نمایش مبدأ برای عاشورا از دیدگاه مکاتب و مذاهب

{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = عاشورا
| عنوان مدخل  = عاشورا
| مداخل مرتبط = [[عاشورا در تاریخ اسلامی]] - [[عاشورا در معارف و سیره حسینی]] - [[عاشورا در معارف مهدویت]] - [[عاشورا از دیدگاه مکاتب و مذاهب]] - [[عاشورا در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]
| پرسش مرتبط  =
}}

== مقدمه ==
تأثیری که [[حادثۀ کربلا]] و [[قیام]] [[حسین بن علی]] {{ع}} بر اندیشۀ [[مردم]] [[جهان]]، حتّی غیر [[مسلمانان]] داشته، بسیار است. عظمت [[قیام]] و اوج [[فداکاری]] و ویژگی‌های دیگر [[امام]] و یارانش سبب شده که اظهار نظر‌های بسیاری دربارۀ این [[نهضت]] و آفرینان [[عاشورا]] داشته باشند. نقل سخنان همۀ آن کسان کتاب قطوری می‌شود. به‌ویژه که برخی از نویسندگان غیر [[مسلمان]] مستقلاً کتاب دربارۀ این حادثه نوشته‌اند. در اینجا تن‌ها تعدادی اندک از این نظرها (از [[مسلمانان]] و غیر [[مسلمانان]]) آورده می‌شود<ref>نقل از کتاب «درسی که حسین به انسان‌ها آموخت»، شهید هاشمی‌نژاد، ص۴۴۷، رهبر آزادگان و منابع دیگر.</ref>:
# '''مهاتما گاندی''' ([[رهبر]] [[استقلال]] [[هند]]): من [[زندگی امام حسین]]، آن [[شهید]] بزرگ [[اسلام]] را به دقّت خوانده‌ام و توجّه کافی به صفحات [[کربلا]] نموده‌ام و بر من روشن شده است که اگر هندوستان بخواهد یک [[کشور]] [[پیروز]] گردد، بایستی از [[سرمشق]] [[امام حسین]] [[پیروی]] کند.
# '''[[محمد علی جناح]]''' (قاعد اعظم پاکستان): هیچ نمونه‌ای از [[شجاعت]]، بهتر از آنکه [[امام حسین]] از لحاظ [[فداکاری]] و تهوّر نشان داد در عالم پیدا نمی‌شود. به عقیدۀ من تمام [[مسلمین]] باید از [[سرمشق]] این شهیدی که خود را در [[سرزمین]] [[عراق]] قربان کرد [[پیروی]] نمایند.
# '''چارلز دیکنز''' (نویسندۀ معروف انگلیسی): اگر منظور [[امام حسین]] [[جنگ]] در راه خواسته‌های [[دنیایی]] بود، من نمی‌فهمم چرا [[خواهران]] و [[زنان]] و اطفالش به همراه او بودند؟ پس [[عقل]] چنین [[حکم]] می‌نماید که او فقط به خاطر [[اسلام]]، [[فداکاری]] خویش را انجام داد.
# '''توماس کارلایل''' ([[فیلسوف]] و مورخ انگلیسی): [[بهترین]] درسی که از تراژدی [[کربلا]] می‌گیریم، این است که [[حسین]] و یارانش [[ایمان]] [[استوار]] به [[خدا]] داشتند. آنها با عمل خود روشن کردند که تفوّق عددی در جایی که [[حق]] با [[باطل]] روبرو می‌شود اهمیّت ندارد و [[پیروزی]] [[حسین]] با وجود اقلیّتی که داشت، باعث شگفتی من است.
# '''ادوارد براون''' (مستشرق معروف انگلیسی): آیا [[قلبی]] پیدا می‌شود که وقتی دربارۀ [[کربلا]] [[سخن]] می‌شنود، آغشته با [[حزن]] و [[الم]] نگردد؟ حتّی غیر [[مسلمانان]] نیز نمی‌توانند [[پاکی]] [[روحی]] را که در این [[جنگ]] [[اسلامی]] در تحت لوای آن انجام گرفت [[انکار]] کنند.
