نمایش مبدأ برای امامت‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی

{{میان‌بر|اپ:کیبرد فارسی|اپ:فارسی|اپ:فن}}
{{چکیده|برای سیستم عامل ویندوز، صفحه‌کلید استاندارد فارسی را از [http://persian-computing.org/download/Iranian_Standard_Persian_Keyboard_(ISIRI_9147)_(Version_2.0).zip اینجا] دریافت کنید و zip آن را باز کنید و محتویاتش را جایی ذخیره کنید. به محل ذخیره بروید و روی setup.exe دو کلیک کنید و مراحل نصب را انجام دهید.}}
[[پرونده:Persian Keyboard on jquery.ime.png|thumb|left|300px|[https://github.com/wikimedia/jquery.ime jquery.ime]، نصب‌شده در امامت‌پدیای فارسی و قابل فعال‌سازی با {{key press|Ctrl}}+{{key press|M}}]]
طرز قرار گرفتن معیار حروف و علائم زبان فارسی بر روی صفحه‌کلید رایانه نخستین بار در سال ۱۳۶۷ تهیه گردید و بر اساس پیشنهادهای رسیده و بررسی کمیسیون فنی رایانه مورد تجدیدنظر قرار گرفت و در سومین جلسهٔ کمیتهٔ ملی استاندارد رایانه ایران در سال ۷۳ تصویب شد و به‌عنوان استاندارد رسمی ایران منتشر گردید.

اگر از سیستم‌عامل ویندوز استفاده می‌کنید؛ احتمالاً صفحه‌کلیدی که شما از آن استفاده می‌کنید، همان صفحه‌کلیدی است که شرکت «مایکروسافت» برای ویندوز طراحی کرده‌است و شما نیز از روی اجبار از آن استفاده می‌کنید، و به دلیل فراگیری سیستم‌عامل ویندوز، آن صفحه‌کلید فارسی نیز برای شما یک عادت شده‌است.

چینش صفحه‌کلید فارسی در ویندوزهای قبل از ویندوز ۸، با [http://standard.isiri.gov.ir/StandardView.aspx?Id=609 چینش صفحه‌کلید استاندارد ملی ایران] متفاوت است. این در حالی است که در توزیع‌های «گنو/لینوکس» این استاندارد صفحه‌کلید را به‌صورت پیش‌فرض پیاده‌سازی کرده‌اند.

با فشردن {{key press|Ctrl}}+{{key press|M}} در امامت‌پدیای فارسی می‌توانید از صفحه‌کلید استاندارد مجازی استفاده کنید که حتی در صورتی که صفحه‌کلید را در حالت انگلیسی قرار داده باشید و صفحه‌کلید فارسی نداشته باشید می‌توانید فارسی بنویسید.

== صفحه‌کلید فارسی پیش‌فرض سیستم‌عامل‌ها ==
=== مایکروسافت ویندوز ===
چینش صفحه‌کلید فارسی در ویندوزهای قبل از ویندوز ۸، با [http://standard.isiri.gov.ir/StandardView.aspx?Id=609 چینش صفحه‌کلید استاندارد ملی ایران] متفاوت است.

