ابریشم: تفاوت میان نسخه‌ها

[[فقه]] و ابریشم: در [[احادیث]] از ابریشم به وفور سخن گفته شده است. از جمله آنها سخنانی است که از [[امام رضا]]{{ع}} درباره ابریشم نقل شده است. عموم [[روایت‌ها]] درباره کاربرد لباس و پارچه‌های ابریشمی برای مردان با [[زنان]] و نیز در [[نماز]] و یا [[کفن]] و امثال آن است. [[فقیهان]] بر اساس روایت‌هایی که وجود دارد [[پوشیدن لباس]] [[خالص]] ابریشم را برای مردان [[حرام]] دانسته‌اند و برای [[زنان]] تنها به موقع [[نماز خواندن]] مورد ایراد شمرده‌اند. اما در مورد [[لباس]] ابریشمی غیر خالص [[اختلاف]] قابل توجهی در بین فقیهان وجود دارد که بخش مهمی از آن به دلیل وجود [[نقلی]] از [[امام رضا]]{{ع}} درباره جواز [[نماز]] در لباسی است که لایه آن از ابریشم باشد. متن [[روایت]] به این شرح است که [[حسین بن سعید]] گفت: “در نامه‌ای که [[محمد بن ابراهیم]] به [[ابوالحسن رضا]]{{ع}} نوشته بود و در آن از نماز در لباسی که لایه آن از ابریشم باشد پرسیده بود، خواندم که [[امام]] نوشته بود نماز در آن ایرادی ندارد”<ref>وسائل الشیعة، ج۴، ص۴۴۴.</ref>. [[شیخ صدوق]] بر این [[باور]] است که مقصود از “قزّ” در این روایت موی باز است و نه نخ ابریشم<ref>من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۲۶۳.</ref>. اما [[شهید]] این [[تفسیر]] را خلاف [[واقعیت]] می‌داند<ref>ذکری الشیعة، ج۳، ص۴۴.</ref> صاحب مفتاح الکرامة سخن [[صدوق]] را [[تأیید]] می‌کند و دلیل آن را غیر معمول بودن استفاده از ابریشم به عنوان لایه لباس می‌داند و می‌گوید: چنین کاری جز از افراد [[اسراف]] کار [[نادان]] سر نمی‌زند، زیرا قیمت ابریشم بالاست و فایده‌ای بر آن مترتب نمی‌شود و ابریشم در لایه لباس [[زینت]]. هم نمی‌باشد، بر خلاف موی بز که متداول بود<ref>مفتاح الکرامة، ج۵، ص۵۱۱.</ref>. [[محقق حلی]] اصل روایت را [[ضعیف]] می‌شمارد با این تعلیل که [[راوی]] آن را سماع نکرده بلکه در [[نامه]] خوانده است<ref>المعتبر فی شرح المختصر، ج۲، ص۹۱.</ref>. بعضی از فقیهان نظر محقق را درست ندانسته‌اند، زیرا در مواردی که راوی به طور جزم سخن را مستند می‌کند این اشکال به وجود نمی‌آید، بلکه با آن [[معامله]] مسموع می‌کنند و مکاتبه مجزوم مانند مشافهه است. به علاوه، خاص مقدم بر عام است<ref>ذکری الشیعة، ج۳، ص۴۵.</ref>. [[محقق اردبیلی]] از این روایت با عنوان صحیحه یاد می‌کند و بعد از اشاره به دیدگاه [[شیخ طوسی]] و [[محقق حلی]] و [[شیخ صدوق]] در [[تفسیر]] آن به غیر ابریشم، آن را قابل [[تأمل]] می‌شمارد<ref>مجمع الفائدة و البرهان، ج۲، ص۹۸.</ref>. [[صاحب جواهر]] بعد از نقل دیدگاه افرادی که قز را موی بز تفسیر نموده یا [[روایت]] را [[تضعیف]] کرده‌اند یادآور می‌شود که حمل قز بر موی بز استعمال مجازی است که نیاز به دلیل دارد. افزون بر این، بعضی از انواع ابریشم به درد چیزی جز استعمال آن به عنوان لایه [[لباس]] نمی‌خورد<ref>جواهر الکلام، ج۸ ص۱۴۱.</ref>. در لغت قز به معنای ابریشم آمده است<ref>صحاح اللغة، ج۳، ص۸۹۱؛ تاج العروس، ج۸ ص۱۲۷- ۱۲۸.</ref>. در نقل دیگری، [[ریان بن صلت]] از [[امام رضا]]{{ع}} درباره [[نماز]] در چند نوع از پوشش‌ها می‌پرسد که از جمله اینها لباسی با لایه ابریشم است و امام رضا{{ع}} آن را روا می‌شمارد<ref>وسائل الشیعة، ج۴، ص۳۶۰.</ref>. [[محقق اردبیلی]] این روایت را نیز صحیحه می‌شمارد<ref>مجمع الفائدة و البرهان، ج۲، ص۹۸.</ref>. در روایت دیگری امام رضا{{ع}} نماز در “دیبا” را در صورتی که منقوش نباشد روا شمرده است<ref>وسائل الشیعة، ج۴، ص۴۴۴.</ref>. دیبا واژه‌ای [[فارسی]] است که با انتقال به [[عربی]] به “دیباج” تبدیل شده است. زبیدی آن را پارچه‌ای بافته شده از ابریشم دانسته است<ref>تاج العروس، ج۳، ص۳۵۶.</ref>. [[سلیمان بن جعفر جعفری]] نقل می‌کند که امام رضا{{ع}} را دیده است که در لباس خز نماز می‌گذارد<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۲۶۲.</ref>. اینکه این لباس از پوست خز بوده یا از ابریشم، از این روایت چندان مشخص نیست؛ زیرا تعبیر خز هم به معنای ابریشم آمده است و هم به معنای حیوانی به همین نام. اما روایت دیگری از امام رضا{{ع}} نقل شده که در آن [[پرسش]] درباره نماز در پوست خز است و [[امام]] در پاسخ می‌گوید: ما می‌پوشیم<ref>مسند الإمام الرضا{{ع}}، ج۲، ص۱۶۵.</ref> و در پاسخ پرسش دیگری هم به طور مطلق نماز در لباس خز را بی‌اشکال می‌داند<ref>مسند الإمام الرضا{{ع}}، ج۲، ص۱۶۵.</ref>. از این دو [[روایت]] می‌توان [[حدس]] زد که مقصود از خز در روایت [[سلیمان]] [[جعفری]] هم ابریشم نیست. گزارشی از یکی از [[یاران امام صادق]]{{ع}} داریم که [[پوشش]] [[لباس]] خز با لایه ابریشمی را روا می‌داند و حتی یادآور می‌شود که لباس [[امام حسین]]{{ع}} در [[کربلا]] خز بود<ref>وسائل الشیعة، ج۴، ص۳۶۴.</ref>. این روایت استبعاد درباره استفاده از ابریشم به عنوان لایه لباس را به چالش می‌کشد و گویای آن است که چنین کاری متداول بوده است.