بحث:امامت از دیدگاه اهل سنت: تفاوت میان نسخه‌ها

مؤلف و شارحان مواقف نیز گفته‌اند: تعیین امام از نظر [[اهل سنت]] و [[معتزله]] و [[صالحیه]]، با بیعت ثابت می‌شود<ref>ایجی، عضدالدین، شرح المواقف، ج ۸، ص۳۵۱.</ref>. آنان [[خوارج]] را نیز نام نبرده‌اند و درباره تعداد [[بیعت کنندگان]] نیز گفته‌اند: «[[اثبات امامت]]، از طریق بیعت و [[انتخاب]] [[اهل حل و عقد]]، به [[اجماع]] آنان نیاز ندارد؛ زیرا [[دلیل عقلی]] و یا [[نقلی]] بر آن اقامه نشده است؛ بلکه بیعت یک نفر یا دو نفر از اهل حل و عقد، برای اثبات امامت فردی و [[وجوب پیروی]] از او بر [[مسلمانان]] کافی است؛ زیرا [[صحابه]] با اهتمام بالایی که به [[شریعت]] داشتند، به بیعت یک یا دو نفر در اثبات امامت اکتفا کردند؛ چنان که عمر با ابوبکر و [[عبدالرحمن بن عوف]] با [[عثمان]] بیعت کرد. آنان در ثبوت [[امامت]] این دو، اجماع [[اهل]] [[مدینه]] را شرط ندانستند، چه رسد به اجماع مسلمانان در دیگر [[شهرهای اسلامی]]. برخی [[اصحاب]] شرط کرده‌اند که بیعت یک یا دو نفر در حضور [[گواهان]] [[عادل]] انجام گیرد، تا کسی مدعی نشود که پنهانی با او بیعت شده است. این مطلب مسأله‌ای است [[اجتهادی]] که هر کس با [[اجتهاد]] خود درباره آن [[تصمیم]] می‌گیرد. هر گاه بیعت امامت با دو نفر یا بیشتر انجام گیرد، بیعت کسی که زودتر انجام گرفته معتبر است و دیگران اگر [[مقاومت]] کنند، از بغاء ([[سرکشان]]) خواهند بود که باید با آنان جنگید تا [[تسلیم]] شوند. اگر [[بیعت]] با دو یا چند نفر، همزمان انجام شود، همگی [[باطل]] خواهد بود و باید بار دیگر انجام شود<ref>همان، ص۳۵۲-۳۵۳.</ref>.  

[[عبدالجبار معتزلی]] ـ پس از اینکه دیدگاه [[معتزله]] را درباره عدم [[نص در تعیین امام]] و اینکه [[راه تعیین امام]]، [[بیعت]] و [[انتخاب]] است ـ درباره شیوه و تعداد [[بیعت کنندگان]] گفته است: «کسانی که اهلیت بیعت و انتخاب را دارند و تعداد آنان شش نفر است، هرگاه یکی از آنان با فردی که [[شایستگی]] [[مقام امامت]] دارد، بیعت کند و دیگران هم با او موافقت کنند، [[امامت]] آن فرد ثابت می‌شود»<ref>قاضی عبدالجبار، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، الامامة، ج ۱، ص۲۵۲.</ref>. فرضیۀ وی ـ چنانکه روشن است، بر خلیفه اول و دوم منطبق نمی‌شود؛ از این رو، وی در ادامه، دیدگاه دو استاد معروف [[کلام معتزله]] یعنی [[ابوعلی]] و [[ابوهاشم جبایی]] را نقل کرده است. بر اساس دیدگاه ابوهاشم، هرگاه یکی از کسانی که اهلیت بیعت را دارند، با فردی که [[شایسته]] [[تصدی مقام امامت]] است بیعت کند و چهار نفر دیگر با آن موافقت نمایند، امامت او ثابت می‌شود و این فرضیه با [[خلافت ابوبکر]] مطابقت دارد؛ زیرا [[عمر]] با او به عنوان [[خلیفه پیامبر]] بیعت کرد و [[ابوعبیده]] [[سالم مولی ابی‌حذیفه]]، [[اسید بن حضیر انصاری]] و [[بشیر بن سعد]] با او موافقت کردند<ref>همان، ص۲۵۶.</ref>. دیدگاه دیگر وی این است که [[امامت]] یک فرد با [[تعیین امام]] پیشین نیز ثابت می‌شود. این فرضیه با [[خلافت عمر]] مطابقت دارد<ref>همان، ص۲۵۳.</ref>.