عدل در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←جستارهای وابسته
(←منابع) |
|||
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
#پس از اینکه [[خداوند]] [[دستور]] میدهد در [[نزاع]] میان [[مؤمنان]]، برای [[برقراری صلح]] با تجاوزگران به [[حقوق]] دیگران مقابله کنید، تا به [[حق]] و [[احترام]] به [[قانون الهی]] برگردند می‌فرماید “و هر گاه گروه تجاوزگر بازگشت {{متن قرآن|فَإِنْ فَاءَتْ}} و زمینه [[صلح]] فراهم شد در میان آن دو طبق [[عدالت]] [[صلح]] برقرار سازید {{متن قرآن|فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ}} یعنی؛ تنها به درهم شکستن [[قدرت]] گروه تجاوزگر به [[حقوق]] دیگری [[قناعت]] نکنید، بلکه این [[پیکار]] باید زمینه‌ساز [[صلح]] باشد، و مقدمه‌ای برای ریشه‌کن کردن عوامل [[نزاع]] و درگیری و گرنه با گذشتن زمان کوتاه یا طولانی بار دیگر که [[ظالم]] در خود [[احساس]] توانائی کند بر می‌خیزد و [[نزاع]] را از سر می‌گیرد. و از آنجا که [[تمایلات]] گروهی، گاهی افراد را به هنگام [[قضاوت]] و [[داوری]] به سوی یکی از دوگروه متخاصم متمایل می‌سازد، و بی‌طرفی داوران را نقض می‌کند در آخر [[آیه]] می‌فرماید و [[عدالت]] پیشه کنید [[خداوند]] [[عدالت]] پیشه‌گان را [[دوست]] می‌دارد {{متن قرآن|وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ}}؛ | #پس از اینکه [[خداوند]] [[دستور]] میدهد در [[نزاع]] میان [[مؤمنان]]، برای [[برقراری صلح]] با تجاوزگران به [[حقوق]] دیگران مقابله کنید، تا به [[حق]] و [[احترام]] به [[قانون الهی]] برگردند می‌فرماید “و هر گاه گروه تجاوزگر بازگشت {{متن قرآن|فَإِنْ فَاءَتْ}} و زمینه [[صلح]] فراهم شد در میان آن دو طبق [[عدالت]] [[صلح]] برقرار سازید {{متن قرآن|فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ}} یعنی؛ تنها به درهم شکستن [[قدرت]] گروه تجاوزگر به [[حقوق]] دیگری [[قناعت]] نکنید، بلکه این [[پیکار]] باید زمینه‌ساز [[صلح]] باشد، و مقدمه‌ای برای ریشه‌کن کردن عوامل [[نزاع]] و درگیری و گرنه با گذشتن زمان کوتاه یا طولانی بار دیگر که [[ظالم]] در خود [[احساس]] توانائی کند بر می‌خیزد و [[نزاع]] را از سر می‌گیرد. و از آنجا که [[تمایلات]] گروهی، گاهی افراد را به هنگام [[قضاوت]] و [[داوری]] به سوی یکی از دوگروه متخاصم متمایل می‌سازد، و بی‌طرفی داوران را نقض می‌کند در آخر [[آیه]] می‌فرماید و [[عدالت]] پیشه کنید [[خداوند]] [[عدالت]] پیشه‌گان را [[دوست]] می‌دارد {{متن قرآن|وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ}}؛ | ||
# [[خداوند]] [[دستور]] میدهد که هنگام [[طلاق]] و جدایی، دو نفر [[عادل]] از خودتان را [[شاهد]] بگیرید {{متن قرآن|وَأَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ}} تا اگر در [[آینده]] اختلافی روی دهد، هیچ‌یک از طرفین، نتوانند واقعیت‌ها را [[انکار]] کنند. و سپس میگوید [[شهادت]] را برای [[خدا]] برپا دارید {{متن قرآن|وَأَقِيمُوا الشَّهَادَةَ لِلَّهِ}} مبادا [[تمایل]] [[قلبی]] شما به یکی از دو طرف، [[مانع]] [[شهادت به حق]] باشد، باید جز [[خدا]] و [[اقامه حق]] [[انگیزه]] دیگری در آن راه نیابد، درست است که [[شهود]] باید [[عادل]] باشند، ولی با وجود [[عدالت]]، نیز [[صدور گناه]] محال نیست، به همین [[دلیل]] به آنها هشدار میدهد که مراقب خویش باشند و آگاهانه یا ناآگاهانه از مسیر [[حق]] [[منحرف]] نشوند<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۲۰۶-۲۱۳.