==== تفاوت‌های صفحه‌کلید استاندارد فارسی با صفحه‌کلید مایکروسافت ====
برخی تفاوت‌های چینش صفحه‌کلید فارسی در استاندارد ملی ایران با چینش‌های صفحه‌کلید فارسی مایکروسافت:
# اعداد را می‌توانید به درستی فارسی بنویسید (۱۲۳۴۵۶۷۸۹۰).
# «{{key press|Shift}} و {{key press|Space}}» برابر با [[فاصله مجازی]] یا نیم‌فاصله است (مثال: نیم‌بها).
# «{{key press|Shift}} و {{key press|-}}» دیگر با زیرخط (Underscore یا Underline) تفاوت دارد و کشش فاصله‌ است (مثال: نیـــم‌بهـــا).
# «ی» و «ک» فارسی هستند (بدون دونقطه در زیر «ی» و بدون همزه روی «ک»).
# «پ» روی کلید {{key press|M}} قرار دارد.
# «ژ» روی «{{key press|Shift}} و {{key press|C}}» قرار دارد.
# «ویرگول» روی «{{key press|Shift}} و {{key press|۷}}» قرار دارد.
# حرکت‌ها، تشدید و تنوین‌ها نیز به وسیلهٔ کلیدهای ترکیبی «{{key press|Shift}} و {{key press|Q}}...{{key press|I}}» قابل دسترسی است.
# «ئ» روی «{{key press|Shift}} و {{key press|S}}» است.
# «ء» روی «{{key press|Shift}} و {{key press|M}}» است.
# «أ» روی «{{key press|Shift}} و {{key press|G}}» است.
# «إ» روی «{{key press|Shift}} و {{key press|F}}» است.
# «ؤ» روی «{{key press|Shift}} و {{key press|A}}» است.
# (همزهٔ کوچک) روی «{{key press|Shift}} و {{key press|N}}» است.
# و …

صفحه‌کلید استاندارد فارسی را از [http://persian-computing.org/download/Iranian_Standard_Persian_Keyboard_(ISIRI_9147)_(Version_2.0).zip اینجا] دریافت نموده و فایل «زیپ» را باز کرده و در جایی ذخیره کنید. به محل ذخیره بروید و روی setup.exe دو کلیک نمایید و مراحل نصب را انجام دهید.
[[پرونده:Persian keyboard layout, unshifted.gif|thumb|left|475px|صفحه‌کلید فارسی استاندارد ملی ایران - شماره ۹۱۴۷، با کلیک بر روی تصویر فوق می‌توانید آن را با وضوح بهتر نمایش داده و سپس بر روی دستگاه خود نیز ذخیره‌سازی نمایید، یا با کلیک بر [//upload.wikimedia.org/imamatpedia/commons/1/12/Persian_keyboard_layout%2C_unshifted.gif اینجا] به صفحهٔ اصلی نگاره رفته و آن را ذخیره نمایید.]]

==== تصحیح صفحه‌کلید فارسی مطابق با استاندارد ملی ایران در ویندوز ====
اگر اعداد هنگام نوشتن فارسی به صورت انگلیسی نوشته می‌شوند، اگر نیاز به جداکردن اجزای یک کلمهٔ چندبخشی بدون ایجاد فاصله دارید (همان ترکیب {{key press|Shift}} و {{key press|Space}})، اگر می‌خواهید دونقطه زیر حرف «ی» حذف شود و «ی» فارسی بنویسید و [[امامت‌پدیا:فارسی‌نویسی/محک|...]] در یک کلام چینش صفحه‌کلید خود را مطابق با استاندارد ملی ایران مطابق کنید.

اگر از ویندوز ۸ به بالا استفاده می‌کنید امکان نصب صفحه‌کلید استاندارد درون سیستم‌عامل وجود دارد (البته دکمه‌های ترکیبی به کمک {{key press|Right Alt}} برخلاف استاندارد صفحه‌کلید فارسی در صفحه‌کلید استاندارد فارسی ویندوز ۸ و ۸٫۱ قابل استفاده نیست که با نصب برنامهٔ معرفی‌شده در ادامه قابل استفاده خواهد بود).

برای نصب صفحه‌کلید استاندارد فارسی [http://persian-computing.org/download/Iranian_Standard_Persian_Keyboard_(ISIRI_9147)_(Version_2.0).zip این فایل] را دریافت نموده محتوای داخل آن را در جایی استخراج نمایید سپس (stup.exe) را اجرا کنید.

