا قِيَمًا مِّلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ }}<ref> بگو: بی‌گمان پروردگارم مرا به راهی راست راهنمایی کرده است، به دینی استوار، آیین ابراهیم درست‌آیین و (او) از مشرکان نبود؛ سوره الانعام، آیه: ۱۶۱.</ref><ref>[[حسین سیف‌اللهی|سیف‌اللهی، حسین]]، [[صراط مستقیم از منظر قرآن کریم (مقاله)|صراط مستقیم از منظر قرآن کریم]]</ref>.

*[[امام رضا]]{{ع}} در [[تفسیر]]: {{متن قرآن|اهدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ }}<ref> راه راست را به ما بنمای؛ سوره فاتحه، آیه:۶.</ref> فرمود: "طلب [[ارشاد]] به سوی دینش و چنگ زدن به ریسمانش و خواهش برای افزون شدن [[معرفت]] و [[شناخت پروردگار]] خویش است"<ref>من لا یحضر الفقیه، شیخ صدوق، ج۱، ص۰۱۳، ج۶۹۲.</ref><ref>[[حسین سیف‌اللهی|سیف‌اللهی، حسین]]، [[صراط مستقیم از منظر قرآن کریم (مقاله)|صراط مستقیم از منظر قرآن کریم]]</ref>.

*از آنچه [[گذشت]] روشن شد که راه روشن و [[صراط مستقیم الهی]]، [[اعتقاد به وحدانیت]] [[خدا]] و [[بندگی]] او است و [[پایبندی]] به [[دین خدا]]، تنها راه [[بندگی]] است که از طریق [[پیامبران]] [[ابلاغ]] می‌شود. به عبارت دیگر از دیدگاه [[قرآن کریم]]، [[اطاعت از خدا]]، راه راست و روشنی است که [[انسان]] را به وصال [[محبوب]] و به [[مقامات]] بالای [[بهشت]] و [[رضوان]] [[الهی]] می‌رساند و [[اطاعت خدا]] تنها در [[اطاعت رسول]] است: {{متن قرآن|مَّنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ }}<ref> هر که از پیامبر فرمانبرداری کند بی‌گمان از خداوند فرمان برده است؛ سوره نساء، آیه: ۸۰.</ref><ref>[[حسین سیف‌اللهی|سیف‌اللهی، حسین]]، [[صراط مستقیم از منظر قرآن کریم (مقاله)|صراط مستقیم از منظر قرآن کریم]]</ref>.

*اکنون که [[اطاعت]] از [[رسول اکرم]]{{صل}}، تنها با [[اطاعت]] از [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} و [[ائمه اطهار]]{{عم}} میسر است؛ زیرا از سویی [[اسلام]] [[دین خاتم]] است و تا [[قیامت]] پابرجا است و [[قرآن]] [[کامل‌ترین]] [[کتاب ]] [[وحی]] است که بیان حقایق تا [[قیامت]] در آن نهفته است و از سوی دیگر با اینکه به تصریح [[قرآن کریم]]، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[مأمور]] به [[تبیین]] آن است: {{متن قرآن|وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ}}<ref> و نوشته‌ها (فرستادیم) و بر تو قرآن را فرو فرستادیم تا برای مردم آنچه را که به سوی آنان فرو فرستاده‌اند روشن گردانی؛ سوره نحل، آیه: ۴۴.</ref>، لکن در آن مدت کوتاه [[رسالت]] و با آن شرایط [[جاهلی]] که در آن برهه از [[تاریخ]] وجود داشته است، یقیناً بیان همه حقایق [[قرآن]] تا [[قیامت]]، برای عموم [[مردم]] ممکن و میسر نبوده و حکیمانه هم نبود که تمام حکمت‌ها را به عموم [[مردم]] [[تعلیم]] کند درحالی که [[قرآن کریم]] اکثرشان را [[جاهل]]، غیرمتفکر و غیرمؤمن معرفی کرده: {{متن قرآن|أَكْثَرُهُمْ لاَ يَعْقِلُونَ }}<ref> بیشتر آنان خرد نمی‌ورزند؛ سوره مائده، آیه: ۱۰۳.</ref>، {{متن قرآن|أَكْثَرَهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ }}<ref> بیشتر آنان نمی‌دانند؛ سوره انعام، آیه: ۳۷.</ref>، {{متن قرآن|أَكْثَرُهُمْ لاَ يُؤْمِنُونَ }}<ref> بیشتر ایشان ایمان ندارند؛ سوره بقره، آیه: ۱۰۰.</ref> و {{متن قرآن|أَكْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ}}<ref> بسیاری از آنان نافرمانند؛ سوره آل عمران، آیه:۱۱۰.</ref><ref>[[حسین سیف‌اللهی|سیف‌اللهی، حسین]]، [[صراط مستقیم از منظر قرآن کریم (مقاله)|صراط مستقیم از منظر قرآن کریم]]</ref>.

