پرش به محتوا

اجتناب از اضلال و کج‌نمایی طریق هدایت: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جز (جایگزینی متن - '== جستارهای وابسته == == منابع ==' به '== منابع ==')
خط ۲: خط ۲:
==مقدمه==
==مقدمه==
[[ضلالت]] از منظر [[اهل]] [[ایمان]]، معادل [[کفر]] و به معنای [[منحرف]] شدن از [[صراط مستقیم]] تحت تأثیر هواخواهی، [[غفلت]]، [[استکبار]] و... است و [[اضلال]] به معنای گمراه‌سازی و به [[اشتباه]] انداختن و سوق‌دهی به الگوهای زیستی غیرمؤمنانه و... است. این مفهوم، هر [[اقدام]] و تدبیری را که به غفلت‌زایی و انصراف از [[دین]] و [[ارزش‌ها]] و [[احکام]] آن منجر شود و از [[میزان]] توجه و دغدغه [[فکری]]، احساسی و عملی آنها بکاهد؛ و بالاتر از آن به [[ایدئولوژی‌ها]] و مرام‌های [[انحرافی]] به مثابه شیوه‌های جایگزین [[ترغیب]] و [[تشویق]] نماید؛ شامل می‌گردد. [[قرآن کریم]] در آیاتی از گمراه‌سازی [[خلق]] [[تفسیر نمونه]] در توضیح [[آیه]] ۷۷ [[سوره مائده]] می‌نویسد: آنها که قبلاً [[گمراه]] بودند و بعد که با [[تبلیغات]] خود دیگران را نیز گمراه کردند. به [[گمراهی]] جدیدی افتادند، زیرا کسی که سعی می‌کند دیگران را هم به گمراهی بکشاند، در [[حقیقت]] از همه کس گمراه‌تر است، چراکه نیروهای خود را در مسیر [[بدبختی]] خویش و دیگران تلف کرده و بار مسؤلیت [[گناهان]] دیگران را نیز بر دوش کشیده است<ref>ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۵، ص۴۱.</ref>. [[علامه طباطبایی]] نیز در توضیح واژه {{متن قرآن|لَهْوَ الْحَدِيثِ}} که آیه ۶ [[سوره لقمان]] از آن به عنوان یکی از شیوه‌های گمراهی یاد کرده، می‌نویسد: {{متن قرآن|لَهْوَ الْحَدِيثِ}}، آن سخنی است که [[آدمی]] را از [[حق]] منصرف نموده و به خود مشغول سازد مانند حکایات [[خرافی]]، و داستان‌هایی که آدمی را به [[فساد]] و [[فجور]] می‌کشاند، یا از قبیل [[سرگرمی]] به [[شعر]] و موسیقی و مزمار و سایر آلات [[لهو]] که همه اینها از مصداق‌های {{متن قرآن|لَهْوَ الْحَدِيثِ}} هستند. [و هدفشان از این کار گمراهی است: {{متن قرآن|لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ}}] مراد از [[سبیل]] قرآن کریم و [[معارف]] حق و صحیح، از [[اعتقادات]] و دستورالعمل‌ها، و به خصوص داستان‌های [[انبیا]] و امم گذشته است و چون {{متن قرآن|لَهْوَ الْحَدِيثِ}} و [[خرافات]] ساخته و پرداخته [[فکر]] انسان‌هاست که دست به دست گشته، در [[درجه]] اول معارض با این داستان‌های [[حق]] و صحیح است و در درجه دوم بنیان سایر [[معارف]] حق و صحیح را در انظار [[مردم]] [[سست]] نموده، و سپس منهدم می‌سازد<ref>سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۶، ص۳۱۳.</ref>. [[سیاست]] اغواگری و [[اضلال]] در عصر و [[زمان]] حاضر با بهره‌گیری وسیع از امکانات نوظهور رسانه‌ای و با استفاده از انواع شگردها و شیوه‌های مسحورکننده، با شدت و گستره روزافزون، در حال اجراست.