'''نکته:''' نام صفحه‌کلید قدیمی غیراستاندارد ویندوز "Persian" و نام صفحه‌کلید جدید "Iranian Standard Persian" است. توصیه می‌شود صفحه‌کلید غیراستاندارد را حذف کنید و دیگر از آن استفاده نکنید. همچنین از این به بعد باید از {{key press|'''Left''' Alt}}+{{key press|Shift}} برای تبدیل صفحه‌کلید بین زبان‌ها استفاده کنید. در ویندوز ۸ به بالا از {{key press|Win}}+{{key press|Space}} نیز می‌توان برای تغییر بین زبان‌های استفاده کرد.

=== صفحه‌کلید فارسی در مکینتاش ===
پشتیبانی کامل زبان فارسی در سیستم‌عامل [[مک‌اواس ۱۰]] وجود دارد. برای فعال کردن صفحه‌کلید فارسی:
# در منوی اپل، گزینهٔ <code>System Preferences</code> را انتخاب کنید.
# گزینهٔ <code>Language & Text</code> را، که با نماد پرچم سازمان ملل مشخص شده، از سطر اول انتخاب کنید.
# سربرگ چهارم <code>(Input Sources)</code> را کلیک کنید.
# در لیست زبان‌ها، چند گزینه برای فارسی وجود دارند که با نقش پرچم ایران مشخص شده‌اند. صفحه‌کلید <code>Persian ISIRI 2901</code> که با پرچم ایران مشخص شده‌است را انتخاب کنید.
# در سمت راست لیست زبان‌ها، روی گزینهٔ <code>Show input menu in menubar</code> کلیک کنید. زبان فارسی اکنون از طریق منوی بالای صفحه (سمت راست) قابل انتخاب است.

=== صفحه‌کلید در گنو/لینوکس ===
در گنو/لینوکس از صفحه‌کلید استاندارد ملی فارسی ایران استفاده می‌شود. باید توجه داشت که در لینوکس محیط‌های رومیزی مختلفی وجود دارد و تنظیم صفحه‌کلید برای محیط‌های مختلف متفاوت است:

==== [[گنوم]] ====
نیازی به [[کاربر ممتاز|دسترسی ریشه]] نیست، کافی است یکی از کاربران عادی باشید تا بتوانید صفحه‌کلید فارسی را برای [[گنوم]] نصب کنید.
# به System سپس Preferences و Keyboard بروید.
# زبانهٔ Layout را انتخاب کنید.
# دکمهٔ Add را بفشارید و صفحه‌کلید را انتخاب کنید.
* به‌طور پیش‌فرض برای تغییر صفحه‌کلید باید دو دکمهٔ {{key press|Right Alt}}+{{key press|Left Alt}} را هم‌زمان فشرد. با رفتن به زبانهٔ Layout Options می‌توانید این تنظیمات را تغییر دهید.

==== اوبونتو ====
به کمک [http://web.archive.org/web/20150106170440/http://wiki.ubuntu.ir/UbuntuPersianSupport راهنمای اضافه نمودن امکانات زبان فارسی به اوبونتو] می‌توانید در اوبونتو فارسی بنویسید.

==== کی‌دی‌ای ====
# به Control Center بروید. (از طریق منوی اصلی (K Menu) یا با فشردن {{key press|Alt}}+{{key press|F2}} پنجرهٔ Run ظاهر می‌شود و می‌توانید دستور <code>kcontrol</code> را وارد کنید)
# به Regional & Accessibility سپس Keyboard Layout بروید.
# با فعال کردن Keyboard Layouts می‌توانید زبان فارسی (Iran) را به فهرست اضافه کنید.
# با کلیک بر روی پرچم کشوری که صفحه‌کلید آن فعال است می‌توانید صفحه‌کلید را عوض کنید.
# می‌توانید در Regional & Accessibility در زیر بخش Keyboard Shortcuts؛ در بخش Swtich to Next Keyboard Layout دکمهٔ تعویض صفحه‌کلید را نیز تغییر دهید.

