دفاع از مظلوم در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'آموزه‌های وحیانی قرآن' به 'آموزه‌های وحیانی قرآن'
(←منابع) |
جز (جایگزینی متن - 'آموزه‌های وحیانی قرآن' به 'آموزه‌های وحیانی قرآن') |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
شاید شما هم با کسانی مواجه شده باشید که [[حق]] را می‌‌شناسند، ولی به [[دلایل]] و عواملی چون [[خویشاوندی]]، [[تعصبات جاهلی]]، [[هواهای نفسانی]]، [[وسوسه‌های شیطانی]] دیگران، به جای [[دفاع از حق]] و صاحبان حق، از آنها پشت میکنند و به [[دفاع]] از [[باطل]] و صاحبان می‌‌پردازند. این گونه است که افرادی از سوی این افراد [[مظلوم]] واقع می‌‌شوند. به عنوان نمونه کسی تنها به دلیل تاثیرات سنگین [[تبلیغات]] و فضاسازی [[رسانه]] ای کسی را نه تنها می‌‌کشد، بلکه با [[شکنجه]] و [[مرگ]] [[صبر]] کسی را زجرکش میکند، اما وقتی [[خانواده]] مظلوم خواهان [[قصاص]] می‌‌شوند، شخص یا گروهی به [[دفاع از ظالم]] پرداخته و با شعارهای پوچ و ساختگی «نه به [[اعدام]]» به جای که [[ناصر]] یا [[یاور]] ولی دم باشند، از [[قاتل]] [[ظالم]] [[حمایت]] و دفاع میکنند. | شاید شما هم با کسانی مواجه شده باشید که [[حق]] را می‌‌شناسند، ولی به [[دلایل]] و عواملی چون [[خویشاوندی]]، [[تعصبات جاهلی]]، [[هواهای نفسانی]]، [[وسوسه‌های شیطانی]] دیگران، به جای [[دفاع از حق]] و صاحبان حق، از آنها پشت میکنند و به [[دفاع]] از [[باطل]] و صاحبان می‌‌پردازند. این گونه است که افرادی از سوی این افراد [[مظلوم]] واقع می‌‌شوند. به عنوان نمونه کسی تنها به دلیل تاثیرات سنگین [[تبلیغات]] و فضاسازی [[رسانه]] ای کسی را نه تنها می‌‌کشد، بلکه با [[شکنجه]] و [[مرگ]] [[صبر]] کسی را زجرکش میکند، اما وقتی [[خانواده]] مظلوم خواهان [[قصاص]] می‌‌شوند، شخص یا گروهی به [[دفاع از ظالم]] پرداخته و با شعارهای پوچ و ساختگی «نه به [[اعدام]]» به جای که [[ناصر]] یا [[یاور]] ولی دم باشند، از [[قاتل]] [[ظالم]] [[حمایت]] و دفاع میکنند. | ||
از نظر [[آموزه‌های وحیانی | از نظر [[آموزه‌های وحیانی قرآن]]، کسانی که چنین کنش و واکنشی دارند، نه تنها فاقد [[فطرت]] و [[عقلانیت]] [[فطری]] و [[هدایت فطری]] هستند، بلکه آنها را [[دفن]] و [[دسیسه]] کرده‌اند؛ زیرا [[گرایش]] به حق پس از [[شناخت]] آن، از [[فطریات]] [[بشر]] است و هر [[انسانی]] به طور فطری حق و مصادیق آن چون [[عدالت]]، [[صداقت]]، [[امانت]] و [[وفا]] را می‌‌شناسد و نسبت به آنها گرایش دارد، چنان که [[ظلم]]، [[دروغ]]، [[خیانت]] و [[عهدشکنی]] را می‌‌شناسد و نسبت به آن گریزش دارد. | ||
در [[حقیقت]] [[حق‌طلبی]] و [[حق‌گرایی]] و دفاع از آن، جزو فطریات بشری است و اگر کسی بر خلاف آن [[رفتار]] کند، از اصول [[اخلاق]] فطری خارج شده و از دایره [[انسانیت]] به دایره [[پست]] حیوانیت و بلکه [[پست‌تر]] از آن درآمده که با چنین شقاوتی حق را زیر پا قرار می‌‌دهد و به دفاع از باطل و ظالم می‌‌پردازد.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[دفاع از حق و آثار آن (مقاله)|دفاع از حق و آثار آن]].</ref>. | در [[حقیقت]] [[حق‌طلبی]] و [[حق‌گرایی]] و دفاع از آن، جزو فطریات بشری است و اگر کسی بر خلاف آن [[رفتار]] کند، از اصول [[اخلاق]] فطری خارج شده و از دایره [[انسانیت]] به دایره [[پست]] حیوانیت و بلکه [[پست‌تر]] از آن درآمده که با چنین شقاوتی حق را زیر پا قرار می‌‌دهد و به دفاع از باطل و ظالم می‌‌پردازد.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[دفاع از حق و آثار آن (مقاله)|دفاع از حق و آثار آن]].</ref>. | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
