نمایش مبدأ برای آیا قیام قبل از ظهور حجت صحیح است؟ (پرسش)

{{جعبه اطلاعات پرسش
| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| تصویر = 7626626268.jpg
| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[عصر غیبت کبری]]
| مدخل اصلی = 
| مدخل وابسته = 
| تعداد پاسخ = ۲
}}
'''آیا [[قیام]] قبل از [[ظهور]] [[حجت]] صحیح است؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.

== پاسخ نخست ==
[[پرونده:769540432.jpg|100px|راست|بندانگشتی|[[عبدالله جوادی آملی]]]]
آیت‌‌الله '''[[عبدالله جوادی آملی]]'''، در کتاب ''«[[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]»'' در این‌باره گفته است:

«[[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "کسی از ما [[اهل بیت]] برای دفع ظلمی یا گرفتن حقی قبل از [[قیام قائم]] ما، [[قیام]] نکرده و نمی‌کند، مگر به [[مصیبت]] و بلیه دچار می‌شود و قیامش سبب ازدیاد کراهت و [[رنج]] ما و [[شیعیان]] ما می‌شود"<ref>{{عربی|مَا خَرَجَ وَ لَا يَخْرُجُ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ إِلَى قِيَامِ قَائِمِنَا أَحَدٌ لِيَدْفَعَ‏ ظُلْماً أَوْ يَنْعَشَ‏ حَقّاً إلَّا اصْطَلَمَتْهُ‏ الْبَلِيَّةُ، وَ كَانَ‏ قِيَامُهُ‏ زِيَادَةً فِي مَكْرُوهِنَا وَ شِيعَتِنَا‏‏‏‏‏}}؛ صحیفه سجادیه، «مقدمه»، ص ۱۲؛ ریاض السالکین، ج ۱، ص ۱۸۸ ـ ۱۹۲.</ref>؛[[متوکل بن هارون]]، [[راوی]] [[صحیفه سجادیه]] چنین می‌گوید: [[یحیی بن زید بن علی]]، نوه [[امام سجاد|امام زین العابدین]] {{ع}} را [[ملاقات]] کردم، در حالی که عازم [[خراسان]] بود. به او [[سلام]] کردم و از حال پسر عموهایش در [[مدینه]] پرسید؛ خصوصاً از عمویش [[امام باقر]] {{ع}} مؤکد سؤال کرد و من وی را از حال ایشان با خبر ساختم و حزن آنان را بر پدرش [[زید بن علی]] به او گفتم. [[یحیی بن زید]] پرسید: عمویم [[محمد بن علی الباقر]] {{ع}} بر این نظریه بود که پدرم [[زید]] خروج نکند، آیا تو پسر عمویم [[جعفر بن محمد]] {{ع}} را [[ملاقات]] کرده‌ای؟ گفتم: بله، گفت آیا شنیدی درباره من چیزی بگوید؟ گفتم: آری. گفت: چه چیزی درباره من فرمود؟ من میل نداشتم آنچه شنیده بودم برای او بازگویم؛ ولی با اصرار یحیی گفتم: از ایشان شنیدم که درباره تو می‌فرمود: تو نیز مانند پدرت مقتول و [[مصلوب]] می‌شوی. [[متوکل بن هارون]] گوید: [[یحیی بن زید]] پس از شنیدن خبر [[مرگ]] خویش، [[صحیفه سجادیه]] را که به املاء [[امام سجاد|امام زین العابدین]] {{ع}} و خط پدرش [[زید]] بود به من داد و گفت: تا زمان مرگم آن را نگهدار و پس از من به دو پسر عمویم [[محمد]] و [[ابراهیم]] [[فرزندان]] [[عبدالله بن حسن بن حسن بن علی]] {{عم}} بده که آنان پس از من در این امر (نگهداری [[صحیفه]]) استوارند. [[متوکل بن هارون]] ادامه می‌دهد: پس از قتل [[یحیی بن زید]] به نزد [[امام صادق]] {{ع}} رفتم و گفت‌وگویم را با یحیی خدمتشان عرض کردم؛ ایشان گریستند و حزنشان نسبت به یحیی زیاد شد و فرمودند: [[خدا]] [[رحمت]] کند پسر عمویم را و او را به پدران و اجدادش ملحق کند؛ آن‌گاه فرمودند: {{عربی|مَا خَرَجَ وَ لَا يَخْرُجُ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ إِلَى قِيَامِ قَائِمِنَا أَحَدٌ لِيَدْفَعَ‏ ظُلْماً أَوْ يَنْعَشَ‏ حَقّاً إلَّا اصْطَلَمَتْهُ‏ الْبَلِيَّةُ، وَ كَانَ‏ قِيَامُهُ‏ زِيَادَةً فِي مَكْرُوهِنَا وَ شِيعَتِنَا‏‏‏‏‏}}<ref>ر.ک: مقدمه صحیفه سجادیه، ص ۸ ـ ۱۲. گرچه این دسته از روایات موهم آن هستند که جناب زید بن علی بی کسب رضای معصوم {{ع}} قیام نموده و موجب ازدیاد حزن و ناخشنودی امام {{ع}} را فراهم آورد، سایر روایات و مدارک تاریخی این توهم را رفع می‌کند. برای اطلاع بیشتر ر.ک: شخصیت و قیام زید بن علی از انتشارات جامعه مدرسین.</ref>. از این [[روایت]] و [[روایات]] مشابه برمی‌آید که اگر کسی پیش از [[قیام قائم]] بپا خیزد و داعیه [[امامت]] داشته باشد و [[مردم]] را به خود بخواند یا گرچه داعیه [[امامت]] ندارد و [[مردم]] را به خویش نمی‌خواند اما شرایط قیامش آماده نباشد، محکوم به [[شکست]] است؛ اما آن که [[مردم]] را به [[امام]] [[معصوم]] عصر خویش بخواند خواه آن [[مجاهد]] خود، [[امام]] [[معصوم]] باشد همچون [[سید الشهداء]] {{ع}} و خواه نباشد و از سوی دیگر بر اساس {{عربی|حُضُورُ الْحَاضِرِ وَ قِيَامُ‏ الْحُجَّةِ بِوُجُودِ النَّاصِرِ}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۳، بند ۱۶.</ref> شرایط قیامش فراهم باشد، حتی اگر چون [[سید الشهداء]] به [[شهادت]] رسد، [[دین]] با [[قیام]] و [[اقدام]] او رشد یافته و [[پیشرفت]] می‌کند، چرا که [[شهادت]] با [[ضرورت]] [[قیام]] و [[پیروزی]] مجاهدان در [[راه خدا]] منافات ندارد.