[[ضلالت]] از منظر [[اهل]] [[ایمان]]، معادل [[کفر]] و به معنای [[منحرف]] شدن از [[صراط مستقیم]] تحت تأثیر هواخواهی، [[غفلت]]، [[استکبار]] و... است و [[اضلال]] به معنای گمراه‌سازی و به [[اشتباه]] انداختن و سوق‌دهی به الگوهای زیستی غیرمؤمنانه و... است. این مفهوم، هر [[اقدام]] و تدبیری را که به غفلت‌زایی و انصراف از [[دین]] و [[ارزش‌ها]] و [[احکام]] آن منجر شود و از [[میزان]] توجه و دغدغه [[فکری]]، احساسی و عملی آنها بکاهد؛ و بالاتر از آن به [[ایدئولوژی‌ها]] و مرام‌های [[انحرافی]] به مثابه شیوه‌های جایگزین [[ترغیب]] و [[تشویق]] نماید؛ شامل می‌گردد. [[قرآن کریم]] در آیاتی از گمراه‌سازی [[خلق]] [[تفسیر نمونه]] در توضیح [[آیه]] ۷۷ [[سوره مائده]] می‌نویسد: آنها که قبلاً [[گمراه]] بودند و بعد که با [[تبلیغات]] خود دیگران را نیز گمراه کردند. به [[گمراهی]] جدیدی افتادند، زیرا کسی که سعی می‌کند دیگران را هم به گمراهی بکشاند، در [[حقیقت]] از همه کس گمراه‌تر است، چراکه نیروهای خود را در مسیر [[بدبختی]] خویش و دیگران تلف کرده و بار مسؤلیت [[گناهان]] دیگران را نیز بر دوش کشیده است<ref>ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۵، ص۴۱.</ref>. [[علامه طباطبایی]] نیز در توضیح واژه {{متن قرآن|لَهْوَ الْحَدِيثِ}} که آیه ۶ [[سوره لقمان]] از آن به عنوان یکی از شیوه‌های گمراهی یاد کرده، می‌نویسد: {{متن قرآن|لَهْوَ الْحَدِيثِ}}، آن سخنی است که [[آدمی]] را از [[حق]] منصرف نموده و به خود مشغول سازد مانند حکایات [[خرافی]]، و داستان‌هایی که آدمی را به [[فساد]] و [[فجور]] می‌کشاند، یا از قبیل [[سرگرمی]] به [[شعر]] و موسیقی و مزمار و سایر آلات [[لهو]] که همه اینها از مصداق‌های {{متن قرآن|لَهْوَ الْحَدِيثِ}} هستند. [و هدفشان از این کار گمراهی است: {{متن قرآن|لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ}}] مراد از [[سبیل]] قرآن کریم و [[معارف]] حق و صحیح، از [[اعتقادات]] و دستورالعمل‌ها، و به خصوص داستان‌های [[انبیا]] و امم گذشته است و چون {{متن قرآن|لَهْوَ الْحَدِيثِ}} و [[خرافات]] ساخته و پرداخته [[فکر]] انسان‌هاست که دست به دست گشته، در [[درجه]] اول معارض با این داستان‌های [[حق]] و صحیح است و در درجه دوم بنیان سایر [[معارف]] حق و صحیح را در انظار [[مردم]] [[سست]] نموده، و سپس منهدم می‌سازد<ref>سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۶، ص۳۱۳.</ref>. [[سیاست]] اغواگری و [[اضلال]] در عصر و [[زمان]] حاضر با بهره‌گیری وسیع از امکانات نوظهور رسانه‌ای و با استفاده از انواع شگردها و شیوه‌های مسحورکننده، با شدت و گستره روزافزون، در حال اجراست.
