محمد بن حسن طوسی (پدیدآورنده): تفاوت میان نسخه‌ها
←شاگردان
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
*[[زین بن داعی حسینی]]. | *[[زین بن داعی حسینی]]. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==مقدمه== | |||
*شیخ الطائفه ابی جعفر محمد بن الحسن الطوسی، معروف به شیخ طوسی، از عالمان بزرگ اسلام و صاحب کتاب ارزشمند "الغیبة" در باب غیبت [[امام زمان]] {{ع}} است. وی در سال ۳۸۵ ه.ق در شهر طوس به دنیا آمد و در سال ۴۶۰ به دیدار حق شتافت. وی از شاگردان [[شیخ مفید]] و [[سید مرتضی]] بود. وقتی سید مرتضی در سال ۴۳۶ ق. درگذشت و منصب زعامت و ریاست [[امامیه]] به شیخ طوسی محول شد، در آن عصر فرقه دوازده‌امامی، کاملا معروف و سرشناس بودند و مناقشات و مباحثات مذهبی مخصوصا در مسأله امامت به اوج خود رسیده بود. افکار عالی شیخ مفید و سید مرتضی و سایر دانشمندان در پیرامون امامت، در بلاد اسلامی مخصوصا بغداد پخش شده بود و بدین‌جهت، حملات و رد و ایرادهای مخالفان، متوجه محیط علمی بغداد بود. فرقه اسماعیلیه و زیدیه به وسیله زبان و قلم به مبارزه می‌پرداختند. اکثریت مسلمین یعنی [[اهل تسنن]] نیز که تا آن روز کاملا به خطر توجه نداشتند، در مقابل امامیه بسیج شدند. | |||
*اما محیط علمی بغداد، با تمام این اوضاع خطرناک آماده تبلیغ و مبارزه شده و فداکاری‌ها و مبارزات علمی [[شیخ مفید]] و [[سید مرتضی]] و سایر دانشمندان جهان اسلام را متوجه بغداد ساخته بود. در چنین محیط پرانقلاب و غوغایی، از طرف خلیفه وقت "القائم بالله" کرسی کلام رسما به شیخ طوسی واگذار شد و او در چنین موقعیت حساس و خطرناکی قرار گرفت و به پیکارهای علمی و دفاع از عقیده تشیع مشغول گشت. | |||
*در اثر مساعی و فداکاری آن دانشمند مبارز و استادان از خودگذشته‌اش بود که فرقه دوازده امامی که تا مدتی قبل، فرقه گمنامی شمرده می‌شد به یک مذهب علمی، فعال و مبارز تبدیل شد. تبلیغات شیخ و استادان فداکارش به حدی مؤثر واقع شد که اذان رسمی شهر بغداد بر طبق عقیده شیعه خوانده می‌شد و بر درب اکثر خانه‌های شیعیان نوشته بود: محمد و علی بهترین مردم هستند. بسیاری از امراء و بزرگان به مذهب امامیه متمایل شده بودند و از آنان طرفداری می‌کردند. سنی و شیعه در مجلس درس شیخ حاضر می‌شدند و از سخنان علمی وی بهره‌مند می‌گشتند. کار فداکاری کلامی و تبلیغی شیخ به جایی رسید که مخالفان، از پاسخ علمی عاجز شدند و کار به دست عوام افتاد و ناگهان به شیعیان حمله نمودند و محیط شهر بغداد را تصرف کردند و شعارهای محمد و علی را که بر درب خانه‌ها بود محو ساختند و اذان شهر را بر طبق مذاق خودشان درآوردند و کتابخانه بزرگ و نفیس امامیه را که بهترین نسخه‌های خطی در آن موجود بود آتش زدند و ضربه بسیار سنگین و غیر قابل جبرانی بر پیکر علمی جهان تشیع وارد ساختند. | |||
*شیخ طوسی کتاب "الشافی" استادش سید مرتضی را در زمان حیات استاد، تلخیص و تألیف کرد و در جلد اول و چهارم آن کتاب درباره [[امام زمان]] {{ع}} بحث نمود. علاوه بر آن، کتاب جداگانه‌ای در خصوص [[امام زمان]] {{ع}} تألیف نمود و در مقدمه آن کتاب نوشت: شیخ بزرگوار به من دستور داد که کتابی درباره غیبت صاحب الزمان و سبب دوام غیبت و پاسخ شبهات مخالفان بنویسم. من باوجود کمی فرصت و ناراحتی روحی و موانع روزگار، خواهش او را پذیرفتم و به طور اختصار آن مطلب را تعقیب خواهم کرد. وقتی که شیخ به تألیف کتاب "الغیبة" مشغول بوده، در حدود ۱۹۲ سال از عمر [[امام زمان]] {{ع}} می‌گذشته است. زیرا در کتاب مذکور می‌نویسد: اکنون که سال ۴۷۷ ق. است من به نوشتن کتاب اشتغال دارم. | |||
*چنان‌که از مقدمه کتاب پیداست تألیف غیبت، در زمانی صورت گرفته که شیخ از هرجهت تحت فشار و شکنجه روحی قرار داشته و مخالفان، اسباب اذیت و آزارش را فراهم می‌ساخته‌اند. مخالفان چندین مرتبه خانه و کتابخانه‌اش را مورد تجاوز قرار دادند تا در مرتبه آخر در سال ۴۴۹ یا ۴۴۸ ق. خانه‌اش را خراب نمودند و کتابخانه‌اش را آتش زدند و نوشته‌هایش را غارت کردند و کرسی کلامش را سوزانیدند و خودش ناچار شد از ترس دشمنان فرار کند و به نجف منتقل گردد. | |||
*مؤلف، با آن‌همه گرفتاری و در اوضاع آشفته و خطرناک [[بغداد]]، به تألیف کتاب [[غیبت]] اشتغال داشت. ابتدا با ادله و براهین متعدد، وجود امام دوازدهم یعنی فرزند بلافصل [[امام حسن عسکری]] {{ع}} را اثبات می‌کند؛ سپس به شبهات [[اسماعیلیه]]، [[زیدیه]]، [[کیسانیه]]، [[ناووسیه]]، [[واقفیه]]، [[فطحیه]] و سایرین جواب می‌دهد و عقایدشان را ابطال و در هرمورد [[روایات]] مناسبی را از باب نمونه نقل می‌کند. شیخ طوسی در این کتاب [[روایات]] [[غیبت]] مهدی موعود را نقل کرده و برای رفع استبعاد از غایب شدن پیغمبر در غار و "شعب ابیطالب" و غایب شدن خضر و یوسف و موسی و یونس و [[اصحاب کهف]] و غیبت‌های منسوب به بعضی از پادشاهان فرس، و حکمای روم و هند تمسک می‌جوید. | |||
*شیخ طوسی نسبت به موقعیت زمانی و مکانی و فرصت کمی که داشته به خوبی از [[غیبت]] [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} دفاع نموده و به شهادت و اشکالات مخالفان پاسخ داده است. بعد از شیخ طوسی نیز کتاب‌های بسیاری پیرامون غیبت ولی عصر {{ع}} نوشته شده است، ولی مندرجات آن‌ها همان مطلبی است که شیخ مفید و سید مرتضی و شیخ صدوق و شیخ طوسی علیهم الرحمه تحقیق کرده‌اند، تغییر صورت پیدا کرده و مطلب تازه در بین آن‌ها کم است<ref>نشریه موعود، شماره ۱۶، ص ۷۲.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص:۴۶۹.</ref>. | |||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||