رمضان: تفاوت میان نسخه‌ها

ماه رمضان، ماه نهم از ماه‌های قمری، یکی از ماه‌های بافضیلت و ماه [[رحمت]] و [[آمرزش]] است که روزه گرفتن در آن بر مسلمانان [[واجب]] شده است. در روایات از آن به عنوان "[[شهر الله]]" یعنی ماه [[خدا]] یاد شده است<ref>{{متن حدیث|قد اقبل الیکم شهر اللَّه بالبرکة و الرّحمة}}، اى مردم، ماه خدا با بركت‏ و رحمت و مغفرت به شما رو كرده است، عيون ‏أخبار الرضا ، شیخ صدوق  ج ۱ ص ۲۹۵</ref>. یکی از شب‌های بسیار مهم در این ماه، "شب قدر" است که بهتر از هزار ماه است و [[قرآن]] نیز در این شب نازل شده است. در نوزدهمین روز این ماه حضرت علی{{ع}}  ضربت خوردند و در روز بیست و یکم به [[شهادت]] رسیدند. [[مسلمانان]] از چند روز به ماه رمضان مانده، خود را برای روزه‌داری و [[عبادت]] در این ماه آماده می‌‌کنند و مجالس [[دینی]] و مساجد و نمازهای [[جماعت]] رونق بیشتری دارد و [[فرصت]] خوبی برای انس با خدا و قرآن و [[توبه]] از گناهان است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]</ref>.

[[مفسران]] و واژه‌شناسان با توجه به معانی یاد شده و در مواردی متأثر از برخی روایات<ref>الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۳۹۷؛ بحار الانوار، ج ۵۵، ص ۳۴۱.</ref>، وجوه گوناگونی را برای نامگذاری این ماه به رمضان بیان کرده‌اند از جمله:

#به معنای سوزاندن گناهان (با [[کارهای نیک]]) آمده است<ref>{{متن حدیث|انما سمى الرمضان لانه یرمض الذنوب}}، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود: «ماه رمضان به این نام خوانده شده، زیرا [[گناهان]] را می‌سوزاند»، بحارالانوار، ج۵۵، ص۳۴۱/تفسیر قرطبی، ج ۲، ص ۲۹۱؛ تفسیر بیضاوی، ج ۱، ص ۱۲۴؛ الدر المنثور، ج ۱، ص ۱۸۳</ref>

==ماه رمضان از منظر قرآن و روایات==

رمضان تنها ماهی است که در قرآن به [[صراحت]] نام آن آمده است و به [[سبب نزول]] قرآن و [[وجوب]] [[روزه‌داری]] در آن از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، تا جایی که شب [[قدر]] آن معادل هزار ماه دانسته شده است: {{متن قرآن|لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ}}<ref>«شب قدر از هزار ماه بهتر است» سوره قدر، آیه ۳.</ref>. روایات فراوانی از [[معصومان]]{{عم}}، از این ماه با عنوان "[[شهر الله]]" یاد کرده<ref>تحف العقول، ص ۴۱۹؛ تهذیب، ج ۴، ص ۱۹۲؛ کنز العمال، ج ۸، ص ۴۶۶.</ref> و فضیلت‌های بسیاری برای آن برشمرده‌اند<ref>برای نمونه نک: الکافی، ج ۴، ص ۶۵ - ۶۸؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۹۴ به بعد؛ الدر المنثور، ج ۱، ص ۱۸۳ ـ ۱۸۹.</ref>.

قرآن در تنها یادکرد صریح از ماه رمضان، پس از بیان وجوب روزه و برخی [[احکام]] آن، از ماه رمضان به عنوان ماه [[نزول قرآن]] برای [[هدایت]] [[انسان‌ها]]<ref>{{متن قرآن|شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ...}} «(روزهای روزه گرفتن در) ماه رمضان است که قرآن را در آن فرو فرستاده‌اند؛ به رهنمودی برای مردم و برهان‌هایی (روشن) از راهنمایی و جدا کردن حقّ از باطل.».. سوره بقره، آیه ۱۸۵</ref> به بزرگی یاد شده و به روزه در آن [[فرمان]] می‌دهد: {{متن قرآن|شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ}}<ref>«(روزهای روزه گرفتن در) ماه رمضان است که قرآن را در آن فرو فرستاده‌اند؛ به رهنمودی برای مردم و برهان‌هایی (روشن) از راهنمایی و جدا کردن حقّ از باطل. پس هر کس از شما این ماه را دریافت (و در سفر نبود)، باید (تمام) آن را روزه بگیرد و اگر بیمار یا در سفر بود، شماری از روزهایی دیگر (روزه بر او واجب است)؛ خداوند برای شما آسانی می‌خواهد و برایتان دشواری نمی‌خواهد و (می‌خواهد) تا شمار (روزه‌ها) را کامل کنید و تا خداوند را برای آنکه راهنمایی‌تان کرده است به بزرگی یاد کنید و باشد که سپاس گزارید» سوره بقره، آیه ۱۸۵.</ref> با توجه به این آیه و آیات {{متن قرآن|إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ}}<ref>«ما آن (قرآن) را در شب قدر فرو فرستادیم» سوره قدر، آیه ۱.</ref>.<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۷۸۷؛ روض الجنان، ج ۲۰، ص ۳۴۴.</ref> و نیز آیه {{متن قرآن|إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ}}<ref>«که ما آن را در شبی خجسته فرو فرستادیم، بی‌گمان ما بیم‌دهنده بودیم» سوره دخان، آیه ۳.</ref>،<ref>جامع البیان، ج ۲۵، ص ۶۴؛ روض الجنان، ج ۱۷، ص ۲۰۲ - ۲۰۳.</ref> شب قدر در این ماه قرار دارد. در برخی روایات به [[نزول]] دیگر [[کتاب‌های آسمانی]] در این ماه تصریح شده است<ref>الکافی، ج ۲، ص ۶۲۹؛ تهذیب، ج ۴، ص ۱۹۴؛ المعجم الکبیر، ج ۲۲، ص ۷۵.</ref>.  