برای نمونه، یکی از شگردهای باسابقه [[مخالفان]] [[ادیان]] و [[تعالیم]] آسمانی برای اضلال و [[گمراهی]] [[مؤمنان]]، تلاش برای کج‌و‌معوج معرفی کردن، برجسته ساختن [[متشابهات]] و ارائه تفسیرهای ناصواب از تعالیم و [[آموزه‌های دینی]] است که غالباً با [[هدف]] کاستن از [[جاذبه معنوی]] آنها، [[تضعیف]] [[انگیزه]] و [[اراده]] توده‌ها برای ارجاع و بهره‌گیری از این تعالیم در عرصه‌های مختلف [[زندگی فردی]] و [[اجتماعی]] و انصراف مؤمنان از [[رکون]] و [[اعتماد]] به صحت و واقع نمایی آنها صورت می‌پذیرد. طبق [[آیات]]، برخی از علمای [[اهل کتاب]] به ویژه در مراحل اولیه [[ظهور اسلام]]، از چنین شیوه‌هایی برای تضعیف موقعیت این [[دین حنیف]] بهره گرفتند. زیر سؤال بردن [[هویت]] و اصالت [[دین]]، مخدوش ساختن انتساب الوهی آن، خرده‌گیری بر [[شخصیت]] [[حضرت]]{{صل}}، زیر سؤال بردن اعتبار مسانید و [[میراث]] مکتوب، طرح سؤال‌های بی‌پایه، القای [[شبهه‌ها]]، شایعه‌سازی، [[بزرگ‌نمایی]] [[ضعف‌ها]]، [[تمسک]] به متشابهات، دامن زدن به اختلاف‌های [[تاریخی]] و عصری خواندن برخی [[احکام]]، توجیه‌ناپذیر خواندن برخی آموزه‌ها و... بخشی از شناخته‌ترین نمونه‌های این شیوه‌هاست. آنها با این سنخ اقدام‌ها، باب [[هدایت]] را بر خود و دیگران مُنسدّ ساخته و در مسیر پیشروی این دین و [[هدایت مردم]] ایجاد مانع کرده و می‌کنند. [[تفسیر نمونه]] در توضیح [[آیه]] {{متن قرآن|الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ}}<ref>«همان کسانی که (مردم را) از راه خداوند باز می‌دارند و آن را کژ می‌شمرند و جهان واپسین را انکار می‌کنند» سوره هود، آیه ۱۹.</ref> می‌نویسد: یعنی با انواع [[تحریف‌ها]] و کم و زیاد کردن، [[تفسیر به رأی]] و مخفی ساختن حقایق چنان می‌کنند که این [[صراط مستقیم]] به صورت اصلی‌اش در نظرها جلوه‌گر نشود، تا [[مردم]] نتوانند از این راه بروند، و افراد حق‌طلب جاده اصلی را پیدا نکنند<ref>ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۹، ص۶۲.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۳۶۴.</ref>
برای نمونه، یکی از شگردهای باسابقه [[مخالفان]] [[ادیان]] و [[تعالیم]] آسمانی برای اضلال و [[گمراهی]] [[مؤمنان]]، تلاش برای کج‌و‌معوج معرفی کردن، برجسته ساختن [[متشابهات]] و ارائه تفسیرهای ناصواب از تعالیم و [[آموزه‌های دینی]] است که غالباً با [[هدف]] کاستن از [[جاذبه معنوی]] آنها، [[تضعیف]] [[انگیزه]] و [[اراده]] توده‌ها برای ارجاع و بهره‌گیری از این تعالیم در عرصه‌های مختلف [[زندگی فردی]] و [[اجتماعی]] و انصراف مؤمنان از [[رکون]] و [[اعتماد]] به صحت و واقع نمایی آنها صورت می‌پذیرد. طبق [[آیات]]، برخی از علمای [[اهل کتاب]] به ویژه در مراحل اولیه [[ظهور اسلام]]، از چنین شیوه‌هایی برای تضعیف موقعیت این [[دین حنیف]] بهره گرفتند. زیر سؤال بردن [[هویت]] و اصالت [[دین]]، مخدوش ساختن انتساب الوهی آن، خرده‌گیری بر [[شخصیت]] [[حضرت]]{{صل}}، زیر سؤال بردن اعتبار مسانید و [[میراث]] مکتوب، طرح سؤال‌های بی‌پایه، القای [[شبهه‌ها]]، شایعه‌سازی، [[بزرگ‌نمایی]] [[ضعف‌ها]]، [[تمسک]] به متشابهات، دامن زدن به اختلاف‌های [[تاریخی]] و عصری خواندن برخی [[احکام]]، توجیه‌ناپذیر خواندن برخی آموزه‌ها و... بخشی از شناخته‌ترین نمونه‌های این شیوه‌هاست. آنها با این سنخ اقدام‌ها، باب [[هدایت]] را بر خود و دیگران مُنسدّ ساخته و در مسیر پیشروی این دین و [[هدایت مردم]] ایجاد مانع کرده و می‌کنند. [[تفسیر نمونه]] در توضیح [[آیه]] {{متن قرآن|الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ}}<ref>«همان کسانی که (مردم را) از راه خداوند باز می‌دارند و آن را کژ می‌شمرند و جهان واپسین را انکار می‌کنند» سوره هود، آیه ۱۹.