شارح [[صحیفه سجادیه]]، در مقدمه شرح آن حدیثی را از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] کرده‌اند که مضمون آن شاهدی بر [[مشروعیت]] قیامی است که شرایط پیش‌گفته را دارا باشد، هرچند تعداد مجاهدان چنین قیامی اندک باشند. آن [[حدیث]] چنین است: "[[سدیر صیرفی]] می‌گوید در ملاقاتی به [[امام صادق]] {{ع}} عرض کردم: به [[خدا]] [[سکوت]] و نشستن و [[قیام]] نکردن دیگر برای شما [[شایسته]] نیست. پرسید: چرا؟ گفتم: چون دوستدارانتان، شیعیانتان و یارانتان فراوان شده‌اند به قدری که به [[خدا]] قسم اگر [[امیرمؤمنان علی]] {{ع}} از این تعداد [[یاران]] برخوردار بود، تیم و عدی در [[خلافت]] آن [[حضرت]] طمع نمی‌کردند. [[امام]] فرمود: [[فکر]] می‌کنی این [[یاران]] که برشمردی چه مقدارند؟ عرض کردم یکصد هزار نفر، فرمود: یکصد هزار؟ گفتم: بله، بلکه دویست هزار. فرمود: دویست هزار؟ گفتم: بله، بلکه نصف [[دنیا]]. آن [[حضرت]] دیگر به سخنم اعتنایی نفرمود بعد از لحظاتی فرمود: برایت ممکن است ما را به ینْبُع<ref>قلعه‌ای خارج از مدینه، واقع در مسیر حجاج مصر که منطقه‌ای خوش آب و هوا و سرسبز است.</ref> برسانی گفتم: بله. [[امام]] [[دستور]] داد تا درازگوشی و اسبی را زین کنند... پس آمدیم تا به سرزمینی رسیدیم که [[خاک]] سرخی داشت. در آنجا نگاه [[امام]] به [[جوان]] چوپانی افتاد که تعدادی بز را می‌چرانید. فرمود: ای سَدِیر به [[خدا]] قسم اگر تعداد شیعیانم (که اهل [[مجاهده]] و پایمردی باشند) به عدد این بزها بود نشستن و [[سکوت]] در برابر [[طاغوت]] زمان برایم [[شایسته]] نبود. پیاده شدیم و [[نماز]] گزاردیم بعد از [[نماز]] متوجه شمارش بزها شدم و دیدم که فقط ۱۷ رأس بودند"<ref>{{عربی|عَنْ سَدِيرٍ الصَّيْرَفِيِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} فَقُلْتُ لَهُ وَ اللَّهِ‏ مَا يَسَعُكَ‏ الْقُعُودُ فَقَالَ وَ لِمَ يَا سَدِيرُ قُلْتُ لِكَثْرَةِ مَوَالِيكَ وَ شِيعَتِكَ وَ أَنْصَارِكَ وَ اللَّهِ لَوْ كَانَ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} مَا لَكَ مِنَ الشِّيعَةِ وَ الْأَنْصَارِ وَ الْمَوَالِي مَا طَمِعَ فِيهِ تَيْمٌ وَ لَا عَدِيٌّ فَقَالَ يَا سَدِيرُ وَ كَمْ عَسَى أَنْ يَكُونُوا قُلْتُ مِائَةَ أَلْفٍ قَالَ مِائَةَ أَلْفٍ قُلْتُ نَعَمْ وَ مِائَتَيْ أَلْفٍ قَالَ مِائَتَيْ أَلْفٍ قُلْتُ نَعَمْ وَ نِصْفَ الدُّنْيَا قَالَ فَسَكَتَ عَنِّي ثُمَّ قَالَ يَخِفُّ عَلَيْكَ أَنْ تَبْلُغَ مَعَنَا إِلَى يَنْبُعَ‏ قُلْتُ نَعَمْ فَأَمَرَ بِحِمَارٍ وَ بَغْلٍ أَنْ يُسْرَجَا فَبَادَرْتُ فَرَكِبْتُ الْحِمَارَ فَقَالَ يَا سَدِيرُ أَ تَرَى أَنْ تُؤْثِرَنِي بِالْحِمَارِ قُلْتُ الْبَغْلُ أَزْيَنُ وَ أَنْبَلُ‏  قَالَ الْحِمَارُ أَرْفَقُ بِي فَنَزَلْتُ فَرَكِبَ الْحِمَارَ وَ رَكِبْتُ الْبَغْلَ فَمَضَيْنَا فَحَانَتِ الصَّلَاةُ فَقَالَ يَا سَدِيرُ انْزِلْ بِنَا نُصَلِّ ثُمَّ قَالَ هَذِهِ أَرْضٌ سَبِخَةٌ لَا تَجُوزُ الصَّلَاةُ فِيهَا فَسِرْنَا حَتَّى صِرْنَا إِلَى أَرْضٍ حَمْرَاءَ وَ نَظَرَ إِلَى غُلَامٍ يَرْعَى جِدَاءً فَقَالَ وَ اللَّهِ يَا سَدِيرُ لَوْ كَانَ لِي شِيعَةٌ بِعَدَدِ هَذِهِ الْجِدَاءِ مَا وَسِعَنِي الْقُعُودُ وَ نَزَلْنَا وَ صَلَّيْنَا فَلَمَّا فَرَغْنَا مِنَ الصَّلَاةِ عَطَفْتُ عَلَى الْجِدَاءِ فَعَدَدْتُهَا فَإِذَا هِيَ سَبْعَةَ عَشَرَ}}؛ الکافی، ج۲، ص۲۴۲؛ ریاض السالکین، ج۱، ص۱۹۶ ـ ۱۹۷.</ref>. وجود مبارک [[امام سجاد|سید الساجدین]] {{ع}} هنگامی که به دروازه [[شام]] رسیده بود، در پاسخ سؤال [[ابراهیم بن طلحة بن عبیدالله]] که پرسید: که چه کسی پیروز شد، فرمود: "اگر بخواهی پیروز این میدان را بشناسی، هنگام [[نماز]] [[اذان]] و اقامه بگو تا ببینی نام چه کسی را بر زبان می‌آوری"<ref>{{عربی|إِذَا أَرَدْتَ‏ أَنْ‏ تَعْلَمَ‏ مَنْ‏ غَلَبَ‏، وَ دَخَلَ‏ وَقْتُ‏ الصَّلَاةِ، فَأَذِّنْ‏ ثُمَ‏ أَقِمْ‏‏‏‏‏‏}}؛ الامالی، طوسی، ص ۶۷۷.</ref> یعنی گرچه [[خاندان]] [[عصمت]] در [[کربلا]] بسیاری از عزیزان خود و مجاهدان در [[راه خدا]] به ویژه [[حجت الهی]] [[سیدالشهداء]] را [[فدا]] کرد، در نتیجه آن [[ایثار]] و نثار، نام مبارک [[پیامبر]] {{صل}} بلکه اصل [[اسلام]] را [[احیاء]] کرد، بنابراین [[شهادت]] یا [[اسارت]] نشانه [[شکست]] چنین [[رهبران]] [[مجاهد]] و الهی نیست و [[شکست]] ظاهری، دلیلی بر نادرستی و ناروایی [[قیام]] نخواهد بود، بلکه به تعبیر [[قرآن کریم]]، {{متن قرآن|إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ}}<ref>سوره توبه، آیه ۵۲.</ref> است.

