انتظار فرج در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

انتظار فرج در کلام اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۴۱

۱۶٬۷۱۱ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Bahmani

مدیران

۱۱۲٬۹۹۵

ویرایش

@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 | پرسش مرتبط  = امام مهدی (پرسش)
 }}
-== مقدمه ==
+== معناشناسی انتظار ==
+[[انتظار]] در لغت به معنای چشم‌ داشت پیدا کردن<ref>المنجد، ج ۲، ص ۱۹۵۸؛ دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، کلمه انتظار؛ ابن منظور، لسان العرب، ج ۵، ص ۲۱۹؛ فرهنگ فارسی معین، کلمه انتظار.</ref> و چشم ‌به راه بودن آینده‌ای مطلوب است. عصارۀ عنوان [[انتظار]] عبارت است از [[ثبات]] و دوام داشتن در هر موضوعی<ref>دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، ذیل کلمه انتظار؛ معین، محمد، فرهنگ فارسی، ذیل کلمه انتظار؛ ابن منظور، لسان العرب، ج ۵، ص ۲۱۹.</ref>.
+اما در اصطلاح، [[انتظار]] به معانی مختلفی آمده است، منتها باید توجه داشت [[معنای انتظار]] با توصیف حاصل نمی‌شود؛ اگر کسی هیچ گاه حالت [[انتظار]] را نچشیده باشد، با توصیف و توضیح، نمی‌توان انتظار را برایش روشن کرد. حتی ممکن است توضیحات زیاد، باعث ابهام بیشتر در مفهوم آن شود. در واقع [[معنای انتظار]] یک حالت وجدانی است مثل مسافر عزیزی که شخص برای آمدنش [[انتظار]] وی را می‌‌کشد، بدین ترتیب برای [[یادآوری]] مفهوم [[انتظار]]، یک سری [[نشانه‌ها]] به مخاطب می‌دهیم تا حال [[انتظار]] خود را به یاد آورد و یا اگر در حال [[انتظار]] است آن حالت را به او [[تذکر]] می‌‌دهیم تا [[معنای انتظار]] برایش روشن شود<ref>ر.ک: بنی‌هاشمی، سید محمد، انتظار فرج، ص ۲۷.</ref>.
+[[انتظار]] در اصطلاح [[مهدویت]]، به معنای [[انتظار ظهور امام زمان]]{{ع}} برای اقامۀ [[عدل]] و تشکیل [[حکومت واحد جهانی]] با [[حاکمیت قرآن]] و [[اسلام]] است. "[[انتظار فرج]]" یعنی [[امید]] و آرزوی تحقق نوید کلی جهانی مبتنی بر [[فطرت الهی]]] برای رسیدن [[انسان]] به [[زندگی]] عادلانه. [[انتظار]] یعنی [[وجوب]] [[آماده‌سازی]] و [[زمینه‌سازی برای ظهور]] [[امام]] [[منتظر]] که هر [[قدر]] [[انتظار]] بیشتر شود، [[آمادگی]] نیز بیشتر می‌گردد و هر اندازه که حادثه برای [[منتظِر]] دوست‌داشتنی‌تر باشد و وقوع آن نزدیک‌تر، او بر [[آمادگی]] خویش می‌افزاید<ref>ر.ک. [[سید علی حسینی خامنه‌ای|حسینی خامنه‌ای، سید علی]]، [[ما منتظریم (کتاب)|ما منتظریم]]، ص۹۵-۹۶؛ [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۴، ۳۵۵؛ [[عباس رحیمی|رحیمی، عباس]]، [[ امید فردا (کتاب)|امید فردا]]، ص۳۰. </ref>.
 [[انتظار فرج]] یعنی [[چشم به راه]] بودن، همراه با [[امید]] و [[بسترسازی]] برای [[پیروزی]] نهایی [[حق]] بر [[باطل]]، گسترش جهانی [[صلح]]، [[عدالت]] و [[ایمان]] [[اسلامی]] و استقرار [[دولت حق]] در سراسر [[گیتی]] به دست [[مهدی موعود]]{{ع}} <ref>تاریخ غیبت کبری، ص۲۹۱؛ قیام وانقلاب مهدی، ص۱۴</ref>.
-[[انتظار]] در لغت به معنای چشم به راه بودن و نگران بودن است. <ref>تاج العروس، ج۷، ص۵۳۹؛ فرهنگ فارسی معین، ج۱، ص۳۶۴</ref> و از نظر [[روان‌شناسی]]، کیفیتی [[روحی]] است که سبب پیدایش حالت [[آمادگی]] است برای آنچه انتظار می‌‌رود و نقطه مقابل آن [[یأس]] و [[ناامیدی]] است. <ref>مکیال المکارم، ج۲، ص۲۱۸</ref> و از نظر اصطلاحی به معنای [[اعتقاد]] به این است که فرجام [[تاریخ]] با عدالت و [[سعادت]] جهانی رقم خواهد خورد.
+انتظار از نظر [[روان‌شناسی]]، کیفیتی [[روحی]] است که سبب پیدایش حالت [[آمادگی]] است برای آنچه انتظار می‌‌رود و نقطه مقابل آن [[یأس]] و [[ناامیدی]] است<ref>مکیال المکارم، ج۲، ص۲۱۸</ref> و از نظر اصطلاحی به معنای [[اعتقاد]] به این است که فرجام [[تاریخ]] با عدالت و [[سعادت]] جهانی رقم خواهد خورد.
+ماهیت و [[چیستی انتظار]] آمیزه ای از دو عنصر است: عنصر [[نفی]] و عنصر [[اثبات]]. عنصر نفی همان بیگانگی با وضع موجود و [[ناخشنودی]] از آن است و عنصر اثبات [[امید به آینده]] ای روشن و آرمانی و بسترسازی برای آن است<ref>تفسیر نمونه، ج۷، ص۳۸۲؛ منتخب الأثر، ص۴۱۹</ref>.
+مفهوم انتظار در اصطلاح کلامی‌اش برگرفته از [[روایات]] و همان چشم داشتن به [[وعده الهی]] است همراه با سعی و تلاش در آماده ساختن [[روح]] و [[جسم]] خود و [[جامعه]] برای روزی که با [[طلوع]] [[خورشید]] عالمتاب [[حضرت مهدی]]{{ع}} گشایشی در همه [[شئون زندگی]] [[بشر]] پدید آید<ref>رسالت جهانی حضرت مهدی{{ع}}، ص۲۴۱</ref>.
+خاستگاه بحث [[انتظار در اسلام]] به [[زمان]] [[رسول اکرم]]{{صل}} برمی گردد؛ از آن حضرت ده‌ها [[روایت]] درباره [[نشانه‌های ظهور]]، ویژگی‌های [[موعود]] و کارهای بزرگی که [[پس از ظهور]] انجام می‌‌دهد، رسیده است<ref>کمال الدین و تمام النعمه، ۲۸۸ـ ۲۵۶</ref>.<ref>[[ناصر فروهی|فروهی، ناصر]]، [[انتظار - فروهی (مقاله)|مقاله «انتظار»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]] ص ۴۹۶.</ref>
+در مورد معنای اصطلاحی [[انتظار]] باید دانست:
-ماهیت و [[چیستی انتظار]] آمیزه ای از دو عنصر است: عنصر [[نفی]] و عنصر [[اثبات]]. عنصر نفی همان بیگانگی با وضع موجود و [[ناخشنودی]] از آن است و عنصر اثبات [[امید به آینده]] ای روشن و آرمانی و بسترسازی برای آن است <ref>تفسیر نمونه، ج۷، ص۳۸۲؛ منتخب الأثر، ص۴۱۹</ref>.