</ref> می‌نویسد: یعنی با انواع [[تحریف‌ها]] و کم و زیاد کردن، [[تفسیر به رأی]] و مخفی ساختن حقایق چنان می‌کنند که این [[صراط مستقیم]] به صورت اصلی‌اش در نظرها جلوه‌گر نشود، تا [[مردم]] نتوانند از این راه بروند، و افراد حق‌طلب جاده اصلی را پیدا نکنند<ref>ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۹، ص۶۲.</ref><ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۳۶۴.</ref>


==[[آیات]] [[قرآنی]] مرتبط==
==[[آیات]] [[قرآنی]] مرتبط==
خط ۱۰: خط ۱۰:
# [[نهی]] از کج نمایاندن طریق [[حق]]: {{متن قرآن|وَلَا تَقْعُدُوا بِكُلِّ صِرَاطٍ تُوعِدُونَ وَتَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِهِ وَتَبْغُونَهَا عِوَجًا...}}<ref>«و بر سر هر راهی منشینید که (مردم را) بترسانید و کسانی را که به آن ایمان آورده‌اند از راه خداوند باز دارید و آن را ناراست (و ناهموار) بخواهید و به یاد آورید هنگامی را که اندک بودید و شما را بی‌شمار گردانید و بنگرید که سرانجام تبهکاران چگونه بود» سوره اعراف، آیه ۸۶.</ref>.
# [[نهی]] از کج نمایاندن طریق [[حق]]: {{متن قرآن|وَلَا تَقْعُدُوا بِكُلِّ صِرَاطٍ تُوعِدُونَ وَتَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِهِ وَتَبْغُونَهَا عِوَجًا...}}<ref>«و بر سر هر راهی منشینید که (مردم را) بترسانید و کسانی را که به آن ایمان آورده‌اند از راه خداوند باز دارید و آن را ناراست (و ناهموار) بخواهید و به یاد آورید هنگامی را که اندک بودید و شما را بی‌شمار گردانید و بنگرید که سرانجام تبهکاران چگونه بود» سوره اعراف، آیه ۸۶.</ref>.
# [[نکوهش]] [[اهل کتاب]] به دلیل کج نمایاندن طریق حق: {{متن قرآن|قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ مَنْ آمَنَ تَبْغُونَهَا عِوَجًا...}}<ref>«بگو: ای اهل کتاب! چرا مؤمنان را از راه خداوند باز می‌دارید و آن را با آنکه خود (به درستی آن) گواهید کژ می‌خواهید و خداوند از آنچه می‌کنید غافل نیست» سوره آل عمران، آیه ۹۹.</ref>.
# [[نکوهش]] [[اهل کتاب]] به دلیل کج نمایاندن طریق حق: {{متن قرآن|قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ مَنْ آمَنَ تَبْغُونَهَا عِوَجًا...}}<ref>«بگو: ای اهل کتاب! چرا مؤمنان را از راه خداوند باز می‌دارید و آن را با آنکه خود (به درستی آن) گواهید کژ می‌خواهید و خداوند از آنچه می‌کنید غافل نیست» سوره آل عمران، آیه ۹۹.</ref>.
#نثار [[لعن]] و [[نفرین]] به کج نمایانان طریق حق: {{متن قرآن|أَلَا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ * الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا...}}<ref>«هان! لعنت خداوند بر ستمکاران باد! * همان کسانی که (مردم را) از راه خداوند باز می‌دارند و آن را ناراست (و ناهموار) می‌خواهند» سوره هود، آیه ۱۸-۱۹.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۳۶۴.</ref>
#نثار [[لعن]] و [[نفرین]] به کج نمایانان طریق حق: {{متن قرآن|أَلَا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ * الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا...}}<ref>«هان! لعنت خداوند بر ستمکاران باد! * همان کسانی که (مردم را) از راه خداوند باز می‌دارند و آن را ناراست (و ناهموار) می‌خواهند» سوره هود، آیه ۱۸-۱۹.</ref><ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۳۶۴.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش