معجزه در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←فرق معجزه با اِرهاص، کرامت و سحر
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
== فرق [[معجزه]] با اِرهاص، [[کرامت]] و [[سحر]] == | == فرق [[معجزه]] با اِرهاص، [[کرامت]] و [[سحر]] == | ||
[[ | === تفاوت با کرامت === | ||
[[اهل معرفت]]، [[معجزات]] را مختصّ به [[انبیاء]] {{ع}} می‌دانند و [[کرامت]] را که شبیه به [[معجزه]] انبیاء، می‌دانند، مختص به [[اولیاء]] و فرق بین معجزه و کرامت را در این می‌دانند که [[نبیّ]] آن را دلیل و [[برهان]] بر صحّت ادعای خود در [[رسالت]] قرار می‌دهد و هر [[زمان]] به آن [[حاجت]] باشد، می‌آورد و به آن تحدّی می‌کند و اظهار آن بر او [[واجب]] است، و اما [[ولیّ]]، گاهی کرامت بر دست او جاری می‌شود در حالی که خود او قصد ندارد، و گاهی هم با آنکه می‌خواهد بر دست او جاری شود، [[قدرت]] ندارد، و نیز آوردن کرامت و اظهار آن بر او واجب نیست<ref>تلمسانی، شرح منازل السائرین، ج۲، ص۳۷۱.</ref>. | |||
انبیاء و اولیاء تا [[ضرورت]] اقتضا نکند، به اظهار معجزه و کرامت که منشأ [[ربوبی]] دارد، روی نمی‌آورند؛ بلکه به‌جای آن، [[عبودیت]] و [[بندگی]] خود را آشکار می‌کنند. نیز در سخنان آنان بیشتر [[تقدیس]] به چشم می‌خورد تا [[تشبیه]]؛ لذا در سخنان آنان از شطح و طامات اثری نیست؛ چراکه به [[باور]] [[امام خمینی]]، [[حفظ]] [[مقام عبودیت]] و [[ادب]] در حضرت [[ربوبیت]]، اقتضا می‌کند که سالک طریق [[شریعت]]، از انانیت و عبودیت نفس به کلی بپرهیزد و بیشتر به تقدیس و [[تنزیه]] که از خطرات دورتر است، بپردازد و از تشبیه بپرهیزد؛ لذا در لسان اولیاء تقدیس و تنزیه، بیشتر متداول است تا تشبیه. أئمه {{عم}} در [[مقام]] تقدیس و تنزیه به [[صراحت]] از آن سخن می‌گفتند؛ ولی در مقام تشبیه، در کلمات کمّل، از [[اصحاب]] [[وحی]] و [[تنزیل]]، تصریح به آن کم دیده می‌شود؛ بلکه سخن به رمز می‌گفتند و از تصریح، [[پرهیز]] می‌کردند. به نظر حضرت [[امام]] شطحیّاتی که از بعض اصحاب [[مکاشفه]] و [[سلوک]] و ارباب [[ریاضت]]، سرزده است، بیانگر نقصان سلوکشان و بقای انانیّت در سرّشان یا سرّ سرشان است و نفس آنان به فرعونیّت بر آنان جلوه کرده است<ref>امام خمینی، مصباح الهدایة، ص۵۲-۵۳.</ref>. | |||
اما سالکان طریق [[شریعت]]، انانیّت و [[عبودیّت]] نفس خود را به کلی دور می‌افکندند، [[طهارت]] نفس را وجهه [[همت]] خود قرار می‌دادند و توجّهی به اظهار [[قدرت]] و [[سلطه]] نمی‌کردند و در عالی‌ترین مرتبه [[توحید]] و [[تقدیس]] بودند و کثرت، [[حجاب]] [[وحدت]] و توحید و توحید و وحدت، حجاب کثرت نبود و این نبود جز به علت [[قوّت]] [[سلوک]] و طهارت [[نفوس]] و عدم ظهورشان به [[ربوبیّت]] که [[شأن]] [[ربّ]] مطلق است، با آنکه هیولای عالم امکان در [[تسخیر]] و [[اختیار]] ولی بود و می‌توانست به [[اذن الهی]] هرگونه بخواهد در آن [[تصرف]] کند. در منظومه [[فکری]] و [[اجتماعی]] [[امام]] سر اینکه انبیای [[مرسلین]] و اولیای [[راشدین]] {{عم}}، از [[اظهار معجزات]] و کراماتی که ریشه‌های آنها اظهار ربوبیّت و قدرت و [[سلطنت]] و [[ولایت]] در [[عوالم]] عالی و سافل بود، [[امتناع]] می‌کردند، مگر در مواردی که [[مصلحت]] اظهار آن را اقتضا می‌کرد و در همان موارد اندک هم به [[نماز]] و توجّه به درگاه ربّ‌الارباب می‌پرداختند و اظهار [[ذلّت]] و [[مسکنت]] و [[عبودیت]] می‌کردند. | |||
و امّا [[اصحاب]] طلسمات و نیرنگ‌ها، و ارباب [[سحر]] و شعبده و ریاضت‌هایی که ریشه‌های آنها اتصال به عالم [[جنّ]] و [[شیاطین]] است، که همان [[ملکوت]] سفلایی است که ظلّ ظلمانی عالم [[ملک]] است و در مقابل ظلّ [[نورانی]] آن، که ملکوت علیا، و عالم [[ملائکه]] است، قرار دارد، همواره در [[مقام]] اظهار قدرت و ابراز تصرّفشان می‌بینی؛ زیرا [[عشق]] فراوان به انانیّت خود و [[شوق]] زیاد به حیثیّت نفوس‌شان دارند. آنان در [[حقیقت]] [[بندگان]] بت‌های نفس خویش هستند و از [[پروردگار]] عالم، غافل‌اند و [[جهنّم]] محیط بر [[کافران]] است<ref>امام خمینی، مصباح الهدایة، ص۵۳ -۵۴.</ref>.<ref>[[حسین روحانی‌نژاد|روحانی‌نژاد، حسین]]، [[ولایت‌شناسی (مقاله)| مقاله «ولایت‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۱۶۱.</ref> | |||
