نمایش مبدأ برای ریشه‌های انحراف مدعیان دروغین مهدویت چیست؟ (پرسش)

{{پرسش غیرنهایی}}
{{جعبه اطلاعات پرسش
| موضوع اصلی        = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع فرعی        = ریشه‌های [[انحراف]] [[مدعیان دروغین مهدویت]] چیست؟ 
| تصویر             = 7626626268.jpg
| اندازه تصویر      = 200px
| مدخل بالاتر      = [[مهدویت]] / [[آشنایی با معارف مهدویت]] / [[کلیاتی از مهدویت]] / [[مدعیان دروغین مهدویت]] 
| مدخل اصلی    = [[علت پیدایش ادعاهای دروغین نیابت]]
| مدخل وابسته    = 
| پاسخ‌دهنده         =
| پاسخ‌دهندگان       = ۲ پاسخ

}}
'''ریشه‌های [[انحراف]] [[مدعیان دروغین مهدویت]] چیست؟ ''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.

==عبارت‌های دیگری از این پرسش==


== پاسخ نخست==
[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در دو کتاب ''«[[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۲]]»'' و ''«[[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«از آن‌جا که پس از [[شهادت امام عسکری]] {{ع}} و [[آغاز غیبت صغرا]]، ارتباط رودرروی [[مردم]] با پیشوای [[معصوم]] قطع شد، "سفیران خاص" به گونه‌ای ویژه، برای [[راهنمایی]] [[مردم]]، تلاش‌های پردامنه‌ای را آغاز کردند. ایشان از پراکندگی [[پیروان]] [[مکتب اهل بیت]] {{عم}} جلوگیری کرده و [[رهبری]] [[شیعیان]] را به دست گرفتند. [[پیروان اهل بیت]] {{عم}} رفته‌رفته، با این روش خو گرفته و کارهای خود را از راه "[[سفیران چهارگانه]]" انجام دادند. و این خود [[جایگاه]] بلندی را برای این سفیران رقم زد.
::::::در این میان، افرادی سست‌ایمان و کژاندیش برای رسیدن به اهدافی چند، به [[دروغ]] مدعی [[نیابت]] [[امام غایب]] شدند. در یک بررسی کوتاه می‌توان برخی سرچشمه‌های این ادعاهای دروغین را در موارد زیر خلاصه کرد:
:::::*'''سستی ایمان‌''': یکی از عوامل مهم در چنین ادعاهای نادرستی، سستی [[باورهای دینی]] است؛ چرا که کسانی که دارای قوت مناسب [[ایمان]] هستند، هرگز برابر خواست پیشوای معصوم- در [[پیروی]] از سفیران خود- به [[بیراهه]] نمی‌روند. بیشترین افرادی که به [[دروغ]] چنین ادعایی کردند، از این کاستی برخوردار بودند. یکی از افرادی که به [[دلیل]] سستی [[ایمان]]، دست به ادعاهای نادرست پرداخت، [[شلمغانی]] بود.
::::::پس از این، اشاره خواهد شد که [[شلمغانی]] از [[یاران امام حسن]] [[عسکری]] {{ع}} و از [[دانشمندان]]، دبیران و [[محدثان]] زمان خود در [[بغداد]] بود. کتاب‌های بسیاری داشت که در آن‌ها، انبوه سخنان [[اهل بیت]] {{عم}} به چشم می‌خورد<ref>رجال نجاشی، ج ۲، ص ۲۳۹.</ref>.
::::::هنگامی که راه [[انحراف]] و ارتجاع را پیش گرفت و از نظر [[اندیشه]]، [[عقیده]] و [[رفتار]] تغییر کرد، در [[روایات]] تغییراتی پدید می‌آورد؛ هرچه می‌خواست بر آن‌ها می‌افزود و هر چه می‌خواست کم می‌کرد. [[نجاشی]] در [[رجال]] خود به این [[انحراف]] اشاره کرده است<ref>شیخ طوسی، الفهرست، ص ۳۰۵؛ رجال نجاشی، ح ۲، ص ۲۹۴.</ref>.
:::::*'''طمع در [[اموال]] امام‌''': در [[زمان غیبت صغرا]]، برخی برای آن که [[اموال]] [[امام زمان]] {{ع}} را به [[وکیل]] و [[نماینده]] واقعی‌اش تحویل ندهند، [[ادعای نیابت]] و [[بابیت]] کردند.
