خمس در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←تحلیل خمس
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
==تحلیل خمس== | ==تحلیل خمس== | ||
برپایه روایاتی از اهل بیت{{ | برپایه روایاتی از [[اهل بیت]]{{عم}} خمس اموال بر [[شیعیان]] [[حلال]] است. <ref> وسائل الشیعه، ج ۹، ص ۵۴۳؛ ج ۷، ص ۳۰۲؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۸، ص ۵۲۶. </ref> از جمله [[امام صادق]]{{ع}} در توضیح [[آیه]] {{متن قرآن|وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ إِنْ كُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَى عَبْدِنَا يَوْمَ الْفُرْقَانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>«و اگر به خداوند و به آنچه بر بنده خویش، روز بازشناخت درستی از نادرستی (در جنگ بدر)، روز رویارویی آن دو گروه (مسلمان و مشرک) فرو فرستادیم ایمان دارید بدانید که آنچه غنیمت گرفته‌اید از هرچه باشد یک پنجم آن از آن خداوند و فرستاده او و خویشاوند (وی) و یتیمان و بینوایان و ماندگان در راه (از خاندان او) است و خداوند بر هر کاری تواناست» سوره انفال، آیه ۴۱.</ref> [[غنیمت]] یاد شده در آیه را سود به دست آمده درهر [[روز]] شمرد؛ لیکن به نقل از [[پدر]] بزرگوارش [[امام باقر]]{{ع}} خمس این اموال را بر شیعیان حلال دانست تا آنان از [[آلودگی]] ناشی از نپرداختن آن [[تزکیه]] گردند. <ref>تهذیب، ج ۴، ص ۱۲۱؛ وسائل الشیعه، ج ۹، ص ۵۴۷. </ref> برخی از فقهای متقدّم [[امامیه]] بر اساس این [[روایات]]، [[خمس]] را بر [[شیعه]] [[حلال]] دانسته و پرداخت آن را در [[زمان غیبت]] ساقط دانسته؛<ref>ذخیرة المعاد، ج ۳، ص ۴۹۱ ـ ۴۹۲؛ جواهر الکلام، ج ۱۶، ص ۱۵۶. </ref> ولی این نظریه را بیشتر [[فقهای امامیه]] به ویژه متأخران به [[ادله]] متعدد رد کرده‌اند: | ||
#برخی از این روایات از [[جهت]] [[سند ضعیف]] و پذیرفته نیستند. <ref> الخمس، ص ۷۴۱؛ فقه الصادق، ج ۷، ص ۳۷۰. </ref> | |||
#همه یا بسیاری از این روایات ناظر به [[غنایم]] [[جنگی]] از جمله [[کنیزان]] یا [[اموال]] خمس داده نشده‌ای‌اند که از [[مخالفان]] به [[شیعیان]] می‌رسیده‌اند. <ref>کتاب الخمس، انصاری، ص ۳۲۴؛ مصباح الفقیه، ج ۳، ص ۱۵۶. </ref> | |||
#مخاطب برخی از این روایات، افراد خاصی‌اند که به [[خمس]] اموال خود نیاز داشته‌اند. <ref> من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۴۴؛ تهذیب، ج ۴، ص ۱۴۲. </ref> | |||
#بسیاری از این روایات ناظر به موقعیت و زمان‌های ویژه‌اند که شیعیان به جهت [[مشکلات]] [[اقتصادی]] یا [[ترس]] از [[حاکمان]] در فشار و [[سختی]] بوده و امکان پرداخت خمس را نداشته‌اند. <ref>کتاب الطهاره، ج ۲، ص ۵۵۰؛ مصباح الفقیه، ج ۳، ص ۱۲۶ ـ ۱۲۷. </ref> | |||
#افزون بر این، در برخی از این روایات، تعبیرات "حقنا، خمسنا، مظلمتنا، حقی، حقک، [[نصیبی]] و نصیبک" درباره خمس حلال شده به کار رفته‌اند که تنها به [[سهم امام]] آن اشاره دارند؛<ref> مستند الشیعه، ج ۱۰، ص ۱۱۹. </ref> یا مراد از آنها بخشی از خمس است که در مصارف شخصی [[امامان]] هزینه می‌شده است. <ref>کتاب الخمس، انصاری، ص ۳۲۳. </ref> | |||
#این دیدگاه با ظاهر [[آیات قرآن]] از جمله [[آیه]] ۴۱ [[انفال]] / ۸ و روایات متعددی منافات دارد که بر پرداخت خمس و حلال نبودن آن دلالت دارند. <ref> الحدائق، ج ۱۲، ص ۴۴۱، ۴۴۸. </ref> | |||
#[[حلال]] بودن [[خمس]] با [[سیره]] خود [[اهل بیت]]{{عم}} از [[زمان]] [[امام باقر]]{{ع}} تا پایان [[غیبت صغرا]] معارض است که وکیلانی را برای دریافت خمس از [[شیعیان]] و هزینه کردن آن در [[مصالح مسلمانان]] [[برگزیده]] بودند. <ref>جواهر الکلام، ج ۱۶، ص ۱۶۳.</ref> | |||
#این نظریه با [[حکمت]] [[تشریع]] [[خمس]] در [[تعارض]] است که رفع نیاز فقرای [[بنی هاشم]] <ref> جواهر الکلام، ج ۱۶، ص ۱۶۳؛ مستند العروه، ص ۳۴۳، "کتاب الخمس".</ref> و دیگر مصالح مسلمانان از جمله تأمین هزینه [[حکومت اسلامی]] است<ref>دراسات فی ولایة الفقیه، ج ۳، ص ۸۱ ـ ۸۲.</ref>.<ref>[[ سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[خمس (مقاله)|مقاله "خمس"]]، [[ دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۲.</ref> | |||
==خمس در فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم== | ==خمس در فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم== | ||