نمایش مبدأ برای آیا عصمت موهبتی است یا اکتسابی؟ (پرسش)

{{جعبه اطلاعات پرسش
| موضوع اصلی = [[عصمت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ عصمت]]
| تصویر = 110059.jpg
| نمایه وابسته = [[کلیاتی از عصمت (نمایه)|کلیاتی از عصمت]]
| مدخل بالاتر = [[عصمت]] 
| مدخل اصلی =  [[عصمت اکتسابی]] - [[عصمت موهبتی]]
| تعداد پاسخ = ۲
}}
'''آیا [[عصمت]] موهبتی است یا اکتسابی؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[عصمت (پرسش)|عصمت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[عصمت]]''' مراجعه شود.

== پاسخ جامع اجمالی ==

== پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه ==
{{پاسخ پرسش 
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. حجت الاسلام و المسلمین صفرزاده؛
| تصویر = 1379670.jpg
| پاسخ‌دهنده = ابراهیم صفرزاده
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[ابراهیم صفرزاده]]''' در کتاب ''«[[عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی (کتاب)|عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی]]»'' در این‌باره گفته است:

«در اینکه [[عصمت]] با اکتساب حاصل می‌شود، یا با موهبت الهی، تمام [[متکلمان]] قائل به [[موهوبی بودن عصمت]] هستند، جناب [[شیخ مفید]]، می‌فرماید: «عصمت، تفضلی است از جانب [[خدا]] برای کسی که می‌داند آن شخص [[معصوم]] به عصمت خود تمسک می‌کند”<ref>شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد بثواب الانتقاد، ص۱۰۶؛ رسائل المرتضی، ج۳، ص۳۲۶.</ref>.

[[قرآن]] و [[روایات]] نیز عصمت را موهبت الهی می‌دانند نه کسبی؛ از جمله این [[آیات شریفه]]: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>. {{متن قرآن|وَلَقَدِ اخْتَرْنَاهُمْ عَلَى عِلْمٍ عَلَى الْعَالَمِينَ * وَآتَيْنَاهُمْ مِنَ الْآيَاتِ مَا فِيهِ بَلَاءٌ مُبِينٌ}}<ref>«و به یقین آنان را با دانایی بر جهانیان برگزیدیم * و به آنان از آیات (خویش) آنچه در آن آزمونی آشکار بود بخشیدیم» سوره دخان، آیه ۳۲-۳۳.</ref>. این [[آیه]] دلالت دارد بر اینکه [[نبوت]] و عصمت از مواهب [[الهی]] است.

{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقَانًا...}}<ref>«ای مؤمنان! اگر از خداوند پروا کنید در شما نیروی شناخت درستی از نادرستی می‌نهد.».. سوره انفال، آیه ۲۹.</ref>.

{{متن قرآن|وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا...}}<ref>«و راه‌های خویش را به آنان که در (راه) ما بکوشند می‌نماییم.».. سوره عنکبوت، آیه ۶۹.</ref>.

{{متن قرآن|فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَاعْتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ فِي رَحْمَةٍ مِنْهُ وَفَضْلٍ وَيَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا}}<ref>«اما آن کسان که به خداوند ایمان آوردند و به او چنگ در زدند، (خداوند) آنان را در بخشایش و بخششی از خویش در خواهد آورد و ایشان را به راهی راست به سوی خود راهنمایی خواهد کرد» سوره نساء، آیه ۱۷۵.</ref>.

این [[آیات]] که بعضی در باب [[عصمت انبیا]] و [[امامان]] و بعضی در باب عصمت عام می‌باشد همگی بر این نکته که عصمت، موهبتی الهی به صاحبان عصمت است دلالت دارند.

اکنون به ذکر چند [[روایت]] می‌پردازیم:
# [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: «کسی که به [[تقوای الهی]] تمسک جوید، [[خداوند]] به او [[عصمت]] عطا می‌کند (او را [[حفظ]] می‌کند)”<ref>{{متن حدیث|مَنِ اعْتَصَمَ بِاللَّهِ بِتَقْوَاهُ عَصَمَهُ اللَّهُ}}؛ میزان الحکمه، ج۳، ص۱۹۹۷.</ref>.
# [[امام علی]] {{ع}} فرمودند: «خداوندا، راهی برای [[اجتناب از گناه]] نیست، مگر به عصمت و حفظ و نگهداری تو”<ref>{{متن حدیث|إِلَهِي لَا سَبِيلَ إِلَى الِاحْتِرَاسِ مِنَ الذَّنْبِ إِلَّا بِعِصْمَتِكَ}}؛ میزان الحکمه، ج۳، ص۱۹۹۸.</ref>.
# امام علی {{ع}} در [[کلامی]] دیگر فرمودند: «همانا [[مردم]] همواره با [[پادشاهان]] و [[دنیا]] مشغول‌اند، مگر کسانی که [[خدا]] آنها را حفظ کند”<ref>{{متن حدیث|إِنَّمَا النَّاسُ مَعَ الْمُلُوكِ وَ الدُّنْيَا إِلَّا مَنْ عَصَمَ اللَّهُ}}؛ نهج البلاغه، خ ۹۱.</ref>.
# [[جابر]] می‌گوید: از [[امام باقر]] {{ع}} درباره [[علم]] عالم ([[پیامبر]] و [[امام]]) پرسیدم، ایشان فرمودند: ای جابر، همانا در [[پیغمبران]] و [[اوصیا]] پنج [[روح]] است: [[روح القدس]]، روح [[ایمان]]، روح [[زندگی]] (حرکت)، روح قوت و روح [[شهوت]]. ای جابر، ایشان به وسیله روح القدس امور و مطالب را از [[عرش]] تا زیر خاک بدانند. سپس فرمود: ای جابر، این چهار روح اخیر را آفت و پیشامد می‌رسد، ولی روح القدس [[بازی]] و یاوه‌گری نکند<ref>اصول کافی، ج۲، ص۱۶.</ref>.

