حضرت خدیجه در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

حضرت خدیجه در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۶ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۲۸

۱ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۶ ژانویهٔ ۲۰۲۱

←‏شان نزول برخی از آیات درباره خدیجه

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۴۳۸

ویرایش

@@ خط ۲۹: / خط ۲۹: @@
 مسلّم، خدیجه با سابقه‌ترین [[زن]] [[مسلمان]] و در میان [[همسران پیامبر]]{{صل}} از بیشترین [[فضیلت]] برخوردار بود، ازاین رو همه آیاتی را که از مؤمنان و جایگاه آنان نزد خدا و فرجام نیکوی آنها سخن می‌گویند می‌توان بر [[حضرت خدیجه]] [[تطبیق]] کرد و وی را مصداقی از آنها دانست؛ چه [[راویان احادیث]] [[شأن نزول]] و [[مفسران]] نخستین گزارشی در این زمینه [[ثبت]] کرده یا نکرده باشند، چنان که {{متن قرآن|الْمُقَرَّبُونَ}} را در [[تفسیر آیات]] {{متن قرآن|وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُوْلَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ}}<ref>«و (سوم) پیشتازان پیشتاز آنانند که نزدیکان (به خداوند) اند» سوره واقعه، آیه ۱۰-۱۱.</ref> [[رسول خدا]]{{صل}}، [[خدیجه]] و [[علی‌ بن ابی طالب]] و ذریه‌شان{{عم}} که به ایشان می‌پیوندند، دانسته‌اند.<ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۴۱۲؛ شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۴۲۵؛ نورالثقلین، ج ۵، ص ۵۳۵.</ref> بر پایه روایتی، زمانی که [[پیامبر]] ۴ [[زن]] [[برتر]] را بر می‌شمرد، از میان [[همسران]] خود تنها به خدیجه اشاره کرد. مفسران این [[روایت]] را در [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ}}<ref>«و آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را برگزید و پاکیزه داشت و بر زنان جهان برتری داد» سوره آل عمران، آیه ۴۲.</ref> بازگو کرده‌اند. بر اساس این [[آیه]] [[خدا]] [[حضرت مریم]] را برگزید، [[پاک]] ساخت و [[برتری]] داد.<ref>جامع البیان، ج ۳، ص ۳۵۸؛ التبیان، ج ۲، ص ۴۵۶.</ref> همچنین در تفسیر آیه [[مکی]] {{متن قرآن|وَمَا يَسْتَوِي الْأَحْيَاءُ وَلَا الْأَمْوَاتُ إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشَاءُ وَمَا أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ}}<ref>«و زندگان و مردگان برابر نیستند؛ بی‌گمان خداوند به هر که خواهد، می‌شنواند و تو، به آن کسان که در گورهایند نمی‌توانی شنواند» سوره فاطر، آیه ۲۲.</ref> نیز خدیجه را از مصادیق {{متن قرآن|الْأَحْيَاءُ}} دانسته‌اند.<ref>شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۱۵۴.</ref>