::::::[[ابو طاهر محمد بن علی بن بلال]] از کسانی است که برای ثروت‌اندوزی، [[ادعای بابیت]] کرد. وی در آغاز کار، نزد [[امام عسکری]] {{ع}} فردی مورد وثوق بود و روایاتی از آن [[حضرت]] [[نقل]] کرده است؛ ولی رفته‌رفته به [[دلیل]] [[پیروی]] از [[هوای نفس]]، راه [[انحراف]] در پیش گرفت و مورد مذمت [[خاندان]] [[وحی]] واقع شد. وی ادعا کرد که [[وکیل]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} است. او [[نیابت]] [[نایب دوم]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} را منکر شد و درباره اموالی که نزد وی جمع شده بود تا به [[حضرت مهدی]] {{ع}} برساند، [[خیانت]] کرد<ref>ر.ک: کتاب الغیبة، ص ۴۰۰.</ref>.
::::::[[نایب دوم]]، راه [[دیدار]] وی را با [[حضرت مهدی]] {{ع}} آسان نمود و [[امام]] {{ع}} به وی [[دستور]] داد: [[اموال]] را به نایبشان برگرداند؛ اما او در [[دشمنی]] و کژی خود باقی ماند. پایان کارش آن شد که توقیعی از [[ناحیه مقدسه]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} بر [[لعن]] و نفرین و بیزاری از وی- در ضمن افرادی دیگر از جمله [[حلاج]] و شلمغانی- صادر شد<ref>طبرسی، الاحتجاج، ح ۲، ص ۴۷۴.</ref>.
:::::*'''رسیدن به شهرت‌''': شهرت‌طلبی نیز از عوامل بسیار مهم در پیدایی باورهای خرافی و مذهب‌های ساختگی است. [[اشتیاق]] به بزرگ شدن و خودنمایی از صفات نکوهیده [[اخلاقی]] است که [[انسان]] را به سوی کارهای خطرناک می‌کشاند<ref>ر.ک: تاریخ الغیبة الصغری، ص ۴۹۰.</ref>.
::::::'''انگیزه‌های سیاسی‌''': یکی دیگر از عوامل پدید آمدن [[مدعیان بابیت]]، انگیزه‌های [[سیاسی]] است. [[دشمنان]]، گاهی به طور مستقیم و زمانی غیر مستقیم- برای آن که باور [[شیعیان]] را سست کرده و آنان را در پراکندگی فرو برند- برخی را تحریک می‌کنند تا [[ادعای بابیت]] کنند.
::::::در این راه، برخی عناصر را به دلخواه خویش [[تربیت]] کرده، به آنان [[دستور]] دادند [[ادعای بابیت]] کنند و آنان را با همه امکانات در این راه [[یاری]] کردند که برای نمونه می‌توان به "[[علی محمد باب]]" اشاره کرد»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۱۶۸ - ۱۷۱.</ref>.
:::::*«بی‏‌گمان، هرچه باوری، ژرفای بیشتری داشته، به [[حقیقت]] نزدیک‏‌تر باشد و در دل‏ها جای گیرد، افراد سوداگر و سودنگر، بیشتر در پی بهره‏‌های ناپاک از آن، برخواهند آمد. آموزه‌‏های [[مهدویت]]، به سبب ویژگی‌‏های ممتاز و پرجاذبه خود و این که همواره در عمق قلب‏‌های توده [[انسان‌‏ها]] نفوذ کرده است، بیشتر مورد بهره‌‏جویی و استفاده نادرست افراد کژرو قرار گرفته است. پیشینه پردامنه انحراف‌‏های پدید آمده در این عرصه به ویژه فرقه‌‏های [[منحرف]] در [[مهدویت]] که به قرن‏های نخست [[اسلام]] باز می‌‏گردد گواهی روشن بر این مدعا است. بررسی این انحراف‏ها و زمینه‏‌های پیدایی آن، می‌‏تواند در پیشگیری از فرو افتادن دوباره در این لغزش‏ها، نقش مهمی داشته باشد.
::::::از آن‏جا که پس از [[شهادت]] [[امام عسکری]]{{ع}} و آغاز [[غیبت صغرا]]، ارتباط رودرروی [[مردم]] با پیشوای [[معصوم]] قطع شد، سفیران خاص به گونه‌‏ای ویژه، برای [[راهنمایی]] [[مردم]]، تلاش‏های پردامنه‌‏ای را آغاز کردند. ایشان، از پراکندگی پیروان‏ [[مکتب]] [[اهل بیت]]{{عم}} جلوگیری کرده و [[رهبری]] [[شیعیان]] را به دست گرفتند.
