نمایش مبدأ برای استواری هستی بر عدل به عنوان یکی از مبانی خداشناختی عدالت سیاسی به چه معناست؟ (پرسش)

{{پرسش غیرنهایی}}
{{جعبه اطلاعات پرسش
| موضوع اصلی        = [[فقه سیاسی (پرسش)|بانک جمع پرسش و پاسخ فقه سیاسی]]
| موضوع فرعی        = استواری هستی بر عدل به عنوان یکی از مبانی خداشناختی عدالت سیاسی به چه معناست؟
| تصویر             = 110062.jpg
| اندازه تصویر      = 200px
| نمایه وابسته      = [[کلیاتی از فقه سیاسی (نمایه)|کلیاتی از فقه سیاسی]]
| مدخل اصلی         = ؟
| موضوعات وابسته    = 
| پاسخ‌دهنده         = ۱ پاسخ
| پاسخ‌دهندگان       = 
}}
'''استواری هستی بر عدل به عنوان یکی از مبانی خداشناختی عدالت سیاسی به چه معناست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[فقه سیاسی (پرسش)|فقه سیاسی]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[فقه سیاسی]]''' مراجعه شود.

==عبارت‌های دیگری از این پرسش==

== پاسخ نخست==
[[پرونده:13681332.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[سید کاظم سیدباقری]]]]
::::::حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[سید کاظم سیدباقری]]''' در کتاب ''«[[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|عدالت سیاسی در قرآن کریم]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
::::::«در [[ادبیات]] [[عدالت]]، دو نوع کلی برای آن بیان شده است؛ یکی [[عدل تکوینی]]، به معنای آن است که [[خداوند]] در [[آفرینش]] و [[تدبیر]] هستی، عادلانه [[رفتار]] کرده است و اینکه او هرکس را به اندازه [[استحقاق]] و شایستگی‌هایش، می‌بخشد؛ ظرفیت وجودی، استعدادها و [[کمالات]] هر کس، در جای خود تأثیرگذارند و از مواهب و [[نعمت‌ها]]، برخوردار می‌شوند. در [[قرآن کریم]] تأکید شده است: {{متن قرآن|قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى}}<ref>«گفت: پروردگار ما کسی است که آفرینش هر چیز را به (فراخور) او، ارزانی داشته سپس راهنمایی کرده است» سوره طه، آیه ۵۰.</ref>.
::::::همچنین در قرآن کریم می‌خوانیم: {{متن قرآن|الَّذِي خَلَقَ فَسَوَّى * وَالَّذِي قَدَّرَ فَهَدَى}}<ref>«آنکه آفرید و باندام ساخت * و آنکه اندازه کرد و راه نمود» سوره اعلی، آیه ۲-۳.</ref>.
::::::در آیه‌ای دیگر چنین می‌خوانیم: {{متن قرآن|وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِيزَانَ}}<ref>«و آسمان را برافراشت و ترازو را بگذاشت» سوره الرحمن، آیه ۷.</ref>.
::::::“میزان”، [[مظهر]] [[عدل]] است، [[فیض کاشانی]] در [[تفسیر]] {{متن قرآن|وَضَعَ الْمِيزَانَ}} می‌گوید “میزان” به معنای عدل است<ref>ملامحسن فیض کاشانی، تفسیر صافی، ج۵، ص۳۴۱.</ref>. در این معنا، خداوند به هر فرد، همان مقداری که مستحق آن است، [[عطا]] می‌کند و به هر صاحب حقی، حقش را می‌بخشد تا امر عالم [[نظام]] و [[استواری]] یابد، پس در ادامه نیز خداوند فرمود: {{متن قرآن|أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ}}<ref>«که در ترازو تجاوز نکنید» سوره الرحمن، آیه ۸.</ref>. یعنی [[تجاوز]] و [[تعدی]] و [[ستم]] نکنید و از [[انصاف]] دور نشوید.