# '''فردریک جمس''': درس [[امام حسین]] و هر قهرمان [[شهید]] دیگری این است که در [[دنیا]] اصول [[ابدی]] [[عدالت]] و ترحّم و [[محبّت]] وجود دارد که تغییرناپذیرند و همچنین می‌رساند که هرگاه کسی برای این [[صفات]] [[مقاومت]] کند و [[بشر]] در راه آن پافشاری نماید، آن اصول همیشه در [[دنیا]] باقی و پایدار خواهد ماند.
# '''ل. م. بوید''': در طیّ قرون، افراد [[بشر]] همیشه جرأت و پردلی و عظمت [[روح]]، بزرگی [[قلب]] و [[شهامت]] [[روانی]] را [[دوست]] داشته‌اند و در همین‌هاست که [[آزادی]] و [[عدالت]] هرگز به نیروی [[ظلم]] و [[فساد]] [[تسلیم]] نمی‌شود. این بود [[شهامت]] و این بود عظمت [[امام حسین]]. و من مسرورم که با کسانی که این [[فداکاری]] [[عظیم]] را از [[جان]] و [[دل]] ثنا می‌گویند شرکت کرده‌ام، هر چند که ۱۳۰۰ سال از [[تاریخ]] آن گذشته است.
# '''واشنگتن ایروینگ''' (مورخ مشهور آمریکایی): برای [[امام حسین]] {{ع}} ممکن بود که [[زندگی]] خود را با [[تسلیم شدن]] ارادۀ [[یزید]] [[نجات]] بخشد، لکن [[مسئولیت]] [[پیشوا]] و [[نهضت]] بخش [[اسلام]] اجازه نمی‌داد که او [[یزید]] را به عنوان [[خلافت]] بشناسد. او به زودی خود را برای قبول هر [[ناراحتی]] و فشاری به منظور ر‌ها ساختن [[اسلام]] از چنگال [[بنی امیّه]] آماده ساخت. در زیر [[آفتاب]] سوزان [[سرزمین]] خشک و در روی ریگ‌های تفتیدۀ [[عربستان]]<ref>البته امام حسین {{ع}} در صحرای کربلا شهید شد، نه ریگزار‌های عربستان!</ref>، [[روح]] [[حسین]] فناناپذیر است. ای پهلوان و ای نمونۀ [[شجاعت]] و ای شهسوار من، ای [[حسین]]!
# '''توماس ماساریک''': گرچه [[کشیشان]] ما هم از ذکر [[مصائب]] [[حضرت مسیح]] [[مردم]] را متأثّر می‌سازند، ولی آن [[شور]] و هیجانی که در [[پیروان]] [[حسین]] {{ع}} یافت می‌شود در [[پیروان مسیح]] یافت نخواهد شد و گویا سبب این باشد که [[مصائب]] [[مسیح]] در برابر [[مصائب]] [[حسین]] {{ع}} مانند پر کاهی است در مقابل یک کوه [[عظیم]] پیکر.
# '''موریس دوکبری''': در مجالس [[عزاداری]] [[حسین]] گفته می‌شود که [[حسین]]، برای [[حفظ]] [[شرف]] و [[ناموس]] [[مردم]] و بزرگی [[مقام]] و مرتبۀ [[اسلام]]، از [[جان]] و [[مال]] و [[فرزند]] گذشت و زیر بار [[استعمار]] و ماجراجویی [[یزید]] نرفت. پس بیایید ما هم شیوۀ او را [[سرمشق]] قرار داده، از زیر دستی استعمارگران خلاصی یابیم و [[مرگ]] با [[عزّت]] را بر [[زندگی]] با [[ذلّت]] ترجیح دهیم.
# '''ماربین آلمانی''' (خاورشناس): [[حسین]] {{ع}} با [[قربانی]] کردن عزیزترین افراد خود و با [[اثبات]] [[مظلومیّت]] و [[حقانیّت]] خود، به [[دنیا]] درس [[فداکاری]] و جانبازی آموخت و نام [[اسلام]] و اسلامیان را در [[تاریخ]] [[ثبت]] و در عالم بلند آوازه ساخت. این سرباز [[رشید]] عالم [[اسلام]] به [[مردم]] [[دنیا]] نشان داد که [[ظلم]] و [[بیداد]] و [[ستمگری]] پایدار نیست و بنای [[ستم]] هر چه ظاهرا [[عظیم]] و [[استوار]] باشد، در برابر [[حق]] و [[حقیقت]] چون پر کاهی بر باد خواهد رفت.