==== مشترک، تمام محیط‌های X ====
===== خط فرمان =====
<syntaxhighlight lang="bash">
setxkbmap -rules evdev -layout "us,ir" -option "grp:alt_shift_toggle"
</syntaxhighlight>
با اجرای این دستور صفحه‌کلیدهای انگلیسی (آمریکا) و فارسی (ایران) فعال خواهند شد که با کلید {{key press|Left Alt}}+{{key press|Shift}} حالت زبان‌ها را می‌توان تغییر داد. می‌توان این کد را به صورتی قرار داد که بعد از آمدن X اجرا شود.

===== تنظیمات X =====
در محیط‌های رومیزی که امکان فعال‌سازی صفحه‌کلید از طریق واسط گرافیکی وجود ندارد یا به هر دلیلی نمی‌خواهید از آن استفاده کنید، باید پروندهٔ تنظیمات را دستی تغییر دهید. برای فعال‌سازی با سطح دسترسی root تغییرات زیر را انجام دهید.

با ویرایشگر مورد علاقهٔ خود {{چر}}<code>/etc/X11/xorg.conf.d/10-evdev.conf</code> را برای ویرایش باز کنید. البته ممکن است <code>evdev.conf</code> شما با عدد دیگری همراه باشد، برای اطمینان از دستور <code>locate evdev.conf</code> استفاده کرده و سپس پرونده‌ای که پیدا می‌شود، را تغییر دهید.
<syntaxhighlight lang="bash">
Section "InputClass"
 Identifier "evdev keyboard catchall"
 MatchIsKeyboard "on"
 MatchDevicePath "/dev/input/event*"
 Driver "evdev"
 Option "XkbLayout" "us,ir"
 Option "XKbOptions" "grp:alt_shift_toggle"
EndSection
</syntaxhighlight>

بعد از آن با کمک دو دکمهٔ {{key press|Left Alt}}+{{key press|Shift}} می‌توانید زبان نوشتاری خود را به فارسی و انگلیسی تغییر دهید. در این صورت نیازی به <code>setxkbmap</code> ندارید.
در پایان پرونده را ذخیره کرده و سیستم را از نو راه‌اندازی کنید.

== صفحه‌کلید مجازی ==
[[پرونده:Persian Keyboard on Persian imamatpedia.png|thumb|left|300px|[https://github.com/wikimedia/jquery.uls jquery.uls]، برای نصب ویکی‌های خارج از ویکی‌مدیا]]
[https://github.com/wikimedia/jquery.ime jquery.ime] پروژه‌ای متن‌باز است که امکان فارسی‌نویسی را با زدن {{key press|Ctrl}}+{{key press|M}} در امامت‌پدیای فارسی فراهم کرده‌است.

همچنین می‌توان از این افزونه‌های [https://chrome.google.com/webstore/detail/wikimedia-input-tools/fjnfifedbeeeibikgpggddmfbaeccaoh کروم] یا [https://addons.mozilla.org/en-US/firefox/addon/wikimedia-input-tools/ فایرفاکس] ساخته‌شده توسط پروژهٔ jquery.ime یا [https://chrome.google.com/webstore/detail/google-input-tools-by-goo/mclkkofklkfljcocdinagocijmpgbhab افزونهٔ کروم Google Input Tools] برای فارسی‌نویسی خارج از امامت‌پدیای فارسی استفاده نمود.
{{پاک‌کن}}

=== غیرفعال کردن صفحه‌کلید مجازی ===
{{میان‌بر|اپ:غیرفعال‌سازی کیبرد مجازی}}
[[پرونده:Disable Persian IME.png|thumb|غیرفعال سازی صفحه‌کلید مجازی|300px]]
در صورتی که امکان تایپ با نویسه‌های لاتین ندارید با غیرفعال کردن صفحه‌کلید مجازی می‌توانید از صفحه‌کلید سیستم‌عاملتان استفاده کنید. روند غیرفعال سازی در تصویر مقابل نشان داده‌شده‌است.
{{پاک‌کن}}

== فاصلهٔ مجازی یا نیم‌فاصله ==
[[فاصلهٔ مجازی]] نویسه‌ای است که برای حروف‌چینی کامپیوتری بعضی خط‌ها از قبیل خط فارسی به کار می‌رود. در صورتی که صفحه‌کلید استاندارد فارسی نصب شده باشد، فاصلهٔ مجازی را می‌توان به‌کمک کلیدهای ترکیبی {{key press|Shift}} و {{key press|Space}} وارد کرد.