بازتاب چنین تغییراتی چیزی جز وارونگی در [[فهم]] و شناخت و [[گرایش]] نیست؛ از این روست که [[گرایش به باطل]] و مصادیق آن در چنین افرادی [[قوی]] میشود و [[افکار]] و [[رفتار]] [[باطل]] و [[زشت]] خویش را هنجاری و ارزشی بلکه عین [[عقلانیت]] دانسته و رفتار دیگران که بر اساس [[حق]] و [[حقیقت]] و [[فطرت]] است، خلاف اصول هنجاری و ارزشی و عین [[سفاهت]] بر می‌‌شمارند.<ref>بقره، آیات ۷ تا ۱۵</ref> | بازتاب چنین تغییراتی چیزی جز وارونگی در [[فهم]] و شناخت و [[گرایش]] نیست؛ از این روست که [[گرایش به باطل]] و مصادیق آن در چنین افرادی [[قوی]] میشود و [[افکار]] و [[رفتار]] [[باطل]] و [[زشت]] خویش را هنجاری و ارزشی بلکه عین [[عقلانیت]] دانسته و رفتار دیگران که بر اساس [[حق]] و [[حقیقت]] و [[فطرت]] است، خلاف اصول هنجاری و ارزشی و عین [[سفاهت]] بر می‌‌شمارند.<ref>بقره، آیات ۷ تا ۱۵</ref> | ||
از نظر [[آموزه‌های وحیانی | از نظر [[آموزه‌های وحیانی قرآن]]، [[مؤمنان]] به [[خدا]] و [[آخرت]] چون تلاش میکنند تا نفس خویش را هم چنان در حالت [[اعتدال]] و استوا نگه دارند و با بهره‌گیری از عقلانیت [[فطری]] و کشفیات آن تقوای فطری را در پیش می‌‌گیرند و به اصول [[اخلاق]] [[فطری]] از [[عدالت]]، [[صداقت]]، [[امانت]] و [[وفا]] [[ایمان]] داشته و پای بند در [[قول و فعل]] هستند، چنین افرادی [[راه رشد]] را می‌‌پیمایند و در نهایت حتی از هدایت‌های فراتر از [[فطرت]] یعنی [[هدایت]] تفضلی [[خدا]] در قالب [[شرایع]] [[اسلامی]] بهره می‌‌گیرند و [[تولی و تبری]] و [[حب]] و [[بغض]] خویش را بر اساس آن ساماندهی میکنند و به [[رشد]] کامل [[عقلی]] می‌‌رسند تا جایی که شاکله وجودی آنان [[حق]] و [[حقیقت]] و مصادیق آن میشود و هرگز در هیچ حالی از آن دور نمی‌شوند و برخلاف عدالت و صداقت و امانت و وفا عمل نمی‌کنند.<ref>{{متن قرآن|وَاعْلَمُوا أَنَّ فِيكُمْ رَسُولَ اللَّهِ لَوْ يُطِيعُكُمْ فِي كَثِيرٍ مِنَ الْأَمْرِ لَعَنِتُّمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَكَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ أُولَئِكَ هُمُ الرَّاشِدُونَ}} «و بدانید که فرستاده خداوند در میان شماست، اگر در بسیاری از کارها از شما پیروی کند به سختی می‌افتید امّا خداوند ایمان را در نظر شما محبوب ساخت و آن را در دل‌های شما آراست و کفر و بزهکاری و سرکشی را در نظر شما ناپسند گردانید؛ آنانند که راهدانند» سوره حجرات، آیه ۷؛ {{متن قرآن|وَمَنْ يَرْغَبُ عَنْ مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ إِلَّا مَنْ سَفِهَ نَفْسَهُ وَلَقَدِ اصْطَفَيْنَاهُ فِي الدُّنْيَا وَإِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ}} «و چه کس جز آنکه سبک مغز است از آیین ابراهیم روی می‌گرداند؟ در حالی که ما او را در این جهان برگزیده‌ایم و بی‌گمان او در جهان واپسین از شایستگان است» سوره بقره، آیه ۱۳۰؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ إِنْ يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقِيرًا فَاللَّهُ أَوْلَى بِهِمَا فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَى أَنْ تَعْدِلُوا وَإِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا}} «ای مؤمنان! به دادگری بپاخیزید و برای خداوند گواهی دهید هر چند به زیان خود یا پدر و مادر و یا نزدیکان (تان) باشد و اگر (هر یک از دو طرف دعوا) دارا باشد یا نادار، خداوند به (دستگیری از) هر دو سزاوارتر است، پس (در گواهی دادن) از هوا (ی نفس) پیروی نکنید که به یک سو‌گرایید و اگر (در گواهی دادن) زبان بگردانید یا (از آن) رو برتابید بی‌گمان خداوند از آنچه می‌کنید آگاه است» سوره نساء، آیه ۱۳۵؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ}} «ای مؤمنان! برای خداوند بپاخیزید و با دادگری گواهی دهید و نباید دشمنی با گروهی شما را وادارد که دادگری نکنید، دادگری ورزید که به پرهیزگاری نزدیک‌تر است و از خداوند پروا کنید که خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره مائده، آیه ۸</ref> | ||
