مساوات: تفاوت میان نسخه‌ها

مساوات، از اصول بسیار مهم در [[تعاملات اجتماعی]] است و در [[سیره]] و [[کلام نبوی]]{{صل}} هم جلوه و جایگاه ویژه‌ای دارد. واژه مساوات، در لغت، به معنای یکسانی و [[برابری]]<ref>فخرالدین طریحی، مجمع البحرین، ج ۱، ص ۲۳۶ و الزبیدی، تاج العروس، ج ۱۹، ص ۵۴۸.</ref> و در اصطلاح، بدین معناست که همه افراد [[جامعه]] از نظر [[حقوق اجتماعی]] برابر هستند و میان آنان از نظر نژاد، طبقات و جنسیت در حقوق اجتماعی و عمومی فرقی نیست<ref>مصطفی دلشاد تهرانی، سیره نبوی «منطق عملی»، ج ۲، ص ۵۰.</ref>.<ref>[[گلشاد حیدری|حیدری، گلشاد]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۱۴.</ref>

این نگرش [[اسلام]] به انسان‌ها و نیز [[رفتار پیامبر]] و [[مؤمنان]] به او بر این مبنا، از عمده عوامل جذب [[دل‌ها]] به اسلام بود. به گفته جواهر لعل نهرو: «مسأله [[برادری]] و مساواتی که [[مسلمانان]] بدان [[ایمان]] دارند و بر آن اساس [[زندگی]] می‌کنند، روی [[افکار]] [[هندوها]] تأثیر عمیقی گذاشته است، به ویژه طبقات محرومی که مناسبات اجتماعی [[هند]]، آنان را از مساوات و برخورداری از [[حقوق انسانی]] [[محروم]] ساخته است»<ref>باقر شریف القرشی، النظام السیاسی فی الاسلام، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، ۱۴۰۲ ق. ص۲۰۲.</ref>.

 

البته مراد از مساوات مورد بحث، مساوات طبیعی از قبیل رنگ و شکل و [[اخلاق]] و [[امیال]] و استعدادها نیست، زیرا این [[اختلاف‌ها]]، اختلاف‌های طبیعی است و [[تساوی]] در آنها ممکن نیست، چنان که در [[حدیث]] [[علوی]] آمده است: «خیر مردم در تفاوت آنهاست و اگر همه مساوی باشند هلاک شوند»<ref>{{متن حدیث|لَا يَزَالُ‏ النَّاسُ‏ بِخَيْرٍ مَا تَفَاوَتُوا فَإِذَا اسْتَوَوْا هَلَكُوا}}؛ امالی الصدوق، ص۳۶۲؛ بحارالانوار، ج۷۷، ص۳۸۳.</ref>.

 

[[اسلام]] کلیه تفاخرها و امتیازات [[نژادی]] و [[اختلاف‌های طبقاتی]] و برتری‌جویی‌های [[اجتماعی]] را [[نفی]] کرده و به [[صراحت]] اعلام کرده است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ}}<ref>«ای مردم! ما شما را از مردی و زنی آفریدیم و شما را گروه‌ها و قبیله‌ها کردیم تا یکدیگر را باز‌شناسید، بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست، به راستی خداوند دانایی آگاه است» سوره حجرات، آیه ۱۳.</ref>. [[قرآن کریم]] همه [[اختلاف‌های طبقاتی]] را نفی کرده است و هیچ انسانی بر انسان دیگر، هیچ [[برتری]] و تفاخری ندارد مگر به «[[تقوا]]». در [[شأن نزول]] آیه نیز مطالبی آمده است که بیانگر همین امر است. نقل شده است که یکی از [[موالی]] قبیله [[بنی بیاضه]] دختری از آنان را خواستار شده بود. [[پیامبر]] به بستگان دختر فرمود که با [[ازدواج]] ایشان موافقت کنند. آنان در پاسخ حضرت گفتند: ای [[رسول خدا]] آیا [[دختران]] خود را به موالی (بردگان) خود دهیم؟ و این آیه نازل شد و این‌گونه تفاخرهای طبقاتی را نفی کرد<ref>الجامع لاحکام القرآن، ج۱۶، ص۳۴۰-۳۴۱.</ref> و نیز گفته‌اند "ثابت بن قیس بن شماس" به کسی که در مجلس برایش جا نگشوده بود، [[دشنام]] داد و او را «ابن فلانة» خطاب کرد (از [[جهت]] مادرش او را [[تحقیر]] کرد). [[پیامبر]] فرمود: چه کسی این سخن را گفت. ثابت عرض کرد: من، ای [[رسول خدا]]. حضرت فرمود: به شخصیت‌ها و بزرگان [[قوم]] بنگر! پس نگریست. فرمود: چه دیدی؟ گفت: سفید و سیاه و سرخ [در کنار هم]. فرمود: {{متن حدیث|فَإِنَّكَ لَا تَفْضُلُهُمْ إِلَّا بِالتَّقْوَى}}، پس [بدان که] تو هیچ [[برتری]] بر ایشان جز به [[تقوا]] نداری و آنگاه این [[آیه]] نازل شد<ref>الجامع لاحکام القرآن، ج۱۶، ص۳۴۱.</ref>.<ref>[[م‍ص‍طف‍ی‌ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌، م‍ص‍طف‍ی‌]]، [[سیره نبوی ج۲ (کتاب)|سیره نبوی]]، ج۲ ص ۴۶۳-۴۶۸.</ref>

