نمایش مبدأ برای علم معصوم به همه زبان‌ها در کلام اسلامی

{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = علم معصوم به همه زبان‌ها
| عنوان مدخل  = علم معصوم به همه زبان‌ها
| مداخل مرتبط = [[علم معصوم به همه زبان‌ها در حدیث]] - [[علم معصوم به همه زبان‌ها در کلام اسلامی]] - [[علم معصوم به همه زبان‌ها در معارف و سیره رضوی]]
| پرسش مرتبط  = علم معصوم (پرسش)
}}

در [[قرآن مجید]] آیاتی وجود دارد که آشکارا [[آگاهی]] [[پیامبران]] و برخی از [[بندگان]] خاص [[خدا]] از زبان تمام موجودات را تصدیق می‌کند. بر اساس [[روایات]]، [[ائمه]] {{عم}} نیز به تمام زبان‌هایی که [[مردم]] با آن سخن می‌گویند و نیز زبان سایر حیوانات واقف بوده و می‌توانند همان‌گونه و به همان لهجه و با [[فصاحت]] کامل سخن بگویند.

== مقدمه ==
زبان "به معنای [[سخن گفتن]]"، از مهم‌ترین کنش‌های [[انسان]] و پل ارتباط [[انسان‌ها]] و انتقال [[خواسته‌ها]] و افکارشان به یکدیگر است و به همین [[دلیل]]، از رفتارهای تکرارپذیر انسان بوده و از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است<ref>ر.ک: [[عبدالرضا حمادی|حمادی، عبدالرضا]]، [[گستره علم امام از منظر کلینی و صفار (مقاله)|گستره علم امام از منظر کلینی و صفار]]، فصلنامه امامت‌پژوهی، ش ۴، ص۶۹.</ref>.

== [[علم]] [[انبیاء]] به زبان حیوانات ==
در [[قرآن مجید]] آیاتی وجود دارد که آشکارا [[آگاهی]] [[پیامبران]] و برخی از [[بندگان خاص]] [[خدا]] از امور پنهان از [[حس]] را تصدیق می‌کند و هیچ فرد [[مسلمانی]] که [[قرآن]] را [[وحی]] آسمانی می‌داند، پس از دقت در مفاد آنها، نمی‌تواند در این مسأله تردید داشته باشد. برخی از این [[آیات]] اشاره به آشنا بودن [[حضرت داوود]] و [[سلیمان]] {{ع}} با زبان پرندگان و حیوانات دارد: {{متن قرآن|وَوَرِثَ سُلَيْمَانُ دَاوُودَ وَقَالَ يَا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنَا مَنْطِقَ الطَّيْرِ}}<ref>«و سلیمان از داود میراث برد و گفت: ای مردم! به ما زبان مرغان آموخته‌اند» سوره نمل، آیه ۱۶.</ref>. این آشنایی و [[آگاه]] بودن از مقصود آنان چیزی جز [[آگاهی از غیب]] نیست. هیچ قرینه و شاهدی در‌ این آیات نمی‌بینیم که نشان دهد‌ این تعابیر، استعاره و مجاز هستند. بنابراین در مجموع می‌توان گفت سخن گفتن آن [[حضرت]] با پرندگان، حیوانات و [[جنیان]]، حکایت‌هایی استعاری و مجازی نیستند، بلکه از رخدادهای [[حقیقی]] و واقع شده [[خبر]] می‌دهند و یا در آیاتی دیگر به آگاه بودن [[حضرت سلیمان]] از زبان مورچگان: {{متن قرآن|حَتَّى إِذَا أَتَوْا عَلَى وَادِي النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَةٌ يَا أَيُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاكِنَكُمْ لا يَحْطِمَنَّكُمْ سُلَيْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لا يَشْعُرُونَ فَتَبَسَّمَ ضَاحِكًا مِنْ قَوْلِهَا وَقَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَى وَالِدَيَّ}}<ref>«تا آنكه به درّه موران رسيدند، مورى گفت: اى موران! به خانه‌‏هاى خود درآييد تا سليمان و سپاهش شما را ناآگاهانه فرو نكوبند. (سلیمان) از گفتار آن (مور) خندان لب گشود و گفت: پروردگارا! در دلم افکن تا نعمتت را که به من و به پدر و مادرم بخشیده‌ای سپاس بگزارم و کردار شایسته‌ای که تو را خشنود کند به جای آرم و مرا به بخشایش خود در زمره بندگان شایسته خویش درآور» سوره نمل، آیه ۱۸ ـ ۱۹.</ref> و یا فهمیدن زبان هدهد: {{متن قرآن|وَتَفَقَّدَ الطَّيْرَ فَقَالَ مَا لِيَ لَا أَرَى الْهُدْهُدَ أَمْ كَانَ مِنَ الْغَائِبِينَ لَأُعَذِّبَنَّهُ عَذَابًا شَدِيدًا أَوْ لَأَذْبَحَنَّهُ أَوْ لَيَأْتِيَنِّي بِسُلْطَانٍ مُبِينٍ }}<ref>«و از حال مرغان باز پرسید و گفت: مرا چه می‌شود که هدهد را نمی‌بینم یا او از غایبان است؟ او را سخت عذاب خواهم کرد یا سرش را خواهم برید مگر آنکه حجّتی آشکار برای من بیاورد. آنگاه (هدهد) درنگی کوتاه کرد و گفت: من به چیزی دست یافتم که تو نیافته‌ای و برای تو از (سرزمین) سبا خبر بی‌گمانی آورده‌ام» سوره نمل، آیه ۲۰ ـ ۲۲.</ref> اشاره شده است و [[خداوند]] اگر [[اراده]] کند می‌تواند زبان‌های مختلف را به هرکسی بیاموزد<ref>ر.ک: [[جعفر سبحانی|سبحانی، جعفر]]، [[آگاهی سوم یا علم غیب (کتاب)|آگاهی سوم یا علم غیب]]، ص۱۰۱ و ۱۰۳؛ [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[پیام قرآن (کتاب)|پیام قرآن]]، ج ۷؛ [[داوود خوش‌باور|خوش‌باور، داوود]]، [[علم غیب از دیدگاه فریقین (پایان‌نامه)|علم غیب از دیدگاه فریقین]]، ص۱۸.</ref>.

