نمایش مبدأ برای امامت‌پدیا:شیوه‌نامه/دستور زبان

{{رهنمود پیشنهادی}}
در این شیوه‌نامه نکات پراکنده‌ای از دستور زبان آمده که به کار نوشتن بهتر مقاله‌ها می‌آیند. قرار نیست این شیوه‌نامه به طرزی ساختارمند به آموزش دستور زبان از صفر تا صد بپردازد؛ صرفاً نکاتی رایج و کاربردی دربارهٔ دستور زبان فارسی بنا بر نظر اجتماع در آن درج می‌شوند.

== وجه وصفی ==
{{میانبر|اپ:وصفی}}
{{اصلی|وجه وصفی}}
اختلاف نظر دربارهٔ فعل یا وجه وصفی بسیار است.<ref>{{پک|تقی‌نژاد|۱۳۹۷|ک=بررسی و نقد نظر دستورنویسان|ص=۱–۲۶}}</ref> «فعل وصفی آن است که فعل را به صورت صفت مفعولی (= بن ماضی + ـه)» بیاورند. در این صورت فعل دیگری در آخر جمله می‌آورند. ارزش فعل اخیر (از جهت شخص، شمار، زمان، و وجه) ارزش فعل وصفی را مشخص می‌سازد:»<ref>{{پک|انوری|احمدی گیوی|۱۳۹۰|ک=دستور زبان فارسی|ص=۷۸}}</ref>
*احمد با علی دیدار کرده، ماجرا را به وی گفت. {{درست}}
«گفت» سوم شخص مفرد ماضی ساده (وجه اِخباری) است، لذا ارزش فعلی «کرده» نیز همان سوم شخص مفرد ماضی ساده (وجه اِخباری) است یعنی «کرد».
*احمد با علی دیدار '''کرده،''' ماجرا را به وی گفت = احمد با علی دیدار '''کرد و''' ماجرا را به وی گفت. {{درست}}
<div style="float:left; width:35%; margin-right:10px; background-color:#EFEFEF; border: 1px solid grey; padding:10px">
{{چپ‌چین}}
<span style="background-color:#7fc97f;">Having met with Ali,</span> <span style="background-color:#ffd92f;">Ahmad</span> <span style="background-color:#beaed4;">contracted Coronavirus.</span>
{{پایان چپ‌چین}}
<span style="background-color:#ffd92f;">احمد</span> <span style="background-color:#7fc97f;">با علی دیدار کرده،</span> <span style="background-color:#beaed4;">به کوروناویروس مبتلا شد.</span>
</div>
به وجود ویرگول در جملهٔ اول و واو عطف در جملهٔ دوم دقت کنید. مشکلی که معمولاً در زمینهٔ فعل وصفی پیش می‌آید، قاطی شدن آن با مبحث «حذف فعل با قرینهٔ لفظی» است. در این دومی، وجود هم‌پایه‌ساز (معمولاً [[واو عطف]]) ضروری است. این باعث می‌شود که ساختار فعل وصفی را نیز به‌اشتباه با واو عطف به کار ببرند، در حالی که فعل وصفی صرفاً شبیه فعل است ولی در واقع نقش قید یا صفت را ایفا می‌کند. 
مقایسهٔ ساختار جملهٔ فارسی روبه‌رو با جملهٔ انگلیسی معادلش به درک بهتر وجه وصفی کمک می‌کند. ساختارها در هر دو زبان یکسان است، منتها ترتیب اجزای ساختار متفاوت است. پس‌زمینهٔ اجزای معادل هم‌رنگ هستند. همانطور که در جملهٔ انگلیسی خبری از and نیست و بالعکس وجود کاما مشهود است، در فارسی نیز از واو عطف استفاده نمی‌شود و در عوض از ویرگول استفاده می‌شود.

سه شرط برای استفاده از فعل وصفی قید کرده‌اند:
#یکسان بودن فاعل هر دو فعل
#نیاوردن «واو» بعد از فعل وصفی
#نیاوردن دو یا چند فعل وصفی پشت سر هم
* احمد با علی دیدار کرده، ویروس وارد بدنش شد. [[پرونده:X mark.svg|16px|link=|Х]] احمد≠ ویروس
* احمد با علی دیدار کرده و ماجرا را به وی گفت. [[پرونده:X mark.svg|16px|link=|Х]] وجود و
* احمد با علی دیدار کرده، مریض شده، درگذشت. [[پرونده:X mark.svg|16px|link=|Х]] دو فعل وصفی ''کرده'' و ''شده''
شرط‌های دوم و سوم را بسیاری از نویسندگان رعایت نکرده‌اند.

فعل وصفی فقط به جای «زمان‌های» زیر به کار می‌رود: ۱) ماضی ساده؛ ۲) ماضی استمراری؛ ۳) مضارع اخباری؛ ۴) مضارع التزامی؛ ۵) آینده؛ ۶) امر

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=انوری |نام=حسن |پیوند نویسنده=حسن انوری |نام خانوادگی۲=احمدی گیوی |نام۲=حسن  |پیوند نویسنده۲=حسن احمدی گیوی|کتاب=دستور زبان فارسی ۲ | ناشر=[[انتشارات فاطمی|فاطمی]] |سال=۱۳۹۰ |مکان=تهران |ویرایش=۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۱۸-۶۶۴-۷}}
* {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی۱=تقی‌نژاد |نام۱=فاطمه |عنوان=بررسی و نقد نظر دستور نویسان در رابطه با وجه وصفی و فعل وصفی |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/394558/بررسی-و-نقد-نظر-دستور-نویسان-در-رابطه-با-وجه-وصفی-و-فعل-وصفی |ژورنال= زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج |دوره=۱۰ |شماره=۳۶ |تاریخ=پاییز ۱۳۹۷ }}

[[رده:شیوه‌نامه‌های امامت‌پدیا]]