[[پیامبر خاتم]]{{صل}} بر اساس [[آموزه‌های قرآنی]] و [[آموزه‌های اسلامی|اسلامی]]، [[اصل مساوات]] را در تمام امور [[حکومت مدینه]] برقرار ساخت و سعی کرد با همگان، یکسان [[رفتار]] شود و هیچ‌گونه فرقی بین آنان نباشد. آن حضرت تمام افراد [[جامعه اسلامی]] را مانند دندانه‌های شانه با هم برابر و مساوی می‌دانست و [[معتقد]] بود، [[انسان‌ها]] هیچ [[برتری]] بر یکدیگر جز به خاطر [[تقوا]] ندارند: {{متن حدیث|النَّاسُ سَوَاءٌ كَأَسْنَانِ الْمُشْطِ}}<ref>احمد بن ابی یعقوب یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج ۲، ص ۱۰۰؛ محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۸، ص ۶۵؛ قاضی عیاض اندلسی، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، ق، ج ۱، ص ۱۷۴ و شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۳۷۹.</ref>؛ [[مردم]] چون دندانه‌های شانه مساوی‌اند.

 

 

 

[[پیامبر]]{{صل}} با اعلام همگانی اصل مساوات، دیدگاه طبقاتی و نژادی و مناسبات مربوط به آن را که معیار عمل [[اهل مکه]] بود، [[باطل]] اعلام کرد و همه آنان را همانند هم دانست و در یک صف و برابر قرار داد و فرمود:" با هم در یک صف و به مساوات باشید و با هم مختلف نباشید که دل‌هایتان مختلف شود"<ref>{{متن حدیث|اسْتَوُوا وَ لَا تَخْتَلِفُوا فَتَخْتَلِفَ قُلُوبُكُمْ}}؛ نووی دمشقی، ریاض الصالحین من کلام سید المرسلین، ص ۱۱۱؛ ورام بن ابی فراس، مجموعه ورام، ج ۲، ص ۲۶۶؛ محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۶، ص ۵۰۷؛ مسند احمد، ج ۴، ص ۱۲۲، مسلم نیشابوری، صحیح، ج ۲، ص ۳۰ و علی بن جعد، مسند ابن الجعد، ص ۳۴۷.</ref>؛ پیامبر{{صل}} می‌کوشید که [[مردم]] را با این [[حقیقت]] آشنا سازد و آن دیدگاه طبقاتی و برتری‌جویی‌های نژادی و نسبی را از میان بردارد.

