خداشناسی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
خداشناسی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۳ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۲۳:۴۴
، ۱۳ مارس ۲۰۲۳←امکان یا استحاله شناخت ذات خدا
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
دوم: راه حل دیگر به ظرفیت و [[استعداد]] مختلف مخاطبان [[روایات]] بر می‌گردد که شامل [[خواص]] و [[عوام]] می‌شود. [[نهی]] متوجه [[مردم]] عادی می‌شود که استعداد و [[طاقت]] [[درک]] [[معارف ربوبی]] از طریق [[اسماء و صفات]] و نیز ذات را ندارند، بلکه راه آنان نه [[برهان صدیقین]] که [[برهان]] آفاقی و نظر به امثال شتر و [[طبیعت]] است، اما داستان [[انسان‌های کامل]] متفاوت است؛ لذا به [[تفکر]] در [[حق تعالی]] [[ترغیب]] شدند<ref>امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۱۹۵؛ جواهر الاصول، ج۲، ص۱۰۵.</ref>.<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[خداشناسی توحیدی (مقاله)| مقاله «خداشناسی توحیدی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۱۲۲.</ref> | دوم: راه حل دیگر به ظرفیت و [[استعداد]] مختلف مخاطبان [[روایات]] بر می‌گردد که شامل [[خواص]] و [[عوام]] می‌شود. [[نهی]] متوجه [[مردم]] عادی می‌شود که استعداد و [[طاقت]] [[درک]] [[معارف ربوبی]] از طریق [[اسماء و صفات]] و نیز ذات را ندارند، بلکه راه آنان نه [[برهان صدیقین]] که [[برهان]] آفاقی و نظر به امثال شتر و [[طبیعت]] است، اما داستان [[انسان‌های کامل]] متفاوت است؛ لذا به [[تفکر]] در [[حق تعالی]] [[ترغیب]] شدند<ref>امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۱۹۵؛ جواهر الاصول، ج۲، ص۱۰۵.</ref>.<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[خداشناسی توحیدی (مقاله)| مقاله «خداشناسی توحیدی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۱۲۲.</ref> | ||
===امکان خداشناسی=== | |||
«گروهی در میان [[دانشمندان اسلامی]] بوده‌اند که امکان [[شناخت عقلی]] و [[قلبی]] خداوند را [[انکار]] کرده‌اند و ساختار [[ذهن]] انسان را به دلیل انس با مفاهیم [[حسی]] و محدود، [[ناتوان]] از [[شناخت خداوند]] دانسته و تنها راه [[شناخت خدا]] را نقل و [[حدیث]] دانسته‌اند. در مقابل، [[جمهور]] [[متکلمان]]، [[حکیمان]] و [[عارفان]] [[جهان اسلام]]، همواره بر امکان [[شناخت خداوند]] تأکید نموده‌اند. هرچند که [[حکما]] و متکلمان بر طریق [[عقل]] و عرفا بر طریق [[شهود]] نظر داشته‌اند»<ref>مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۶، ص۸۷۸.</ref>. در بین متفکران، در [[میزان]] [[توانایی]] [[انسان]] در شناخت خداوند، [[اختلاف]] نظر وجود داشته است. هر چند [[شناخت]] [[ذات خداوند]] را به دلیل نامحدود بودن ذات و محدودیت [[قوه]] [[فکر]] و [[اندیشه]] انسان، ناممکن دانسته‌اند و در کلماتی از [[ائمه معصومین]]{{عم}} اشاراتی به عدم توانایی عقل در شناخت [[ذات حق تعالی]] شده است<ref>امیرالمؤمنین{{ع}} در خطبه اول نهج البلاغه می‌فرماید: {{متن حدیث|الَّذِي لَا يُدْرِكُهُ بُعْدُ الْهِمَمِ وَ لَا يَنَالُهُ غَوْصُ الْفِطَنِ}}؛ همت‌ها هر اندازه دور پروازی کنند او را نمی‌یابند و زیرکی‌ها هر اندازه در ژرفای دریای اندیشه فرو روند به او نائل نمی‌گردند. و نیز در خطبه ۸۷ می‌فرماید: {{متن حدیث|وَ إِنَّكَ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِي لَمْ تَتَنَاهَ فِي الْعُقُولِ فَتَكُونَ فِي مَهَبِّ فِكْرِهَا مُكَيَّفاً وَ لَا فِي رَوِيَّاتِ خَوَاطِرِهَا فَتَكُونَ مَحْدُوداً مُصَرَّفاً}}؛ همانا تو آن خدایی هستی که در عقل‌ها نمی‌گنجی تا در معرض وزش اندیشه‌ها نقش پذیر کیفیات بشوی، و نه تحت کنترل فکر در می‌آیی تا محدود و قابل تغییر باشی. (ر.ک: مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۶، ص۱۰۰۶ به بعد؛ عبدالله جوادی آملی، توحید در قرآن، ص۳۴؛ نیز ر.ک: محمد سعیدی مهر، کلام اسلامی، ج۱، ص۲۷).</ref>. | |||
[[حضرت]] [[آیت‌الله خامنه‌ای]]، باب [[علم توحید]] و [[خداشناسی]] را بابی بی‌انتها دانسته‌اند که بن بست و پایانی ندارد. ایشان معتقدند که «[[معرفت]] بیشتر نسبت به [[خداوند متعال]] و [[صفات کمالیه]] [[حضرت حق]]، راهی است که همه [[انبیاء]] و [[اولیاء]] در این مسیر مشغول [[پیشرفت]] و [[تکامل]] بوده‌اند»<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در خطبه‌های نماز جمعه تهران. در سال ۱۳۷۵.</ref>. | |||
ایشان معتقدند که [[تفکر]] در ذات [[پروردگار]] صحیح نبوده و ذات پروردگار قابل شناخت نیست<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، گفت و شنود صمیمانه رهبر معظم انقلاب اسلامی با گروهی از جوانان و نوجوانان، در سال ۱۳۷۶.</ref>.<ref>[[مهدی رودبندی زاده|رودبندی زاده، مهدی]]، [[خداشناسی توحیدی - رودبندی (مقاله)|مقاله «خداشناسی توحیدی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱]] ص ۱۱۴.</ref> | |||
== مراتب و سطوح خداشناسی == | == مراتب و سطوح خداشناسی == | ||