چنانچه روایاتی یافت شود که مطلقاً هر قیامی را محکوم به [[شکست]] و ناروا بدانند، به [[دلیل]] [[مخالفت]] با خطوط اصلی [[معارف قرآن]] و [[سنت]] قطعی [[معصومان]] {{عم}} مورد پذیرش نیست، زیرا [[آیات]] و [[روایات]] فراوانی در اقامه [[امر به معروف و نهی از منکر]]، [[جهاد فی سبیل الله]]، [[اقامه حدود الهی]] و [[احیای کلمة الله]] که منحصر در زمان و مکان خاصی هم نیستند نشان می‌دهد جلوگیری از احیای [[دین]] در شرایط مهیا و گاه [[ضرورت]] سخنی ناروا و زعمی آفل است. [[فتوا]] به [[حرمت]] وجود حکومتی دینی در [[عصر غیبت]]، [[فتوا]] به [[حاکمیت]] [[قوانین]] غیرالهی و [[حکومت]] افراد ناشایست بر [[امت اسلامی]] است که قطعاً [[مرضی]] [[خدا]] و [[رسول]] گرامی‌اش نبوده و نخواهد بود»<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص 152-156.</ref>.

== پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه ==
{{پاسخ پرسش 
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. آقای رضوانی؛
| تصویر = 15207.jpg
| پاسخ‌دهنده = علی اصغر رضوانی
| پاسخ = آقای '''[[علی اصغر رضوانی]]'''، در کتاب ''«[[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]»'' در این‌باره گفته است:

«برخی معتقدند که [[قیام]] و [[انقلاب]] بر ضدّ هر [[حاکم ظالم]] و بی [[دین]] قبل از [[ظهور]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} [[حرام]] است. آنان به روایاتی در این باره استناد می‌کنند از قبیل آنکه [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: {{عربی|کلُّ رَایةٍ تُرْفَعُ قَبْلَ قِیامِ الْقَائِمِ فَصَاحِبُهَا طَاغُوتٌ یعْبَدُ مِنْ دُونِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ }}<ref>«هر پرچمی که قبل از قیام قائم بالا رود صاحب آن طاغوت بوده و غیر خداوند عزوجل را عبادت می‌کند»کافی، ج ۸، ص ۲۹۵، ح ۴۵۲</ref>. در توجیه این [[روایات]] می‌گوییم:
# این [[روایات]] با اصول کلّی [[شریعت]] و مبانی قطعی آن، که از جمله [[ادله]] [[امر به معروف و نهی از منکر]] و [[جهاد]] است منافات دارد، زیرا این سه، مراتبی دارد که یکی از آنها [[قیام]] است.
# غالب [[روایات]]، مشکل سندی از قبیل ارسال و ضعف [[راوی]] دارد. که در جای خود مورد بحث سندی و تضعیف قرار گرفته است.
# از برخی [[روایات]] نیز استفاده می‌شود که [[امام]] درصدد [[خبر از غیب]] است به این معنا که [[امام]] می‌فرماید: این گونه [[انقلاب‌ها]] به [[پیروزی]] نهایی نمی‌رسد گر چه ممکن است آثار مثبتی بر آن مترتب شود، نه آنکه [[امام]] درصدد تخطئه اصل [[انقلاب]] باشد، آن گونه که در مورد [[قیام]] [[زید شهید]] و مختار فرمودند.
# [[دعوت]] انقلابی و [[انقلاب]] کننده بر دو گونه است: یکی [[دعوت]] به [[حق]] که به [[هدف]] برپا داشتن [[حقّ]] و بازگرداندن زمام امور [[حکومت]] به دست [[اهل بیت]] {{عم}} است که البته چنین حکومتی مورد تأیید [[امامان]] [[معصوم]] {{عم}} است. دیگری [[دعوت]] به [[باطل]] که به جهت مطرح کردن خود است. و مقصود از کل رایه گویا همین معنا است. بنابراین قیام‌هایی که درصدد [[دفاع]] از [[حریم]] [[شریعت]] و [[امامت]] [[اهل بیت]] {{عم}} است تخصصاً از این [[روایات]] خارج می‌باشد. و لذا هنگامی که درباره [[وظیفه]] [[شیعیان]] در مقابل [[قیام]] مختار از [[امام سجاد|امام زین العابدین]] {{ع}} سؤال شد، [[حضرت]] فرمود: {{عربی|لو أنّ عبداً زنجیّاً تعصّب لنا أهل البیت، لوجب علی الناس مؤازرته}}<ref>«هرگاه برده‌ای زنگی برای یاری ما، پیشانی بند به پیشانی بست - کنایه از اینکه قیام کرد - بر مردم کمک و یاری او واجب است» بحارالأنوار، ج ۴۵، ص ۳۶۵</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: {{عربی|يَخْرُجُ اَلْقَائِمُ حَتَّى يَخْرُجَ قَبْلَهُ اِثْنَا عَشَرَ مِنْ بَنِي هَاشِمٍ كُلُّهُمْ يَدْعُو إِلَى نَفْسِهِ }}<ref>«قائم خروج نخواهد کرد تا آنکه قبل از آن دوازده نفر از بنی هاشم خروج کنند و همه آنها مردم را به خود دعوت می‌کنند» الغیبه، طوسی، ص ۴۳۷</ref>»<ref>[[علی ‎اصغر رضوانی|رضوانی، علی ‎اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۴۲۲.</ref>.
}}
{{پرسمان عصر غیبت کبری}}

== پانویس ==
{{پانویس}}

[[رده:پرسش]]
[[رده:پرسمان مهدویت]]
[[رده:(اب): پرسش‌هایی با ۲ پاسخ]]
[[رده:(اب): پرسش‌های مهدویت با ۲ پاسخ]]
[[رده:پرسش‌های مربوط به غیبت کبری]]