+# [[انتظار]]، یعنی حرکت و عمل کردن برای هدفی [[ارزشمند]] و این با بی‌هدفی و سکون و [[انزوا]] و [[تن پروری]] [[سازگاری]] ندارد و عمل جزء لا ینفک [[معنای انتظار]] است<ref>ر.ک. [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص ۱۱۷.</ref>.
+# [[انتظار]] کیفیتی [[روحی]] است که موجب به وجود آمدن حالت [[آمادگی]] برای [[انسان‌ها]] به آنچه [[انتظار]] دارند می‌شود و [[انسان]] را از [[یأس]] و [[ناامیدی]] [[نجات]] می‌‌دهد<ref>ر.ک: [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[ موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص۸۳؛ قنبری، معصوم علی، بررسی مسأله انتظار ادله فوائد و نقش آن‌، ص ۸۴ و ۸۵.</ref>.
+# [[انتظار]]، تمنا و [[آرزو]] نیست، به طوری که روشی برای رسیدن به آن وجود نداشته باشد و در حد یک [[آرزو]] باقی بماند؛ مثلا یک کشاورز بدون تلاش و کشت و کار، [[آرزو]] می‌‌کند محصول فراوانی به دست بیاورد. این را [[انتظار]] نمی‌گویند. چنانکه در مسئلۀ [[انتظار ظهور]] [[حضرت]] با اعراض از [[کتاب خدا]] و [[سنت انبیا]] نمی‌توان به محصولی رسید و این امر در حد [[آرزو]] باقی می‌‌ماند<ref>ر.ک: خرازی، سید محسن، انتظار ریشه اصلاحات فردی و اجتماعی.</ref>.
-مفهوم انتظار در اصطلاح کلامی‌اش برگرفته از [[روایات]] و همان چشم داشتن به [[وعده الهی]] است همراه با سعی و تلاش در آماده ساختن [[روح]] و [[جسم]] خود و [[جامعه]] برای روزی که با [[طلوع]] [[خورشید]] عالمتاب [[حضرت مهدی]]{{ع}} گشایشی در همه [[شئون زندگی]] [[بشر]] پدید آید <ref>رسالت جهانی حضرت مهدی{{ع}}، ص۲۴۱</ref>.
+== [[فضیلت انتظار]] ==
-خاستگاه بحث [[انتظار در اسلام]] به [[زمان]] [[رسول اکرم]]{{صل}} برمی گردد؛ از آن [[حضرت]] ده‌ها [[روایت]] درباره [[نشانه‌های ظهور]]، ویژگی‌های [[موعود]] و کارهای بزرگی که [[پس از ظهور]] انجام می‌‌دهد، رسیده است <ref>کمال الدین و تمام النعمه، ۲۸۸ـ ۲۵۶</ref>.
+[[انتظار]] یکی از مهم‌ترین و پرارزش ترین [[وظایف]] و [[تکالیف]] [[شیعه]] در [[عصر غیبت]] است. [[انتظار فرج]] از اصل کلی [[اسلامی]] و [[قرآنی]] "حرمت یأس از روح الله" [[استنتاج]] می‌‌شود بدان معنا که لازمۀ [[امیدواری]] به [[لطف]] و [[عنایت خداوند]]، ایجاد جهانی مبتنی بر [[آموزه‌های دینی]] و [[عقلی]] و براساس [[فطرت]] خداوندی است. از آنجا که [[انتظار فرج]]، [[جامعۀ منتظر]] و [[مهدوی]] را به جامعه‌ای فعال و پویا تبدیل می‌‌کند و با رکود و [[تحجر]] در تضاد است، مهم‌ترین [[عامل رشد]] و [[شکوفایی]] [[اخلاقی]] برشمرده می‌‌شود؛ از این رو همواره مورد تأکید و توجه تمام حضرات [[معصومین]] از شخص [[پیامبر اکرم]]{{صل}} تا [[حضرت مهدی]]{{ع}} بوده است. علاوه بر اینکه [[انتظار فرج]] زمینۀ [[امید]] و کنار گذاشتن [[یأس]] و [[پوچ‌گرایی]] است. این موضوع تا به امروز مهم‌ترین عامل [[شکوفایی]] و درخشندگی [[مکتب]] و [[تفکر]] [[اهل بیت]]{{ع}} بوده است. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[امامان]]{{ع}} [[انتظار فرج]] را عملی جهادی<ref>.{{متن حدیث|أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}؛ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۲۸؛ {{متن حدیث|أَفْضَلُ جِهَادِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}؛ بحارالأنوار، ج۷۴، ص۱۴۱.</ref>، [[برترین]] [[عبادت]]<ref>{{متن حدیث|أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}؛ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۲۵.</ref>، [[بهترین]] و محبوب‌ترین<ref>{{متن حدیث|أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}؛ بحارالأنوار، ج۱۰، ص۹۴.</ref> [[اعمال]] نزد [[خداوند]] معرفی نموده‌اند. در روایتی آمده است از [[امام صادق]]{{ع}} درباره [[فضیلت]] کسی می‌پرسند که دارای [[ولایت]] [[امامان]] است و به حال [[انتظار حضرت مهدی]]{{ع}} از [[دنیا]] می‌رود. [[حضرت]] پاسخ می‌دهد: «او همانند کسی است که با [[حضرت مهدی]] در یک [[خیمه]] همنشین است»<ref>{{متن حدیث|مَنْ مَاتَ مُنْتَظِراً لِهَذَا اَلْأَمْرِ کَانَ کَمَنْ کَانَ مَعَ اَلْقَائِمِ فِی فُسْطَاطِهِ}}؛ دانشنامه امام مهدی، ج ۵، ص ۳۴۴، ح ۹۳۳.</ref>. آن گاه می‌فرماید: «او همانند کسی است که در رکاب [[پیامبر]]{{صل}} جنگیده است»<ref> بحارالانوار، ج ۵۲، ص۱۲۵-۱۲۹</ref> البته این پاداش‌ها برای منتظرانی است که صادقانه در [[انتظار]] اویند و هر [[قدر]] [[شرایط انتظار]] در [[منتظران]] بیشتر شود و [[آمادگی]] آنان فزونی یابد، بر [[پاداش]] نیز افزوده می‌گردد<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۳۶؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۲۴۰ ـ ۲۴۲.</ref>.
-موضوع انتظار موعود و مبحث [[نجات]] [[شناختی]] در سایر [[ادیان]] به خصوص [[ادیان توحیدی]] مطرح شده، و آنها هم [[بشارت]] می‌‌دهند که [[مصلح بزرگ جهانی]] در [[آخر زمان]] و به هنگام [[فراگیر شدن ظلم]] و [[بی‌عدالتی]]، [[ظهور]] می‌‌کند تا [[عدالت جهانی]] را گسترانده و ریشه [[ظلم]] را بخشکاند.
+برخی می‌‌گویند "[[انتظار فرج]]" در این [[روایات]] به [[معنای انتظار]] [[گشایش]] است. در این صورت نیز می‌توان گفت یکی از مصادیق [[گشایش]]، [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} و [[برپایی حکومت عدل جهانی]] است. اما [[روایات]] فراوانی وجود دارند که به صراحت، [[انتظار ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} را ستوده‌اند و از [[فضایل]] منتظِران سخن گفته‌اند<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۳۶.</ref>.
-به [[باور]] [[زرتشتیان]] اهورا [[مزدا]] ([[روح]] خیر) همواره با [[اهریمن]] (روح بزرگ [[شر]]) در [[ستیز]] است، تا زمانی که در [[آخر زمان]] [[سوشیانس]] [[ظهور]] می‌‌کند، و خوبی بر شر و [[پلیدی]] فایق می‌‌آید و هنگامه [[صلح]] و [[پاکی]] و اعتلای اهورامزدا فرا می‌‌رسد. <ref>تاریخ ادیان، ص۳۱۸ و ۴۷۶</ref>.
+[[انتظار فرج]]، خود [[فرج]] است<ref>{{متن حدیث|انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَعْظَمِ الْفَرَجِ}}؛ الاحتجاج، ۱۷۳؛ بحار، ج۳۶، ص۳۸۷.</ref> و [[انتظار فرج]] نه منحصر به [[عصر غیبت]] است و نه منحصر به [[فرج]] [[امام]]، بلکه هر عملی را در برمی‌گیرد؛ گرچه [[انتظار]] [[حضرت بقیة الله]]{{ع}} در [[عصر غیبت]]، بالاترین انتظارهاست و در [[حقیقت انتظار]] [[فرج]]، صبری توأم با حرکت به سوی [[مقتدا]] و در نتیجه متلبس شدن به [[صفات امام]] عصر{{ع}} معرفی شده است. [[امام رضا]]{{ع}} می‌فرمایند: «[[منتظران]] باید [[انتظار]] خود را با [[صبر]]، [[معاشرت نیکو]]، [[حسن]] همجواری، [[ترویج]] معروف، خودداری از اذیت دیگران، [[گشاده‌رویی]]، [[پندپذیری]] و [[رحمت]] برای [[مؤمنان]] همراه نمایند»<ref>{{متن حدیث|انْتِظَارَ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ وَ حُسْنَ الصُّحْبَةِ وَ حُسْنَ الْجِوَارِ وَ بَذْلَ الْمَعْرُوفِ وَ کَفَّ الْأَذَی وَ بَسْطَ الْوَجْهِ وَ النَّصِیحَةَ وَ الرَّحْمَةَ لِلْمُؤْمِنِینَ}}؛ بحارالأنوار، ج۱۰، ص۳۶۱.</ref>.<ref>ر.ک: مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۱۰۵.</ref>
-در [[متون مقدس]] [[یهود]] همواره به [[موعود]] [[بشارت]] داده شده <ref>کتاب مقدس، مزامیر، مزمور۱۰ـ۱۳</ref>. آنها معتقدند که با آمدن موعود همه موجودات از وجود او بهره مند می‌‌شوند و [[منتظران]] موعود [[وارث زمین]] خواهند شد، چون [[قدرت]] شریر شکسته خواهد شد و [[صالحان]]، مورد [[تأیید]] [[خداوند]] قرار خواهند گرفت <ref>کتاب مقدس، مزامیر، مزمور۳۷</ref>.
+== اقسام انتظار ==
-در [[آیین مسیحیت]] بر آموزه [[انتظار]] و [[ظهور منجی]] تأکید بسیاری شده و بشارت‌های روشنی درباره موعود آخر زمان در [[اناجیل]] <ref>متی، لوقا، مرقس، برنابا</ref> یافت می‌‌شود، همچون: در خانه‌های خود را بسته و چراغ‌ها را افروخته دارید، بمانند کسانی که انتظار آقای خود را می‌‌کشند، وقتی که آمد و در را کوبید بی‌درنگ در را به روی او باز کنید <ref>انجیل لوقا، فصل دوازدهم؛ انجیل متی، فصل ۲۴</ref>.
+دو نوع [[انتظار]] وجود دارد:
-آموزه انتظار باوری فراگیر بوده و [[ادیان غیر توحیدی]] نیز به آن [[معتقد]] بوده‌اند برای نمونه، در کتاب‌های قدیم [[چینیان]]، در [[عقاید]] [[هندیان]]، و در بین اهالی اسکاندیناوی و حتی در میان [[مصریان]] قدیم، بومیان آمریکایی، اهالی مکزیک چنین باوری به چشم می‌‌خورد.
+# [[انتظار منفی]] و ویران‌گر: برداشت سطحی از [[مهدویت]] و [[قیام]] و [[انقلاب مهدی]]{{ع}} که صرفاً ماهیت انفجاری دارد و هرگاه [[اصلاح]] به نقطه صفر برسد، رُخ می‌دهد. این نوع [[انتظار]] قایل است در برابر هر [[ضعف]]، [[عیب]] و ستمی‌ [[سکوت]] کنیم تا خود [[حضرت]] [[ظهور]] کند و آن را [[اصلاح]] نماید. هر [[گناه]]، [[فساد]]، [[ظلم]]، [[تبعیض]]، [[حق‌کشی]] و [[پلیدی]]، چون مقدمه [[صلاح]] کلی است و انفجار را نزدیک می‌‌کند، جایز است. این نوع [[انتظار فرج]] به هیچ‌وجه با [[موازین اسلامی]] و [[قرآنی]] سازگار نیست<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۴۴؛ [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۸۵.</ref>.
-بدین‌سان [[امید به آینده]] روشن و [[اعتقاد]] به [[رستگاری]] و [[نجات]] نهایی، نقطه مشترک همه [[ادیان]] و آیین‌های [[الهی]] و غیر الهی است و همین [[عطش]] و سوز [[فطری]] و فراگیر [[بشر]] بهترین [[گواه]] بر [[درستی]] [[عقیده]] به انتظار است.
+# [[انتظار مثبت]] و سازنده: در این [[انتظار]]، [[ظهور]] [[مهدی موعود]]{{ع}} حلقه‌ای از حلقه‌های مبارزۀ اهل [[حق و باطل]] است که به [[پیروزی]] نهایی [[اهل حق]] منتهی می‌‌شود. شخص [[منتظِر]]، از وضعیت موجود [[جهان]] ناراضی است و نظام‌‌های بشری برگرفته از [[قوانین]] ظالمانه را نمی‌پذیرد و با [[امید به آینده‌ای روشن]] و آرمانی برای فراهم ساختن [[زمینه‌های ظهور]] می‌کوشد و خود را برای [[سربازی امام زمان]] آماده می‌‌کند<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۴۴؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۳۵؛ [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۸۵.</ref>.
