صفحهٔ اصلی
وحدت امت اسلامی به معنای یکی شدن و یگانگی داشتن بوده و نقطه مقابل آن تفرقه است. قرآن به مسأله اتّحاد از دیدگاه اجتماعی آن نگریسته و بر اهمّیّت اتّحاد میان جهانیان، ادیان، مسلمانان و نهاد خانواده تأکید کرده است و پیوند میان دلهای مؤمنان را نوعی تصرّف الهی میشمارد و برای ایجاد و حفظ آن، ارسال پیامبران به همراه شرایع را ضروری میداند و راهکارهایی را ارائه میکند. قرآن کریم تصریح نموده که "رحمت خدا" را در "وحدت" باید جستجو کرد نه در اختلاف و از اتّحاد بهصورت نعمت بزرگ یاد کردنی سخن بهمیان آورده و از مؤمنان خواسته است تا تلخی و خطر آفرینی دوران تفرقه را از یاد نبرند و به یاد داشته باشند که چگونه خداوند میان آنان انس و الفت برقرار ساخت.
با توجّه به گستره مورد نظر قرآن درباره یگانگی انسانها و نیز چگونگی آن، برای اتّحاد انواعی را میتوان برشمرد:
- اتحاد جامعه جهانی: یگانگی انسانها در تمام گیتی در برخورداری از حقوق انسان با صرف نظر از زبان، رنگ، ملّیّت و دین آنان مورد حمایت و تشویق اسلام است.
- اتحاد ادیان آسمانی: قرآن، گوهر ادیان آسمانی را یکسان و تسلیم در برابر خداوند معرّفی کرده؛ ازاینرو از دین آسمانی با عنوان اسلام یاد کرده است.
- اتحاد مؤمنان: کسانی که شهادتین را بر زبان جاری کرده و اسلام را با حقیقت جانشان پذیرفته باشند، مؤمن و مشمول چنین یگانگی هستند.
- یگانگی در نهاد خانواده: قرآن، نهاد خانواده را یکی از محورهای اتّحاد انسانها دانسته و بر تشکیل آن تأکید و نگرانی برخی جوانان را از فقر و عدم تمکّن مالی، با وعده الطاف خاص الهی بر طرف کرده است.
مهمترین دستاورد اتّحاد در همه انواع آن، حفظ صلح، آرامش و امنیّت و دور ماندن از جنگ و خونریزی و جدایی است؛ زیرا اتّحاد در جامعه جهانی، حسّ نوعدوستی و همکاری متقابل را تقویت میکند و همه فتنههای اجتماعی را که از برتریجویی نژادی ناشی است، از بین میبرد؛ چنانکه اتّحاد پیروان ادیان آسمانی، از تنش میان آنان کاسته و اتّحاد میان مؤمنان، زمینه درگیری را مرتفع میسازد.
قرآن کریم برای برقراری یگانگی و نیز حفظ آن، راهکارهای گوناگونی را پیشبینی کرده که بخشی از آن، جنبه پیشگیری از تفرقه و بخشی دیگر به درمان آن ناظر است. برخی از این راهکارها عبارت است از: توجه به نقاط مشترک؛ چنگ زدن به ریسمان الهی؛ مراجعه به سنت پیامبر(ص)؛ مراجعه به اهل بیت(ع)؛ برنامههای عبادی مانند: نماز، نماز جماعت، نماز جمعه و مناسک حج.
معرفت و شناخت امام مهدی چه ضرورتی دارد؟
از مهمترین تکالیف مؤمنان، پس از معرفت به خدا و رسول او، معرفت و شناخت امام مهدی (ع) است چون شناخت امام، اساس خداشناسی است و بدون معرفت امام، شناخت خدای متعال ممکن نیست، در همین راستا امام حسین (ع) میفرماید: «معرفت خدا این است که مردم هر عصر و زمان، امام و رهبر دوران خود را شناسایی کرده، فرمان برداری و پیروی او را واجب بدانند». همانگونه که اطاعت و تبعیت از امام و دوستی او، بایسته و واجب است، شناخت شخصیت و ویژگیهای او نیز ضروری است.
ادلۀ عقلی ضرورت شناخت امام عبارت است از:
- شناخت امام مقدمه اطاعت: امامت نقش اساسی در حفظ نظام و کمال بشر و حرکت او به سوی خدا و اجرای احکام الهی دارد و اطاعت امر امام، از نظر شرع و عقل واجب است.
- شناخت امام عامل شناخت شخص: به حکم عقل شناخت امام مهدی (ع) لازم و ضروری است، زیرا آن حضرت امامی است که اطاعتش واجب است و کسی که اطاعتش واجب است، صفاتش را باید شناخت تا با شخص دیگری که مقام او را به دروغ و کذب ادعا میکند اشتباه نگردد.
