علوم قرآنی در معارف و سیره علوی: تفاوت میان نسخه‌ها

علوم قرآنی در معارف و سیره علوی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۹ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۱۳

۷٬۱۰۰ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۹ مهٔ ۲۰۲۳

←‏منابع

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۳٬۳۵۲

ویرایش

@@ خط ۱۰۵: / خط ۱۰۵: @@
 یکی از [[شارحان نهج البلاغه]] در این باره می‌نویسد:
 [[هدف]] این فقره، [[سرزنش]] و [[انکار]] کسانی است که خود را راسخان در علم می‌پندارند، و یادآور این [[حقیقت]] است که رسوخ در علم، ویژه [[اهل بیت]] [[ولایت]] است، و اینکه دیگران در ادعای [[رسوخ]] [[دروغ]] [[زن]] هستند، و این ادعای اهل بیت، یعنی اختصاص ایشان به رسوخ در علم با [[براهین عقلی]] و [[نقلی]] ثابت گشته، [[عامه]] و [[خاصه]]، بدان تصریح کرده‌اند<ref>منهاج البراعه، ج۹، ص۲۱. </ref>.<ref>[[علی نقی خدایاری|خدایاری، علی نقی]]، [[قرآن‌شناسی - خدایاری (مقاله)|مقاله «قرآن‌شناسی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۱]] ص ۲۰۶.</ref>
+==بخش‌های [[قرآن]]==
+یکی از مقولات در [[علوم قرآنی]]، بحث [[تقسیمات قرآن]] است که در آن [[آیات قرآن]] – بر اساس محتوا یا شیوه بیان - به بخش‌های مختلف تقسیم می‌شود. پیشوای [[موحدان]] در این زمینه نیز آموزه‌های بسیار [[ارجمندی]] فرا راه [[قرآن پژوهان]] نهاده است که در این نوشتار به پاره‌هایی از آنها می‌پردازیم.
+#بخش‌های سه گانه: قرآن بر سه بخش نازل شده است که ثلث آن درباره ما و [[دشمنان]] ما است و ثلثی دیگر در [[سنن]] و امثال است و یک ثلث نیز در [[فرایض]] و [[احکام]]<ref>الکافی، ج۲، ص۶۶۷؛ التفسیر، ج۱، ص۹. فیض کاشانی ذیل این حدیث می‌نویسد: «بنای این تقسیم، بر تساوی حقیقی یا تفریق از تمام جهات نیست. از این روی با زیادتی یا نقصان برخی بخش‌ها از ثلث حقیقی و نیز تداخل برخی در برخی دیگر منافات ندارد؛ همچنان که مضمون این حدیث با مضمون حدیث بعد که در مقاله حاضر نیز آمده ناسازگار نیست». (فیض کاشانی، محسن، الوافی، ج۹، ص۱۷۶۸).</ref>.
+#بخش‌های چهارگانه: قرآن چهار بخش دارد: یک ربع درباره ما، و یک ربع درباره دشمنان ما است؛ [[ربعی]] [[فرائض]] و احکام است و ربعی [[حلال و حرام]]<ref>التفسیر، ج۱، ص۹.</ref>.
+#بخش‌های هفت‌گانه: قرآن بر [[هفت حرف]] وجه نازل شده است که همگی کافی و وافی است، امر، زجر، [[ترغیب]]، [[ترهیب]]، [[جدل]]، [[قصص]] و [[مَثَل]]<ref>بحار الانوار، ج۹۳، ص۹۷ و ص۴.</ref>.
+#بخش‌های ده‌گانه: قرآن بر ده حرف (وجه) نازل شده است: [[بشارت دهنده]]، [[بیم دهنده]]، [[ناسخ]]، [[منسوخ]]، [[موعظه]]، مثل، محکم، [[متشابه]]، حلال و حرام<ref>متقی هندی، کنز العمال، ج۳، ص۱۶، ح۲۹۵۶.</ref>.
+#بخش‌های دیگر: [[امام]] افزون بر موارد یادشده، اقسام دیگری نیز برای [[معارف قرآن]] - به ویژه احکام - بر شمرده است:
+##حلال و حرام؛
+##فرایض و [[فضایل]] ([[واجبات]] و [[مستحبات]])؛
+##[[ناسخ و منسوخ]]؛
+##رخص و [[عزائم]] (احکام [[مباح]] و [[واجب]] و [[حرام]])؛
+##خاص و عام؛