# '''بنت الشّاطی''': [[زینب]]، [[خواهر]] [[حسین بن علی]] {{ع}} لذّت [[پیروزی]] را در کام [[ابن زیاد]] و [[بنی امیّه]] خراب کرد و در جام [[پیروزی]] آنان قطرات زهر ریخت، در همۀ حوادث [[سیاسی]] پس از [[عاشورا]]، همچون [[قیام مختار]] و [[عبد الله بن زبیر]] و [[سقوط]] [[دولت]] [[امویان]] و [[برپایی حکومت]] [[عباسیان]] و ریشه دواندن [[مذهب]] [[تشیّع]]، [[زینب]] قهرمان [[کربلا]] نقش برانگیزنده داشت.
# '''لیاقت علی خان''' (نخستین نخست [[وزیر]] پاکستان): این روز [[محرّم]]، برای [[مسلمانان]] سراسر [[جهان]] معنی بزرگ دارد. در این روز، یکی از حزن‌آورترین و تراژدیک‌ترین وقایع [[اسلام]] اتفاق افتاد، [[شهادت]] [[حضرت امام حسین]] {{ع}} در عین [[حزن]]، نشانۀ [[فتح]] نهایی [[روح]] واقعی [[اسلامی]] بود، زیرا [[تسلیم]] کامل به [[ارادۀ الهی]] به شمار می‌رفت. این درس به ما می‌آموزد که [[مشکلات]] و خطر‌ها هر چه باشد، نبایستی ما [[پروا]] کنیم و از راه [[حق]] و [[عدالت]] [[منحرف]] شویم.
# '''جرج جرداق''' (دانشمند و ادیب [[مسیحی]]): وقتی [[یزید]]، [[مردم]] را [[تشویق]] به [[قتل]] [[حسین]] و [[مأمور]] به [[خونریزی]] می‌کرد، آنها می‌گفتند: "چه مبلغ می‌دهی؟" امّا [[انصار]] [[حسین]] به او گفتند: ما با تو هستیم. اگر هفتاد بار کشته شویم، باز می‌خواهیم در رکابت [[جنگ]] کنیم و کشته شویم.
# '''عباس محمود عقّاد''' (نویسنده و ادیب [[مصری]]): [[جنبش]] [[حسین]]، یکی از بی‌نظیرترین جنبش‌های [[تاریخی]] است که تاکنون در زمینۀ دعوت‌های [[دینی]] یا نهضت‌های [[سیاسی]] پدیدار گشته است... [[دولت]] [[اموی]] پس از این [[جنبش]]، به [[قدر]] [[عمر]] یک [[انسان]] طبیعی دوام نکرد و از [[شهادت]] [[حسین]] تا انقراض آنان بیش از شصت و اندی سال نگذشت.
# '''احمد محمود صبحی''': اگر چه [[حسین بن علی]] {{ع}} در میدان نظامی یا [[سیاسی]] [[شکست]] خورد، امّا [[تاریخ]]، هرگز شکستی را سراغ ندارد که مثل [[خون حسین]] {{ع}} به نفع [[شکست]] خوردگان تمام شده باشد. [[خون حسین]]، [[انقلاب]] پسر [[زبیر]] و [[خروج مختار]] و نهضت‌های دیگر را در پی داشت، تا آنجا که [[حکومت اموی]] ساقط شد و ندای [[خون‌خواهی حسین]]، فریادی شد که آن تخت‌ها و [[حکومت‌ها]] را به لرزه در آورد.
# '''آنطون بارا''' ([[مسیحی]]): اگر [[حسین]] از آن ما بود، در هر سرزمینی برای او بیرقی بر می‌افراشتیم و در هر روستایی برای او منبری برپا می‌نمودیم و [[مردم]] را با نام [[حسین]] به [[مسیحیّت]] فرا می‌خواندیم.