-در دنیای [[اسلام]] نیز همه [[مذاهب]] و نحله‌ها اصل این مسئله را پذیرفته و به منظور تبیین و [[دفاع]] از این [[باور]] کتاب‌های بسیاری نوشته‌اند. <ref>الإمام المهدی عند أهل السنة، ص۳۹۷ و موسوعة الإمام المهدی، ص۱۲</ref>
+برای [[انتظار]] تقسیم‌های دیگری هم ذکر شده است مانند:
-از دیدگاه [[اهل سنت]] این باور که شخصی از تبار [[قریش]] و از سلاله [[نبی گرامی اسلام]]{{صل}} ظهور خواهد کرد و [[حضرت مسیح]] پشت سر او [[نماز]] خواهد خواند و [[خلافت]] و [[حکومت]] را به دست خواهد گرفت، حقیقتی [[انکار]] ناپذیر است. <ref>المهدی المنتظر،ص۹؛ تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۵۵۵؛ الفتوحات المکیة، ج۳، ص۳۲۷</ref>. با این حال، بیشتر آنان بر این عقیده‌اند که [[مهدی موعود]] هنوز متولد نشده است؛ چنان که او را از [[نسل امام حسن مجتبی]]{{ع}} می‌‌دانند <ref>منهاج السنه، ج۴، ص۲۱۱؛ المهدی المنتظر، ج۱، ص۶۰؛ شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۸۱</ref>.
+# [[انتظار اعتقادی]]: یعنی [[معرفت به امام]]؛ در واقع می‌‌توان [[معرفت به امام]] را جزئی از [[معنای انتظار]] دانست<ref>ر.ک. [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۱۴ (کتاب)|پیشوایان هدایت]]، نویسدگان کتاب [[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ج۱، ص ۸۱ ـ ۸۲؛ [[میرتقی حسینی گرگانی|حسینی گرگانی، میرتقی]]، [[ نزول مسیح و ظهور موعود (کتاب)|نزول مسیح و ظهور موعود]]، ص ۳۵-۳۸؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۱۲۷. </ref>.
+# [[انتظار اجتماعی]]: معنایش همان [[انتظار عملی]] است که محصول و نتیجۀ [[انتظار اعتقادی]] است<ref>ر.ک [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۱۲۷. </ref>.
+# [[انتظار]] مطلق: یعنی دمیدن [[روح]] [[امید]] در [[مردم]] و القای روحیۀ [[پایداری]] و [[صبر]] در برابر تمامی [[مشکلات]] در همۀ زمینه‌ها.
+# [[انتظار]] [[مقید]]: یعنی [[انتظار]] برای [[انقلاب مهدوی]]<ref> ر.ک. [[محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌|م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج۵، ص۳۰۵-۳۰۸.</ref>.
-از مجموع روایاتی که در [[منابع معتبر شیعه]] وجود دارد به دست می‌‌آید که مهدی موعود{{ع}} دارای مشخصات زیر است:
+== [[ارکان انتظار]] ==
-از [[خاندان پیامبر اسلام]]{{صل}} و [[فرزندان]] او است؛ از [[فرزندان امام حسین]]{{ع}} است؛ [[دوازدهمین امام]] [[معصوم]] و [[حجت]] و [[خلیفه خدا]] پس از [[پیامبر]]{{صل}} است؛ فرزند [[حسن بن علی العسکری]]{{ع}} است که در [[پانزدهم شعبان]] [[سال ۲۵۵ق]]. متولد شده و هم اکنون زنده است و بر اساس مصلحتی که [[خداوند متعال]] می‌‌داند در حال [[غیبت]] به سر می‌‌برد و روزی خواهد رسید که حضرتش [[ظهور]] کرده و پس از آنکه [[بیدادگری]] [[زمین]] را فرا گرفته، [[عدالت جهانی]] را برقرار خواهد ساخت و بر [[مؤمنان]] است که همواره با [[آمادگی]] در [[انتظار]] چنین روزی باشند <ref>تاریخ غیبت کبری، ص۸؛ الیوم الموعود بین الفکر المادیّ والدّینی، ص۶۳۶؛ الهیات، ج۲، ص۶۳۲</ref>.
+[[حقیقت انتظار]] دارای پنج رکن است:
-[[پیامبر اسلام]]{{صل}} در [[حدیثی]] که [[فریقین]] آن را نقل کرده‌اند، در این باره می‌‌فرماید: اگر از [[دنیا]] جز یک [[روز]] نماند، [[خداوند]] آن روز را آن قدر طولانی می‌‌کند که تا فرزندم [[مهدی]] که اسم او، اسم من و [[کنیه]] او، کنیه من است ظهور کند و [[عدالت]] را بگستراند، بعد از آنکه زمین را [[ظلم و جور]] فرا گیرد <ref>بحارالانوار، ج۵۱، ص۷۴؛ کشف الغمة، ج۲، ص۴۴۶</ref>.
+# [[اعتراض به وضع موجود]] و قانع نشدن به داشته‌ها: {{متن حدیث|اللَّهُمَ إِنَّا نَشْکُو إِلَیْکَ فَقْدَ نَبِیِّنَا وَ غَیْبَةَ وَلِیِّنَا وَ شِدَّةَ الزَّمَانِ عَلَیْنَا وَ وُقُوعَ الْفِتَنِ بِنَا وَ تَظَاهُرَ الْأَعْدَاءِ عَلَیْنَا وَ کَثْرَةَ عَدُوِّنَا وَ قِلَّةَ عَدَدِنَا}}<ref>کمال‌الدین و تمام‌النعمة، ج۲، ص۵۱۴.</ref>؛
+# [[آگاهی از وضع مطلوب]] و تحلیل درست [[عصر ظهور]]؛
+# [[اعتقاد و امید به تحقق وضع مطلوب]] و اینکه [[عدالت]] حداکثری، شدنی و [[حقیقت]] [[ظهور نزدیک است]]؛ در [[دعای عهد]] می‌خوانیم: {{متن حدیث|اللَّهُمَ اکْشِفْ هَذِهِ الْغُمَّةَ عَنِ الْأُمَّةِ بِحُضُورِهِ وَ عَجِّلْ لَنَا ظُهُورَهُ إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیدًا وَنَرَاهُ قَرِیبًا}}؛
+# [[اشتیاق]] به تحقق وضع مطلوب و حالت [[عشق]] و شور در [[انتظار]] [[موعود]]، که راه دست‌یافتن به آن، رعایت [[تقوا]] و [[تخلق]] به [[اخلاق الهی]] و [[ارتباط]] مستمر با [[امام زمان]] از راه [[ادعیه]] است؛
+# [[اقدام برای تحقق وضع مطلوب]] که نشان‌دهندۀ [[راستی]] در ادعای [[انتظار]] است<ref>ر.ک. [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص:۲۴۴-۲۴۵.</ref>.
