نمایش مبدأ برای توسعه در فقه سیاسی

{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = 
| عنوان مدخل  = 
| مداخل مرتبط = 
| پرسش مرتبط  =
}}

==مقدمه==
[[توسعه]] یافتگی و [[رشد اقتصادی]] عبارت است از: افزایش درآمد ملی، محصول [[ناخالص]] ملی، [[تولید]] ملی طی [[زمان]] طولانی و نیز افزایش [[میزان]] ظرفیت تولید کالاها و خدمات در یک [[کشور]]، که آهنگ [[توسعه اقتصادی]] آن کشور را نشان می‌دهد<ref>فرهنگ بزرگ علوم اقتصادی، ج۱، ص۶۱۰-۶۱۱.</ref>.
در [[راهبرد]] توسعه برای رسیدن به چنین حالتی عنصر اصلی، الگویی است که برای [[رشد]] و توسعه مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ [[راهبردها]] به همین لحاظ متفاوت و گوناگون هستند که بر اساس الگوهایی چون توسعه صنعتی، [[جایگزینی]] واردات، توسعه [[کشاورزی]]، رشد صادرات، [[خصوصی‌سازی]] یا دولتی کردن [[فعالیت‌های اقتصادی]]، تغییرات بنیادی در ساختار [[فرهنگ عمومی]]، خودکفایی [[اقتصادی]] و توسعه [[فرهنگ]] و باورهای ملی تنظیم و [[قانونمند]] و [[برنامه‌ریزی]] می‌شوند.
اصولاً رابطه بین توسعه و [[مذهب]] از دیرباز مورد توجه نظریه‌پردازهای توسعه اقتصادی قرار گرفته و جمعی از آنان توسعه اقتصادی به مفهوم مادی آن را مردود و غیرانسانی می‌شمارند.
[[صاحب نظر]] مشهور توسعه «مایکل تودارو» ضمن همه بعدی توصیف کردن توسعه اقتصادی، یکی از اهداف آن را علاوه بر ایجاد [[شغل]] مناسب، درآمد کافی و [[آموزش]] بهتر، توجه به ارزش‌های والای [[انسانی]] بیان می‌کند و تأکید می‌کند که توسعه نباید تنها [[رفاه]] مادی را در بر بگیرد، بلکه باید سبب رشد و اعتلای [[معنوی]] [[انسان]] در بعد فردی و [[اجتماعی]] شود<ref>مقاله «اسلام و توسعه نیافتگی، بازنگری در یک معماری دیرینه»، مجله نقد و نظر، شماره اول، ص۳۱۱.</ref>.
به [[اعتقاد]] این افراد توسعه به مفهوم اقتصادی و مادی همواره باید به مثابه ابزاری در [[خدمت]] مبانی [[دین]] و ارزش‌های والای آن تلقی شود.
مهم‌ترین موانع توسعه، ریشه در درون فرد دارد و [[جامع‌ترین]] این موانع این است که هر فرد می‌خواهد با [[فدا]] کردن [[جامعه]] به بهبود وضع خود برسد و این نوع موانع سرانجام به [[تخریب]] امکانات منجر می‌شود و راه جامعه را به سوی توسعه می‌بندد.

[[اسلام]] از سه جهت زمینه توسعه را فراهم آورده است:
#سیاست‌های [[هدایتی]] و حمایتی از راه [[قوانین]] مربوط به کار، [[تجارت]]، [[تولید]] و [[مصرف]]؛
#مبانی ارزشی و [[اصول اخلاقی]] خلاقیت‌برانگیز و حرکت‌آفرین؛
#اختیارات وسیع به [[دولت اسلامی]] در چارچوب [[مصلحت نظام]] و [[مردم]].
از نظر [[اسلام]] [[پایبندی]] به تعهدات و باورهای [[دین]] و [[ایمان]] به [[ارزش‌های اخلاقی]] از عوامل عمده [[توسعه]] هستند و به همان [[میزان]] هم زیر پا گذاردن دین و ارزش‌های والای [[انسانی]] راه بهره‌مندی از مواهب [[دنیایی]] را می‌بندد و نتایج [[توسعه‌یافتگی]] را در کام [[زندگی]] تلخ می‌کند. {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ}}<ref>«و اگر مردم آن شهرها ایمان می‌آوردند و پرهیزگاری می‌ورزیدند بر آنان از آسمان و زمین برکت‌هایی می‌گشودیم اما (پیام ما را) دروغ شمردند بنابراین برای آنچه می‌کردند آنان را فرو گرفتیم» سوره اعراف، آیه ۹۶.</ref>.
واژه توسعه اغلب در [[اقتصاد]]، [[سیاست]]، [[فرهنگ]] به طور یکسان به کار می‌رود و گاه به جای آن کلمه [[رشد]] استفاده می‌شود و شاید کلمه توسعه مفهومی فراتر از رشد دارد.
اگر بار [[فرهنگی]] توسعه را به مطلوب بودن آن [[تفسیر]] و توسعه را در برابر رشد به معنای توسعه مطلوب [[تصور]] کنیم، رابطه مستقیم توسعه در هر کشوری با باورهای [[سنت‌ها]] و ارزش‌های آن [[کشور]] به طور شفاف آشکار می‌شود.
اگر توسعه، دارای بار فرهنگی است باید عوامل مؤثر در آن نیز از این بار برخوردار باشد و برای رسیدن به توسعه مطلوب، از [[دانش]] به نحو مطلوب و از فن‌آوری بر اساس ارزش‌های پذیرفته شده و از نیروی کار به شیوه منطبق با [[باورها]] و [[فرهنگ عمومی]] و از [[مدیریت]] بر اساس الگوهای پذیرفته شده در [[جامعه]] و از [[سرمایه]] به طور مجرد از خواسته‌های استثماری [[سرمایه‌داران]]، استفاده کرد.
در اسلام از میان عوامل مختلف مولد توسعه به بار فرهنگی و ارزشی دو عامل، بیش از همه تأکید شده است. نخست به بار فرهنگی کار و محیط کار و دوم به بار فرهنگی [[سرمایه]] که [[تجربه]] آن از بار [[فرهنگی]] می‌تواند مهم‌ترین عامل برای به [[انحراف]] کشاندن [[توسعه]] باشد<ref>فقه سیاسی، ج۴، ص۵۴، ۵۷، ۵۸، ۶۶، ۶۷، ۱۱۵-۱۱۷.</ref>.<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی]]، ص ۵۶۳.</ref>

== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده: 1100699.jpg|22px]] [[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه فقه سیاسی ج۱''']]
{{پایان منابع}}

== پانویس ==
{{پانویس}}