از نظر [[قرآن]]، [[مؤمنان]] [[حقیقی]]، اصولا مجسمه [[عدالت]] و عدالت قسطی هستند و این امور مقوم ذات و شاکله هویتی آنان میشود. از این روست که [[خدا]] آنان را «قوامین بالقسط» می‌‌شمارد که [[شاهدان]] [[الهی]] با همه هستی خویش هستند؛ زیرا هر گز برای رعایت حال خویش یا [[خویشان]] از عدالت سر سوزنی [[عقب نشینی]] نمی‌کنند و بر آن هستند تا در هر حال اصول [[حق]] و [[حقیقت]] و مصادیق آن از جمله عدالت و عدالت قسطی اقامه شود تا دیگران نیز بدان [[گرایش]] یابند و آثار و [[برکات]] آن را در [[زندگی شخصی]] و فردی و [[اجتماعی]] بیابند و بخواهند تا بر اساس این اصول الهی [[فطری]] و [[شرعی]] [[سبک زندگی]] خویش را در [[دنیا]] بسازند.<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ إِنْ يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقِيرًا فَاللَّهُ أَوْلَى بِهِمَا فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَى أَنْ تَعْدِلُوا وَإِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا}} «ای مؤمنان! به دادگری بپاخیزید و برای خداوند گواهی دهید هر چند به زیان خود یا پدر و مادر و یا نزدیکان (تان) باشد و اگر (هر یک از دو طرف دعوا) دارا باشد یا نادار، خداوند به (دستگیری از) هر دو سزاوارتر است، پس (در گواهی دادن) از هوا (ی نفس) پیروی نکنید که به یک سو‌گرایید و اگر (در گواهی دادن) زبان بگردانید یا (از آن) رو برتابید بی‌گمان خداوند از آنچه می‌کنید آگاه است» سوره نساء، آیه ۱۳۵؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ}} «ای مؤمنان! برای خداوند بپاخیزید و با دادگری گواهی دهید و نباید دشمنی با گروهی شما را وادارد که دادگری نکنید، دادگری ورزید که به پرهیزگاری نزدیک‌تر است و از خداوند پروا کنید که خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره مائده، آیه ۸؛ {{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ}} «ما پیامبرانمان را با برهان‌ها (ی روشن) فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند و (نیز) آهن را فرو فرستادیم که در آن نیرویی سخت و سودهایی برای مردم است و تا خداوند معلوم دارد چه کسی در نهان، (دین) او و پیامبرانش را یاری میکند؛ بی‌گمان خداوند توانمندی پیروزمند است» سوره حدید، آیه ۲۵.</ref> | از نظر [[قرآن]]، [[مؤمنان]] [[حقیقی]]، اصولا مجسمه [[عدالت]] و عدالت قسطی هستند و این امور مقوم ذات و شاکله هویتی آنان میشود. از این روست که [[خدا]] آنان را «قوامین بالقسط» می‌‌شمارد که [[شاهدان]] [[الهی]] با همه هستی خویش هستند؛ زیرا هر گز برای رعایت حال خویش یا [[خویشان]] از عدالت سر سوزنی [[عقب نشینی]] نمی‌کنند و بر آن هستند تا در هر حال اصول [[حق]] و [[حقیقت]] و مصادیق آن از جمله عدالت و عدالت قسطی اقامه شود تا دیگران نیز بدان [[گرایش]] یابند و آثار و [[برکات]] آن را در [[زندگی شخصی]] و فردی و [[اجتماعی]] بیابند و بخواهند تا بر اساس این اصول الهی [[فطری]] و [[شرعی]] [[سبک زندگی]] خویش را در [[دنیا]] بسازند.