-[[قرآن]] که مهم‌ترین منبع [[اسلامی]] است، بی‌آنکه به جزئیات بپردازد، در آیاتی چند به مسئله انتظار پرداخته است، برای نمونه می‌‌فرماید: انتظار بکشید من نیز با شما از منتظرانم {{متن قرآن|فَأَنْجَيْنَاهُ وَالَّذِينَ مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مِنَّا وَقَطَعْنَا دَابِرَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَمَا كَانُوا مُؤْمِنِينَ}}<ref>«پس او و همراهان او را با بخشایشی از خویش رهایی بخشیدیم و ریشه کسانی را که نشانه‌های ما را دروغ شمردند و مؤمن نبودند برکندیم» سوره اعراف، آیه ۷۲.</ref>؛ در [[انتظار]] باشید من هم در انتظارم {{متن قرآن|وَيَحْلِفُونَ بِاللَّهِ إِنَّهُمْ لَمِنْكُمْ وَمَا هُمْ مِنْكُمْ وَلَكِنَّهُمْ قَوْمٌ يَفْرَقُونَ}}<ref>«و به خداوند سوگند می‌خورند که از شمایند در حالی که از شما نیستند امّا آنان گروهی هستند که می‌هراسند» سوره توبه، آیه ۵۶.</ref> و نیز می‌‌فرماید: [[منتظر]] باشید که ما هم با شما منتظریم {{متن قرآن|قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنَا إِلَّا إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ وَنَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ أَنْ يُصِيبَكُمُ اللَّهُ بِعَذَابٍ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ بِأَيْدِينَا فَتَرَبَّصُوا إِنَّا مَعَكُمْ مُتَرَبِّصُونَ}}<ref>«بگو آیا برای ما جز یکی از دو نکویی را انتظار دارید؟ و ما برای شما انتظار داریم که خداوند شما را از سوی خویش یا به دست ما به عذابی دچار فرماید پس چشم به راه باشید که ما نیز با شما چشم به راهیم» سوره توبه، آیه ۵۲.</ref> این [[آیات]] در بعضی از [[روایات]] به مسئله انتظار [[تفسیر]] و [[تأویل]] شده است. <ref>بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۰ و ۱۲۷؛ ج ۱۳، ص۲۷۹</ref>.
+== آمادگی‌های [[انتظار]] ==
+منابع معتبر [[دینی]] از وقتی معین برای [[ظهور]] یاد نکرده‌اند و [[ظهور]] را واقعه‌ای ناگهانی دانسته‌اند و با واژه "فجأة" و "بغتة" ـ به معنای وقوع یکباره و ناگهانی ـ از آن سخن گفته‌اند. از [[پیامبر اسلام]]{{صل}} [[نقل]] است که [[خدای متعال]]، [[فرج امام زمان]]{{ع}} را در یک شب محقق می‌سازد و لذا وظیفۀ [[منتظران]] آن است که همواره [[انتظار]] کشند و برای‌ [[ظهور]] مقدمات و [[قیام حضرت مهدی]]{{ع}} لحظه‌شماری کنند. [[امام زمان]]{{ع}} خود نیز در [[انتظار فرج]] است. [[منتظر]] است تا [[فرشته]] [[حق]] [[پیام الهی]] را برساند و او را به [[ظهور]] فرابخواند تا [[رستاخیز]] خویش را آغاز و [[جهان]] را از [[عدل و داد]] پرکند و [[رسالت]] خویش را به عنوان ذخیرۀ [[الهی]] به فرجام برساند. در ادعیه‌ای که از آن [[امام]] [[نقل]] کرده‌اند، عاشقانه و با سوز و گداز از [[خدای متعال]] [[فرج]] می‌طلبد تا [[انسانیت]] را از بند [[ظلم]] و ناراستی و زشتکاری برهاند<ref>عصر زندگی‌، ۲۷۴- ۲۶۳؛ صحیفة الهدی‌، ۵۸، ۶۲ و ۷۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۳۶-۱۳۷.</ref>
-در روایات زیادی بر [[ضرورت]] و [[لزوم انتظار]] تأکید شده است؛ از جمله: [[امام جواد]]{{ع}} می‌‌فرماید: بر هر [[مسلمان]] [[واجب]] است در [[غیبت]] [[حضرت]] انتظار بکشد <ref>کمال الدین وتمام النعمة، ص۳۷۷</ref>.
+یکی از عوامل اصلی [[غیبت]] و طول کشیدن آن، آماده نبودن [[مردم]] است، این [[اشتباه]] است اگر کسی [[خیال]] کند همۀ [[کارها]] با [[اعجاز]] و [[دعا]] انجام می‌‌شود؛ بلکه از اسباب ظاهری و آدم‌های لایق و [[شایسته]] کمک گرفته می‌‌شود. براین اساس، آنکه بخواهد به واقع [[منتظر]] وجود [[مبارک]] آن [[حضرت]] باشد لازم است آمادگی‌های ذیل را خویشتن را مهیا سازد:
-در [[اهمیت انتظار]] همین بس که در روایات، یکی از [[ارکان دین]] شمرده شده است <ref>اصول کافی، ج۲، ص۲۱؛ مستدرک۱/۷۳</ref>، و یا در ردیف [[ایمان به خدا]] و رسولش قرار گرفته است <ref>مکیال المکارم، ج۲،ص۲۱۷</ref>.
-ویژگی‌های دیگر در سخنان [[امامان]]{{عم}} بیان شده است، برای نمونه: [[انتظار فرج]] از محبوب‌ترین [[اعمال]] نزد [[خداوند]] است. <ref>من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۳۸۱</ref>. جوهره انتظار آمیخته با [[صبر]] و [[تحمل]] [[سختی]] هاست. <ref>وسایل الشیعه، ج۱۹، ص۷۵؛ بحارالانوار، ج۱۰، ص۳۵۲</ref>. انتظار فرج از بزرگ‌ترین [[فرج]] هاست. <ref>بحارالانوار، ج۳۶، ص۳۸۶</ref>. انتظار فرج [[افضل]] اعمال و [[برترین]] [[جهاد]] دانسته شده و اینکه با آمدن [[منجی]] [[حزن]] از [[شیعه]] برداشته می‌‌شود. <ref>بحارالانوار، ج۵۰، ص۳۷۱؛ و ج۷۴، ص۱۴۳</ref>.
+# [[خودسازی]]: [[منتظر]] باید [[اعمال]] و رفتارش را درست کند؛ [[حسادت]]، [[کینه]]، [[نفاق]] و کارهای خلاف را از خود دور کرده و خود را به [[فضایل اخلاقی]] آراسته کند. چراکه فرد [[ناپاک]] و [[آلوده]] نمی‌‌تواند [[منتظر]] تحوّل و انقلابی باشد که شعله اوّلش دامان او را می‌‌گیرد و افراد [[ظالم]] و [[فاسد]] در [[نظام مهدوی]] هیچ گونه نقشی ندارند، بلکه مطرود و منفور خواهند بود<ref>ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، پیدایش مذاهب، ص۱۱۸ و تفسیر نمونه، ج ۷، ص۳۸۴؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۳۴.</ref>.