روایاتی که در اینجا ذکر شد می‌رساند که [[عصمت علمی]] مختص به [[انبیا]] و [[امامان]] است و [[عصمت عملی]] که هم در [[معصومین]] و هم در سایر مردم وجود دارد موهبتی [[الهی]] است، اگرچه ریشه و زمینه‌های آن اکتسابی می‌باشد»<ref>[[ابراهیم صفرزاده|صفرزاده، ابراهیم]]، [[عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی (کتاب)|عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی]] ص ۱۱۱.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش 
| عنوان پاسخ‌دهنده = 2. حجت الاسلام و المسلمین منصوری؛
| تصویر = 11758.jpg
| پاسخ‌دهنده = خلیل منصوری
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[خلیل منصوری]]''' در مقاله ''«[[راه‌های کسب عصمت و صیانت از آن (مقاله)|راه‌های کسب عصمت و صیانت از آن]]»'' در این‌باره گفته است:

«از نظر [[قرآن]]، عصمت یک [[تفضل الهی]] است که مانع [[پلیدی]] و [[رجس]] و دفع [[شرور]] و [[بدی]] شده و شخص به [[طور]] [[فطری]] [[گرایش]] به پلیدی ندارد و از آن [[پرهیز]] و اجتناب می‌‌کند<ref>لسان العرب، ابن منظور، ج ۹، ص۲۴۴؛ ترتیب العین، ج ۲، ص۱۲۲۰.</ref>. اما در اصطلاح [[کلامی]] و [[اخلاقی]] وقتی از عصمت سخن به میان می‌‌آید مراد همان [[علم نافع]] و [[حکمت بالغه]]‌ای است که [[انسان]] را از وقوع در [[مهالک]] رذایل و [[آلودگی]] به پلیدی [[معاصی]] دور و از هر گونه [[ضلالت]] و [[خطا]] [[حفظ]] می‌‌کند. بنابراین، عصمت همانند [[شجاعت]]، [[عفت]] و [[سخاوت]] صورت علمیه راسخه و [[ملکه]] نفسانیه‌ای است که صاحب خویش را از ارتکاب عملی که جایز نیست چه [[گناه]] یا خطا نگه می‌‌دارد<ref>المیزان، ج ۲، ص۱۳۸؛ ج ۵، ص۷۸.</ref>. البته مراد از این [[علم]]، همان [[حقیقت علم]] است که به آن [[برهان]] می‌‌گویند که [[رؤیت]] آن موجب می‌‌شود تا انسان از گناه صیانت بشود<ref>سوره یوسف، آیه ۲۴.</ref>.

از نظر [[آموزه‌های وحیانی قرآن]]، [[پیامبران]] برای انجام [[رسالت]] خویش دارای [[عصمت]] ذاتی هستند که آنان را از هر گونه [[گناه]] [[حفظ]] می‌‌کند. البته این عصمت تنها در محدوده رسالت یا در [[عصر رسالت]] آنان نیست، بلکه اصولا از بچگی آن را دارا هستند؛ زیرا اگر عصمت نداشته باشند، جزو [[ظالمین]] بوده و [[عهد الهی]] به آنان نمی‌رسد<ref>سوره بقره، آیه ۱۲۴.</ref>؛ ثانیا به سبب فقدان عصمت در دوره‌ای [[مردم]] به آنان [[اعتماد]] نمی‌کنند<ref>سوره نساء، آیات ۱۶۳ و ۱۶۵.</ref>. این [[عصمت پیامبران]] تفضلی خاص برای آنان است و [[خدا]] هر کس را بخواهد [[تفضل]] می‌‌بخشد.

اما [[عصمت اکتسابی]] به آن است که شخص کاری می‌‌کند تا در شرایطی قرار گیرد که از عصمت برخوردار باشد. البته بیش‌تر این عصمت اکتسابی در ساحت عصمت از معصیت است که همان تعریف عام از عصمت است که مراد [[تفضل الهی]] است که مانع از [[گرایش]] به [[پلیدی]] و [[بدی]] و گناه می‌‌شود.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[راه‌های کسب عصمت و صیانت از آن (مقاله)|راه‌های کسب عصمت و صیانت از آن]].</ref>
}}

== [[:رده:آثار عصمت|منبع‌شناسی جامع عصمت]] ==
{{منبع‌ جامع}}
* [[:رده:کتاب‌های عصمت|کتاب‌شناسی عصمت]]؛
* [[:رده:مقاله‌های عصمت|مقاله‌شناسی عصمت]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌های عصمت|پایان‌نامه‌شناسی عصمت]].
{{پایان منبع‌ جامع}}

== پانویس ==
{{پانویس}}

[[رده:پرسش]]
[[رده:پرسمان عصمت]]

[[رده:(اا): پرسش‌های عصمت با ۲ پاسخ]]