نمایش مبدأ برای قیام خراسانی

{{خرد}}
{{مهدویت}}
در زبان عامّه و منابع متأخّر و آثار جدید، از قیام فردی به نام سیّد خراسانی نام برده می‌شود و مهم‌ترین نشانه‌های ظهور به شمار می‌رود. اولاً باید توجّه داشت که عنوان سیّد برای خراسانی درست نیست و در دو سه روایتی که دربارۀ این نشانه وجود دارد، حرفی از سیادت وی یا علوی بودنش نیست.
حدیث نخست، به امام صادق{{ع}} منسوب است که فرمود: "پیش از این امر، پنج علامت وجود دارد: ندا، سفیانی، خراسانی، نفْس زکیّه و خَسْف در بیدا" <ref>الغیبة، نعمانی: ص۳۰۱.</ref>. در سند این روایت، محمّد رازی و ابو سمینه وجود دارند که تضعیف شده‌اند<ref>رجال النجاشی: ج۲ ص۲۲۶ و ۲۱۶.</ref>. به علاوه قطعی نیست که مراد از "این امر"، ظهور امام زمان باشد؛ بلکه ممکن است مراد ایشان، گشایش شیعیان و فرج عمومی باشد نه خصوص فرج امام عصر؛ کما این که در بیان آن بزرگواران، فَرَج، به معنای گشایش شیعه آمده است. حدیث دوم از امام باقر{{ع}} است: "بنی عبّاس حتماً به حکومت خواهند رسید و آن گاه که حاکم شوند، اختلاف پیدا کنند و پراکندگی میان آنان ایجاد شود و خراسانی و سفیانی، خروج خواهند کرد. یکی از شرق و دیگری از غرب. آن دو به سرعت به کوفه می‌آیند و بنی عبّاس را نابود می‌کنند و کسی از آنان را باقی نمی‌گذارند". این حدیث در جای دیگری ضمن خبری طولانی آمده و اضافه می‌کند که قیام سفیانی و یمانی و خراسانی، در یک روز خواهد بود. امّا در سند آن، افراد مجهولی قرار دارند<ref>احمد بن یوسف و یوسف بن کلیب.</ref> و نمی‌توان به آن اعتماد کرد. از نظر متن هم اشکالاتی در آن به چشم می‌خورد که عبارت اند از: 
#در بخش اوّل حدیث، بر حکومت بنی عبّاس تصریح شده و بنی عبّاس قرن‌ها پیش از صفحۀ روزگار محو شده‌اند.
#سخن از بنی عبّاس و بنی امیّه و پرچم‌های سیاه و ندای ابلیس به قتل مظلومانه که احتمالاً شعار بنی امیّه دربارۀ عثمان است و کشتار فراوان از بنی امیّه که در آغاز حکومت عبّاسیان اتفاق افتاد، همه و همه مربوط به عصر حضور ائمّه و بخصوص دوران امام صادق{{ع}} است که انتساب مطالبی به ائمه{{عم}} رواج داشته است.
#این که خراسانی و یمانی و سفیانی در یک روز قیام کنند، با دیگر احادیث تناقض دارد و این سه حادثۀ مهم در یک روز اتفاق بیفتد، جای تأمّل دارد.
#در هیچ حدیثی از این سه نفر سفیانی، یمانی و خراسانی در کنار هم یاد نشده، بخصوص که خراسانی در دو روایت بیشتر نیامده و به نظر می‌رسد که راوی یا راویان، در نام او به اشتباه افتاده باشند.
#با توجّه به راویان واقفی این گزارش علی بن ابی حمزه و وهیب بن حفص احتمال جعل و سوء استفادۀ آنان از این متن با توجّه به حوادث پدید آمده در دوران آنها بسیار جدّی است.
از مجموع کتب متأخّر و معاصری که خراسانی یاد کرده‌اند، استفاده می‌شود که مؤلّفان آنها چنین عنوان و نشانه‌ای را از برخی احادیث مربوط به خراسان یا غیر آن برداشت کرده و آن را رواج داده‌اند وگرنه در احادیث علائم، چنین شهرتی وجود ندارد و یکی از دو روایت نقل شده هم برای استناد به آن کافی نیست. به نظر می‌رسد که خراسانی، عنوانی است که از احادیث مربوط به خراسانی و مشرق زمین و مردی که همراه اهل خراسان قیام می‌کند، انتزاع شده و در واقع، متأخّران با استفاده از مضمون احادیث، چنین عنوانی را پدید آورده‌اند. شاهد، آن که در معجم احادیث المهدی که منبعی برای کتب معاصر به شمار می‌رود، مکرّر از خراسانی نام برده شده؛ امّا به احادیث ارجاع شده که نام از خراسانی و حتی مردی از خراسان در آنها نیست. مثلاً در فهرست این کتاب می‌خوانیم: «روایتی که می‌گوید آمدن خراسانی  شعیب ۷۲ ماه پیش از ظهور مهدی است...» <ref>معجم أحادیث المهدی: ج۲ ص۵۰۳.</ref>آن گاه به خبری از الفتن ابن حماد آدرس می‌دهد که می‌گوید: «تخرج رایة سواء لبنی العاس قم تخرج من خراسان اخری سوداء قلانسهم سود و قیابهم بیض علی مقدمتهم رجل یقال له شعیب بن صالح... یکون بین خروجه و ان یسلم الأمر للمهدی اثنان و سبعون شهراً» <ref>پرچم سیاهی از بنی عبّاس آشکار می‌شود. سپس پرچم سیاه دیگری از خراسان بیرون می‌آید که صاحبان آن پرچم‌ها کلاه سیاه و لباس سفید بر تن دارند و جلودارشان مردی از بنی تمیم به نام شعیب بن صالح است. قیام او تا واگذاری حکومت به مهدی ۷۲ ماه طول می‌کشد؛ الفتن: ج۱ ص۱۸۸، معجم أحادیث المهدیريال ج۱ ص۳۹۷).</ref>. مورد دگیری که در معجم از او به خراسانی تعبیر شده <ref>معجم أحادیث المهدی، ج۲ ص۵۰۳: قد یکون الحارث المذکور فی بعض الروایات هو نفس الخراسانی.</ref>، مردی از ماوراء النهر است: "یخرج من وراء النهر یقال له الحارث". <ref>سنن ابی داود: ج۲ ص۳۱۱ ح۴۲۹۰، الملاحم ابن منادی: ص۱۸۵، به نقل از آن، معجم أحادیث المهدی، ج ۱ ص۳۹۷.</ref>در مجموع از این کتاب و کتاب عصر الظهور که در آن هم نام خراسانی زیاد آمده است استفاده می‌شود که نویسندۀ آن دو، صاحب پرچم‌های سیاه خراسان را همان خراسانی دانسته‌اند حال آن که احادیثی که به آنها استدلال شده، اوّلاً به صراحت نامی از خراسان نبرده و ثانیاً قابل قبول نیست؛ زیرا منبع آن الفتن نعیم بن حمّاد است و بسیاری از این احادیث معصوم صادر نشده است <ref>دربارۀ این احادیث: ر.ک: معجم أحادیث المهدی: ج۲ ص۵۰۳ و ۵۰۴. مقایسه کنید با ج۱ ص۳۷۴ و ۴۰۵؛ عصر الظهور: ص۲۳۸ و ۲۴۵.</ref><ref>دانش‌نامه امام مهدی ج۷ ص:۴۴۵-۴۴۸.</ref>.