-در پاره ای [[روایات]] درباره [[فضیلت انتظار]] آمده است: شخصی از [[امام صادق]]{{ع}} درباره کسی که [[انتظار ظهور]] [[حکومت حق]] را می‌‌کشد و در این حال از [[دنیا]] می‌‌رود سؤال کرد، [[حضرت]] فرمود: او همانند کسی است که با [[رهبر]] این [[انقلاب]] ([[حضرت مهدی]]) و در [[خیمه]] او بوده باشد، و پس از لحظه ای [[سکوت]]، فرمود: مانند کسی است که با [[پیامبر اسلام]]{{صل}} همراه باشد. <ref>بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۶</ref>. تعابیر دیگری درباره چنین کسی وارد شده؛ از جمله این که: چنین شخصی به مجاهدی که در [[راه خدا]] [[شمشیر]] می‌‌زند؛ یا کسی که در [[خدمت]] [[پیامبر]]{{صل}} با شمشیر بر مغز [[دشمن]] بکوبد؛ یا کسی که زیر [[پرچم]] [[قائم]] باشد؛ یا کسی که پیش روی پیامبر{{صل}} [[جهاد]] کند و یا کسی که با پیامبر [[شهید]] شود، مانند شده است. <ref>بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۶؛ کمال الدین وتمام النعمة، ص۶۴۴ـ ۶۴۵</ref>.
+# [[اصلاح دیگران]]: برنامۀ [[عظیم]] [[انقلاب جهانی]] که انتظارش را می‌‌کشند، برنامه فردی نیست؛ بلکه باید کار به صورت دسته جمعی و همگانی باشد. در یک میدان وسیع مبارزۀ دسته جمعی هیچ فردی نمی‌تواند از حال دیگران [[غافل]] بماند؛ بلکه موظّف است هر نقطه ضعفی را در هرکجا ببیند [[اصلاح]] کند؛ زیرا بدون شرکت فعّالانه و هماهنگِ تمام مبارزین، پیاده کردن چنان برنامه ای امکان پذیر نیست. بنابراین [[منتظران واقعی]] علاوه بر اینکه به [[اصلاح]] خویش می‌‌کوشند، وظیفۀ خود می‌‌دانند دیگران را نیز [[اصلاح]] کنند<ref>ر.ک: [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص۱۰۲؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۳۴.</ref>.
+# [[ایمان]] و [[عمل صالح]]: تحقّق [[انقلاب جهانی]] بدون [[ایمان]] مستحکم که هر گونه [[ضعف]] و [[زبونی]] و [[ناتوانی]] را دور سازد و بدون [[اعمال]] صالحی که‌ راه را برای [[اصلاح]] [[جهان]] بگشاید، امکان‌پذیر نیست و آنها که در [[انتظار]] چنین برنامه‌ای هستند، باید سطح آگاهی و [[ایمان]] خود را بالا ببرند<ref>ر.ک: [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص۱۰۰-۱۰۲، ۱۰۵، ۱۰۶.</ref>.
+#عرصه [[فرهنگ]]: [[انسان منتظر]] در این عرصه می‌‌باید خویش را در محدودۀ [[اوامر الهی]] بگذارد و از قلمرو دستورهای [[قرآن و عترت]] [[تجاوز]] نکند تا [[فیض الهی]] از باطنش ریشه بگیرد و در ظاهرش تجلی کند. [[امام باقر]]{{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً حَبَسَ نَفْسَهُ عَلَیْنَا رَحِمَ اَللَّهُ عَبْداً أَحْیَا أَمْرَنَا}}<ref>المحاسن، ج۱، ص۲۷۸؛ کمال الدین، ج۲، ص۶۴۴؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۶.</ref>. این سخن [[نورانی]] نمود روشنی از جلوۀ [[انتظار حقیقی]] در عرصۀ [[فرهنگ]] را به نمایش می‌‌گذارد، چراکه [[انسان منتظر]] در این عرصه می‌‌باید خویش را در محدودۀ [[اوامر الهی]] بگذارد و از قلمرو دستورهای [[قرآن و عترت]] [[تجاوز]] نکند. تلاش [[منتظران راستین]] [[حضرت بقیة الله]]{{ع}} در این عرصه می‌‌باید بر آن معطوف شود که [[معارف]] و مآثر [[قرآن و عترت]]{{ع}} را [[احیا]] و منتشر سازند. [[حقیقت انتظار]] در این عرصه آن است که منتظرِ [[معتقد]] و [[عارف]] به [[حضرت ولی الله اعظم]]{{ع}} براساس معرفتش امر آنان را [[احیا]] می‌‌کند و خویشتن را در محدودۀ [[اوامر]] ایشان منحصر می‌‌سازد تا [[فیض الهی]] از باطنش ریشه بگیرد و در ظاهرش تجلی کند<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۹ (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ص۱۶۵-۱۶۷.</ref>.
+# [[احساس نیاز به امام]] و [[دعا برای ظهور]]: از نشانه‌های [[انتظار]] صادقانه و موجب [[تعجیل در فرج]] است. [[دعا برای فرج]] آثار مبارکی در پی می‌آورد. [[امام مهدی]]{{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|وَ أَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُمْ}}<ref>کمال الدین، ج۲، ص۴۸۵.</ref>. در اینکه چگونه [[دعای فرج]] موجب [[گشایش]] کار [[مردم]] می‌شود، دو احتمال وجود دارد: اول، [[دعا]] موجب [[تعجیل]] [[ظهور]] می‌شود و بدین وسیله در کار [[مردم]] [[گشایش]] می‌آفریند؛ دوم، [[دعا برای فرج]]، موجب می‌شود [[امام زمان]]{{ع}} نیز برای [[دعا کننده]] [[دعا]] کند و بدین وسیله گره از کار او بگشاید.
-و در برخی روایات [[ثواب انتظار]] با [[ثواب]] [[روزه‌دار]] [[شب زنده دار]] برابر دانسته شده است. <ref>مکیال المکارم، ج۲، ص۲۱۳</ref>
+البته باید توجه داشت [[امامان معصوم]]{{ع}} در همان حال که [[شیعیان]] را به [[دعای تعجیل فرج]] برمی‌انگیختند، آنان را [[پند]] می‌دادند که در [[ظهور امام زمان]]{{ع}} شتاب نکنند و [[تسلیم]] [[قضای الهی]] شوند؛ زیرا شتاب مایه [[یأس]] و نامیدی از [[ظهور]] و [[راضی]] نبودن به [[قضای الهی]] و [[انکار]] [[حکمت]] [[خداوند متعال]] و [[پیروی]] از [[گمراهان]] است<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۴۳-۴۴؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۳۷.</ref>.
-درباره [[آثار انتظار]] گفته شده: [[انتظار]] سبب تسکین دردها و آسان شدن [[مصیبت‌ها]] می‌‌شود، چون [[منتظر]] [[امید به آینده]] ای روشن دارد.