# '''گیبون''' (مورخ انگلیسی): با آنکه مدّتی از واقعۀ [[کربلا]] گذشته و ما هم با صاحب واقعه هم [[وطن]] نیستیم، مع ذلک مشقّات و مشکلاتی که [[حضرت حسین]] {{ع}} [[تحمّل]] نموده، [[احساسات]] سنگین [[دل]] ترین خواننده را بر می‌انگیزد، چندان که یک نوع [[عطوفت]] و [[مهربانی]] نسبت به آن [[حضرت]] در خود می‌یابد.
# '''نیکلسون''' (خاورشناس معروف): [[بنی امیّه]]، [[سرکش]] و مستبدّ بودند، [[قوانین اسلامی]] را نادیده انگاشتند و [[مسلمین]] را [[خوار]] نمودند... و چون [[تاریخ]] را بررسی کنیم، گوید: [[دین]] بر ضدّ فرمان‌فرمایی تشریفاتی [[قیام]] کرد و [[حکومت دینی]] در مقابل امپراتوری [[ایستادگی]] نمود. بنا بر این، [[تاریخ]] از روی [[انصاف]] [[حکم]] می‌کند که [[خون حسین]] {{ع}} به گردن [[بنی امیّه]] است.
# '''سر پرسی سایکس''' (خاورشناس انگلیسی): حقیقتاً آن [[شجاعت]] و [[دلاوری]] که این عدّه قلیل از خود بروز دادند، به درجه‌ای بوده است که در تمام این قرون متمادی هر کسی که آن را شنید، بی [[اختیار]] [[زبان]] به تحسین و آفرین گشود. این یک مشت [[مردم]] دلیر [[غیرتمند]]، مانند مدافعان ترموپیل، نامی بلند غیر قابل زوال برای خود تا ابد باقی گذاشتند.
# '''تاملاس توندون''' (هندو، [[رئیس]] سابق کنگرۀ ملّی هندوستان): این فداکاری‌های عالی از قبیل [[شهادت امام حسین]] {{ع}}، سطح [[فکر]] بشریّت را ارتقا بخشیده است و خاطرۀ آن [[شایسته]] است همیشه باقی بماند و [[یادآوری]] شود.
# '''محمد زغلول پاشا''' (در [[مصر]]، در تکیۀ [[ایرانیان]]): [[حسین]] {{ع}} در این کار، به [[واجب]] [[دینی]] و [[سیاسی]] خود [[قیام]] کرده و اینگونه مجالس [[عزاداری]]، [[روح]] [[شهامت]] را در [[مردم]] پرورش می‌دهد و مایۀ [[قوّت]] ارادۀ آنها در راه [[حق]] و [[حقیقت]] می‌گردد.
# '''عبد الرحمن شرقاوی''' (نویسندۀ [[مصری]]): [[حسین]] {{ع}}، [[شهید]] راه [[دین]] و [[آزادگی]] است. نه تن‌ها [[شیعه]] باید به نام [[حسین]] ببالد، بلکه تمام [[آزاد]] مردان [[دنیا]] باید به این نام [[شریف]] [[افتخار]] کنند.
# '''طه حسین''' (دانشمند و ادیب [[مصری]]): [[حسین]] {{ع}} برای به [[دست]] آوردن [[فرصت]] و از سرگرفتن [[جهاد]] و دنبال کردن از جایی که پدرش ر‌ها کرده بود، در [[آتش]] [[شوق]] می‌سوخت. او زبان را دربارۀ [[معاویه]] و عمّالش [[آزاد]] کرد، تا به حدّی که [[معاویه]] تهدیدش نمود. امّا [[حسین]]، [[حزب]] خود را وادار کرد که در طرفداری [[حق]] سخت‌گیر باشند.
# '''عبد الحمید جوده السحّار''' (نویسندۀ [[مصری]]): [[حسین]] {{ع}} نمی‌توانست با [[یزید]] [[بیعت]] کند و به [[حکومت]] او تن بدهد، زیرا در آن صورت، بر [[فسق]] و [[فجور]]، صحّه می‌گذاشت و ارکان [[ظلم]] و [[طغیان]] را محکم می‌کرد و بر [[فرمانروایی]] [[باطل]] [[تمکین]] می‌نمود. [[امام حسین]] به این کار‌ها [[راضی]] نمی‌شد، گرچه [[اهل]] و عیالش به [[اسارت]] افتند و خود و یارانش کشته شوند.