ادلۀ نقلی ضرورت شناخت امام عبارت است از:
- شناخت امام، عامل شناخت و اطاعت از خداوند: هدف از آفرینش، بندگی خداوند متعال است و اساس و پایه بندگی، شناخت خداست. عالیترین تبلور این معرفت، شناخت پیامبر (ص) و اوصیای اوست.
- جلوگیری از انحراف و گمراهی: ضرورت شناخت حضرت مهدی (ع) زمانی احساس میشود که انسانها در اثر فاصله گرفتن از امام به فساد و گمراهی کشیده میشوند و برای رهایی از این دام خطرناک، راهی جز پیروی از امام نخواهد بود.
- شناخت امام مقدمۀ سایر معرفتها: تاکید ویژۀ روایات بر معرفت امام بدین سبب است که شناخت امام، کلید باقی معرفتها حتی توحید است؛ زیرا اگرچه معرفت الهی اساس دیگر معارف است، اما تبیین حقایق توحیدی نیز در گرو شناخت امام و پیوند با اوست.
- جلوگیری از بطلان عمل (قبولی اعمال): پذیرش و قبولی اعمال و جلوگیری از بطلان عمل، در گرو پذیرفتن ولایت امامان معصوم (ع) است.
- فرار از مرگ جاهلیت: در روایاتی که مورد پذیرش شیعه و اهل سنت است، تصریح شده هر کس امام زمان خود را نشناسد، به مرگ جاهلیت از دنیا میرود.

ارزشهای اجتماعی از منظر قرآن کریم، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحثی پیرامون اجتماع و ارزشهای آن از منظر قرآن کریم میپردازد. پدیدآورندهٔ این اثر سید حسین شرفالدین است و انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است.
در معرفی این کتاب آمده است: «این کتاب بخشی از یک تحقیق گسترده در حوزه اندیشههای اجتماعی قرآن کریم است که به صورتی مجزا، تدوین و تألیف یافته است. ارزشها همانگونه که در مباحث مطرح شده در بخش نخست به تفصیل بیان شده مهمترین، کانونیترین و زندهترین بخش یک فرهنگ محسوب میشوند و از این رو، شناخت یک فرهنگ بدون شناخت تحلیل نظام ارزشی و عناصر و اجزای آن، ارتباطات متنوع میان عناصر این نظام، پیوستگی این نظام با نظام باورها، هنجارها، شخصیت و رفتارها غیرممکن خواهد بود. بررسی اجمالی معارف اسلامی نیز نمایانگر جایگاه برتر و موقعیت محوری (ارزشها) در فرهنگ دینی است. اگر معارف دین را طبق تقسیمبندی معروف مرکب از یه بخش به هم پیوسته و درهمتنیده (باورها، احکام و اخلاق) بدانیم، ارزشها در تاروپود این اجزا به گونه ای انفکاکناپذیر درهمآمیخته شده، بحث از ارزشها پای هر سه بخش را به میان میکشد. محور این مطالعه، قرآن کریم و بخش گوهری و اساسی فرهنگ اسلامی انعکاس یافته در این متن آسمانی و مقدس است؛ از این رو ارزشهای اجتماعی مورد بحث نیز ارزشهایی است که قرآن کریم به طور مستقیم و غیر مستقیم و در قالب عبارات و بیانات مختلف، از آن سخن گفته است. این کتاب، در پنج فصل تحت عنوانهای ارزشهای اجتماعی از دیدگاه علوم اجتماعی، مواضع کلی قرآن کریم در حوزه ارزشها، مفاهیم عام ناظر به ارزشهای اجتماعی، مفاهیم خاص ناظر به ارزشهای اجتماعی وارزشهای اجتماعی ناظر به حوزههای مختلف رفتاری تهیه و تنظیم شده است».
- زمینهها و عوامل مؤثر در نهضت عاشورا (مقاله)
- عوامل و زمینههای قیام امام حسین (مقاله)
- بررسی مراحل نهضت عاشورا (مقاله)
- صله رحم در حقوق اسلامی
- حارث بن جعفر
- حاجب بن سلیمان منبجی
- عوامل و آثار صبر در زندگی (مقاله)
- فساد اداری
- صبور (ابهامزدایی)
- برخورد (ابهامزدایی)
- سلام در معارف دعا و زیارت
- جویریة بن مسهر عبدی در تراجم و رجال
- جهم بن حکم مدائنی
- انقطاع الیالله
- جهم بن ابیجهمه