-و نیز گفته شده برای این که [[انسان]] بتواند [[لیاقت]] [[مصاحبت]] با حضرت مهدی{{ع}} و جهاد در رکاب او را داشته باشد باید برای [[اصلاح]] نفس و [[تهذیب]] [[اخلاقی]] بکوشد و مقدمات و وسایل لازم برای [[غلبه]] حضرت بر دشمنانش را که از جمله آن تحصیل [[علوم]] و [[معارف]] است مهیا سازد. <ref>المهدی، ص۳۱۰</ref>.
+== انتظار در ادیان دیگر ==
+موضوع انتظار موعود و مبحث [[نجات]] [[شناختی]] در سایر [[ادیان]] به خصوص [[ادیان توحیدی]] مطرح شده، و آنها هم [[بشارت]] می‌‌دهند که [[مصلح بزرگ جهانی]] در [[آخر زمان]] و به هنگام [[فراگیر شدن ظلم]] و [[بی‌عدالتی]]، [[ظهور]] می‌‌کند تا [[عدالت جهانی]] را گسترانده و ریشه [[ظلم]] را بخشکاند.
-افزون بر آن چه گفته شد، نیروهای نهفته و سرمایه‌ها در پرتو دوران سخت انتظار به جریان می‌‌افتد و در پرتو [[پویایی]] معارف، [[زندگی]] معنای جدیدی پیدا می‌‌کند و به لحاظ [[قداست]] و [[عظمت]] [[هدف]]، [[تحمل]] در مقابل [[ناملایمات]] بیشتر می‌‌شود و انسان از مرز انسان [[متعادل]] فراتر رفته و به مرحله متعالی می‌‌رسد و از مرحله رنج‌های حقیر مادی رها شده و به وادی رنج‌های [[عظیم]] [[معنوی]] و دغدغه‌های بزرگ [[انسان]] گام نهاده و چشم به دروازه‌های روشن [[ظهور]] می‌‌اندازد. <ref>تفسیر نمونه، ج۷، ص۲۸۳</ref> کسانی که ادعای [[انتظار]] دارند باید دارای شرایط و ویژگی‌هایی باشند تا [[منتظر واقعی]] به شمار آیند. [[امام صادق]]{{ع}} می‌‌فرماید: هر کس [[دوست]] دارد که از [[یاران حضرت قائم]] به شمار آید باید [[چشم به راه]] او باشد و به [[پارسایی]] و نیکویی [[رفتار]] نماید؛ چنین کسی [[منتظر حقیقی]] است، پس بکوشید و انتظار بکشید، گوارا باد شما را ای گروه بخشودگان. <ref>الغیبه، ص۲۷؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۴۰؛ منتخب الاثر، ص۴۹۸</ref>. از دیگر [[ویژگی‌های منتظر]] [[واقعی]] [[حفظ دین]] و [[پرهیزگاری]] است.
+به [[باور]] [[زرتشتیان]] اهورا [[مزدا]] ([[روح]] خیر) همواره با [[اهریمن]] (روح بزرگ [[شر]]) در [[ستیز]] است، تا زمانی که در [[آخر زمان]] [[سوشیانس]] [[ظهور]] می‌‌کند، و خوبی بر شر و [[پلیدی]] فایق می‌‌آید و هنگامه [[صلح]] و [[پاکی]] و اعتلای اهورامزدا فرا می‌‌رسد<ref>تاریخ ادیان، ص۳۱۸ و ۴۷۶.</ref>.
-انتظار آن قدر سخت است که در [[روایات]] به دست کشیدن بر خارها [[تشبیه]] شده است <ref>بحارالانوار، ج۵۱، ص۱۳۵</ref>تردید نداشتن و [[انکار]] نکردن وعجله نکردن در تحقق مسئله ظهور از دیگر شاخصه‌های [[منتظران واقعی]] به شمار می‌‌آید <ref>مکیال المکارم، ج۲، ص۲۰۹</ref>.
+در [[متون مقدس]] [[یهود]] همواره به [[موعود]] [[بشارت]] داده شده <ref>کتاب مقدس، مزامیر، مزمور۱۰ـ۱۳.</ref>. آنها معتقدند که با آمدن موعود همه موجودات از وجود او بهره مند می‌‌شوند و [[منتظران]] موعود [[وارث زمین]] خواهند شد، چون [[قدرت]] شریر شکسته خواهد شد و [[صالحان]]، مورد [[تأیید]] [[خداوند]] قرار خواهند گرفت<ref>کتاب مقدس، مزامیر، مزمور۳۷.</ref>.
-[[امام حسین]]{{ع}} در روایتی درباره [[ویژگی‌های منتظران واقعی]] می‌‌فرماید: در مسئله [[غیبت]]، عده ای به تردید می‌‌افتند [[وعده]] ای دیگر [[ثابت قدم]] می‌‌مانند، اما کسانی که در مقابل آزارها و تکذیب‌ها [[صبر]] پیشه کنند به منزله جهادکنندگان در محضر [[رسول اللّه]]{{صل}} می‌‌باشند <ref>تاریخ غیبت کبری، ص۱۲؛ کمال الدین وتمام النعمة، ص۳۱۷</ref>.
+در [[آیین مسیحیت]] بر آموزه [[انتظار]] و [[ظهور منجی]] تأکید بسیاری شده و بشارت‌های روشنی درباره موعود آخر زمان در [[اناجیل]] <ref>متی، لوقا، مرقس، برنابا.</ref> یافت می‌‌شود، همچون: در خانه‌های خود را بسته و چراغ‌ها را افروخته دارید، بمانند کسانی که انتظار آقای خود را می‌‌کشند، وقتی که آمد و در را کوبید بی‌درنگ در را به روی او باز کنید <ref>انجیل لوقا، فصل دوازدهم؛ انجیل متی، فصل ۲۴.</ref>.
-[[امام]] [[موسی بن جعفر]]{{ع}} نیز از جمله ویژگی‌های منتظران واقعی را ثابت قدم بودن در [[پذیرش ولایت اهل بیت]]{{عم}} و [[برائت]] جستن از [[دشمنان]] آنها می‌‌داند. <ref>کمال الدین وتمام النعمه، ص۳۶۱</ref>.
+آموزه انتظار باوری فراگیر بوده و [[ادیان غیر توحیدی]] نیز به آن [[معتقد]] بوده‌اند برای نمونه، در کتاب‌های قدیم [[چینیان]]، در [[عقاید]] [[هندیان]] و در بین اهالی اسکاندیناوی و حتی در میان [[مصریان]] قدیم، بومیان آمریکایی، اهالی مکزیک چنین باوری به چشم می‌‌خورد.
-درباره [[آسیب‌شناسی انتظار]] باید گفت انتظار دوگونه است: [[انتظار سازنده]]، تحرک بخش و [[تعهد]] آور؛ این نوع انتظار همان گونه که گذشت با فضیلت‌ترین [[عبادت]] شمرده شده است. در مقابل [[انتظار ویرانگر]]، بازدارنده و فلج کننده است؛ این دو نوع انتظار معلول دو نوع برداشت از ظهور عظیم [[تاریخی]] [[مهدی موعود]]{{ع}} است.