-[[ابان بن تغلب]] از [[امام صادق]]{{ع}} در باره شأن نزول آیه {{متن قرآن|وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا}}<ref>«و آنان که می‌گویند: پروردگارا! به ما از همسران و فرزندانمان روشنی دیدگان ببخش و ما را پیشوای پرهیزگاران کن» سوره فرقان، آیه ۷۴.</ref> پرسید و آن [[حضرت]] فرمود: ما [[اهل بیت]]{{عم}} هستیم. از دیگران نیز روایت کرده‌اند که {{متن قرآن|أَزْوَاجِنَا}} همان حضرت خدیجه و {{متن قرآن|ذُرِّيَّاتِنَا}} حضرت [[فاطمه]] و {{متن قرآن|قُرَّةَ أَعْيُنٍ}} [[امام حسن]] و [[امام حسین]] و مراد از {{متن قرآن|وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا}} [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} است.<ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۱۱۷؛ تفسیر فرات الکوفی، ص ۲۹۵؛ شواهد التنزیل، ج ۱، ص ۵۳۹.</ref> [[ابوسعید]] نیز از پیامبر{{صل}} روایت کرده که آن حضرت از [[جبرئیل]] درباره مصداق {{متن قرآن|أَزْوَاجِنَا}} سؤال فرمودند و جبرئیل نیز در جواب از خدیجه{{س}} نام برد.<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص ۲۹۴؛ شواهد التنزیل، ج ۱، ص ۵۳۹.</ref> خدا به [[بی‌نیازی]] پیامبر{{صل}} پس از [[فقر]] اشاره می‌فرماید: {{متن قرآن|وَوَجَدَكَ عَائِلًا فَأَغْنَ}}<ref>«و تو را نیازمند یافت و بی‌نیاز کرد،» سوره ضحی، آیه ۸.</ref> و بسیاری از [[مفسران]] در [[تفسیر]] {{متن قرآن|فَأَغْنَ}} نوشته‌اند که با [[ثروت]] [[خدیجه]]، [[پیامبر]]{{صل}} از فقر [[رهایی]] یافت.<ref>مجمع‌البیان، ج ۱۰، ص ۷۶۷؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۹، ص ۶۷؛ الکشاف، ج ۴، ص ۷۶۸.</ref> پیرو [[افشای راز]] پیامبر{{صل}} به دست برخی از همسرانش و آزرده شدن آن [[حضرت]] از آنان ([[حفصه]] و [[عایشه]]) آیاتی از [[سوره تحریم]]نازل شدند: در [[آیه]] {{متن قرآن|عَسَى رَبُّهُ إِنْ طَلَّقَكُنَّ أَنْ يُبْدِلَهُ أَزْوَاجًا خَيْرًا مِنْكُنَّ مُسْلِمَاتٍ مُؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَيِّبَاتٍ وَأَبْكَارًا}}<ref>«بسا اگر شما را طلاق دهد پروردگار وی برای او همسرانی به از شما- چه بیوه چه دوشیزه- جایگزین فرماید که مسلمان، مؤمن، فرمانبردار، اهل توبه، اهل عبادت و روزه‌گیر باشند» سوره تحریم، آیه ۵.</ref> آمده است که چه بسا با [[طلاق]] دادن شما [[خدا]] بهتر از شما زنانی از [[بیوه]] [[زنان]] یا دوشیزگانی به پیامبر{{صل}} دهد. برخی مفسران در تفسیر بیوه‌زنان این آیه را بر خدیجه [[تطبیق]] داده‌اند،<ref> غررالتبیان، ص ۵۱۳.</ref> در حالی که وی در دوره [[مکی]] [[رحلت]] کرده بود و این آیه و [[شأن]] نزولش مربوط به دوره [[مدنی]] است، مگر آنکه مراد این باشد که با طلاق شما خدا در [[بهشت]]، مانند خدیجه را نصیب پیامبر{{صل}} خواهد کرد.
+[[ابان بن تغلب]] از [[امام صادق]]{{ع}} در باره شأن نزول آیه {{متن قرآن|وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا}}<ref>«و آنان که می‌گویند: پروردگارا! به ما از همسران و فرزندانمان روشنی دیدگان ببخش و ما را پیشوای پرهیزگاران کن» سوره فرقان، آیه ۷۴.</ref> پرسید و آن [[حضرت]] فرمود: ما [[اهل بیت]]{{عم}} هستیم. از دیگران نیز روایت کرده‌اند که {{متن قرآن|أَزْوَاجِنَا}} همان حضرت خدیجه و {{متن قرآن|ذُرِّيَّاتِنَا}} حضرت [[فاطمه]] و {{متن قرآن|قُرَّةَ أَعْيُنٍ}} [[امام حسن]] و [[امام حسین]] و مراد از {{متن قرآن|وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا}} [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} است.<ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۱۱۷؛ تفسیر فرات الکوفی، ص ۲۹۵؛ شواهد التنزیل، ج ۱، ص ۵۳۹.</ref> [[ابوسعید]] نیز از پیامبر{{صل}} روایت کرده که آن حضرت از [[جبرئیل]] درباره مصداق {{متن قرآن|أَزْوَاجِنَا}} سؤال فرمودند و جبرئیل نیز در جواب از خدیجه{{س}} نام برد.<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص ۲۹۴؛ شواهد التنزیل، ج ۱، ص ۵۳۹.</ref> خدا به [[بی‌نیازی]] پیامبر{{صل}} پس از [[فقر]] اشاره می‌فرماید: {{متن قرآن|وَوَجَدَكَ عَائِلًا فَأَغْنَ}}<ref>«و تو را نیازمند یافت و بی‌نیاز کرد،» سوره ضحی، آیه ۸.</ref> و بسیاری از [[مفسران]] در [[تفسیر]] {{متن قرآن|فَأَغْنَ}} نوشته‌اند که با [[ثروت]] [[خدیجه]]، [[پیامبر]]{{صل}} از فقر [[رهایی]] یافت.<ref>مجمع‌البیان، ج ۱۰، ص ۷۶۷؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۹، ص ۶۷؛ الکشاف، ج ۴، ص ۷۶۸.</ref> پیرو [[افشای راز]] پیامبر{{صل}} به دست برخی از همسرانش و آزرده شدن آن [[حضرت]] از آنان ([[حفصه]] و [[عایشه]]) آیاتی از [[سوره تحریم]] نازل شدند: در [[آیه]] {{متن قرآن|عَسَى رَبُّهُ إِنْ طَلَّقَكُنَّ أَنْ يُبْدِلَهُ أَزْوَاجًا خَيْرًا مِنْكُنَّ مُسْلِمَاتٍ مُؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَيِّبَاتٍ وَأَبْكَارًا}}<ref>«بسا اگر شما را طلاق دهد پروردگار وی برای او همسرانی به از شما- چه بیوه چه دوشیزه- جایگزین فرماید که مسلمان، مؤمن، فرمانبردار، اهل توبه، اهل عبادت و روزه‌گیر باشند» سوره تحریم، آیه ۵.</ref> آمده است که چه بسا با [[طلاق]] دادن شما [[خدا]] بهتر از شما زنانی از [[بیوه]] [[زنان]] یا دوشیزگانی به پیامبر{{صل}} دهد. برخی مفسران در تفسیر بیوه‌زنان این آیه را بر خدیجه [[تطبیق]] داده‌اند،<ref> غررالتبیان، ص ۵۱۳.</ref> در حالی که وی در دوره [[مکی]] [[رحلت]] کرده بود و این آیه و [[شأن]] نزولش مربوط به دوره [[مدنی]] است، مگر آنکه مراد این باشد که با طلاق شما خدا در [[بهشت]]، مانند خدیجه را نصیب پیامبر{{صل}} خواهد کرد.
 در شأن آیه مدنی {{متن قرآن|وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ}}<ref>«و خداوند از نخستین پیش‌آهنگان مهاجران و انصار و کسانی که به نیکی از آنان پیروی کرده‌اند خشنود است و آنها نیز از وی خشنودند و او برای آنان بوستان‌هایی فراهم آورده که جویبارها در بن آنها روان است، هماره در آن جاودانند، رستگاری سترگ، این است» سوره توبه، آیه ۱۰۰.</ref> گفته‌اند که {{متن قرآن|وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ}} [[حضرت خدیجه]]{{س}} است که نخستین [[زن]] [[ایمان]] آورنده به [[رسول خدا]]{{صل}} بود،<ref>تفسیر بغوی، ج ۲، ص ۲۷۱؛ مجمع البیان، ج ۵، ص ۹۸.</ref> در حالی که آیه یاد شده درباره نخستین [[مهاجران]] و [[انصار]] و [[پیروان]] آنان است نه نخستین [[مؤمنان]]؛ وانگهی حضرت خدیجه پیش از [[هجرت به مدینه]] از این [[دنیا]] رفته بودند، از این رو گفتار مفسران را باید از گونه تطبیق آیه بر خدیجه دانست.<ref>[[حسین مرادی‌نسب|مرادی‌نسب، حسین]]، [[خدیجه بنت خویلد - مرادی‌نسب (مقاله)|مقاله «خدیجه بنت خویلد»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۲.</ref>.