پیامبر{{صل}} بر اساس همین آموزه‌ها و [[هدف]] عالی کسانی را که خود را از طبقه [[برتر]] می‌دانستند و به نژاد، [[قوم]]، [[قبیله]]، [[پدران]] و اجداد خود [[تفاخر]] می‌کردند و آن را مایه [[برتری]] بر دیگران می‌دانستند، به شدت [[نکوهش]] کرده، خطاب به آنان می‌فرمود: "همه شما [[فرزندان]] آدم‌اید و [[آدم]] از [[خاک]] آفریده شده است. گروهی که به پدران خویش [[مباهات]] می‌کنند، باید به این کار پایان دهند که در غیر این صورت، نزد [[خدا]] از سوسک سرگین غلتان نیز خوارتر و بی‌ارزش‌تر به شمار می‌آیند"<ref>{{متن حدیث|كُلُّكُمْ بَنُو آدَمَ وَ آدَمُ خُلِقَ مِنْ تُرَابٍ، لینتهین قوم یفتخرون بآبائهم او لیکونن أهون من العجلان}}؛ مجمع الزوائد، ج ۸، ص ۸۶؛ جلال الدین سیوطی، الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۲۸۷ و المتقی الهندی، کنز العمال، ج ۳، ص ۵۲۷.</ref>؛ [[قریش]]، خود را از دیگر [[اعراب]] [[برتر]] می‌دانستند و به حسب و [[نسب]] خود [[مغرور]] بودند و آن را سبب [[منزلت]] بالاتر خود بر‌می‌شمردند، اما آن حضرت به آنان فرمود: {{متن حدیث|يَا مَعْشَرَ قُرَيْشٍ أن أولی الناس المتقون فانظروا لایأتی يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ تَأْتُونَ بِالدُّنْيَا تَحْمِلُونَهَا فأصد عنکم بوجهی}}<ref>ابوالفرج شافعی حلبی، السیرة الحلبیه، ج ۳، ص ۱۷۶؛ ابویعلی الموصلی، المفارید عن رسول الله{{صل}}، ص ۹۱؛ الضحاک، الآحاد و المثانی، ج ۵، ص ۲۵۱ و ابن اثیر، اسد الغابه، ج ۱، ص ۵۲۰.</ref> و سپس [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْرَاهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ وَهَذَا النَّبِيُّ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَاللَّهُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«بی‌گمان نزدیک‌ترین مردم به ابراهیم همانانند که از وی پیروی کردند و نیز این پیامبر و مؤمنان؛ و خداوند سرپرست مؤمنان است» سوره آل عمران، آیه ۶۸.</ref> را برای آنان قرائت می‌کرد <ref>الآحاد و المثانی، ص ۲۵۱؛ المفارید عن رسول الله{{صل}}، ص ۹۱ و ابن اثیر، اسد الغابه، ج ۱، ص ۵۲۰.</ref><ref>[[گلشاد حیدری|حیدری، گلشاد]] [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۱۶-۱۱۷.</ref>.

==[[پیامبر خاتم]]{{صل}} و مساوات==

==برخی از اقسام مساوات در [[سیره نبوی]]{{صل}}==

پیامبر{{صل}} در تمام جنبه‌های [[زندگی]]، اصل مساوات را به کار گرفت و همواره در تمام عملکردها به آن توجه داشت؛ مانند: اجرای قانون، تقسیم [[بیت المال]]، دریافت مالیات‌های [[اسلامی]]، تحصیل [[علم]]، [[تصدی]] [[مشاغل]] و [[مناصب]] و... که برای نمونه به مواردی اشاره می‌شود:

===[[مساوات اجتماعی]]===

مساوات اجتماعی، آن است که در یک [[جامعه]]، میان [[انسان‌ها]] از نظر نژاد، طبقه و [[حقوق]] [[اجتماعی]]، هیچ اختلافی نباشد و همه افراد از حقوق اجتماعی برابر بهره‌مند باشند و همگان یکسان دیده شوند. [[پیامبر]]{{صل}} برای از میان برداشتن بسیاری از [[رسوم]] [[جاهلی]] و برتری‌جویی‌های نادرست و اختلافات طبقاتی برجای‌مانده میان [[اعراب]] [[مسلمان]] اقدام‌های عملی زیادی در این باره انجام داد تا بر همگان روشن سازد که همه از نظر اجتماعی مساوی‌اند و [[فقیران]] و بردگان با بزرگان و [[ثروتمندان]] فرقی ندارند و همه با هم برابر‌اند که مهم‌ترین نمونه آن [[ازدواج]] "جویبر" و "زَلفا" است.

