نمایش مبدأ برای اسم مستأثر در حدیث

{{نبوت}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[اسم مستأثر]]''' است. "'''اسم مستأثر'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[اسم مستأثر در قرآن]] - [[اسم مستأثر در حدیث]] - [[اسم مستأثر در نهج البلاغه]] - [[اسم مستأثر در معارف دعا و زیارات]] - [[اسم مستأثر در کلام اسلامی]] - [[اسم مستأثر در عرفان اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[اسم مستأثر (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">

==مقدمه==
اسم مستأثر در [[منابع روایی]] و [[جوامع حدیثی]] آمده است که از نظر مفاد و محتوا، به دو دسته تقسیم می‌شود:
۱. مربوط به بیان خود اسم مستأثر است؛ ۲. در [[ارتباط]] با [[مظهر]] اسم مستأثر است که ما برای نمونه از هر دسته یک [[روایت]] نقل می‌کنیم:

اول: [[امام]] المحدثین، [[شیخ کلینی]] در [[اصول کافی]] از [[امام محمد باقر]]{{ع}} نقل می‌کند که فرمودند: {{متن حدیث|إِنَّ اسْمَ اللَّهِ الْأَعْظَمَ عَلَى ثَلَاثَةٍ وَ سَبْعِينَ حَرْفاً وَ إِنَّمَا كَانَ عِنْدَ آصَفَ مِنْهَا حَرْفٌ وَاحِدٌ فَتَكَلَّمَ بِهِ فَخُسِفَ بِالْأَرْضِ مَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ سَرِيرِ بِلْقِيسَ حَتَّى تَنَاوَلَ السَّرِيرَ بِيَدِهِ ثُمَّ عَادَتِ الْأَرْضُ كَمَا كَانَتْ أَسْرَعَ مِنْ طَرْفَةِ عَيْنٍ وَ نَحْنُ عِنْدَنَا مِنَ الِاسْمِ الْأَعْظَمِ اثْنَانِ وَ سَبْعُونَ حَرْفاً وَ حَرْفٌ وَاحِدٌ عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى اسْتَأْثَرَ بِهِ فِي عِلْمِ الْغَيْبِ عِنْدَهُ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ}}<ref>اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۲۳۰.</ref>. «[[اسم اعظم]] [[خدای تعالی]] بر هفتاد و سه حرف [[استوار]] است و نزد [[آصف]] از این حروف فقط یک حرف بوده که بدان تکلم کرد، پس [[زمین]] ما بین او و [[تخت بلقیس]] را فرو برد تا آنکه تخت را به دست خویش برگرفت، سپس زمین سریع‌تر از یک چشم به هم زدن به حال خود برگشت، و در نزد ما «[[اهل بیت]]» از حروف اسم اعظم، هفتاد و دو حرف است و یک حرف در نزد خدای تعالی است که مستأثر «متفرّد» به آن در [[علم غیب]] نزد خویش است».

تعبیر {{متن حدیث|حَرْفٌ وَاحِدٌ}} در این روایت، شاید عبارت دیگر {{متن قرآن|عِلْمٌ مِنَ الْكِتَابِ}} است که در [[آیه]] {{متن قرآن|قَالَ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتَابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ فَلَمَّا رَآهُ مُسْتَقِرًّا عِنْدَهُ قَالَ هَذَا مِنْ فَضْلِ رَبِّي...}}<ref>«آن که دانشی از کتاب (آسمانی) با خویش داشت گفت: من پیش از آنکه چشم بر هم زنی آن را برایت می‌آورم و چون (سلیمان) آن (اورنگ) را نزد خود پای برجا دید گفت: این از بخشش (های) پروردگار من است.».. سوره نمل، آیه ۴۰.</ref> آمده است. در این [[آیه]]، در عین [[تجلیل]] از [[مقام]] [[آصف]] و [[ستایش]] وی، به ناچیزی و کمی این [[موهبت]] [[علمی]]، نسبت به مجموع [[علم کتاب]] اشاره دارد.