== تفاوت با اِرهاص و [[سحر]] == | |||
«ارهاص» به معنای کارهای خارق عادتی است که پیامبران [[پیش از بعثت]] انجام می‌دادند تا [[مردم]] با [[مشاهده]] آنها، آماده شنیدن [[دعوت]] ایشان شوند.<ref>خواجه‌نصیر، تجرید الاعتقاد، ۲۱۴؛ حلی، مناهج الیقین، ۴۰۳؛ مجلسی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار{{ع}}، ۱۴/۲۲۲–۲۲۴.</ref> اندیشمندان [[حقیقت]] معجزه را با سحر و شعبده متفاوت می‌دانند؛ زیرا معجزه از یک [[واقعیت]] و غرض [[الهی]] سرچشمه می‌گیرد؛ اما سحر و شعبده، اغراض [[دنیوی]] دارد و نوعی [[تصرف]] در [[حواس]] [[انسان]] است؛ به گونه‌ای که حواس انسان چیزی را می‌بیند یا می‌شنود که حقیقت ندارد.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱/۲۴۴–۲۴۷.</ref> | |||
امام خمینی در بیان تفاوت معجزه با سحر و شعبده می‌گوید معجزه بدون آلات طبیعی صورت می‌گیرد، اما غیر معجزه، به آلات طبیعی نیاز دارد.<ref>امام خمینی، کشف اسرار، ۵۴.</ref> از سوی دیگر، معجزات و کرامات با [[هدف]] بسط [[ربوبیت]] [[حق]]، صورت می‌گرفته، نه با قصد اظهار [[قدرت]] شخصی. از این‌رو قصد [[انبیا]]{{ع}} در انجام [[معجزات]]، ظاهرساختن [[ربوبیت]] [[حق]] در [[مظهر]] کامل و توجه‌دادن [[مردم]] به [[خداوند]] بوده است.<ref>امام خمینی، مصباح الهدایه، ۵۳؛ امام خمینی، تعلیقات فصوص، ۱۷ و ۱۷۸–۱۷۹.</ref> افزون بر آنکه معجزات تأثیر خارجی داشته، انبیا{{ع}} به [[اذن خداوند]]، قدرت دارند موجوداتی را تحقق ببخشند یا هلاک کنند،<ref>امام خمینی، کشف اسرار، ۴۸–۴۹.</ref> ایشان [[معجزه]] را دلیل [[صدق]] [[مدعی مقام نبوت]] می‌داند که [[بشر]] را به طرف [[هدایت]] [[دعوت]] می‌کند که بدون [[اذن الهی]] محقق نمی‌شود؛ بر خلاف [[جادو]]، [[سحر]] و شعبده که مردم را [[گمراه]] می‌کنند، و یاد دادن و یاد گرفتن، همچنین کار و کسب با آنها [[حرام]] است.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۴۷۳–۴۷۴.</ref>.<ref>[[احمد علی محسنی|محسنی، احمد علی]]، [[معجزه (مقاله)| مقاله «معجزه»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۹، ص ۴۱۴ – ۴۱۹.</ref> | امام خمینی در بیان تفاوت معجزه با سحر و شعبده می‌گوید معجزه بدون آلات طبیعی صورت می‌گیرد، اما غیر معجزه، به آلات طبیعی نیاز دارد.<ref>امام خمینی، کشف اسرار، ۵۴.</ref> از سوی دیگر، معجزات و کرامات با [[هدف]] بسط [[ربوبیت]] [[حق]]، صورت می‌گرفته، نه با قصد اظهار [[قدرت]] شخصی. از این‌رو قصد [[انبیا]]{{ع}} در انجام [[معجزات]]، ظاهرساختن [[ربوبیت]] [[حق]] در [[مظهر]] کامل و توجه‌دادن [[مردم]] به [[خداوند]] بوده است.<ref>امام خمینی، مصباح الهدایه، ۵۳؛ امام خمینی، تعلیقات فصوص، ۱۷ و ۱۷۸–۱۷۹.</ref> افزون بر آنکه معجزات تأثیر خارجی داشته، انبیا{{ع}} به [[اذن خداوند]]، قدرت دارند موجوداتی را تحقق ببخشند یا هلاک کنند،<ref>امام خمینی، کشف اسرار، ۴۸–۴۹.</ref> ایشان [[معجزه]] را دلیل [[صدق]] [[مدعی مقام نبوت]] می‌داند که [[بشر]] را به طرف [[هدایت]] [[دعوت]] می‌کند که بدون [[اذن الهی]] محقق نمی‌شود؛ بر خلاف [[جادو]]، [[سحر]] و شعبده که مردم را [[گمراه]] می‌کنند، و یاد دادن و یاد گرفتن، همچنین کار و کسب با آنها [[حرام]] است.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۴۷۳–۴۷۴.</ref>.<ref>[[احمد علی محسنی|محسنی، احمد علی]]، [[معجزه (مقاله)| مقاله «معجزه»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۹، ص ۴۱۴ – ۴۱۹.</ref> | ||