چرا امام علی از آیه ولایت برای اثبات ولایت خود استفاده نکرده است؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
چرا امام علی از آیه ولایت برای اثبات ولایت خود استفاده نکرده است؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ امامت
مدخل بالاتراثبات امامت امام علی در قرآن
مدخل اصلیآیه ولایت
تعداد پاسخ۱ پاسخ

چرا امام علی از آیه ولایت برای اثبات ولایت خود استفاده نکرده است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث امامت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی امامت مراجعه شود.

پاسخ

مهدی مقامی

حجت الاسلام و المسلمین مهدی مقامی، در کتاب «درسنامه امام‌شناسی» در این‌باره گفته است:

«حضرت در موارد متعدد، به آیه تمسّک کرده‌اند، چنانکه در روز شورا، در برابر سعد بن ابی وقاص، عثمان، عبد الرحمن بن عوف، طلحه و زبیر، به این آیه استدلال کرده و فرمودند: آیا غیر از من در میان شما کسی هست که در حال رکوع، زکات داده و درباره او این آیه نازل شده باشد؟ همۀ جمع پاسخ منفی دادند[۱].[۲]

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین نجارزادگان؛
حجت الاسلام و المسلمین دکتر نجارزادگان در کتاب «بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت» در این‌باره گفته‌ است:

«فخر رازی می‌گوید: امام علی (ع) که آشناتر از دیگران به تفسیر قرآن است، به آیات ولایت بر امامت خود استدلال نکرده است... و این موجب قطع به سقوط استدلال رافضی‌ها بر این آیات می‌شود»[۳]. به نظر می‌رسد تنها کسی که این شبهه را مطرح کرده فخر رازی است، غافل از اینکه مدارکی در منابع شیعه و اهل سنت است که نشان می‌دهد امام علی (ع) در ضمن احتجاج‌های خود بر حقانیت خویش به این آیات نیز استناد کرده است؛ از جمله: ابن بابویه (م. ۱۳۸۱ﻫ.ق) در کتاب کمال الدین (ج ۱، ص۲۷۶) و علی بن طاووس (م. ۶۶۴ ﻫ.ق) در کتاب التحصین (ص ۶۳۲) - از دانشمندان نامور شیعی - و ابراهیم بن محمد جوینی (م. ۷۳۰ﻫ.ق) در کتاب فرائد السمطین (ج ۱، ص۳۱۲) - از دانشمندان اهل سنت[۴] - استناد امام علی (ع) را به این آیات آورده‌اند.

افزون بر آن، در ضمن بحث پیرامون ناقلان روایات شأن نزول این آیات، ملاحظه گردید که این رویداد در منابع شیعی و سنی از خود امام علی (ع) نیز نقل شده که در حقیقت به منزله استدلال حضرت به این آیات است، بلکه – همان‌طور که گذشت - شخص رسول خدا (ص) و ائمه اهل بیت (ع) به این آیات بر ولایت امام علی (ع) و نیز ولایت خودشان، استناد کرده‌اند[۵]. خطیب خوارزمی (م.۵۶۸ ﻫ.ق) نیز با سند خود احتجاج عمرو بن العاص را در نامه‌اش به معاویة بن ابی سفیان در مورد این آیات بر حقانیت امام علی (ع) آورده است[۶][۷]

پرسش‌های وابسته

  1. واژه ولی و ولایت در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش)
  2. مراد از واژه إنما در آیه ولایت چیست؟ (پرسش)
  3. آیه ولایت چگونه نصب الهی امام را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
  4. چگونه عبارت «الذین آمنوا» در آیه ولایت تنها شامل امام علی می‌شود؟ (پرسش)
  5. با توجه به آیه ولایت آیا حمل ولی بر امام علی خلاف روش قرآن است؟ (پرسش)
  6. شأن نزول آیه ولایت چیست؟ (پرسش)
  7. آیا ولی در آیه ولایت به معنای محبت و نصرت است؟ (پرسش)
  8. آیا ولی در آیه ولایت به معنای حاکم و متصرف است؟ (پرسش)
  9. آیا بخشیدن انگشتر توسط امام علی در نماز به فقیر تأخیر در پرداخت زکات و معصیت بود؟ (پرسش)
  10. آیا اجرای حدود الهی از ارکان معنای ولایت است؟ (پرسش)
  11. آیا انحصار ولایت امام علی با عقاید شیعه منافات دارد؟ (پرسش)
  12. چرا امام علی از آیه ولایت برای اثبات ولایت خود استفاده نکرده است؟ (پرسش)
  13. دلایل منکرین شأن نزول آیه ولایت درباره امام علی چیست؟ (پرسش)
  14. آیا آیه ولایت را می‌توان بدون قرینه بر امام علی تطبیق داد؟ (پرسش)
  15. آیا بخشیدن انگشتر توسط امام علی در نماز با آداب نماز منافات دارد؟ (پرسش)
  16. آیا بخشیدن انگشتر توسط امام علی با حضور قلب در نماز منافات دارد؟ (پرسش)
  17. مراد از ولایت در آیه ولایت چیست؟ (پرسش)
  18. چرا شیعه ولی در آیه ولایت را به معنای ولایت در سیره و رهبری می‌داند؟ (پرسش)
  19. چه اشکالاتی بر شأن نزول آیه ولایت گرفته شده است؟ (پرسش)
  20. آیا آیه ولایت درباره ابوبکر نازل شده است؟ (پرسش)
  21. آیا رکوع در آیه ولایت به معنای خضوع و خشوع است؟ (پرسش)
  22. با توجه به آیه ولایت آیا معنای زکات تنها زکات واجب است؟ (پرسش)
  23. آیا سیاق آیات قبل از ولایت بر عدم نزول در شأن امام علی دلالت می‌کند؟ (پرسش)
  24. آیا روایاتی که ثابت می‌کند آیه ولایت در شأن امام علی نازل شده است جعلی است؟ (پرسش)
  25. آیا آیه ولایت بر بلافصل نبودن جانشینی امام علی دلالت می‌کند؟ (پرسش)
  26. آیا بخشیدن انگشتر توسط امام علی در نماز لازمه‌اش فعل کثیر و عدم جواز است؟ (پرسش)
  27. آیا بخشیدن انگشتر در نماز لازمه‌اش سخن گفتن در نماز است؟ (پرسش)
  28. آیا مقصود از ولایت در آیه ولایت حاکمیت و مالکیت است؟ (پرسش)
  29. چرا امام علی از آیه ولایت برای اثبات امامت خود استفاده نکرده است؟ (پرسش)
  30. آیا رکوع در آیه ولایت به معنای خضوع و خشوع است؟ (پرسش)

پانویس

  1. «قَالَ: فَهَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ آتَی الزَّکَاةَ وَ هُوَ رَاکِعٌ، فَنَزَلَتْ فِیهِ: (إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ)، غَیْرِی؟!. قَالُوا: لَا»؛ بحار الأنوار، ج ۳۱، ص۳۷۷.
  2. ر.ک: مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص:۱۵۵-۱۵۷.
  3. فخر رازی، مفاتیح الغیب، ج۱۲، ص۲۹.
  4. درباره ترجمه جوینی، ر.ک: ذهبی، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۵۰.
  5. ر.ک: کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۸۹، ح۴ و نیز ج۱، ص۱۴۶؛ صدوق، عیون اخبار الرضا (ع)، ج۱، ص۲۱۵.
  6. خوارزمی، المناقب، ص۲۰۰.
  7. نجارزادگان، فتح‌الله، بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت ص ۶۰.