<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ إِنْ يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقِيرًا فَاللَّهُ أَوْلَى بِهِمَا فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَى أَنْ تَعْدِلُوا وَإِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا}} «ای مؤمنان! به دادگری بپاخیزید و برای خداوند گواهی دهید هر چند به زیان خود یا پدر و مادر و یا نزدیکان (تان) باشد و اگر (هر یک از دو طرف دعوا) دارا باشد یا نادار، خداوند به (دستگیری از) هر دو سزاوارتر است، پس (در گواهی دادن) از هوا (ی نفس) پیروی نکنید که به یک سو‌گرایید و اگر (در گواهی دادن) زبان بگردانید یا (از آن) رو برتابید بی‌گمان خداوند از آنچه می‌کنید آگاه است» سوره نساء، آیه ۱۳۵؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ}} «ای مؤمنان! برای خداوند بپاخیزید و با دادگری گواهی دهید و نباید دشمنی با گروهی شما را وادارد که دادگری نکنید، دادگری ورزید که به پرهیزگاری نزدیک‌تر است و از خداوند پروا کنید که خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره مائده، آیه ۸؛ {{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ}} «ما پیامبرانمان را با برهان‌ها (ی روشن) فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند و (نیز) آهن را فرو فرستادیم که در آن نیرویی سخت و سودهایی برای مردم است و تا خداوند معلوم دارد چه کسی در نهان، (دین) او و پیامبرانش را یاری میکند؛ بی‌گمان خداوند توانمندی پیروزمند است» سوره حدید، آیه ۲۵.</ref> | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
بر اساس همین روشی [[الهی]] و تحقق [[کرامت الهی]] در [[مؤمنان]] است که آنان [[بدی]] و [[زشتی]] [[رفتار]] و [[اعمال]] دیگران را در مسائل شخصی و فری با [[احسان]] و [[نیکی]] دفع میکنند<ref>{{متن قرآن|ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ السَّيِّئَةَ نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَصِفُونَ}} «بدی را با روشی که نیکوتر است دور کن؛ ما به آنچه وصف میکنند داناتریم» سوره مؤمنون، آیه ۹۶.</ref> و به خود [[اجازه]] نمی‌دهند تا بدی را بدی دفع کرده و [[مقابله به مثل]] در امور شخصی داشته باشند. از همین روست که [[اهل]] [[عفو و گذشت]] و [[ایثار]] هستند.<ref>{{متن قرآن|وَإِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ وَقَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِيضَةً فَنِصْفُ مَا فَرَضْتُمْ إِلَّا أَنْ يَعْفُونَ أَوْ يَعْفُوَ الَّذِي بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّكَاحِ وَأَنْ تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَلَا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَيْنَكُمْ إِنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ}} «و اگر آنان را پیش از آمیزش و پس از آنکه کابین بریده‌اید طلاق دهید پرداخت نیمی از کابین بر عهده شماست مگر آنان خود از آن بگذرند یا آن کس که رشته ازدواج در کف اوست در گذرد و گذشت کردنتان به پرهیزگاری نزدیک‌تر است و بخشش را میان خود فراموش مکنید که خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست» سوره بقره، آیه ۲۳۷؛ {{متن قرآن|وَالَّذِينَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}} «و (نیز برای) کسانی است که پیش از (آمدن) مهاجران، در خانه (های مدینه) و (پایگاه) ایمان، جای داشته‌اند؛ کسانی را که به سوی آنان هجرت کرده‌اند، دوست می‌دارند و در دل به آنچه به مهاجران داده‌اند، چشم‌داشتی ندارند و (آنان را) بر خویش برمی‌گزینند هر چند خود نیازمند باشند. و کسانی که از آزمندی جان خویش در امانند، رستگارند» سوره حشر، آیه ۹.