ذوالطول (اسم الهی): تفاوت میان نسخه‌ها

ذوالطَّوْل از «ذو» به معنای صاحب و «طَوْل» به معنای فضل (افزون ساختن)<ref>مفردات، ص۵۳۳، «طول»؛ زادالمسیر، ج ۷، ص۲۰۷؛ لغت نامه، ج ۸، ص۱۱۵۳۹، «ذوالطول».</ref> ترکیب یافته است. اصل واژه طوْل از طول در مقابل قصر است؛ زیرا طولْ مستلزم کمال و افزونی است، چنان‌که لازمِ قصر، [[قصور]] و نقصان است؛<ref>روح البیان، ج ۸، ص۲۰۷ ـ ۲۰۸.</ref> ولی هرگاه در مقدار به کار رود، مصدر آن طول است و وصفی که در این صورت کاربرد دارد، طویل است؛ هنگام کاربست آن در غیر مقدار، مصدرش طوْل است و وصفی که در این خصوص به کار می‌رود، طائل است.<ref>لسان العرب، ج ۸، ص۲۲۶؛ مجمع البحرین، ج ۲، ص۱۱۲۵، «طول»؛ المقام الاسنی، ص۶۳.</ref> سرّ آنکه [[غنا]] نیز طوْل نامیده می‌شود همین نکته است که [[انسان]] در صورت [[ثروت]] به خواسته‌هایی دست می‌یابد که در حالت [[فقر]] نمی‌تواند، بنابراین آرزوهای وی در گستره بیشتری برآورده می‌شود،<ref>روح البیان، ج ۸، ص۲۰۷ ـ ۲۰۸.</ref> از این رو برخی طوْل را به [[گشاده‌دستی]] و فراخی [[مال]] معنا کرده‌اند.<ref>مجمع البحرین، ج ۲، ص۱۱۲۵؛ نثر طوبی، ج ۲، ص۱۰۱.</ref>

تطاول نیز به معنای [[آشکار کردن]] طول یا طوْل است.<ref>مفردات، ص۵۳۳.</ref> برخی طوْل را به منّ <ref>مفردات، ص۵۳۳؛ فتح القدیر، ج ۴، ص۴۸۱.</ref> (بخشیدن چیزی و [[نیکی]] کردن) یا اعطای [[نعمت]] دراز مدّت <ref> التبیان، ج ۹، ص۵۴؛ مجمع البیان، ج ۷، ص۷۹۹.</ref> و تطوّل را به [[امتنان]] <ref>القاموس المحیط، ج ۲، ص۱۳۵۷، «طال»؛ شرح الاسماء، درودآبادی، ص۱۲۸.</ref> معنا کرده‌اند. بعضی نیز، اصل واحد در ماده طوْل را که در همه کاربردهایش مأخوذ است، امتداد معیّنی دانسته که در زمانِ حال وجود دارد و با این قید، مفهوم طوْل را از مفاهیم واژه‌های دیگری مانند دوام، [[استمرار]] و امتداد، جدا ساخته‌اند؛ زیرا در آنها امتداد نسبت به [[زمان]] [[آینده]] در نظر قرار می‌گیرد.<ref>التحقیق، ج ۷، ص۱۴۷، «طول».</ref> ذوالطول از [[اسمای حسنای الهی]] است <ref> الالهیات، ج ۲، ص۱۴۷.</ref> و در [[قرآن کریم]] یک بار و به همراه اسم‌های [[اللّه]]، [[عزیز]]، [[علیم]]، غافرالذنب، قابل‌التوب و شدیدالعقاب به کار رفته است: {{متن قرآن|تَنْزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ}}<ref>«فرو فرستادن این کتاب، از سوی خداوند پیروزمند داناست» سوره غافر، آیه ۲.</ref>، {{متن قرآن|غَافِرِ الذَّنْبِ وَقَابِلِ التَّوْبِ شَدِيدِ الْعِقَابِ ذِي الطَّوْلِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ إِلَيْهِ الْمَصِيرُ}}<ref>«آمرزنده گناه و پذیرای توبه، سخت کیفر فراخ‌دست (که) هیچ خدایی جز او نیست بازگشت (هر چیز) به سوی اوست» سوره غافر، آیه ۳.</ref> در [[روایات]] و [[ادعیه]] نیز اسم یاد شده به همراه اسم‌های اللّه ‌، [[ربّ]]، [[غفّار]]، المحسن المُجمل، المقتدر، [[ذوالجلال]] والاکرام، ذوالآلاء، ذاالمنّ و ذاالحول به کار رفته یا مضاف‌الیه آن (طَوْل) با اوصافی مانند [[عظیم]] و عمیم استعمال شده؛ نیز الفاظی از قبیل فضل، إنعام، قوّه، حول و [[عزّت]] بر آن عطف گردیده‌اند.<ref>صحیفه سجادیه، دعای ۹۷، ۱۲۰، ۱۳۳، ۱۹۹، ۲۵۱؛ الکافی، ج ۴، ص۱۶۷؛ اقبال الاعمال، ج ۱، ص۲۸۶، ۴۶۲؛ ج ۳، ص۱۱۱؛ بحارالانوار، ج ۸۷، ص۷۵، ۱۳۵؛ ج ۹۰، ص۲۳۰؛ ج ۹۱، ص۱۱۶؛ ج ۹۲، ص۴۵۹؛ ج ۹۵، ص۲۹۷.</ref> برخی شارحان [[اسماء]]، «المتطوّل» را از [[اسمای الهی]] به شمار آورده‌اند.<ref>شرح الاسماء، درود آبادی، ص۱۲۸.</ref>.<ref>[[سید رضا اسحاق‌نیا تربتی|اسحاق‌نیا تربتی، سید رضا]]، [[ذوالطول / اسماء و صفات (مقاله)|مقاله «ذوالطول»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۳، ص ۳۶۶- ۳۶۷</ref>