جویبر، اهل یمامه و مردی کوتاه قد، [[زشت]] و [[فقیر]] بود که پس از مسلمان شدن به [[مدینه]] آمده بود. پیامبر{{صل}} برای در هم شکستن رسوم جاهلی، وی را به خواستگاری دختر "[[زیاد بن لبید]]" از بزرگان [[قبیله]] بنی بیاضه (یکی از [[قبایل]] [[انصار]]) فرستاد. زیاد، جویبر را برای ازدواج با دختر خود، لایق نمی‌دانست؛ ولی پیامبر{{صل}} فرمود: "ای زیاد! جویبر، [[مؤمن]] است و مرد مؤمن، [[شایسته]] و همتای [[زن]] مؤمن است و مرد مسلمان، شایسته و همتای زن مسلمان است؛ پس، با این ازدواج موافقت کن و [[مخالفت]] نکن!" <ref>{{متن حدیث|يَا زِيَادُ جُوَيْبِرٌ مُؤْمِنٌ وَ الْمُؤْمِنُ كُفْوٌ لِلْمُؤْمِنَةِ وَ الْمُسْلِمُ كُفْوٌ لِلْمُسْلِمَةِ فَزَوِّجْهُ يَا زِيَادُ وَ لَا تَرْغَبْ عَنْهُ}}؛ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج ۲، ص ۶۰۵ و ۶۰۶، الکافی، ۵، ص ۳۴۱؛ وسائل الشیعه، ۲، ص ۶۸ و بحارالانوار، ج ۲۲، ص ۱۱۹.</ref>.

همچنین [[پیامبر]]{{صل}} دختر عمه خود، [[زینب]] دختر جحش را که نوه [[عبدالمطلب]] بود، به [[ازدواج]] [[زید]]، یعنی همان [[غلام]] آزاد شده خویش در آورد. [[رسول خدا]]{{صل}} در این باره به خانه زینب رفت و او را برای زید خواستگاری کرد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۸، ص ۸۰؛ امتاع الاسماع، ج ۶، ص ۵۹ و ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج ۲، ص ۱۷۷.</ref>.

 

پیامبر{{صل}} با این [[اعمال]]، [[اختلافات]] طبقاتی و [[خانوادگی]] و [[رسوم]] نادرست [[اجتماعی]] و برتری‌جویی‌های نادرست را در هم [[شکست]] و همه [[مسلمانان]] را چه سیاه و چه سفید، چه برده و چه آزاد و چه ثروتمند و [[فقیر]] را برابر و هم‌کفو اعلام کرد. آن بزرگوار این چنین مساوات را در [[جامعه]] عینیت بخشید تا همگان به او [[اقتدا]] کنند و بدانند که [[شرافت]] و [[برتری]] [[انسان‌ها]] فقط به [[تقوا]] و [[کمالات]] [[معنوی]] است و نه به [[پول]]، [[ثروت]]، نژاد و طبقه خاص<ref>[[گلشاد حیدری|حیدری، گلشاد]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۱۹-۱۲۰؛ [[م‍ص‍طف‍ی‌ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌، م‍ص‍طف‍ی‌]]، [[سیره نبوی ج۲ (کتاب)|سیره نبوی]]، ج۲، ص ۵۰۱.</ref>.

از نمونه‌های دیگر و بارز مساوات در [[سیره رسول الله]]{{صل}} [[برابری همگان در اجرای قانون]] بود. پیامبر{{صل}} به اجرای این نوع مساوات سخت پایبند بود. در این باره در توصیف آن حضرت آمده است: "همگان در قبال [[حق]]، در نظرش یکسان بودند"<ref>{{عربی|وَ صَارُوا عِنْدَهُ فِي الْحَقِّ سَوَاءً}}؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج ۱، ص ۳۸۸؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج ۲، ص ۳۵۰؛ ابوبکر بیهقی، دلائل النبوه، ج ۱، ص ۲۹۰؛ الشفا بتعریف حقوق المصطفی، ج ۱، ص ۲۴۶ و شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۳۱۸.</ref>.

[[پیامبر اکرم]]{{صل}} در [[اجرای قانون]]، جز به حق را توجه نمی‌کرد و اجازه هیچ گونه تخطی از آن را به کسی نمی‌داد و حفظ آن را از عوامل حفظ [[سلامت]] [[جامعه]] و [[حکومت]] و عدول از آن را مایه [[تباهی]] جامعه و [[هلاکت]] می‌دانست؛ به همین سبب، دیگران به‌شدت از [[تبعیض]] در [[اجرای قانون]] منع می‌کرد و می‌فرمود: "[[بنی اسرائیل]]، تنها به این سبب هلاک شدند که حدود را درباره زیردستان [[اجرا]] می‌کردند و بزرگان را معاف می‌داشتند"<ref>{{متن حدیث|إِنَّمَا هَلَكَ بَنُو إِسْرَائِيلَ لِأَنَّهُمْ كَانُوا يُقِيمُونَ الْحُدُودَ عَلَى الْوَضِيعِ دُونَ الشَّرِيفِ}}؛ دعائم الاسلام ج ۲، ص ۴۴۲ و مستدرک الوسائل، ج ۱۸، ص ۸.</ref>؛ بنابراین، [[رسول]] خاتم{{صل}} اجازه نمی‌داد، هیچ‌کس خود را فراتر از [[قانون]] بداند و چیزی سبب زیر پاگذاشتن قانون شود.

