نمایش مبدأ برای جفیر بن حکیم

{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط  = }}

== مقدمه ==
[[جفیر بن الحکیم]]<ref>ر.ک: أ. منابع شیعی: رجال الطوسی، ص۱۷۸، ش۲۱۲۲؛ رجال النجاشی، ص۱۳۱، ش۳۳۷؛ الرجال (ابن داود)، ص۹۱، ش۳۳۹؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۳۷، ش۷؛ إیضاح الإشتباه، ص۱۳۶، ش۱۴۸؛ منهج المقال، ج۳، ص۲۵۳، (ش ۱۱۲۵) و ص۲۷۷، (ش ۱۱۸۲)؛ نقد الرجال، ج۱، ص۳۶۷، (ش۱۰۳۹) و ص۳۷۹، (ش۱۰۹۰)؛ جامع الرواه، ج۱، ص۱۶۴، (ش۱۳۱۳) و ص۱۷۰، (ش۱۳۷۴)؛ الوجیزة فی الرجال، ص۴۹، ش۴۲۱؛ منتهی المقال، ج۲، ص۲۸۶، (ش۶۱۰) و ص۳۰۵، (ش۶۳۴)؛ تنقیح المقال، ج۱۶، ص۱۴۶، (ش ۴۱۵۶) و ص۳۷۰، (ش۴۳۰۰)؛ معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۱۱۲، ش۲۳۵۳؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۲، ص۲۳۴، ش۲۹۰۷؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۷۰۷، (ش ۱۵۷۰) و ص۷۶۸، (ش۱۶۳۲).
ب. منابع سنّی: لسان المیزان، ج۲، ص۱۳۲ - ۱۳۳.</ref>؛ در سند یک [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]] و به گزارش از کتاب [[تأویل الآیات الظاهرة]] آمده است:

{{متن حدیث|قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ الْعَبَّاسِ رَحِمَهُ اللَّهُ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ الْمُنْذِرِ بْنِ جَيْفَرٍ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي جَيْفَرٌ عَنِ الْحَكَمِ عَنْ الْمَنْصُورِ بْنِ الْمُعْتَمِرِ عَنْ رِبْعِيِّ بْنِ خِرَاشٍ قَالَ: خَطَبَنَا عَلِيٌّ{{ع}} فِي الرَّحْبَةِ ثُمَّ قَالَ إِنَّهُ لَمَّا كَانَ فِي زَمَانِ الْحُدَيْبِيَةِ خَرَجَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} أُنَاسٌ مِنْ قُرَيْشٍ مِنْ أَشْرَافِ أَهْلِ مَكَّةَ فِيهِمْ سُهَيْلُ بْنُ عَمْرٍو قَالُوا مُحَمَّدٌ أَنْتَ جَارُنَا وَ حَلِيفُنَا وَ ابْنُ عَمِّنَا وَ قَدْ لَحِقَ بِكَ أُنَاسٌ مِنْ أَبْنَائِنَا وَ إِخْوَانِنَا وَ أَقَارِبِنَا لَيْسَ بِهِمْ التَّفَقُّهُ فِي الدِّينِ وَ لَا رَغْبَةٌ فِيمَا عِنْدَكَ وَ لَكِنْ إِنَّمَا خَرَجُوا فِرَاراً مِنْ ضِيَاعِنَا وَ أَعْمَالِنَا وَ أَمْوَالِنَا فَارْدُدْهُمْ عَلَيْنَا فَدَعَا رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} أَبَا بَكْرٍ فَقَالَ لَهُ انْظُرْ مَا يَقُولُونَ فَقَالَ صَدَقُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ أَنْتَ جَارُهُمْ فَارْدُدْهُمْ عَلَيْهِمْ قَالَ ثُمَّ دَعَا عُمَرَ فَقَالَ مِثْلَ قَوْلِ أَبِي بَكْرٍ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} عِنْدَ ذَلِكَ لَا تَنْتَهُوا يَا مَعْشَرَ قُرَيْشٍ حَتَّى يَبْعَثَ اللَّهُ عَلَيْكُمْ رَجُلًا امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلتَّقْوَى يَضْرِبُ رِقَابَكُمْ عَلَى الدِّينِ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ أَنَا هُوَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ لَا فَقَامَ عُمَرُ فَقَالَ أَنَا هُوَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ لَا وَ لَكِنَّهُ خَاصِفُ النَّعْلِ وَ كُنْتُ أَخْصِفُ نَعْلَ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} قَالَ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَيْنَا عَلِيٌّ{{ع}} وَ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ{{صل}} يَقُولُ مَنْ كَذَبَ عَلَيَّ مُتَعَمِّداً فَلْيَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۳۲۳ - ۳۲۴ به گزارش از کتاب تأویل الآیات الظاهرة، ص۵۸۳ – ۵۸۴.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 598-600.</ref>