::::::[[پیروان]] [[مکتب]] [[اهل بیت]]{{عم}} رفته ‏رفته، با این روش خو گرفته و کارهای خود را از راه [[سفیران چهارگانه]] پی‏گیری کردند و این خود، [[جایگاه]] بلندی را برای این سفیران رقم زد. در این میان، افرادی سست‏ایمان و کژاندیش برای رسیدن به اهدافی چند، به [[دروغ]] مدعی [[نیابت]] [[امام غایب]] شدند. در یک بررسی کوتاه برخی سرچشمه‏‌های این ادعاهای دروغین را می‏‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
:::::#'''سستی [[ایمان‏]]:''' یکی از عوامل مهم در چنین ادعاهای نادرستی، سستی [[باورهای دینی]] است؛ چرا که کسانی که دارای قوت مناسب [[ایمان]] هستند، هرگز برابر خواست پیشوای معصوم- در [[پیروی]] از سفیران خود- به بی‌راهه نمی‌‏روند. بیشترین افرادی که به [[دروغ]] چنین ادعایی کردند، از این کاستی برخوردار بودند که. یکی از این افراد [[شلمغانی]] بود<ref>  احمد بن علی نجاشی، رجال النجاشی، ج ۲، ص ۲۳۹</ref>. 
:::::#'''طمع در [[اموال]] [[امام‏]]:''' در زمان [[غیبت صغرا]]، برخی برای آن‏که [[اموال]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} را به [[وکیل]] و [[نماینده]] واقعی‌‏اش تحویل ندهند، [[ادعای نیابت]] و [[بابیت]] کردند<ref>ر. ک: شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۰۰</ref>. 
:::::#'''رسیدن به شهرت‏:''' شهرت طلبی نیز از عوامل بسیار مهم در پیدایی باورهای خرافی و مذهب‏‌های ساختگی است. [[اشتیاق]] به بزرگ شدن و خودنمایی، از صفات نکوهیده [[اخلاقی]] است که [[انسان]] را به سوی کارهای خطرناک می‏‌کشاند<ref>  ر. ک: سید محمد صدر، تاریخ الغیبة الصغری، ص ۴۹۰</ref>. 
:::::#'''انگیزه‌‏های سیاسی‏:''' یکی دیگر از سبب‏های پدید آمدن [[مدعیان بابیت]]، انگیزه‏‌های [[سیاسی]] است.
::::::[[دشمنان]]، گاهی به طور مستقیم و زمانی غیر مستقیم- برای آن‏که باور [[شیعیان]] را سست کرده و آنان را در پراکندگی فرو برند- برخی را تحریک می‌‏کنند تا [[ادعای بابیت]] کنند. در این راه، برخی عناصر را به دلخواه خویش [[تربیت]] کرده، به آنان [[دستور]] دادند [[ادعای بابیت]] کنند و آنان را با همه امکانات در این راه [[یاری]] کردند که برای نمونه می‏‌توان به [[علی محمد باب]] اشاره کرد»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص ۳۸۷ - ۳۸۸.</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۲]]، ص۱۶۸-۱۷۱.</ref>.
==پاسخ‌های دیگر==
{{یادآوری پاسخ}}
{{جمع شدن|۲. حجت الاسلام و السلمین محسنی ارزگانی؛}}
[[پرونده:13681275.jpg|100px|right|بندانگشتی|]]
::::::حجت الاسلام و السلمین '''[[غلام رسول محسنی ارزگانی]]'''، در مقاله ''«[[آسیب‌شناسی فرهنگ انتظار و مهدی‌باوری (مقاله)|آسیب‌شناسی فرهنگ انتظار و مهدی‌باوری]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«بنا به رویکرد آسیب‌شناختی به زمینه‌های تشکیل [[دولت کریمه]]، دو آسیب می‌تواند ارکان این [[حکومت]] را تهدید کند:
:::::#'''تهدید [[شخصیت حقیقی]] [[امام مهدی]]{{ع}} ([[رهبری]]):''' [[امام علی]]{{ع}} برای [[تبیین]] نخستین آسیب [[دولت کریمه مهدوی]]، رخداد [[غیبت]] را مطرح نموده و چنین فرموده است: "... [[حجت خدا]] بنابر مصلحتی که بر وی [[آشکار]] گردد، از دیدها پنهان شود؛ زیرا [[فتنه]] چنان در قلب‌ها جای گیرد که حتی نزدیک‌ترین [[مردمان]] به وی، سرسخت‌ترین [[دشمنان]] او گردد. آنگاه، خدای... به کمکش خواهد شتافت و [[دین]] پیامبرش را به دست او بر همه [[ادیان]] پیروز خواهد کرد؛ هرچند [[کافران]] را خوشایند نباشد"<ref>طبرسی، احمد، احتجاج، ج۱، ص۶۳۳.