# '''علامه طنطاوی''' (دانشمند و [[فیلسوف]] [[مصری]]): (داستان [[حسینی]]) [[عشق]] آزادگان را به [[فداکاری]] در [[راه خدا]] بر می‌انگیزد و استقبال [[مرگ]] را [[بهترین]] آرزو‌ها به شمار می‌آورد، چندان که برای شتاب به قربانگاه، بر یکدیگر پیشی جویند.
# '''العبیدی''' (مفتی [[موصل]]): فاجعۀ [[کربلا]] در [[تاریخ]] [[بشر]] نادره ای است، همچنان که مسبّبین آن نیز نادره‌اند... [[حسین بن علی]] {{ع}} [[سنّت]] [[دفاع از حق]] [[مظلوم]] و [[مصالح]] عموم را بنا بر [[فرمان خداوند]] در [[قرآن]] به زبان [[پیمبر]] اکرم وظیفۀ خویش دید و از [[اقدام]] به آن تسامحی نورزید. هستی خود را در آن قربانگاه بزرگ [[فدا]] کرد و بدین سبب نزد [[پروردگار]]، "[[سرور]] [[شهیدان]]" محسوب شد و در [[تاریخ]] ایام، "پیشوای [[اصلاح]] طلبان" به شمار رفت. آری، به آنچه خواسته بود و بلکه [[برتر]] از آن، کامیاب گردید.

== جمع‌بندی ==
"از مجموعۀ گفته‌های نقل شده، این جمع‌بندی به دست می‌آید:
# [[امام حسین]] {{ع}} بدین جهات [[قیام]] کرد: به خاطر بقا و عظمت [[اسلام]] و [[حکومت]] [[قرآن]]، به خاطر [[مسئولیت]] [[امامت]]، برای [[حفظ]] [[ناموس]] و [[شرف]] [[مردم]]، برای [[اصلاح]] حال [[امت]]، به خاطر [[امر به معروف و نهی از منکر]]، به خاطر [[دفاع از مظلوم]] و [[مصالح]] عموم.
# وصف [[قیام]] او: [[نهضت]] [[امام]] بر اساس [[اخلاق]] و [[شهامت]] و [[مصلحت]] عامّه بود و جهادی به قصد دفع [[رذیلت]] و نشر [[فضیلت]] به شمار می‌رفت.
# تأثیر [[قیام امام]]: [[مردم]] بیدار شدند، [[تظاهر]] به [[دیانت]] را به تعمّق و [[ایمان]] بدل کردند.
# این [[مکتب]] به [[خلق]] عالم چه آموخت؟ درس این آموزشگاه، [[ابدی]] و اصولی است، از [[آزادی]] و [[عدالت]] و [[محبّت]] حکایت می‌کند، [[پاکی]] نظر را در [[مبارزه]] می‌آموزد، نحوۀ [[امتناع]] از قبول [[ستم]] و ردّ [[استعمار]] را نشان می‌دهد، [[غیرت]]، [[شجاعت]]، [[فداکاری]]، [[پایداری]] در برابر مصیبات و [[ثبات]] بر طریق [[حق]] را [[تعلیم]] می‌دهد، [[حرمت]] [[سکوت]] را در برابر [[باطل]] و [[فساد]]، مدلّل می‌سازد و ثابت می‌کند که [[حق]] و [[فضیلت]]، [[عدل]] و [[ایمان]]، در هر شرایطی می‌توانند بر خودسری و [[مکر]] و [[ستم]] و [[کفر]]، [[غلبه]] یابند. [[یاران]] صادق [[امام]] نیز، [[بهترین]] درس [[ایمان به خدا]] را به جهانیان آموختند و راه [[پیروزی]] [[ملت‌ها]] را گشودند و نشان دادند که [[مؤمنان]] با کمی تعداد و نیرو، همچنان پیروزند..."<ref>رهبر آزادگان، ص۶۷.</ref>.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۳۰۱.</ref>

== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']]
{{پایان منابع}}

== پانویس ==
{{پانویس}}

[[رده:عاشورا]]
[[رده:مدخل فرهنگ عاشورا]]