==شرح حال [[راوی]]==
نام راوی در منبع اصلی «جیفر»<ref>تأویل الآیات الظاهره، ص۵۸۳: {{عربی|حدثنی أبی جیفر، عن الحکم}}.</ref> و در [[تفسیر البرهان]] «جفیر بن حکیم»<ref>البرهان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۰۱، ح۹۹۴۴: {{عربی|حدثنی أبی جفیر بن حکیم}}.</ref> و در [[بحار الأنوار]] «المنذر بن جعفر بن الحکم»<ref>بحار الأنوار، ج۳۲، ص۳۱۳، ح۲۸۲: {{عربی|عن المنذر بن جعفر بن الحکم}}.</ref> ثبت شده است که عنوان صحیح «جیفر» بر وزن «جعفر» است.

'''توضیح:''' در نام راوی (جیفر یا جفیر) و در نام پدرش (حکم یا حکیم) در [[کتب رجال]] و [[اسناد روایات]] [[اختلاف]] است: [[نجاشی]] ضبط جفیر را ترجیح داده و نام راوی را [[جفیر بن الحکم]]<ref>رجال النجاشی، ص۱۳۱ ش۳۳۷: {{عربی|جفیر بن الحکم العبدی}}.</ref> ثبت کرده؛ ولی در [[ترجمه]] پسرش (منذر) نام پدر راوی را حکیم<ref>رجال النجاشی، ص۴۱۸، ش۱۱۱۹: {{عربی|منذر بن جفیر بن حکیم العبدی}}.</ref> ثبت کرده است.

[[شیخ طوسی]]<ref>رجال الطوسی، ص۱۷۸، ش۲۱۲۲: {{عربی|جیفر بن الحکم العبدی}} و ص۳۰۹، ش۴۵۶۵: {{عربی|منذر بن جیفر العبدی}}.</ref> و [[علامه حلی]]<ref>إیضاح الإشتباه، ص۱۳۶، ش۱۴۸: {{عربی|جفیر: بفتح الجیم أولا، ثم الفاء، ثم الیاء المنقطة تحتها نقطتین، ثم الراء، و قیل: جیفر: بالجیم أولا المفتوحة، تحتها نقطتین الساکنة، و الفاء، و الراء}}.</ref> ضبط جیفر را ترجیح داده و نام راوی را جیفر بن الحکم العبدی ثبت کرده‌اند.

[[قیسی دمشقی]] در توضیح المشتبه<ref>{{عربی|جَیفَر. قلت: بفتح الجیم و الفاء، بینهما مثناة تحت ساکنة، و آخره راء... قال: و منذر بن جیفر، عن أبیه}}. (توضیح المشتبه، ج۲، ص۵۷۴ - ۵۷۵)</ref>، و [[ابن حجر عسقلانی]]<ref>الإصابه، ج۱، ص۶۴۰، ش۱۳۱۱: {{عربی|جیفر بوزن جعفر لکن بدل العین تحتانیة}}.</ref> از بزرگان [[سنّی]] ضبط جیفر را درست دانسته‌اند. [[آیت‌الله خویی]]<ref>معجم رجال الحدیث، ج۱۹، ص۳۶۰، ش۱۲۶۷۶: {{عربی|و اختلفت النسخ ففی بعضها جفیر، و فی بعضها جیفر، و الظاهر أن الثانی الصحیح، فإن المذکور فی الروایات هو منذر بن جیفر، دون جفیر}}.</ref> و [[علامه شوشتری]]<ref>قاموس الرجال، ج۱۰، ص۲۴۳، ش۷۷۳۵: {{عربی|منذر بن جیفر... و هو الصحیح، لتصدیق المشیخة و الأخبار له}}.</ref> نیز بر همین عقیده‌اند. [[ابو المنذر جفیر بن حکیم العبدی]] از [[راویان]] [[کوفی]] است<ref>رجال الطوسی، ص۱۷۸، ش۲۱۲۲؛ رجال النجاشی، ص۱۳۱، ش۳۳۷.</ref> که در [[رجال نجاشی]] و [[رجال]] [[طوسی]] از [[کتب رجالی]] قدمای [[شیعه]] از وی یاد شده؛ ولی در [[الفهرست شیخ طوسی]] و در [[رجال کشی]] از ایشان نام برده نشده است.

