اصلاح در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

==مقدمه==

*[[اصلاح]]: مصالحه‌ کردن، صلح‌ کردن<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ج۲، ص۵۱۶.</ref>، اصلاح‌ کردن، آشتی‌ دادن. اصل آن "[[صلح]]" در مقابل [[فساد]] به معنای [[سلامت]] از [[فساد]]<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۲۶۵.</ref>.

*{{متن قرآن|إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ}}<ref>«جز این نیست که مؤمنان برادرند، پس میان برادرانتان را آشتی دهید» سوره حجرات، آیه ۱۰.</ref>.

*اِصلاح به معنای "رفع [[فساد]] و [[اختلاف]]" در [[قرآن کریم]] در یک موضوع وارد شده است که به معنای [[اصلاح]] گری در امری است: {{متن قرآن|اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ}}<ref>«در میان قوم من جانشین من شو و به سامان دادن (امور) بپرداز و از راه و روش تبهکاران پیروی مکن!» سوره اعراف، آیه ۱۴۲.</ref>.

*گاهی [[اصلاح]] بین دو طرف صورت می‌گیرد که به معنای "آشتی‌دادن" است. این اصطلاح در [[قرآن کریم]] در مورد افراد مانند [[زن]] و شوهر: {{متن قرآن|فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا أَنْ يُصْلِحَا بَيْنَهُمَا صُلْحًا وَالصُّلْحُ خَيْرٌ}}<ref>«و اگر زنی از کناره‌گیری یا رویگردانی شویش بیم دارد بر آن دو گناهی نیست که میان خود به سازشی شایسته برسند و سازش نیکوتر است» سوره نساء، آیه ۱۲۸.</ref> و نیز درباره [[اقوام]] و طوایف آمده است: {{متن قرآن|وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا}}<ref>«و اگر دو دسته از مؤمنان جنگ کنند، میان آنان را آشتی دهید» سوره حجرات، آیه ۹.</ref>.

*در مورد [[جنگ]] میان [[مسلمانان]]، [[امر الهی]] بر [[آشتی]] برقرارکردن با [[تنبیه]] متجاوز و جبران خسارت‌های وارده طرف دیگر است: {{متن قرآن|فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ}}<ref>«میان آن دو با دادگری آشتی دهید» سوره حجرات، آیه ۹.</ref> [[صلح]] بین [[مؤمنان]] تنها به زمین‌گذاشتن [[سلاح]] و ترک [[مخاصمه]] نیست؛ بلکه [[اصلاح]] به [[عدل]] است؛ یعنی [[اجرای احکام الهی]] درباره متجاوز در آنچه به آنها [[تجاوز]] روا داشته شده است؛ مثل [[خون]]، [[آبرو]]، [[مال]] و هر حقی که ضایع شده باشد<ref>سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۱۸، ص۳۱۴-۳۱۵.</ref>.

*به نظر می‌رسد، "[[صلح]]" اصطلاحی است که در صحنه [[روابط]] داخلی [[امت اسلامی]] میان افراد یا [[اقوام]] [[مسلمان]] به کار رفته و در عرصه [[روابط]] خارجی، [[قرآن کریم]] از اصطلاح {{متن قرآن|سَّلْمِ}} برای [[آشتی]] [[مسلمانان]] و غیر مسلمانان استفاده کرده است: {{متن قرآن|وَإِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا}}<ref>«و اگر به سازش گرایند، تو نیز بدان گرای» سوره انفال، آیه ۶۱.</ref>.

*ایجاد [[صلح]] و رفع [[مخاصمه]] در میان [[مسلمانان]] و [[اقوام]] [[مسلمان]] از [[وظایف]] آحاد [[مسلمین]] و [[دولت اسلامی]] است و در چنین صلحی [[اجرای احکام الهی]] نیز از [[وظایف]] [[واجب الهی]] است تا متجاوز [[تنبیه]] و [[سرکوب]] گردد<ref>حامد ناجی، "صلح"، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۳۸۰.</ref><ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص:۱۰۳.</ref>.