از این مطلب نکته دیگری روشن می‌شود که شاید مراد از هفتاد و دو حرف از [[اسم اعظم]] که نزد [[ائمه]]{{عم}} است، {{متن قرآن|عِلْمُ الْكِتَابِ}} باشد که در آیه {{متن قرآن|وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلًا قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}<ref>«و کافران می‌گویند: تو فرستاده (خداوند) نیستی؛ بگو: میان من و شما خداوند و کسی که دانش کتاب نزد اوست، گواه بس» سوره رعد، آیه ۴۳.</ref> آمده است. در [[تفاسیر]] [[روایی]] آمده که مراد از کسی که علم کتاب نزد او است، [[امام علی]]{{ع}} است. در نتیجه استفاده می‌شود که مراد از هفتاد و سه حرف اسم اعظم، حرف متعارف نیست، بلکه [[علوم]] و [[حقایق الهی]] است که کم‌ترین نمود آن حرف است و این علوم، طبق این [[روایت]]، هفتاد و سه است که یکی از آن نزد [[آصف بن برخیا]]، [[وزیر]] [[حضرت سلیمان]] بود و هفتاد و دوتای آن نزد ائمه{{عم}} است و آخرین آن، [[اسم مستأثر]] است که مخصوص [[خدا]] است؛ پس اسم مستأثر، [[علم]] ویژه‌ای خواهد بود. همان‌گونه که ملاحظه شد، در این روایت، اسم مستأثر و ماهیت آن به طور [[اجمال]] مشخص شد.

دوم: [[علامه مجلسی]] در [[بحارالانوار]] می‌فرماید: {{متن حدیث|فِقْهُ الرِّضَا، قَالَ{{ع}}:... اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِكَ وَ مِنْكَ وَ بِعَبْدِكَ الَّذِي جَعَلْتَهُ سَفِيراً بَيْنَكَ وَ بَيْنَ خَلْقِكَ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ نُورِكَ وَ نَفَخْتَ فِيهِ مِنْ رُوحِكَ وَ اسْتَوْدَعْتَهُ فِيهِ مِنْ عِلْمِكَ وَ عَلَّمْتَهُ مِنْ كِتَابِكَ وَ أَمِنْتَهُ عَلَى وَحْيِكَ وَ اسْتَأْثَرْتَهُ فِي عِلْمِ الْغَيْبِ لِنَفْسِكَ ثُمَّ اتَّخَذْتَهُ حَبِيباً وَ نَبِيّاً وَ خَلِيلًا}}<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۸۴، ص۶۲ (بیروت، داراحیاء) / ج۸۷، ص۶۲ (تهران، چاپ اسلامیه).</ref>.

[[امام رضا]]{{ع}} در کتاب [[فقه]] [[الرضا]] می‌فرماید: «خدایا! من تو را می‌خوانم به خودت و از خودت به بنده‌ات که او را میان خود و مخلوقاتت [[رسول]] قرار دادی و او را از نورت آفریدی و از [[روح]] خودت در او دمیدی و از [[علم]] خودت در او [[ودیعت]] نهادی و او را از [[کتابت]] علم [[عطا]] کردی و بر [[وحی]] خود، او را [[امین]] گردانیدی و او را در [[علم غیب]]، برای خودت مخصوص گردانیدی، سپس او را [[دوست]] و [[پیامبر]] و [[رفیق]] خودت قرار دادی».
مفاد این [[روایت]] با روایت اول و مانند آن کاملاً متفاوت است؛ زیرا در این روایت، چنین بنده‌ای با این خصوصیات، در علم غیب، مستأثر است. توضیح این مطلب در بحث تعریف اصطلاحی [[اسم مستأثر]] خواهد آمد.<ref>[مقاله: اسم مستأثر در ادعيه و اخبار http://emortezaei.blogfa.com/post/25].</ref>.

==منابع==

==پانویس==
{{پانویس}}

[[رده:اسم مستأثر]]
[[رده:مدخل]]