در صفحه‌کلید غیراستانداردِ ویندوز برای وارد کردن فاصلهٔ مجازی، می‌توان از فشردن هم‌زمان کلیدهای {{key press|Ctrl}}+{{key press|Shift}}+{{key press|2}} یا از {{key press|Alt}}+{{key press|0157}} استفاده کرد (باید از کلیدهای ماشین‌حسابیِ صفحه‌کلید موسوم به Number KeyPad استفاده کنید که معمولاً در سمت راست صفحه‌کلید قرار دارد، و در حالی که کلید Alt را نگه داشته‌اید، اعداد را به‌ترتیب وارد کنید).

=== در موبایل ===
برای [[اندروید]]، صفحه‌کلیدهای فارسی شرکت‌های [[گوگل]] و [[سامسونگ]] موجود است، که می‌توانید آن‌ها را نصب کنید.

صفحه‌کلید فارسی سیستم‌های مبتنی بر [[آی‌اواس]] {{انگلیسی|iOS}} (نسخه‌های قبل از ۱۰)، شامل همهٔ نویسه‌های مورد نیاز نیست و بقیه را فقط با استفاده از برنامه‌های صفحه‌کلید‌ مجازی می‌توان درج کرد. این مشکل در نسخهٔ ۱۰ برطرف شد.

== بررسی املای فارسی توسط کروم ==
مرورگر کروم بعد از به‌روزرسانی نسخهٔ ۵۱ امکان بررسی املای فارسی را دارد. برای فعال کردن این قابلیت کافی‌ست مراحل زیر را انجام دهید:
* در کروم {{عبارت چپ‌چین|<code>chrome://help/</code>}} را در بخش نشانی اینترنتی وارد کنید و مطمئن شوید که نسخهٔ ۵۱ به بالا را دارید (اگر نباشد خودش به‌روز می‌کند).
* با رفتن به نشانی <code>chrome://settings/languages</code> با انتخاب گزینهٔ بررسی املا برای زبان فارسی می‌توانید از ابزار بررسی املا کروم استفاده کنید.

این ابزار برای امامت‌پدیا، فقط در حالت ویرایش کاربرد دارد.

== گفتار به متن ==
در صورتی که به صفحه‌کلید فارسی مناسب دسترسی ندارید یا سرعت تایپ‌کردنتان کم است می‌توانید از نرم‌افزارها و افزونه‌های گفتار به متن استفاده کنید که یکی از آن‌ها که کارایی خوبی دارد [https://chrome.google.com/webstore/detail/voicenote-ii-speech-to-te/hfknjgplnkgjihghcidajejfmldhibfm VoiceNote II] است که در مرورگر کروم قابل نصب و استفاده است.

== جستارهای وابسته ==
* [[صفحه‌کلید استاندارد فارسی (مایکروسافت)]]
* [[امامت‌پدیا:خط فارسی را پاس بداریم]]
* [[امامت‌پدیا:نگارش نام‌های خارجی]]
* [[امامت‌پدیا:دستور خط]]
* [[امامت‌پدیا:املای برخی واژه‌ها]]
* [[امامت‌پدیا:درخواست برابر فارسی]]
* [[امامت‌پدیا:ویکی‌پروژه فهرست اشتباه‌های نگارشی]]
* [[وپ:اشتباه‌یاب]]: ابزار تشخیص و اصلاح غلط‌های املایی

== منابع ==
* [http://standard.isiri.gov.ir/StandardView.aspx?Id=609 چینش صفحه‌کلید فارسی - استاندارد ملی ایران]

[[رده:راهنمای امامت‌پدیا]]
[[رده:خودآموز امامت‌پدیا]]
[[رده:زبان فارسی در رایانه]]