+##عبرت‌ها و مثل‌ها؛
+##[[مطلق و مقید]]؛
+##[[محکم و متشابه]]؛
+##مجمل و مشکل، که [[تفسیر]] و تبیین شده است.
+##مطالبی که برای دانستنش [[پیمان]] گرفته‌اند و مطالبی که نادانستنش [[رخصت]] است؛
+##احکامی که در [[قرآن]] به [[وجوب]] آنها [[حکم]] شده، ولی در [[سنت]] [[نسخ]] شده است؛
+##احکامی که در سنت، به وجوب آنها حکم شده، لیکن در کتاب به ترکش رخصت داده شده است؛
+##اعمالی که در [[زمان]] خود [[واجب]] و پس از سپری شدن وقت، وجوبش برداشته شده است؛
+##اموری که ارتکاب آنها [[گناه کبیره]] است و [[خدا]] به [[کیفر]] آن، [[وعید]] [[آتش دوزخ]] داده است و اموری که ارتکاب آنها، [[گناه صغیره]] و مستوجب [[آمرزش]] است؛
+##اموری که اندک آنها پذیرفته آید و هر کس مخیر است که بیش از آن هم به جا آورد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱. برای اقسام دیگر ر.ک: بحار الانوار، ج۹۳، ص۴. </ref>.<ref>[[علی نقی خدایاری|خدایاری، علی نقی]]، [[قرآن‌شناسی - خدایاری (مقاله)|مقاله «قرآن‌شناسی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۱]] ص ۲۰۹.</ref>
+==[[فضایل]] و [[خواص]] قرآن==
+[[فضائل]] القرآن و خواص القرآن، نام دو [[علم]] از [[علوم قرآنی]] است که نخستین به بیان [[فضیلت]]، [[ارزش]] و [[ثواب]] قرائت [[آیات]] و سور قرآن می‌پردازد، و دیگری عهده‌دار تبیین خواص و آثار [[دینی]] و [[دنیوی]] قرائت هر یک از آیات و سور است<ref>ر.ک: زرکشی، بدرالدین محمد، البرهان فی علوم القرآن، ج۱، نوع ۲۷ - ۲۶.</ref>.
+درباره این دو نوع [[دانش]] [[قرآنی]]، آموزه‌ها و سخنان [[ارزشمند]] فراوانی از [[یار]] جدایی ناپذیر قرآن، به یادگار مانده است که برای [[تبرک]] به ساحت قدسی قرآن و [[تیمن]] به سخنان [[نورانی]] [[سرور]] [[مؤمنان]]، به ذکر چند نمونه بسنده می‌کنیم<ref>درباره احادیث فضایل و خواص سوره‌های قرآن، تحقیقی مستقل لازم است که در آن ابعاد مختلف، از جمله اسناد احادیث، بررسی گردد.</ref>:
+#هرگاه یکی از شما به چشم درد گرفتار شد، [[آیة الکرسی]] را بخواند و در [[دل]] بگذراند که – ان‌شاء [[الله]] - خوب می‌شود که [[عافیت]] می‌یابد<ref>صدوق، الخصال، ص۶۳۱.</ref>.
+#هر چیزی [[عروسی]] دارد، و عروس قرآن [[سوره الرحمن]] است<ref>کنز العمال، ج۱، ص۵۸۲، ح۲۶۳۸.</ref>.
+#هر که [[سوره نساء]] را در هر [[روز جمعه]] بخواند، از [[فشار قبر]] [[آسوده]] گردد<ref>صدوق، ثواب الأعمال، ص۱۰۵؛ التفسیر، ج۱، ص۲۱۵. </ref>.
+#هرکه [[سوره]] [[فاتحة الکتاب]] ([[حمد]]) را بخواند، سپس بگوید: {{متن حدیث|الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ حَمْداً كَثِيراً طَيِّباً مُبَارَكاً فِيهِ}}، [[خداوند]] هفتاد نوع [[بلا]] - را که آسان‌ترین آن [[غم]] و [[اندوه]] است - از او بازگرداند<ref>زید بن علی، مسند زید بن علی، ص۳۸۹. نیز ر.ک: قبانچی، سید حسن، مسند الامام علی{{ع}}، ج۱، ص۲۹۶ - ۲۷۰.</ref>.<ref>[[علی نقی خدایاری|خدایاری، علی نقی]]، [[قرآن‌شناسی - خدایاری (مقاله)|مقاله «قرآن‌شناسی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۱]] ص ۲۱۰.</ref>
 == منابع ==