بخت نصر در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

در [[آیات]] {{متن قرآن|وَكَمْ قَصَمْنَا مِن قَرْيَةٍ كَانَتْ ظَالِمَةً وَأَنشَأْنَا بَعْدَهَا قَوْمًا آخَرِينَ فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنَا إِذَا هُم مِّنْهَا يَرْكُضُونَ لا تَرْكُضُوا وَارْجِعُوا إِلَى مَا أُتْرِفْتُمْ فِيهِ وَمَسَاكِنِكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْأَلُونَ قَالُوا يَا وَيْلَنَا إِنَّا كُنَّا ظَالِمِينَ فَمَا زَالَت تِّلْكَ دَعْوَاهُمْ حَتَّى جَعَلْنَاهُمْ حَصِيدًا خَامِدِينَ}}<ref>«و بسا شهرهایی را در هم کوفتیم که (مردم آنها) ستمگر بودند و پس از آنها گروهی دیگر پدید آوردیم. و همین که عذاب ما را در (می) یافتند ناگاه از آن می‌گریختند. مگریزید و به آنچه که در آن کامرانی یافته‌اید و به خانه‌هایتان باز گردید باشد که از شما بازخواست کنند. گفتند: وای بر ما! بی‌گمان ما ستمگر بوده‌ایم. و هماره همان سخن آنان بود تا آنکه آنان را (چون گیاه) دروشده‌ای فرو مرده  گرداندیم» سوره انبیاء، آیه ۱۱-۱۵.</ref> از مردمانی [[ستمگر]] یاد شده که [[خداوند]] محل سکونت آباد و پرناز و نعمتشان را [[درهم]] شکسته، آنان را از بیخ و بن برمی‌کند. برخی [[تفاسیر]] با [[اعتماد]] بر روایاتی از [[مفسران]] نخستین {{متن قرآن|حَصِيدًا خَامِدِينَ}} را به معنای [[قتل عام]] با [[شمشیر]] <ref>تفسیر عبدالرزاق، ج ۲، ص ۳۸۳؛ جامع‌البیان، مج ۱۰، ج ۱۷، ص ۱۳؛ التبیان، ج ۷، ص ۲۳۵.</ref> و نه بر اثر [[نزول]] [[عذاب الهی]]<ref>التبیان، ج ۷، ص ۲۳۵؛ مجمع‌البیان، ج ۷، ص ۷۶.</ref> دانسته‌اند. این گروه، آیات مورد نظر را در مورد حمله بخت‌نصر به "حضور" یا "حضوراء" در [[یمن]] به سبب [[قتل]] پیامبری به نام "[[شعیب بن ذی مهرم]]" [[تفسیر]] کرده‌اند.<ref>کشف الاسرار، ج ۶، ص ۲۱۶؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۱، ص ۱۸۲؛ فتح‌القدیر، ج ۳، ص ۴۰۳ ـ ۴۰۴.</ref> اندکی نیز حضوراء را در [[حجاز]] از سوی [[شام]] بیان کرده‌اند.<ref>فتح الباری، ج ۸، ص ۳۳۱.</ref> مورخان [[اسلامی]] نیز داستانهای بسیاری در این رابطه ارائه داده‌اند،<ref>کتاب مقدس، ارمیا، ۴۹: ۲۷ ـ ۲۸.</ref> به هر حال ماجرای [[حمله]] بخت‌نصر به حضوراء به احتمال زیاد از گزارش [[سفر]] [[ارمیا]]<ref>تاریخ طبری، ج ۱، ص ۳۲۶ ـ ۳۲۷؛ معجم ما استعجم، ج ۲، ص ۹۰؛ الکامل، ج ۱، ص ۲۷۱ ـ ۲۷۲.</ref> مبنی بر حمله بخت‌نصر به حاصور و قیدار در [[بادیه]] [[شرق]] [[فلسطین]]<ref>المفصل، ج ۱، ص ۳۵۰.</ref> اقتباس شده و تشابه اسمی حاصور به حضوراء سبب [[اشتباه]] [[راویان]] اسلامی بوده است؛<ref>قاموس کتاب مقدس، ص ۳۰۸؛ المفصل، ج ۱، ص ۳۵۱.</ref> همچنین اشاره به واداشتن بخت‌نصر توسط ارمیا برای حمله به حضوراء در برخی [[منابع اسلامی]]<ref>تفسیر قرطبی، ج ۱۱، ص ۱۸۲.</ref> و تشابه بسیار گزارش [[عهد عتیق]] با برخی عبارات این‌گونه [[روایات]]، این فرضیه را قوت می‌بخشد، گذشته از این، دوری مکانی فراوان [[بابل]] از [[یمن]] احتمال وقوع چنین حمله‌ای را [[تضعیف]] می‌کند<ref>المفصل، ج ۱، ص ۳۵۲.</ref>.<ref>[[محمد جواد معموری|معموری، محمد جواد]]، [[ بُخْتُ نُصَر (مقاله)|مقاله " بُخْتُ نُصَر"]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵.</ref>