</ref> | بر اساس همین روشی [[الهی]] و تحقق [[کرامت الهی]] در [[مؤمنان]] است که آنان [[بدی]] و [[زشتی]] [[رفتار]] و [[اعمال]] دیگران را در مسائل شخصی و فری با [[احسان]] و [[نیکی]] دفع میکنند<ref>{{متن قرآن|ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ السَّيِّئَةَ نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَصِفُونَ}} «بدی را با روشی که نیکوتر است دور کن؛ ما به آنچه وصف میکنند داناتریم» سوره مؤمنون، آیه ۹۶.</ref> و به خود [[اجازه]] نمی‌دهند تا بدی را بدی دفع کرده و [[مقابله به مثل]] در امور شخصی داشته باشند. از همین روست که [[اهل]] [[عفو و گذشت]] و [[ایثار]] هستند.<ref>{{متن قرآن|وَإِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ وَقَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِيضَةً فَنِصْفُ مَا فَرَضْتُمْ إِلَّا أَنْ يَعْفُونَ أَوْ يَعْفُوَ الَّذِي بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّكَاحِ وَأَنْ تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَلَا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَيْنَكُمْ إِنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ}} «و اگر آنان را پیش از آمیزش و پس از آنکه کابین بریده‌اید طلاق دهید پرداخت نیمی از کابین بر عهده شماست مگر آنان خود از آن بگذرند یا آن کس که رشته ازدواج در کف اوست در گذرد و گذشت کردنتان به پرهیزگاری نزدیک‌تر است و بخشش را میان خود فراموش مکنید که خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست» سوره بقره، آیه ۲۳۷؛ {{متن قرآن|وَالَّذِينَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}} «و (نیز برای) کسانی است که پیش از (آمدن) مهاجران، در خانه (های مدینه) و (پایگاه) ایمان، جای داشته‌اند؛ کسانی را که به سوی آنان هجرت کرده‌اند، دوست می‌دارند و در دل به آنچه به مهاجران داده‌اند، چشم‌داشتی ندارند و (آنان را) بر خویش برمی‌گزینند هر چند خود نیازمند باشند. و کسانی که از آزمندی جان خویش در امانند، رستگارند» سوره حشر، آیه ۹.</ref> | ||
البته از نظر [[آموزه‌های وحیانی | البته از نظر [[آموزه‌های وحیانی قرآن]]، این مسأله در امور شخصی است، ولی [[احکام اجتماعی]] به دلیل یخصوصیت دارد که نمی‌توان در همه موارد آن این گونه عمل کرد؛ زیرا گاه لازم است تا بر اساس [[اصل مقابله به مثل]] عمل کرد و [[تعدی]] را به تعدی پاسخ داد که [[آیات قرآنی]] در این باره بسیار است.<ref>{{متن قرآن|الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعْتَدَى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ}} «(این) ماه حرام در برابر (آن) ماه حرام است و حرمت شکنی‌ها قصاص دارد پس هر کس بر شما ستم روا داشت همان‌گونه که با شما ستم روا داشته است با وی ستم روا دارید، و از خداوند پروا کنید و بدانید که خداوند با پرهیزگاران است» سوره بقره، آیه ۱۹۴؛ {{متن قرآن|وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ}} «و اگر کیفر می‌کنید مانند آنچه خود کیفر شده‌اید کیفر کنید و اگر شکیبایی پیشه کنید همان برای شکیبایان بهتر است» سوره نحل، آیه ۱۲۶؛ {{متن قرآن|ذَلِكَ وَمَنْ عَاقَبَ بِمِثْلِ مَا عُوقِبَ بِهِ ثُمَّ بُغِيَ عَلَيْهِ لَيَنْصُرَنَّهُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ}} «چنین است و هر کس مانند کیفری که دیده است (دیگران را) کیفر کند سپس بر او ستم رود خداوند او را یاری خواهد کرد، بی‌گمان خداوند درگذرنده‌ای آمرزنده است» سوره حج، آیه ۶۰.</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[دفاع از حق و آثار آن (مقاله)|دفاع از حق و آثار آن]].</ref>. | ||