[[ابن حجر عسقلانی]] از [[رجالیان سنّی]] نیز در کتاب رجالی خود نام [[راوی]] را عنوان کرده است.

جفیر بن حکیم دارای یک اثر [[علمی]] بوده است که [[نجاشی]] از آن به – {{عربی|"له كتاب"}}<ref>رجال النجاشی، ص۱۳۱، ش۳۳۷.</ref> و [[ابن حجر]] به {{عربی|"جمع كتابا عن جعفر صحيح معتمد عليه"}}<ref>لسان المیزان، ج۲، ص۱۳۳، ش۵۶۹.</ref> از آن یاد کرده است. افزون بر این، در [[اسناد روایات]] واقع گردیده و با عناوین مختلفی مانند [[جیفر العبدی]]<ref>بحار الأنوار، ج۲۷، ص۱۸۰، ح۲۹: {{متن حدیث|الْقَاسِمُ بْنُ يَحْيَى عَنْ عُبَيْسٍ عَنْ جَيْفَرٍ الْعَبْدِيِّ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ{{صل}} يَقُولُ لَوْ أَنَّ عَبْداً عَبَدَ اللَّهَ أَلْفَ عَامٍ مَا بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ ثُمَّ ذُبِحَ كَمَا يُذْبَحُ الْكَبْشُ مَظْلُوماً لَبَعَثَهُ اللَّهُ مَعَ النَّفَرِ الَّذِينَ يَقْتَدِي بِهِمْ وَ يَهْتَدِي بِهُدَاهُمْ وَ يَسِيرُ بِسِيرَتِهِمْ إِنْ جَنَّةً فَجَنَّةٌ وَ إِنْ نَاراً فَنَارٌ}}؛ اما در منبع اصلی، جعفر العبدی ثبت شده است. (ر.ک: المحاسن، ج۱، ص۶۱، ش۷۹)</ref>، [[جیفر بن الحکم العبدی]]<ref>المعجم الأوسط، ج۴، ص۲۲۳: {{متن حدیث|... طاهر بن أبی أحمد الزبیری قال: نا أبی قال: نا جیفر بن الحکم العبدی، عن عبدالرحمن بن مسعود، عن مالک بن ضمرة، عن أبی ذر أن رسول الله{{صل}} أمر بجمع الصدقة فجعل الرجل یجیء بقدر ماله و بصدقته فبکیت فقال: یا أباذر! مما تبکی؟ قلت: ذهب المکثرون بالأجر قال: کیف؟ قلت: یصلون کما نصلی و یصومون کما نصوم و یجدون ما یتصدقون و لا نجد فقال: بل المکثرون هم الأسفلون إلا من قال بالمال هکذا و هکذا و قلیل ما هم...}}.</ref> و [[جفیر بن الحکیم]]<ref>روایت مورد بحث.</ref> [[روایت]] کرده است.

پسر ایشان ([[منذر بن جیفر]]) نیز از [[محدّثان]] و دارای اثر [[علمی]] در حوزه [[حدیث]] بوده و در طُرُق و [[اسناد روایات]] نیز واقع گردیده؛ از جمله کتاب پدرش را روایت کرده است.

[[نجاشی]]: {{عربی|جفير بن الحكم العبدي أبو المنذر عربي، ثقة، روي عن جعفر بن محمد{{ع}} له كتاب أخبرنا به أحمد بن محمد بن هارون قال: حدثنا أحمد بن محمد بن سعيد قال: حدثنا محمد بن أحمد بن الحسن القطواني قال: حدثنا منذر بن جفير، عن أبيه به}}<ref>رجال النجاشی، ص۱۳۱، ش۳۳۷.</ref>.