== علم به منطق الطیر موجب [[کمال]] [[نبوت]] ==
مسألۀ [[آگاهی]] بعضی از [[پیامبران]] از «مَنطِقُ الطَّیرِ» و [[سخن گفتن]] با پاره‌ای از حیوانات نه به عنوان یک [[علم ضروری]] برای ادای [[رسالت]]، بلکه به عنوان [[علمی]] است که سبب کمال [[نبوّت]] می‌شود، این آگاهی از باب‌ سیطرۀ [[نفس]] ایشان بر ملکوت‌ آنها و [[درک]] مقصود آنها از راه‌ احاطۀ نفسانی‌ بر آنهاست‌ نه از باب [[تعلیم و تعلم]] لغات. نفس‌ مؤمن‌ چنانچه‌ تقویت‌ شود و از [[هوی و هوس]] عبور کند سعه‌ و احاطه‌ای‌ پیدا می‌کند که‌ بر ملکوت‌ موجودات‌ واقف‌ می‌شود، چه‌ پرنده‌ و چه‌ درنده‌ و چه‌ آدمیان‌ و جن‌ و چه‌ حیوانات‌ بحری‌ و دریایی‌ و چه‌ نفس‌ نباتات‌ و اشجار و جمادات‌ و در این‌ صورت‌ مؤمن‌ محیط‌ و مسیطر بر نفوس‌، با نفس‌ هر موجودی‌ تکلم‌ و [[گفتگو]] می‌کند اعم‌ از این‌ که‌ زبان‌ خود را هم‌ طبق‌ لسان‌ آنها به‌ حرکت‌ در بیاورد و یا نیاورد. و تکلم‌ با مردمان‌ غیر همزبان‌ با زبان‌ مادری‌ مؤمن‌ نیز از همین‌ قبیل‌ است<ref>ر.ک: [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[پیام قرآن (کتاب)|پیام قرآن]]، ج ۷؛ [[سید محمد حسین حسینی طهرانی|حسینی طهرانی، سید محمد حسین]]، [[امام‌شناسی (کتاب)|امام‌شناسی]]، ج ۱۲، ص۲۹۵.</ref>.