</ref>. برپایه این [[حدیث شریف]]، [[حفاظت]] از [[جان]] [[رهبری]] [[دولت مهدی]]{{ع}}، نخستین [[دلیل]] رخداد [[غیبت]] ایشان شمرده می‌شود. با این [[وصف]]، نیروهای نفوذی نظام‌های [[غاصب]] و یا اندیشه‌های دیگر [[انحرافی]]، از طریق دسیسه‌های [[سیاسی]] و [[انحرافی]]، وارد شبکه [[اندیشه]] [[امامت و مهدویت]] گردیده و از این طریق در صدد [[ترور]] [[رهبری]] این [[حکومت الهی]] شده است؛ زیرا [[اندیشه]] این [[حکومت]] و [[رهبری]] [[خواب]] [[دشمنان]] [[امامت و مهدویت]] را آشفته کرده‌اند. [[ادعای مهدویت]] و مهدی‌سازی، جدّی‌ترین آسیبی است که این [[حکومت الهی]] را از ناحیه‌ای [[رهبری]] ضربه‌‌پذیر نموده و [[منتظران]] این [[حکومت]] را از آن [[اندیشه]] یا [[منحرف]] کرده و یا بتردید وا دارند<ref>دانشنامه امام علی{{ع}}، ج۳، ص۲۹۲.</ref>.
:::::#'''تهدید [[شخصیت حقوقی]] و پایگاه مردمی [[مهدوی]]:''' از دیگر ارکان [[حکومت]] و [[دولت مهدوی]]{{ع}}، پایگاه مردمی است؛ زیرا در هر [[حکومت]] و [[نظام]] [[رهبری]] آن، جنبه مردمی بودن، نقش اساسی دارد. از دیگر انگیزه‌های [[مدعیان مهدویت]] (آگاهانه و یا ناآگاهانه) آسیب‌رسانی و [[تخریب]] پایگاه مردمی این [[حکومت]] است؛ زیرا [[بیعت]] مردمی در طول [[تاریخ]]، چه در [[سیره]] [[ائمه اطهار]]{{عم}} و یا حکومت‌های [[غاصب]]، مفهوم کلیدی و نقش اساس در عرف [[اجتماعی]] و [[سیاسی]] داشته است. [[حاکمان]] [[غاصب]] و اندیشه‌های [[انحرافی]]، برای اینکه این پایگاه را [[سست]] کرده و پایه‌های مردمی [[حکومت]] را بی‌خاصیت کنند، در هر دوره زمانی، یا شخصاً [[ادّعای مهدویت]] نموده و یا شخصی را به عنوان [[مهدی]] معرفی کرده‌اند. اینگونه ادعاها، اندیشه‌های [[مردم]] و [[اعتقاد]] آنها را به [[مهدی]] و [[اندیشه]] مهدی‌باوری متزلزل نموده، وسیله [[تفرقه]] و پراکندگی [[اندیشه مهدویت]] می‌گردد. فلذا تهدید [[شخصیت حقوقی]] [[حضرت مهدی]] که همان پایگاه مردمی است، از طریق اینگونه ادعاهای دروغین [[تخریب]] می‌گردد. [[منتظران]] که [[زمینه‌ساز]] [[حکومت مهدوی]] باشند و [[انتظار]] [[حکومت]] کریمه را دارند، مردد گردیده، امیدشان در جهت [[تشکیل حکومت]] [[مهدوی]] به [[یأس]] تبدیل می‌گردد.
::::::از نمونه بارز اینگونه ادعاها و مهدی‌سازی، ادعای مهدی‌بودن [[محمد بن عبدالله]]، معروف به [[نفس زکیه]] است که در آغاز [[حکومت]] [[حاکمان عباسی]] آن را رودرروی [[امام صادق]]{{ع}} قرار داده بود. در این ادعا، هم تردیدی به [[امامت]] [[امام صادق]]{{ع}} ایجاد کرده و هم [[مردم]] را به دو دسته‌ [[پیروان]] [[امام صادق]]{{ع}} و [[نفس]] ذکیه تقسیم کردند. گروهی بنام حسینیون، [[نفس زکیه]] را در مقابل [[امام صادق]]{{ع}} به عنوان [[مهدی]] [[علم]] کردند. برخی با او [[بیعت]] نموده که [[عبدالله]] [[پدر]] او نیز از آن عده می‌باشد. [[منصور دوانقی]] که یکی از [[حاکمان عباسی]] بود، او نیز با نیرنگی که داشت [[بیعت]] کرده و پس از پاگرفتن [[حکومت عباسی]] آن [[بیعت]] را [[شکست]]. و همچنین، [[ادعای مهدویت]] [[مهدی عباسی]] از دیگر نمونه‌هایی است که عباسیون آن را [[علم]] کرده و از او [[حمایت]] نمودند<ref>اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبین، ص۲۳۷.</ref>»<ref>[[غلام رسول محسنی ارزگانی|محسنی ارزگانی، غلام رسول]]، [[آسیب‌شناسی فرهنگ انتظار و مهدی‌باوری (مقاله)|آسیب‌شناسی فرهنگ انتظار و مهدی‌باوری]].</ref>.
{{پایان جمع شدن}}