[[ابن حجر عسقلانی]]: {{عربی|جفير بن مصغّر ابن الحكم العبدي أبو المنذر؛ روي عن جعفر الصادق{{ع}} و روي عنه ولده منقر<ref>منذر صحیح است، چنانکه در رجال نجاشی و در سند روایت مورد بحث، به آن تصریح شده است.</ref>. ذكره ابن النجاشي في رجال الشيعة و قال كان ثقة و قال أبو عمرو الكشي<ref>در رجال کشّی موجود از راوی یاد نشده است؛ احتمالاً نسخه اصلی رجال کشّی در اختیار ابن حجر بوده و از آن نقل کرده است.</ref> جمع كتاباً عن جعفر كله صحيح معتمد عليه}}<ref>لسان المیزان، ج۲، ص۱۳۲ - ۱۳۳، ش۵۶۹.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 600-603.</ref>

==[[طبقه راوی]]==
از [[تاریخ]] ولادت و [[وفات]] [[راوی]] اطلاعی در دست نیست؛ اما [[نجاشی]]<ref>رجال النجاشی، ص۱۳۱، ش۳۳۷.</ref>، [[شیخ طوسی]]<ref>رجال الطوسی، ص۱۷۸، ش۲۱۲۲.</ref>، [[ابن داود]]<ref>الرجال (ابن داود)، ص۹۱، ش۳۳۹.</ref> و [[علامه حلی]]<ref>خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلّی)، ص۳۷، ش۷.</ref> او را از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} برشمرده‌اند؛ ولی در اسناد روایات، از آن حضرت روایت نکرده است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 603.</ref>

==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]==
در اسناد روایات، جفیر العبدی از [[منصور بن معتمر]]، [[صحار بن عباس]]، [[ابان الأحمر]]، [[عبدالرحمن بن مسعود]] و [[ابوسعید الخدری]]<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۳۲۳؛ الإصابة فی تمیز الصحابه، ج۳، ص۳۳۰؛ بحار الأنوار، ج۷۹، ص۲۳۱، ح۵۶ (در منبع اصلی (خصال) به جای جفیر، جعفر ثبت شده است)؛ المعجم الأوسط، ج۴، ص۲۲۳؛ المحاسن، ج۱، ص۶۲، ح۱۰۲ (روایت جفیر بن الحکم از ابو سعید خدری مرسل است، به جهت بُعد طبقه).</ref> [[روایت]] کرده که از استادانش شمرده می‌شوند و منذر بن جفیر (فرزند [[راوی]])، عبیس و [[ابو احمد الزبیری]]<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۳۲۳؛ المحاسن، ج۱، ص۶۲، ح۱۰۲؛ المعجم الأوسط، ج۴، ص۲۲۳.</ref> از وی روایت کرده‌اند که از شاگردانش شمرده می‌گردند.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 604.</ref>

==[[مذهب]] راوی==
اطلاع دقیقی از مذهب راوی در دست نیست؛ لیکن با توجه به یادکرد نام راوی در [[رجال نجاشی]] که به [[راویان]] امامی اختصاص دارد، نیز تصریح [[ابن حجر]] به [[تشیّع]] وی، در زمره [[راویان شیعه]] امامی قرار می‌گیرد.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 604.</ref>

==جایگاه [[حدیثی]] راوی==
[[نجاشی]]<ref>رجال النجاشی، ص۱۳۱، ش۳۳۷.</ref> به [[وثاقت]] راوی تصریح کرده است و به دنبال ایشان، [[ابن داود]]<ref>الرجال (ابن داود)، ص۹۱، ش۳۳۹.</ref>، علامه حلّی<ref>خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۳۷، ش۷.</ref> و [[رجالیان]] دیگر، چنانکه [[ابن حجر عسقلانی]] نیز به وثاقت ایشان به نقل از نجاشی اشاره کرده است<ref>لسان المیزان، ج۲، ص۱۳۲ - ۱۳۳، ش۵۶۹.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 604.</ref>

==جستارهای وابسته==
*[[منذر بن جیفر]] (فرزند)

== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده: IM009729.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۵''']]
{{پایان منابع}}

== پانویس ==
{{پانویس}}

[[رده:اصحاب امام صادق]]
[[رده:رجال تفسیری]]
[[رده:اعلام]]