==مصادیق [[دفاع از حق]] از نظر قرآن== | ==مصادیق [[دفاع از حق]] از نظر قرآن== | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
===[[دفاع از آبرو]]=== | ===[[دفاع از آبرو]]=== | ||
از نظر [[آموزه‌های وحیانی | از نظر [[آموزه‌های وحیانی قرآن]]، دفاع از آبرو و عرض خویش یا دیگران، [[دفاع از حق]] و [[اصول اخلاقی]] است که [[عقل]] و [[فطرت]] به [[گرایش]] دارد. کسی که عرض و آبروی کسی را هتک میکند و در معرض خطر قرار می‌‌دهد و با اتهاماتی چون [[خیانت]]، [[ظلم]]، [[بی‌وفایی]]، [[دروغ]] و مانند آنها آبروی شخص را می‌‌ریزد، در [[حقیقت]] [[حق]] و حقیقت را نابود میکند. پس [[دفاع]] از آبروی شخص [[دفاع از حق]] و حقیقت و اصول [[اخلاق]] [[فطری]] است. در [[آموزه‌های وحیانی قرآن]]، آمده است که [[حضرت لوط]] به [[دفاع از عرض]] و آبروی و [[حریم]] [[خانواده]] پرداخت<ref>هود، آیه ۷۸؛ حجر، آیات ۶۸ و ۶۹</ref> و [[حضرت یوسف]]{{ع}} نیز به دفاع از خویش در برابر [[اتهام]] [[زنا]] [[اقدام]] کرد.<ref>یوسف، آیات ۲۶ و ۵۰ و ۵۱</ref> از نظر قرآن بر [[مؤمنان]] است تا به [[حکم عقل]] فطری و نقل [[وحیانی]] به دفاع از آبروی خویش و دیگران به ویژه [[پیامبران]] و [[اولیای الهی]] بپردازند و [[حرمت]] حریم [[حیا]] و اخلاق را صیانت کنند و [[اجازه]] [[تهمت]] و [[بهتان]] و [[غیبت]] و مانند آنها را به کسی ندهند.<ref>نور، آیات ۱۱ تا ۱۷؛ احزاب، آیه ۵۸؛ نساء، آیات ۱۵ و ۱۱۲</ref> از نظر قرآن، دفاع از خویش در مسائل جانی و [[مالی]] و عرضی لازم است و شخص می‌‌بایست در برابر [[تهدیدات]] فعلی و احتمالی کوتاه نیاید، بلکه هماره آماده باشد؛ و اگر به ساحت [[حریم خصوصی]] و [[اخلاقی]] او تهدیدی انجام شود به دفاع از خویش و [[حرمت‌ها]] و [[حریم‌ها]] برخیزد و اتهامات ناروا را از خویش دفع کند.<ref>یوسف، آیات ۲۶ و ۷۳</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[دفاع از حق و آثار آن (مقاله)|دفاع از حق و آثار آن]].</ref>. | ||
===دفاع از [[اماکن مقدس]] و مراکز [[دینی]]=== | ===دفاع از [[اماکن مقدس]] و مراکز [[دینی]]=== | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
===[[دفاع]] از [[زنان]]=== | ===[[دفاع]] از [[زنان]]=== | ||
از نظر [[آموزه‌های وحیانی | از نظر [[آموزه‌های وحیانی قرآن]]، زنان از نظر بدنی و اموری در شرایطی هستند که گاه خودشان نمی‌توانند از خویش دفاع کنند. بنابراین لازم است تا مردان به دفاع از ایشان بپردازند و از [[حقوق زنان]] در برابر [[ظالمان]] و [[متجاوزان]] دفاع کرده و [[حق]] ایشان را بازستانند و به [[حفظ]] و صیانت از عرض و آبروی ایشان [[اقدام]] کنند.<ref>بقره، آیات ۲۲۶ تا ۲۲۹</ref> البته این دفاع می‌‌بایست از سوی همگان به ویژه [[همسران]] و [[خویشان]] انجام شود که زنان بدان [[اعتماد]] داشته و آنان را قوام خویش می‌‌شمارند. دفاع از [[حقوق]] [[مشروع]] و معروف زنان لازم و ضروری است و می‌‌بایست به هر شکلی شده حقوق ایشان استیفا و به تمام کمال بازستانده شود.<ref>بقره، آیه ۲۳۱</ref> | ||