*همچنین [[رسول خدا]]{{صل}} در [[احادیث]] بسیاری، چنین مضامینی را فرموده است: "کسی که از [[امام علی|علی]]{{ع}} [[فرمان]] [[نبرد]]، مرا [[نافرمانی]] کرده، و شخصی که [[معصیت]] مرا انجام دهد، [[خدا]] را [[معصیت]] نموده، و هر کس که [[امام علی|علی]]{{ع}} را [[اطاعت]] نماید، در [[حقیقت]] مرا [[اطاعت]] نموده، و هر فردی [[مطیع]] من باشد، قطعاً از [[خدا]] [[اطاعت]] کرده، شخصی که [[امام علی|علی]]{{ع}} را در گفتار یا کرداری رد نماید، قطعاً من را رد نموده، و کسی که مرا رد کند قطعاً [[خدا]] را در بالای عرشش منکر شده است <ref>معانی الأخبار، ص۲۷۳، بحارالأنوار، ج۸۳، ص۹۲۱.</ref><ref>[[حسین سیف‌اللهی|سیف‌اللهی، حسین]]، [[صراط مستقیم از منظر قرآن کریم (مقاله)|صراط مستقیم از منظر قرآن کریم]]</ref>.

*"کسی که [[امام علی|علی]]{{ع}} را [[دوست]] بدارد مرا [[دوست]] داشته و کسی که مرا [[دوست]] بدارد، [[خدا]] را [[دوست]] داشته"<ref>بحارالأنوار، ج۵، ص۹۶.</ref>. "کسی که [[امام علی|علی]]{{ع}} را [[اذیت]] کند مرا [[اذیت]] کرده، و کسی که مرا [[اذیت]] کند، [[خدا]] را [[اذیت]] کرده"، "کسی که با [[امام علی|علی]]{{ع}} بجنگد، با من جنگیده و کسی که با من بجنگد، با [[خدا]] جنگیده" <ref>بحارالأنوار، ج۸، ص۶۶۳.</ref> و [[احادیث متواتر]] دیگر مانند: "[[امام علی|علی]]{{ع}} نسبت به من مانند [[هارون]] نسبت به [[موسی]] است"<ref>{{عربی|" عَلِيٌ‏ مِنِّي‏ كَهَارُونَ‏ مِنْ‏ مُوسَى‏"}}.</ref> و "[[امام علی|علی]]{{ع}} از من است و من از او هستم"<ref>{{عربی|" عَلِيٌ‏ مِنِّي‏ وَ أَنَا مِنْهُ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}.</ref> و [[امام علی|علی]]{{ع}} نسبت به من مانند نفس من است و [[اطاعت]] او [[اطاعت]] من و [[معصیت]] او [[معصیت]] من است"<ref>{{عربی|" عَلِيٌ‏ مِنِّي‏ كَنَفْسِي‏ طَاعَتُهُ‏ طَاعَتِي‏ وَ مَعْصِيَتُهُ‏ مَعْصِيَتِي‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}.</ref> و...<ref>[[حسین سیف‌اللهی|سیف‌اللهی، حسین]]، [[صراط مستقیم از منظر قرآن کریم (مقاله)|صراط مستقیم از منظر قرآن کریم]]</ref>.