==مباحث مرتبط==
#[[بحران معنویت]]؛
#[[وقوع اختلاف‌ها و درگیری‌های بسیار]]؛
#[[ظهور دجال]]؛
#[[وقوع مصائب]]؛
#[[خروج سفیانی]]؛
#[[ظهور منجی|ظهور منجی بزرگ بشر]]؛
#[[نزول عیسی]] {{ع}}؛
#[[خروج جنبنده‌ای از زمین]]؛
#[[هجوم یأجوج و مأجوج]]؛
#[[رجعت]]؛
#[[صلح و آرامش پایدار|صلح و آرامش پایدار در سرتاسر جهان]].

== جستارهای وابسته ==
{{ستون-شروع|3}}
* [[امام مهدی]] {{ع}} 
* [[موعودباوری]]
* [[فارقلیط]]
* [[پارکلیت]]
* [[ماشیح]]
* [[سوشیانس]]
* [[سوشینت]] 
* [[هوشیدر]]
* [[هوشیدرماه]]
* [[میتریا]]	
* [[آرماگدون]]
* [[ظهور امام مهدی]] {{ع}}
* [[نشانه‌های ظهور]]
* [[خروج منبعث سوم]]
* [[جیش الغضب]]
* [[حکومت امام زمان]] {{ع}}
* فتنه‌های شیطان در [[زمان ظهور امام مهدی]] {{ع}} 
* بی ارزش شدن خون مردم 
* تدریجی بودن [[نشانه‌های ظهور امام مهدی]] {{ع}} 
* گسسته شدن پیوند خویشاوندی
* شکسته شدن حرمت انسان
* جدا شدن مردم بر اثر بلا و گرفتاری 
* [[رویارویی امام مهدی]] {{ع}} با جاهلان 
* ترس و اضطراب همگانی
* سختی پیش از [[ظهور امام مهدی]] {{ع}}
{{پایان}}

==منابع==
*[دانش‌نامه امام مهدی ج۷]

==پانویس==
{{پانویس2}}

==پیوند به بیرون==

{{امام مهدی}}

{{دانشنامه امامت-خرد}}
[[رده:مدخل مرتبط با امام مهدی]]
[[رده:مدخل‌های اصلی دانشنامه]]
[[رده:معصوم]]
[[رده:امام مهدی]]