[[نقل]] شده است، روزی زنی از [[قبیله]] [[بنی مخزوم]] دزدی کرد و [[قریش]] درصدد برآمدند که نزد [[پیامبر]]{{صل}} درباره او [[شفاعت]] کنند و چون [[نبی اکرم]]{{صل}} را می‌شناختند، گفتند: "چه کسی جز [[اسامه]] که [[محبوب]] پیامبر{{صل}} است، [[شهامت]] این کار را دارد؟" سپس اسامه را شفیع قرار دادند و او در این باره با آن حضرت صحبت کرد. پس، پیامبر{{صل}} سخت خشمناک شد تا جایی که رنگ چهره‌اش برافروخته شد و به اسامه فرمود: "آیا درباره حدی از [[حدود الهی]] شفاعت می‌کنی؟"<ref>البخاری، صحیح، ج ۴، ص ۱۵۰. - ۱۵۱؛ الطبقات الکبری، ج ۴، ص ۵۲؛ صحیح مسلم، ج ۵، ص ۱۱۴ و مسند ابن راهویه، ج۲، ص۲۳۵-۲۳۶.</ref> وی از سخن خویش پشیمان شد و پوزش خواست. پیامبر{{صل}} به دنبال این قضیه، خطبه‌ای خواند و فرمود: همانا پیشینیان هلاک شدند؛ زیرا اگر فرد بزرگی از ایشان دزدی می‌کرد. او را رها می‌کردند و اگر فرد ضعیفی دزدی می‌کرد، بر وی حد جاری می‌کردند. [[سوگند]] به آنکه جانم در دست اوست! اگر [[فاطمه]]، دختر [[محمد]] نیز دزدی کرده بود، دست او را می‌بریدم؛<ref>{{متن حدیث|إِنَّمَا أَهْلُكَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ أَنَّهُمْ كَانُوا إِذَا سَرَقَ فِيهِمْ الشَّرِيفُ تَرَكُوهُ وَ إِذَا سَرَقَ فِيهِمْ الضَّعِيفِ أَقَامُوا عَلَيْهِ الْحَدُّ وَ أَنِّي وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ ، لَوْ أَنَّ فاطمه بِنْتُ مُحَمَّدٍ سَرِقَةٍ فَقُطِعَتْ يَدُهَا }}؛ صحیح البخاری، ج ۴، ص ۱۵۱؛ دلائل النبوه، ج ۵، ص ۸۸؛ صحیح مسلم، ج ۵، ص ۱۱۴ و مسند ابن راهویه، ج ۲، ص ۲۳۶.</ref>؛ آن گاه [[قانون]] را درباره آن [[زن]] بنی مخزوم [[اجرا]] کرد.

 

این [[پایبندی]] [[رسول خدا]]{{صل}} به [[اجرای قانون]] و مساوات همه افراد در برابر آن، به حدی بود که خود در آخرین روزهای زندگی‌اش در حالی که به شدت [[بیمار]] بود، به [[مسجد]] رفت و به جمع حاضر فرمود: ای [[مردم]]! من خدایی را که جز او خدایی نیست،‌ در برابر شما می‌ستایم. در میان شما هرکه حقی بر گردن من دارد، اکنون من حاضرم برای ادای آن؛ اگر تازیانه‌ای (به ناحق) بر پشت کسی زده‌ام، دهد این پشت من؛ بیاید و به جای آن تازیانه بزند و اگر به کسی [[دشنام]] داده‌ام، بیاید و دشنام دهد. زنهار که [[دشمنی]] در [[سرشت]] و [[شأن]] من نیست. بدانید! محبوب‌ترین شما نزد من کسی است که اگر حقی بر گردن من دارد، از من بستاند یا مرا [[حلال]] کند تا وقتی با [[خدا]] [[دیدار]] می‌کنم، [[پاک]] و [[پاکیزه]] باشم و چنین می‌بینم که این درخواست، کافی نیست و لازم است چند بار در میان شما برخیزم و آن را تکرار کنم"<ref>تاریخ مدینه دمشق، ج۴۸، ص۳۲۴؛ حمیری کلاعی، الإکتفاء، ج۲، ص۴۲؛ تاریخ الطبری، ج۳، ص۱۸۹-۱۹۰؛ سبل الهدی و الرشاد، ج۱۲، ص۲۴۲؛ الطبرانی، المعجم الکبیر، ج ۲، ج ۱۸، ص ۲۸۰ و مجمع الزوائد، ج ۹، ص ۲۶.</ref>.<ref>[[گلشاد حیدری|حیدری، گلشاد]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۲۰-۱۲۱.</ref>