</ref>. | # [[خداوند]] [[دستور]] میدهد که هنگام [[طلاق]] و جدایی، دو نفر [[عادل]] از خودتان را [[شاهد]] بگیرید {{متن قرآن|وَأَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ}} تا اگر در [[آینده]] اختلافی روی دهد، هیچ‌یک از طرفین، نتوانند واقعیت‌ها را [[انکار]] کنند. و سپس میگوید [[شهادت]] را برای [[خدا]] برپا دارید {{متن قرآن|وَأَقِيمُوا الشَّهَادَةَ لِلَّهِ}} مبادا [[تمایل]] [[قلبی]] شما به یکی از دو طرف، [[مانع]] [[شهادت به حق]] باشد، باید جز [[خدا]] و [[اقامه حق]] [[انگیزه]] دیگری در آن راه نیابد، درست است که [[شهود]] باید [[عادل]] باشند، ولی با وجود [[عدالت]]، نیز [[صدور گناه]] محال نیست، به همین [[دلیل]] به آنها هشدار میدهد که مراقب خویش باشند و آگاهانه یا ناآگاهانه از مسیر [[حق]] [[منحرف]] نشوند<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۲۰۶-۲۱۳.</ref>. | ||
==عدل== | |||
[[خداوند]] در [[قرآن کریم]] می‌فرماید: | |||
{{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ}}<ref>«به راستی خداوند به دادگری و نیکی کردن و ادای (حقّ) خویشاوند، فرمان میدهد و از کارهای زشت و ناپسند و افزونجویی، باز می‌دارد؛ به شما اندرز میدهد باشد که شما پند گیرید» سوره نحل، آیه ۹۰.</ref>. | |||
این واژه و مشتقاتش ۲۸ بار، در ۲۴ [[آیه]] از ۱۱ [[سوره]] قرآن کریم آمده است. در [[علم کلام]] نیز «[[عدل]]» به عنوان صفت [[فعل خداوند]] معرفی شده است. در [[روایت]] آمده است: {{متن حدیث|بِالْعَدْلِ قَامَتِ السَّمَوَاتُ وَ الْأَرْضُ}}. با این حال، در قرآن کریم، [[خداوند سبحان]] به طور مستقیم با این واژه توصیف نشده است؛ یعنی واژه عدل، [[عدالت]] و [[عادل]] در ردیف صفاتی مانند [[علیم]]، [[بصیر]]، [[حکیم]] و... برای [[خداوند متعال]] به کار نرفته است، بلکه با بیان این واژه‌ها، از خداوند [[نفی ظلم]] شده است. در [[قرآن]] می‌خوانیم: {{متن قرآن|وَأَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ}}<ref>«و (بدانید) که خداوند با بندگان، ستمگر نیست» سوره آل عمران، آیه ۱۸۲.</ref>. | |||
واژه عدل در معانی مختلف به کار می‌رود، از جمله: | |||
#رعایت [[تساوی]]؛ یعنی [[انسان]] در [[روابط اجتماعی]] خود به گونه‌ای یکسان با دیگران [[رفتار]] کند؛ | |||
#[[رعایت حقوق دیگران]]؛ | |||
#قرار دادن هر چیز و هر کس در جایگاه [[شایسته]] خود<ref>نک: محمد سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ج۱، ص۳۲۶.</ref>. | |||
[[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} در این باره می‌فرماید: {{متن حدیث|الْعَدْلُ يَضَعُ الْأُمُورَ مَوَاضِعَهَا}}؛ «عدل، هر چیزی را در جایگاه خودش قرار میدهد»<ref>بحارالانوار، ج۷۲، ص۳۵۰.</ref>. بر این اساس، «[[عدالت الهی]] آن است که خداوند با هر موجودی، چنان که شایسته آن است، رفتار کند و او را در جایگاهی که در خورِ آن است، بنشاند و چیزی را که مستحق آن است، به او عطا کند»<ref>آموزش کلام اسلامی، ج۱، ص۳۲۷.</ref>.<ref>[[احمد رضوانفر|رضوانفر، احمد]]، [[برابری و نفی تبعیض از دیدگاه پیامبر اعظم (کتاب)|برابری و نفی تبعیض از دیدگاه پیامبر اعظم]] ص ۱۸.</ref>. | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||