::::::آن‌گونه که درباره برپایی هستی بر عدالت، از [[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} نقل شده است: {{متن حدیث|‏بِالْعَدْلِ‏ قَامَتِ‏ السَّمَاوَاتُ‏ وَ الْأَرْضُ‏}}<ref>«به عدل و [[دادگری]] است که [[آسمان]] و [[زمین]]، برپا شده است» ابن ابی جمهور احسائی، عوالی اللئالی، ج۴، ص۱۰۳.</ref>.
::::::جالب آنکه در [[کلامی]] شبیه این عبارت، [[علی]]{{ع}} به جای “عدل” از واژه “حق” استفاده می‌کند. اشاره کردیم که در هسته و جوهره عدالت بحث از [[حق]] و احقاق آن مطرح است: {{متن حدیث|بِالْحَقِّ‏ قَامَتِ‏ السَّمَاوَاتُ‏ وَ الْأَرْضُ‏ فِيمَا بَيْنَ‏ الْعِبَادِ}}<ref>محمدباقر مجلسی، بحار الانوار، ج۳۳، ص۴۶۵.</ref>.
::::::نوع دوم، [[عدل]] [[تشریعی]] است که شامل [[قانون‌گذاری]] عادلانه خواهد بود که در صفحات پیش رو به آن خواهیم پرداخت.
::::::بنابراین [[عدالت]]، در همه اجزای هستی جریان می‌یابد. به بیانی دیگر، مبنای [[عقیده]] به عدل در [[صفات الهی]]، [[آیات قرآن]] و [[احادیث]] و [[حکم عقل]] است؛ از این‌رو بنیاد “تکوین” و “تشریع” بر “عدل” نهاده است<ref>محمدرضا حکیمی، جامعه‌سازی قرآنی، ص۷۰.</ref>.
::::::در این رویکرد، [[حقیقت]] عدالت در [[توحید]] و [[آفرینش]] [[خداوند]] تجلی می‌یابد و از او به همه هستی ریزش می‌کند. در [[سوره لقمان]] می‌بینیم که “شرک‌ورزی به خداوند” و “ظلم” را قرین هم قرار می‌دهد، زیرا کسی که توحید را نشناسد از دایره عدالت، خارج شده است؛ پس برای [[ضرورت]] توحید، به اصل عدالت استناد می‌شود: {{متن قرآن|يَا بُنَيَّ لَا تُشْرِكْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ}}<ref>«پسرکم! به خداوند شرک مورز که شرک، ستمی سترگ است» سوره لقمان، آیه ۱۳.</ref>
::::::این معنا و فراگیری آن در هستی، سنتی [[الهی]] است که بر آفرینش، [[حاکم]] و چیره است و [[قوانین]]، [[روابط اجتماعی]] و [[شرایع الهی]] نیز در آن چارچوب عادلانه، وضع و [[ابلاغ]] می‌گردد؛ “از این دیدگاه خداوند، [[عادل]] است، اما میان عدل [[خدا]] و سایر موجودات تفاوت اساسی وجود دارد، درباره هر موجودی گفته می‌شود که “عدل بر او لازم است”؛ ولی در باره خداوند گفته می‌شود که “عدل از خدا [[واجب]] است”؛ یعنی خداوند هرگز [[ظلم]] نمی‌کند نه آنکه باید عدالت ورزد و نباید ظلم کند، زیرا خدا در حیطه بایدها قرار ندارد و یک [[نظام]] [[برتر]] برای او [[تکلیف]] نمی‌نهد، پس هرچه او کند، عدل است و هر “باید”ی از جمله عدل از او سرچشمه می‌گیرد<ref>عبدالله جوادی آملی، فلسفه حقوق بشر، ص۲۱۲–۲۱۳.</ref>»<ref>[[سید کاظم سیدباقری|سیدباقری، سید کاظم]]، [[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|عدالت سیاسی در قرآن کریم]]، ص ۲۱.</ref>

==پرسش‌های وابسته==

==[[:رده:آثار فقه سیاسی|منبع‌شناسی جامع فقه سیاسی]]==
{{پرسش‌های وابسته}}
{{ستون-شروع|3}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های فقه سیاسی|کتاب‌شناسی فقه سیاسی]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های فقه سیاسی|مقاله‌شناسی فقه سیاسی]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های فقه سیاسی|پایان‌نامه‌شناسی فقه سیاسی]].
{{پایان}}
{{پایان}}

==پانویس==
{{پانویس}}

[[رده:پرسش‌]]
[[رده:پرسمان فقه سیاسی]]
[[رده:(اا): پرسش‌هایی با ۱ پاسخ]]
[[رده:(اا): پرسش‌های فقه سیاسی با ۱ پاسخ]]