دفاع از [[کودکان]]، [[پیران]] و [[مستضعفان]]: از نظر [[آموزه‌های قرآنی]] ساختار برخی از [[انسان‌ها]] از نظر بدنی و روانی و [[اجتماعی]] در حالت استوا و [[اعتدال]] نیست؛ این حالت در زنان به سبب ساختار بدنی ایجاد میشود و در کودکان و پیران به سبب شرایط و فرآیندی زیست وجود داشته یا ایجاد میشود. همچنین برخی دیگر از [[مردم]] به دلیل [[ضعف]] [[فکری]] و [[عقلی]] [[ناتوان]] از [[فهم]] و [[درک]] و یا استیفای حقوق خویش هستند، چنان که برخی دیگر به سبب وجود [[مستکبران]] به [[استضعاف]] و ضعف کشانده می‌‌شوند و ناتوا از استیفای [[حقوق]] خود هستند. بنابراین، لازم است تا [[مؤمنان]] به عنوان انسان‌های [[رشید]] بر اساس [[حکم عقل]] و نقل، به [[دفاع]] از اینان بپردازند و حتی [[اسلحه]] برداشته و به [[جنگ]] [[ظالمان]] و [[مستکبران]] بروند و حقوق ایشان را استیفا کنند.<ref>نساء، آیه ۷۵؛ قصص، آیات ۴ تا ۶</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[دفاع از حق و آثار آن (مقاله)|دفاع از حق و آثار آن]].</ref>. | دفاع از [[کودکان]]، [[پیران]] و [[مستضعفان]]: از نظر [[آموزه‌های قرآنی]] ساختار برخی از [[انسان‌ها]] از نظر بدنی و روانی و [[اجتماعی]] در حالت استوا و [[اعتدال]] نیست؛ این حالت در زنان به سبب ساختار بدنی ایجاد میشود و در کودکان و پیران به سبب شرایط و فرآیندی زیست وجود داشته یا ایجاد میشود. همچنین برخی دیگر از [[مردم]] به دلیل [[ضعف]] [[فکری]] و [[عقلی]] [[ناتوان]] از [[فهم]] و [[درک]] و یا استیفای حقوق خویش هستند، چنان که برخی دیگر به سبب وجود [[مستکبران]] به [[استضعاف]] و ضعف کشانده می‌‌شوند و ناتوا از استیفای [[حقوق]] خود هستند. بنابراین، لازم است تا [[مؤمنان]] به عنوان انسان‌های [[رشید]] بر اساس [[حکم عقل]] و نقل، به [[دفاع]] از اینان بپردازند و حتی [[اسلحه]] برداشته و به [[جنگ]] [[ظالمان]] و [[مستکبران]] بروند و حقوق ایشان را استیفا کنند.<ref>نساء، آیه ۷۵؛ قصص، آیات ۴ تا ۶</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[دفاع از حق و آثار آن (مقاله)|دفاع از حق و آثار آن]].</ref>. | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
===[[دفاع]] نظامی از [[امت]]=== | ===[[دفاع]] نظامی از [[امت]]=== | ||
از نظر [[آموزه‌های وحیانی | از نظر [[آموزه‌های وحیانی قرآن]]، دفاع دارای اقسام و انواعی است که یکی از مصادیق آن دفاع نظامی است. از نظر قرآن، دفاع نظامی برای [[احقاق حق]] [[مظلوم]]<ref>{{متن قرآن|أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ * الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ إِلَّا أَنْ يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيرًا وَلَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ}} «به کسانی که بر آنها جنگ تحمیل میشود اجازه (ی جهاد) داده شد زیرا ستم دیده‌اند و بی‌گمان خداوند بر یاری آنان تواناست* همان کسانی که ناحق از خانه‌های خود بیرون رانده شدند و جز این نبود که می‌گفتند: پروردگار ما خداوند است و اگر خداوند برخی مردم را به دست برخی دیگر از میان برنمی‌داشت بی‌گمان دیرها (ی راهبان) و کلیساها (ی مسیحیان) و کنشت‌ها (ی یهودیان) و مسجدهایی که نام خداوند را در آن بسیار می‌برند ویران می‌شد و بی‌گمان خداوند به کسی که وی را یاری کند یاری خواهد رساند که خداوند توانمندی پیروز است» سوره حج، آیه ۳۹-۴۰.</ref>، بازگشت به [[وطن]] و [[رهایی]] از [[اشغالگری]]<ref>بقره، آیات ۲۴۶ و ۲۵۱</ref>، تأمین [[آزادی عقیده]] برای [[اهل]] [[ایمان]] و [[توحید]]<ref>سوره حج، آیه ۳۹-۴۰.</ref>، [[جلوگیری از فساد]] و [[تباهی]] <ref>بقره، آیه ۲۵۱</ref>، دفاع از مظاهر [[دینی]] و [[ارزش‌های اخلاقی]] و هنجاری و [[اماکن مقدس]]<ref>سوره حج، آیه ۳۹-۴۰.</ref> و [[دفاع از دین]] و [[ارزش‌های دینی]] و مانند آنها می‌‌بایست انجام شود.