در قرآن و روایات، برای روزه‌داری، آثاری مانند: تقویت [[تقوا]]، [[پرهیزگاری]]<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ}} «ای مؤمنان! روزه بر شما مقرّر شده است چنان که بر پیشینیان شما مقرّر شده بود، باشد که پرهیزگاری ورزید» سوره بقره، آیه ۱۸۳.</ref>؛ [[پیشگیری]] از [[عذاب‌های دنیوی]] و [[اخروی]]<ref>بحارالانوار، ج۵، ص۳۳۱.</ref>؛ جلوگیری از [[نفوذ]] [[شیطان]]<ref>مستدرک الوسائل، ج۷، ص۳۵۴.</ref> و [[سلامت جسم]]<ref>بحارالانوار، ج۵۹، ص۲۶۷.</ref> بیان شده است. مهم‌ترین امتیاز ماه رمضان، توجه بیشتر [[مؤمنان]] به [[قرآن کریم]] است<ref>[[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «رمضان»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۲۴۷.</ref>.

==رمضان و مهدویت==

در آخرین سال از [[غیبت حضرت مهدی]]{{ع}}، در این ماه رویدادهای عجیبی اتفاق خواهد افتاد. [[امام صادق]]{{ع}} به [[ابوبصیر]] فرمود: ای [[ابومحمد]]! پیش از [[قیام]] [[حضرت قائم]]{{ع}} قطعاً پنج نشانه ظاهر خواهد شد، [[ندایی آسمانی]] که در ماه رمضان شنیده می‌‌شود، [[قیام سفیانی]]، [[قیام خراسانی]]، [[کشته شدن نفس زکیه]] و فرورفتن [[لشکر سفیانی]] به [[زمین]] در [[سرزمین بیداء]]<ref>غیبت نعمانی، ص ۲۸۹ و ۲۵۲.</ref>.  

[[امام باقر]]{{ع}} فرمود: در میان [[ماه رمضان]]، [[شب جمعه]] و بیست و سوم، صدای [[جبرئیل]] شنیده خواهد شد. آن صدا [[نام حضرت مهدی]]{{ع}} و نام پدر ایشان را برده و در پی آن صدای [[شیطان]] بلند می‌‌شود که به سوی [[دشمنان]] حضرت فرا می‌‌خواند و [[مردم]] با این دو صدا امتحانی سخت خواهند شد و [[حق]] و [[باطل]] مشخص می‌‌شود<ref>غیبت نعمانی: ص ۲۵۴. </ref>. در روایتی از ظاهر شدن نشانه‌ای در ماه رمضان سخن گفته شده است. این نشانه ستونی از [[آتش]] است که از سوی [[مشرق]] در [[آسمان]] ظاهر خواهد شد. هرگاه چنین نشانه‌ای دیده شد، باید به اندازه یک سال آذوقه ذخیره نمود (زیرا غذا نایاب خواهد شد)<ref>ملاحم: ص ۱۵۹.</ref>.<ref>[[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص ۳۱۹-۳۲۰-۳۲۱؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۳۶۸.</ref>

==روزه در ادیان دیگر ==

به [[باور]] گروهی، در [[آیین مسیحیت]] هم روزه ماه رمضان [[واجب]] بوده؛ ولی آنان [[زمان]] و مقدار روزهای آن را [[تغییر]] داده‌اند<ref> التبیان، ج ۲، ص ۱۱۵؛ مجمع البیان، ج ۲، ص ۴۹۰؛ الکشاف، ج ۱، ص ۲۲۵.</ref>. برخی نیز نخستین روزه ماه رمضان را به [[نوح]]{{ع}} پس از بیرون آمدن از کشتی نسبت داده و بعضی [[تاریخ]] آن را به امت‌های پیش از وی رسانده‌اند<ref>تفسیر قرطبی، ج ۲، ص ۲۹۰؛ نیز نک: الکشاف، ج ۱، ص ۲۲۵، ۲۲۷.</ref>. صاحبان دیدگاه یاد شده، برای سخن خود دلیلی نیاورده و به احتمال، برداشت آنان از آیه {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! روزه بر شما مقرّر شده است چنان که بر پیشینیان شما مقرّر شده بود، باشد که پرهیزگاری ورزید» سوره بقره، آیه ۱۸۳.</ref> مبنی بر [[وجوب]] روزه بر [[امت‌های پیشین]] باشد. با وجود این، آیه بر وجوب یاد شده در این ماه دلالت ندارد<ref> التفسیر الکبیر، ج ۵، ص ۲۳۹ ـ ۲۴۰؛ نیز نک: التبیان، ج ۲، ص ۱۱۵؛ مجمع البیان، ج ۲، ص ۴۹۰.</ref> و برخی روایات وجوب روزه ماه رمضان را تنها به [[پیامبران پیشین]] و [[امت اسلام]] نسبت می‌دهند<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۹۹؛ وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۲۴۰.</ref>.<ref>[[مهدی ملک‌محمدی|ملک‌محمدی، مهدی]]، [[رمضان (مقاله)|مقاله «رمضان»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۴ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]] ج۱۴.</ref>

==منابع==

==پانویس==