نمایش مبدأ برای شیوه ارتباط شیعیان با نائبان خاص چگونه بود؟ (پرسش)

{{جعبه اطلاعات پرسش
| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| تصویر = 7626626268.jpg
| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] /  [[غیبت امام مهدی]] / [[عصر غیبت صغری]] /  [[ارتباط نواب با شیعیان]] 
| مدخل اصلی = [[چگونگی ارتباط شیعیان با نواب چهارگانه]]
| مدخل وابسته = 
| تعداد پاسخ = ۵
}}
'''شیوه ارتباط [[شیعیان]] با نائبان خاص چگونه بود؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.

== عبارت‌های دیگری از این پرسش ==
* ارتباط [[نواب اربعه]] با [[شیعیان]] چگونه بوده است؟

== پاسخ نخست ==
[[پرونده:Pic259.jpg|100px|راست|بندانگشتی|[[عبدالمجید زهادت]]]]
حجت الاسلام و المسلمین '''[[عبدالمجید زهادت]]'''، در کتاب ''«[[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]»'' در این‌باره گفته است:

«به [[دلیل]] [[دشمنی]] [[حاکمان عباسی]] با [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} جریان [[نیابت]] آن [[حضرت]]، امری آشکار و علنی نبود؛ به ویژه در اوائل [[غیبت صغرا]] و نیابتِ [[نایب اول]]، [[شیعیان]] از طریق [[وکلا]] که نمایندگانِ [[نایبان]] بودند با آنها ارتباط داشتند؛ یعنی [[مردم]]، [[خواسته‌ها]] یا سؤالات خود را با [[وکیلان]] مطرح می‌کردند یا [[وجوهات شرعی]] خود را به ایشان می‌سپردند و [[وکیلان]]، آنها را به سفیر و [[نایب]] [[امام]] {{ع}} منتقل می‌کردند و پاسخ درخواست‌ها نیز با واسطه به دست [[مردم]] می‌رسید. [[محمد بن عثمان]] در [[بغداد]]، ده [[وکیل]] داشت که [[حسین بن روح]] از جمله آنها بود. اینها به ظاهر وکلای [[نائب]] دوم در امور تجاری بودند؛ ولی در واقع برای [[سازمان وکالت]] [[شیعه]] فعالیت می‌کردند.

گفتنی است در کنار رابطه غیرمستقیم، عده‌ای از افراد مورد [[اعتماد]]، امکان [[ارتباط مستقیم]] با شخص [[نائب]] را نیز پید می‌کردند و خواسته‌های خود را بی‌واسطه با او در میان گذاشته، پاسخ را نیز از [[نایب]] دریافت می‌کردند که مواردی آنها را [[شیخ طوسی]] بیان کرده است<ref>تاریخ عصر غیبت، ص ۳۰۴. ۳۰۶.</ref> این‌گونه ارتباط بیشتر از زمان نیابتِ دومین [[نایب]] [[امام]]، به وجود آمد»<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۲۰۲.</ref>.

== پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه ==
{{پاسخ پرسش 
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛
| تصویر = 136863.JPG
| پاسخ‌دهنده = خدامراد سلیمیان
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۲]]»'' در این‌باره گفته است:

«در آغاز [[نیابت خاص]]، [[جایگاه]] [[سفارت]] برای [[مردم]] روشن نبود. فقط عده اندکی از [[خواص]] و [[وکیلان]]، با [[نایب]] آن [[حضرت]] در ارتباط بوده، مسایل مورد [[نیاز]] خود را با او در میان می‌گذاشتند؛ اما پس از گذشت زمان، با تلاش‌های خالصانه [[وکیلان]]، نزد [[شیعیان]]، [[نیابت خاص]] [[حضرت]]، [[جایگاه]] خود را پیدا کرد. بنابراین [[ارتباط شیعیان با نواب خاص]] در دوره‌های نخست، به طور عمده به واسطه [[وکیلان]] بود. به این صورت که [[مردم]]، خواسته‌های خود را با [[وکیلان]] در میان می‌گذاشتند یا [[وجوهات شرعی]] خود را به آنان می‌پرداختند. [[وکیلان]] نیز آنها را به سفیر و [[نایب امام]] {{ع}} منتقل می‌کردند و با واسطه سفیر، از [[ناحیه مقدسه]] پاسخ پرسش‌های خود را می‌گرفتند. با روشن شدن [[جایگاه]] [[نواب خاص]]، برخی [[شیعیان]] به صورت پنهانی توانستند به طور مستقیم با آنان تماس برقرار کنند. این کار، به طور عمده از زمان [[سفارت]] [[دومین سفیر]] آغاز شد و ادامه یافت<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۲]]، ص۸۴.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش 
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۲. آقای رضوانی (پژوهشگر حوزه علمیه)؛
| تصویر = 15207.jpg
| پاسخ‌دهنده = علی اصغر رضوانی
| پاسخ = آقای '''[[علی اصغر رضوانی]]'''، در کتاب ''«[[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]»'' در این‌باره گفته است:

«[[شیعیان]] با نوّاب اربعه دو نوع ارتباط داشتند:
* '''ارتباط با واسطه و غیر مستقیم:''' ارتباط با واسطه یک اصل در سازمان [[سفارت]] بود، چرا که این سازمان به جهت [[ظلم]] [[عباسیان]] نمی‌توانست آشکارا و آزادانه فعالیت کند. بنابراین باید در ارتباط با [[مردم]] از راه‌های استتاری بهره می‌گرفت.
* '''[[ارتباط مستقیم]] و بی واسطه:''' این ارتباط در آغاز فعّالیت [[نواب اربعه]]، در دوره [[غیبت صغرا]] وجود نداشت، زیرا بنا بود که مسأله [[نیابت خاصه]] مخفی بماند، تا [[حاکمان جور]] بازتاب و واکنشی از خود نشان ندهند. ولی کم کم [[شیعیان]] به صورت پنهانی نام و نشانی سفیر را از [[وکلا]] و [[خواص]] گرفتند و توانستند با آنان مستقیماً تماس بگیرند. این کار عمدتاً از زمان [[سفارت]] [[دومین سفیر]] شروع شد و ادامه یافت. [[شیخ طوسی]] درباره این نوع ارتباط می نویسد: عده‌ای از افراد مورد [[اعتماد]] نزد سفرای [[امام مهدی]] {{ع}} می‌رفتند و با دادن [[نامه]] و یا بیان داشتن خواسته‌های خود، پاسخ آن را از [[ناحیه مقدسه]] و توسط [[سفرا]] دریافت می‌کردند<ref>الغیبه، طوسی، ص ۲۵۷</ref>»<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۳۵۳.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش 
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. نویسندگان کتاب نگین آفرینش؛
| تصویر = 991395.jpg
| پاسخ‌دهنده = نگین آفرینش ج۱ (کتاب)
| پاسخ = نویسندگان کتاب ''«[[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]»'' در این باره گفته‌اند:

«به [[دلیل]] [[دشمنی]] [[حاکم]] [[عباسی]] با [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} جریان [[نیابت]] آن [[حضرت]]، امری آشکار و علنی نبود؛ به ویژه در اوائل [[غیبت صغرا]] و نیابتِ [[نایب]] اوّل، [[شیعیان]] از طریق [[وکلا]] که نمایندگانِ [[نایبان]] بودند با آنها ارتباط داشتند؛ یعنی [[مردم]]، [[خواسته‌ها]] یا سؤالات خود را با [[وکیلان]] مطرح می‌کردند یا [[وجوهات شرعی]] خود را به ایشان می‌سپردند و [[وکیلان]]، آنها را به سفیر و [[نایب]] [[امام]] {{ع}} منتقل می‌کردند و پاسخ درخواست‌ها نیز با واسطه به دست [[مردم]] می‌رسید. [[محمد بن عثمان]] در [[بغداد]]، ده [[وکیل]] داشت که [[حسین بن روح]] از جمله‌ آنها بود. اینها به ظاهر وکلای [[نائب]] دوم در امور تجاری بودند؛ ولی در واقع برای [[سازمان وکالت]] [[شیعه]] فعالیت می‌کردند. گفتنی است در کنار رابطه غیر مستقیم عده‌ای از افراد مورد [[اعتماد]] امکان [[ارتباط مستقیم]] با شخص [[نائب]] را نیز پیدا می‌کردند و خواسته‌های خود را بی‌واسطه با او در میان گذاشته، پاسخ را نیز از [[نایب]] دریافت می‌کردند که مواردی از آنها را [[شیخ طوسی]] بیان کرده است.<ref> تاریخ عصر [[غیبت]]، ص ۳۰۴ – ۳۰۶.</ref> این‌گونه ارتباط بیشتر از زمان نیابتِ دوم [[نایب]] [[امام]]، به وجود آمد»<ref>[[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۲ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ج۲، ص ۸۶.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش 
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۴. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛
| تصویر = 151828.jpg
| پاسخ‌دهنده = پژوهشگران مؤسسه آینده روشن
| پاسخ = '''[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]»'' در این‌باره گفته‌اند:

«به طور کلی می‌توان گفت که [[شیعیان]] از دو طریق می‌توانستند با [[نواب اربعه]] ارتباط برقرار کنند و مشکلات و مسائل خودشان را به آنها برسانند:
* '''[[ارتباط مستقیم]] و بدون واسطه''': [[شیعیان]] مستقیماً به [[نواب اربعه]] مراجعه می‌کردند و مشکلات خودشان را می‌گفتند تا از این طریق با [[امام]] رابطه برقرار کنند. 
* '''ارتباط غیرمستقیم و باواسطه''': در این روش، به خاطر [[ترس]] از [[حاکمان]] وقت و عمال آنها، به صورت مستقیم به [[نواب]] مراجعه نمی‌کردند، بلکه به کسانی که [[نماینده]] و [[وکیل]] [[نواب]] بودند مراجعه می‌کردند و از این طریق خواسته خود را به [[نواب]] منتقل می‌کردند. برای نمونه [[محمد]] قطان، دومین [[وکیل]] سفیر در [[بغداد]] بود؛ [[وکلا]] وجوهات و [[نامه‌ها]] را در پارچه پیچیده نزد او می‌آوردند تا برای سفیر ببرد<ref>تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ص۱۵۰</ref>»<ref>[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۲۱۹.</ref>.
}}

== پانویس ==
{{پانویس}}

[[رده:پرسش]]
[[رده:پرسمان مهدویت]]
[[رده:(اج): پرسش‌هایی با ۵ پاسخ]]
[[رده:(اج): پرسش‌های مهدویت با ۵ پاسخ]]