{{جمع شدن|۲. آقای تونه‌ای (پژوهشگر معارف مهدویت)؛}}
[[پرونده:13681078.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[مجتبی تونه‌ای]]]]
::::::آقای '''[[مجتبی تونه‌ای]]'''، در کتاب ''«[[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«پس از [[شهادت]] [[امام عسکری|امام حسن عسکری]] {{ع}} و آغاز[[غیبت صغری]] در سال ۲۶۰ ه‍‌. ق، ارتباط‍‌ مستقیم [[مردم]] با [[امام]] خویش قطع گردید و "[[نواب خاص]]" کار و فعالیت خود را آغاز نمودند. در این میان، بعضی از افراد ضعیف‌الایمان و کج‌اندیش که زمینه [[انحراف]] از قبل در وجود آن‌ها بوده، پیدا شده و مدّعی دروغین [[نیابت]] [[صاحب الامر]] {{ع}} شدند. سرچشمه ادّعای دروغین این افراد در سه چیز خلاصه می‌شود: 
:::::#ضعف [[ایمان]] و زمینه [[انحراف]]. 
:::::#طمع کردن به اموالی که از سراسر [[بلاد اسلامی]] به سوی "نوّاب" سرازیر می‌شد. 
:::::#رسیدن به شهرت و [[ریاست]]. شروع [[تفکر]] ادّعای دروغین [[نیابت]] به دوران [[نایب دوم]] برمی‌گردد<ref>زندگانى نواب خاص امام زمان {{ع}}، على غفّارزاده، ص ۱۷۶. </ref>»<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۸۲.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}

{{پرسمان مدعیان دروغین مهدویت}}

==منبع‌شناسی جامع مهدویت==
{{پرسش‌های وابسته}}
{{ستون-شروع|3}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های مهدویت|کتاب‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های مهدویت|مقاله‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های مهدویت|پایان‌نامه‌شناسی مهدویت]]. 
{{پایان}}
{{پایان}}

==پانویس==
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس2}}

[[رده:پرسش‌]]
[[رده:پرسمان مهدویت]]
[[رده:(اب): پرسش‌هایی با ۲ پاسخ]]
[[رده:(اب): پرسش‌های مهدویت با ۲ پاسخ]]
[[رده:پرسش‌های مربوط به مدعیان مهدویت]]