+بدین‌سان [[امید به آینده]] روشن و [[اعتقاد]] به [[رستگاری]] و [[نجات]] نهایی، نقطه مشترک همه [[ادیان]] و آیین‌های [[الهی]] و غیر الهی است و همین [[عطش]] و سوز [[فطری]] و فراگیر [[بشر]] بهترین [[گواه]] بر [[درستی]] [[عقیده]] به انتظار است.
-در انتظار ویرانگر برداشت این است که ظهور و [[قیام حضرت قائم]]{{ع}} صرفاً ماهیت انفجاری دارد، و از اشاعه [[ظلم‌ها]]، [[تبعیض‌ها]]، [[اختناق‌ها]] و [[حق]] کشی‌ها ناشی می‌‌شود، و این انفجار وقتی رخ می‌‌دهد که [[اصلاح]] به نقطه صفر برسد و حق و [[حقیقت]] هیچ طرفداری نداشته باشد. بنابراین هر اصلاحی در این جریان محکوم است، چون هر اصلاحی یک نقطه روشن است و تا نقطه روشن باشد دست [[غیب]] ظاهر نمی‌شود، پس بهترین کمک به تسریع در امر [[ظهور]] و بهترین شکل [[انتظار]]، [[ترویج]] و [[اشاعه فساد]] است. مفهوم این نوع انتظار دست روی دست گذاشتن است و جنبه [[تحذیری]] دارد، بالاتر این که برخی بر این باورند که باید در اشاعه [[ظلم]] و [[فحشا]] نیز [[کوشش]] کرد.
+در دنیای [[اسلام]] نیز همه [[مذاهب]] و نحله‌ها اصل این مسئله را پذیرفته و به منظور تبیین و [[دفاع]] از این [[باور]] کتاب‌های بسیاری نوشته‌اند<ref>الإمام المهدی عند أهل السنة، ص۳۹۷ و موسوعة الإمام المهدی، ص۱۲.</ref>.
-اما در [[انتظار سازنده]]، نوع برداشت از انتظار این است که [[ظهور مهدی]]{{ع}} از حلقه‌های [[مبارزه]] [[اهل]] [[حق و باطل]] است که به [[پیروزی]] نهایی [[اهل حق]] می‌‌انجامد. سهیم بودن یک فرد در این [[سعادت]] موقوف بر این است که آن فرد عملاً اهل حق باشد، بنابراین باید اهل حقی باشد، نه این که ظهور وقتی محقق می‌‌شود که همه [[اهل باطل]] باشند <ref>قیام وانقلاب مهدی، ص۵۳</ref>.
+از دیدگاه [[اهل سنت]] این باور که شخصی از تبار [[قریش]] و از سلاله [[نبی گرامی اسلام]]{{صل}} ظهور خواهد کرد و [[حضرت مسیح]] پشت سر او [[نماز]] خواهد خواند و [[خلافت]] و [[حکومت]] را به دست خواهد گرفت، حقیقتی [[انکار]] ناپذیر است<ref>المهدی المنتظر،ص۹؛ تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۵۵۵؛ الفتوحات المکیة، ج۳، ص۳۲۷.</ref>. با این حال، بیشتر آنان بر این عقیده‌اند که [[مهدی موعود]] هنوز متولد نشده است؛ چنان که او را از [[نسل امام حسن مجتبی]]{{ع}} می‌‌دانند<ref>منهاج السنه، ج۴، ص۲۱۱؛ المهدی المنتظر، ج۱، ص۶۰؛ شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۸۱.</ref>.<ref>[[ناصر فروهی|فروهی، ناصر]]، [[انتظار - فروهی (مقاله)|مقاله «انتظار»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]] ص ۴۹۶.</ref>.
-از این رو، در [[روایت]] آمده است که این امر محقق نمی‌شود، مگر این که هر یک از [[شقی]] و سعید به نهایت کار خود برسند <ref>کمال الدین وتمام النعمة، ص۳۴۶</ref>.<ref>[[ناصر فروهی|فروهی، ناصر]]، [[انتظار - فروهی (مقاله)|مقاله «انتظار»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]] ص ۴۹۶.</ref>
 == جستارهای وابسته ==
@@ خط ۷۰: / خط ۹۶: @@
 {{منابع}}
 # [[پرونده:440259451.jpg|22px]] [[ناصر فروهی|فروهی، ناصر]]، [[انتظار - فروهی (مقاله)|مقاله «انتظار»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه کلام اسلامی ج۱''']]
+# [[پرونده:152033.jpg|22px]] [[میرتقی حسینی گرگانی|حسینی گرگانی، میرتقی]]، [[ نزول مسیح و ظهور موعود (کتاب)|'''نزول مسیح و ظهور موعود''']]
+# [[پرونده:25939000.jpg|22px]] [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|'''حکومت جهانی مهدی''']]
+# [[پرونده:152036.jpg|22px]] [[سید علی حسینی خامنه‌ای|حسینی خامنه‌ای، سید علی]]، [[ما منتظریم (کتاب)|'''ما منتظریم''']]
+# [[پرونده:151863.jpg|22px]] [[عباس رحیمی|رحیمی، عباس]]، [[ امید فردا (کتاب)|'''امید فردا''']]
+# [[پرونده:10032344.jpg|22px]] [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|'''تاریخ غیبت کبری''']]
+# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید محسن خرازی|خرازی، سید محسن]]، [[انتظار ریشه اصلاحات فردی و اجتماعی (مقاله)|'''انتظار ریشه اصلاحات فردی و اجتماعی''']]
+# [[پرونده:136857.jpg|22px]] [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|'''موعودشناسی و پاسخ به شبهات''']]
+# [[پرونده:151928.jpg|22px]] [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۱۴ (کتاب)|'''پیشوایان هدایت''']]
+# [[پرونده:ADAB-9.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۹ (کتاب)|'''ادب فنای مقربان''']]
+# [[پرونده:152023.jpg|22px]] [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|'''گفتارهای مهدوی''']]
+# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[معصوم علی قنبری|قنبری، معصوم علی]]، [[ بررسی مسأله انتظار ادله فوائد و نقش آن‌ (مقاله)|'''بررسی مسأله انتظار ادله فوائد و نقش آن‌''']]
+# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
+# [[پرونده:152096.jpg|22px]] [[سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد]]، [[سلسله درس‌های مهدویت ج۱۰ (کتاب)|'''انتظار فرج''']]
+# [[پرونده:1368298.jpg|22px]] [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|'''یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان''']]
+# [[پرونده:1402.jpg|22px]] [[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|'''آفتاب مهر''']]
+# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
+# [[پرونده:34532.jpg|22px]] [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|'''وظایف امت نسبت به قرآن و عترت''']]
+# [[پرونده:1368142.jpg|22px]] [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|'''درسنامه امام‌شناسی''']]
+# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، '''فرهنگ شیعه''']]
+# [[پرونده:10119661.jpg|22px]] [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات علم کلام''']]
+#[[پرونده:440259451.jpg|22px]] [[ناصر فروهی|فروهی، ناصر]]، [[انتظار - فروهی (مقاله)|مقاله «انتظار»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه کلام اسلامی ج۱''']]
 {{پایان منابع}}