مرگ در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط

| موضوع مرتبط = مرگ

==مقدمه==

*در [[تعالیم دین]]، میان [[زندگی]] این جهانی و [[جهان آخرت]] رابطه‌ای تأثیرگذار و مستقیم وجود دارد. نحوه [[زندگی]] [[انسان‌ها]]، [[اعتقاد]] و اعمالشان تعیین کننده [[سعادت]] یا [[شقاوت]] اخروی آن‌هاست. [[خداوند سبحان]] در [[قرآن کریم]] می‌فرماید: هر آینه [[نیکان]] [در [[جهان آخرت]]] در نعمت‌اند، بر تخت‌ها می‌نشینند و نظاره می‌کنند. بر چهره‌هایشان طراوت [[نعمت]] را بشناسی<ref>{{متن قرآن|إِنَّ الأَبْرَارَ لَفِي نَعِيمٍ عَلَى الأَرَائِكِ يَنظُرُونَ تَعْرِفُ فِي وُجُوهِهِمْ نَضْرَةَ النَّعِيمِ }}؛سوره مطففین، آیه:۲۲ – ۲۴</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 684.</ref>.

*در [[منطق]] [[دین]]، [[انسان]] نیک‌سیرت مزد و [[پاداش]] اصلی [[اعمال نیک]] خو را در [[جهان آخرت]] می‌یابد. از این‌رو [[امام]] {{ع}} می‌فرماید: به [[خدا]] [[سوگند]]، [[خدا]] را [[دیدار]] کردند و مزد آنان را به کمال پرداخت و از پس آن‌که ترسان بودند، در خانه امانشان ساکن ساخت<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهِ لَقُوا اللَّهَ فَوَفَّاهُمْ أُجُورَهُمْ وَ أَحَلَّهُمْ دَارَ الْأَمْنِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۸۱</ref>. [[انسان‌ها]] بیشتر نسبت به [[مرگ]] موضعی انفعالی دارند و از وقوع آن در هراس‌اند. [[تعالیم دین]] در رویکردی آسیب‌شناسانه عوامل این [[هراس]] را بررسی می‌کند. یکی از عوامل اصلی [[ترس]] از [[مرگ]]، نداشتن [[آگاهی]] از ماهیت [[مرگ]] و سرانجام [[آدمی]] است. [[خداوند سبحان]] در [[وصف]] [[آدمیان]] چنین می‌فرماید: در باب [[آخرت]] به [[یقین]] رسیدند؟ نه، هم‌چنان در شک‌اند که مردمی نابینایند<ref>{{متن قرآن|بَلِ ادَّارَكَ عِلْمُهُمْ فِي الآخِرَةِ بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ مِّنْهَا بَلْ هُم مِّنْهَا عَمُونَ }}؛ سوره نمل، آیه:۶۶.</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 684.</ref>.

*از دیگر عوامل [[ترس]] از [[مرگ]]، [[رفتار]] گناه‌آلود [[آدمیان]] است. [[امام علی]] {{ع}} در [[کلامی]] به این موضوع اشارت دارد<ref>نک: حکمت ۱۴۲</ref>. هم‌چنین دل‌بستگی به [[دنیا]] از دیگر عواملی است که موجب می‌شود [[آدمیان]] نسبت به وقوع [[مرگ]] واهمه داشته باشند. [[امام علی]] {{ع}} در این مورد می‌فرماید: به [[دنیا]] آرمیدن و ناپایداری آن را دیدن، [[نادانی]] است و کوتاهی در [[کار نیک]] با [[یقین]] به [[پاداش]] آن، زیان است و [[اطمینان]] به هر کس پیش از آزمودن او، کار [[مردم]] ناتوان<ref>{{متن حدیث|الرُّكُونُ إِلَى الدُّنْيَا مَعَ مَا تُعَايِنُ مِنْهَا جَهْلٌ؛ وَ التَّقْصِيرُ فِي حُسْنِ الْعَمَلِ إِذَا وَثِقْتَ بِالثَّوَابِ عَلَيْهِ غَبْنٌ؛ وَ الطُّمَأْنِينَةُ إِلَى كُلِّ أَحَدٍ قَبْلَ الِاخْتِبَارِ لَهُ عَجْزٌ}}؛ نهج البلاغه، حکمت ۳۸۴</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 684-685.</ref>.

*از دیدگاه [[دین]]، دریافت صحیح از ماهیت [[دنیا]]، از اموری است که ماهیت [[مرگ]] را در نظر [[انسان]] درست جلوه می‌دهد. از دل‌بستگی [[انسان]] به [[دنیا]] می‌کاهد و [[حقیقت]] [[مرگ]] برایش آشکار می‌شود. [[امام]] {{ع}} [[دنیا]] را به مثابه پلی برای گذر به جهانی پاینده می‌بیند. [[دنیا]] محل گذر است و [[آخرت]] محل بقا و [[زندگی]] جاوید<ref>نک: نامه ۳۱</ref>. [[دنیا]] نزد [[امام]] {{ع}} به مثابه زندانی است که با [[مرگ]] ققل آن گشوده می‌شود. از این‌رو [[آدمیان]] برای گذر از [[جهان]] فانی و نگرشی همه‌جانبه به فراسوی این [[جهان]]، باید سبک‌بار باشند و سبک‌باری [[انسان‌ها]] در گرو [[اعمال نیک]] و گذشتن از [[آرزوها]] و [[تعلقات دنیوی]] است.[[مرگ]] نزد [[امام]] و [[اولیای الهی]] [[عزت]] و [[سربلندی]] است. از این‌رو آنان با [[مرگ]] انس و الفت داشتند. [[امام علی]] {{ع}} انس خود را با [[مرگ]] این‌گونه بازگو می‌کند: به [[خدا]] [[سوگند]]، پسر [[ابوطالب]] از [[مرگ]] بی‌پژمان است، بیش از آن‌که [[کودک]] پستان [[مادر]] را خواهان است<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهِ لَابْنُ أَبِي طَالِبٍ آنَسُ بِالْمَوْتِ مِنَ الطِّفْلِ بِثَدْيِ أُمِّهِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۵</ref>.

*آنان [[مرگ]] عزتمندانه در سایه شمشیرها را بر [[زندگی]] همراه با [[ذلت]] ترجیح می‌دادند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۲۳</ref>. [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: مردن و [[خواری]] نبردن و به اندک ساختن و به این آن نپرداختن برای [[انسان]] بهتر است؛ و آن را که نصیب به آسانی به‌دست نیاید با کوشش با آن برنیاید. روزگار دو روز است: روزی از تو و روزی به زیان تو؛ در روزی که از توست سرکشی بنه و در روزی که به زیان توست، تن به [[شکیبایی]] ده<ref>{{متن حدیث|الْمَنِيَّةُ وَ لَا الدَّنِيَّةُ، وَ التَّقَلُّلُ وَ لَا التَّوَسُّلُ؛ وَ مَنْ لَمْ يُعْطَ قَاعِداً، لَمْ يُعْطَ قَائِماً؛ وَ الدَّهْرُ يَوْمَانِ، يَوْمٌ لَكَ وَ يَوْمٌ عَلَيْكَ، فَإِذَا كَانَ لَكَ فَلَا تَبْطَرْ، وَ إِذَا كَانَ عَلَيْكَ فَاصْبِرْ}}؛ نهج البلاغه، حکمت ۳۹۸</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 685-686.</ref>.

== منابع ==

{{پانویس}}

[[رده:امام علی]]

[[رده:مرگ]]

[[رده:مرگ در نهج البلاغه]]

[[رده:مدخل نهج البلاغه]]