<ref>{{متن قرآن|أَلَا تُقَاتِلُونَ قَوْمًا نَكَثُوا أَيْمَانَهُمْ وَهَمُّوا بِإِخْرَاجِ الرَّسُولِ وَهُمْ بَدَءُوكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ أَتَخْشَوْنَهُمْ فَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَوْهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ}} «چرا با گروهی که پیمان‌های خود را شکستند و به بیرون راندن پیامبر دل نهادند و نخست بار پیکار با شما را آغاز کردند جنگ نمی‌کنید؟ آیا از آنها می‌هراسید؟ با آنکه- اگر مؤمنید- خداوند سزاوارتر است که از وی بهراسید» سوره توبه، آیه ۱۳.</ref> | ||
از نظر [[آموزه‌های وحیانی | از نظر [[آموزه‌های وحیانی قرآن]]، [[دفاع از حق]] و مصادیق آن امری [[فطری]] است<ref>بقره، آیات ۲۴۶ و ۲۵۱؛ {{متن قرآن|الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ إِلَّا أَنْ يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيرًا وَلَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ}} «همان کسانی که ناحق از خانه‌های خود بیرون رانده شدند و جز این نبود که می‌گفتند: پروردگار ما خداوند است و اگر خداوند برخی مردم را به دست برخی دیگر از میان برنمی‌داشت بی‌گمان دیرها (ی راهبان) و کلیساها (ی مسیحیان) و کنشت‌ها (ی یهودیان) و مسجدهایی که نام خداوند را در آن بسیار می‌برند ویران می‌شد و بی‌گمان خداوند به کسی که وی را یاری کند یاری خواهد رساند که خداوند توانمندی پیروز است» سوره حج، آیه ۴۰.</ref>، بنابراین کسی که به جای دفاع از حق به [[دفاع]] از [[باطل]] و مصادیق آن می‌‌پردازد [[انسانی]] است که [[فطرت]] خویش را [[تغییر]] داده و مطبوع و مختوم و [[دفن]] و [[دسیسه]] کرده است. بنابراین، دفاع از [[کفر]] و [[شرک]]<ref>فرقان، آیات ۱۷ و ۱۹</ref> و [[بت‌ها]] و معبودان [[دروغ]] <ref>شعراء، آیات ۹۲ و ۹۳</ref> و دفاع از [[نفاق]] <ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ * يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ مَا قَالُوا وَلَقَدْ قَالُوا كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَكَفَرُوا بَعْدَ إِسْلَامِهِمْ وَهَمُّوا بِمَا لَمْ يَنَالُوا وَمَا نَقَمُوا إِلَّا أَنْ أَغْنَاهُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ مِنْ فَضْلِهِ فَإِنْ يَتُوبُوا يَكُ خَيْرًا لَهُمْ وَإِنْ يَتَوَلَّوْا يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ عَذَابًا أَلِيمًا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَمَا لَهُمْ فِي الْأَرْضِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ}} «ای پیامبر! با کافران و منافقان جهاد کن و بر آنان سخت بگیر و جایگاهشان دوزخ است و (این) پایانه، بد است * به خداوند سوگند می‌خورند که (سخنی) نگفته‌اند در حالی که بی‌گمان کلمه کفر (آمیز) را بر زبان آورده‌اند و پس از اسلام خویش کفر ورزیده‌اند و به چیزی دل نهادند که بدان دست نیافته‌اند و کینه‌جویی نکرده‌اند مگر بدان روی که خداوند و پیامبرش با بخشش خویش آنان را توانگر کرده‌اند؛ پس اگر توبه کنند برای آنان بهتر است و اگر رو بگردانند خداوند آنان را در این جهان و جهان واپسین به عذابی دردناک دچار خواهد کرد و در (این سر) زمین یار و یاوری نخواهند داشت» سوره توبه، آیه ۷۳-۷۴.</ref>، [[دفاع]] از [[خیانت]] و [[خائن]]<ref>نساء، آیات ۱۰۵ تا ۱۰۹</ref> و [[دفاع از ظالم]] در برابر [[مظلوم]] و مانند آنها بر خلاف [[فطرت]] و [[عقلانیت]] [[فطری]] است.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[دفاع از حق و آثار آن (مقاله)|دفاع از حق و آثار آن]].</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||