===[[مساوات در گرفتن مالیات‌های اسلامی]]===

از نمادهای دیگر مساوات در [[سیره پیامبر]]{{صل}} [[برابری]] همه در [[مالیات‌های اسلامی]]، مانند: [[خمس]]، [[زکات]] و [[صدقات]] بود. این مالیات‌های اسلامی از همه کسانی که در آمد و دارایی‌شان از مقدار مشخصی بالاتر می‌رفت، گرفته می‌شد و برای همه مسلمانان ثابت بود و امتیازات طبقاتی و نسبی در آن بی‌اثر بود. بخش زیادی از این [[مالیات‌ها]] برای تأمین [[ناتوانان]] و [[نیازمندان]] به کار می‌رفت تا به این طریق، از تمرکز [[قدرت]] و [[ثروت]] در دست عده‌ای و [[فقر]] و [[محرومیت]] عده‌ای دیگر جلوگیری و زمینه [[عدالت اجتماعی]] فراهم شود<ref>سیره نبوی، «منطق عملی»، ج ۲، ص ۵۳۷.</ref>.<ref>[[گلشاد حیدری|حیدری، گلشاد]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۲۲؛ [[م‍ص‍طف‍ی‌ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌، م‍ص‍طف‍ی‌]]، [[سیره نبوی ج۲ (کتاب)|سیره نبوی]]، ج۲، ص ۵۳۷.</ref>

از نمونه‌های دیگر مساوات در [[سیره رسول اکرم]]{{صل}} [[برابری]] در واگذاری [[مشاغل]] بر اساس [[شایستگی]] بود. آن حضرت در ابتدای ورود خود به [[مدینه]]، [[مسئولیت‌ها]] را تقسیم کرد؛ به گونه‌ای که همه، به ترتیب برای [[جهاد]] می‌رفتند و آن حضرت در این باره فرموده بود: {{متن حدیث|و إِنَّ كُلَّ غَازِيَةٍ غَزَتْ يَعْقُبُ بَعضُهَا بَعْضاً}}<ref>وسائل الشیعه، ج۱۵، ص۶۸؛ الکافی، ج۵، ص۳۱؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج ۶، ص ۱۴۱؛ ابن کثیر، السیرة النبویه، ج ۲، ص ۳۲۱؛ السیرة النبویه (ابن هشام)، ج ۱، ص ۵۰۳ و عیون الاثر، ج ۱، ص ۲۲۷.</ref>؛ همه گروه‌های [[مسلمان]]، به ترتیب به [[جنگ]] می‌روند (و جنگ، به یک گروه، دو مرتبه پشت سر هم تحمیل نخواهد شد)". آن حضرت برای تعیین [[فرمانده]] در [[جنگ‌ها]]، تنها به شایستگی، [[توانایی]] و [[تدبیر]] افراد توجه می‌کرد و به سن، حسب و [[نسب]] بی‌توجه بود؛ همان‌گونه که در جنگ موته [[زید بن حارثه]] از [[فرماندهان]] جنگ بود<ref>مطهر بن [[طاهر]] مقدسی، البدء و التاریخ، ج ۴، ص ۲۳۱؛ السیرة النبویة (ابن هشام)، ج ۲، ص ۳۷۳؛ [[تاریخ]] الطبری، ج ۳، ص ۳۶ و تاریخ الیعقوبی، ج ۲، ص ۶۵.</ref>.<ref>[[گلشاد حیدری|حیدری، گلشاد]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۲۳-۱۲۴.</ref>