== [[علم امامان]] به تمام زبان ها ==
بر اساس [[روایات]]، [[امامان]] {{ع}} به تمام زبان‌هایی که [[مردم]] با آن [[سخن]] می‌گویند واقف بوده، می‌توانند همان‌گونه و به همان لهجه و با [[فصاحت]] کامل سخن بگویند و [[کلام]] هیچ کس از آنان پوشیده نیست. هم اکنون [[دانشمندان]] زبان‌شناسی در یک گزارش، تعداد زبان‌های زنده [[جهان]] را بین دو هزار و پانصد تا پنج هزار زبان تخمین زده‌اند<ref>مجلۀ ترجمان وحی، شماره ۱۱، اسفند ۱۳۸۰، ص۱۰۶.</ref> که [[امام]] همۀ آنها را می‌داند و [[قادر]] است با آن زبان‌ها سخن بگوید.

یکی از [[دلایل]] [[علم امام]] به لغات گوناگون، [[رهبری]] و [[ولایت]] بر تمام [[انسان]] هاست، از آنجا که [[ولایت ائمه]] {{ع}} به [[عرب]] زبان‌ها محصور نبوده و شامل تمام زمان‌ها و مکان‌هاست، ضروری است [[امام]] بتواند با سایر [[امت‌ها]] و نژادها [[ارتباط]] برقرار کند. از جمله چیزهای که [[علم امام]] به همه لغات را [[تأیید]] می‌کند این است که اگر نزد امام دو نفر [[متخاصم]] آمدند برای [[قضاوت]] و [[زبان عربی]] نمی‌‎دانستند، اگر امام زبان آنها را نداند و مترجم هم نباشد تعطیل [[احکام]] لازم آمده و باعث [[نقض غرض]] می‌گردد<ref>مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، ج ۶، ص۱۵۳.</ref>. به عبارتی دیگر امام چون جنبۀ [[رهبری]] و [[زمامداری]] [[انسان‌ها]] را به عهده دارد، باید به تمامی زبان‌هایی که [[خداوند متعال]] به [[بشر]] به عنوان آیه‌ای از خود<ref>سورۀ روم، آیۀ ۲۲.</ref> [[عطا]] فرموده است، احاطه داشته باشد تا بتواند [[تکلیف]] خود را به تمام معنا ادا کرده و انسان‌ها را به سر [[منزل]] مقصود برساند. اصولاً یکی از از [[ویژگی‌های امام]] [[شناخت]] این زبان بوده است و اگر امامی چنین [[علمی]] را نداشته باشد به عنوان امام [[انتخاب]] نمی‌شود<ref>ر.ک: [[علی نمازی شاهرودی|نمازی شاهرودی، علی]]، [[علم غیب ۲ (کتاب)|علم غیب]]، ص۱۳۳ ـ ۱۳۶؛ [[سید احمد سجادی|سجادی، سید احمد]]، [[پرچم‌داران هدایت (کتاب)|پرچم‌داران هدایت]]، ص۱۵۹؛ [[حسین گنجی|گنجی، حسین]]، [[امام‌شناسی ۱ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ج ۱، ص۱۸۹؛ [[محمد زمان رستمی|رستمی، محمد زمان]]، [[طاهره آل‌بویه|آل بویه، طاهره]]، [[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]، ص۱۴۳ ـ ۱۴۵؛ [[عبدالرضا حمادی|حمادی، عبدالرضا]]، [[گستره علم امام از منظر کلینی و صفار (مقاله)|گستره علم امام از منظر کلینی و صفار]]، فصلنامه امامت‌پژوهی، ش ۴، ص۶۹؛ [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]، ص۸۳؛ [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ج ۱، ص۱۳۲؛ [[ناصرالدین اوجاقی|اوجاقی، ناصرالدین]]، [[علم امام از دیدگاه کلام امامیه (کتاب)|علم امام از دیدگاه کلام امامیه]]، ص۶۲.</ref>.

== [[علم امامان]] به زبان حیوانات ==
[[ائمه]] {{ع}} هم با توجه به اینکه تمام [[کمالات]] [[انبیاء گذشته]] را دارا هستند، نه تنها به تمام لغات بشری، بلکه به نطق پرندگان و نطق همه‌ حیوانات [[آگاهی]] دارند. مرحوم تنکابنی می‌‌گوید: "بدون [[شک]] [[پیامبر]] {{صل}} و [[امامان]] {{ع}} [[افضل]] از [[سلیمان بن داوود]] هستند، چطور می‌شود [[سلیمان]] [[عالم]] به [[منطق]] الطیر باشد اما [[پیامبر]] و [[امامان]] [[عالم]] به آن نباشند؟". [[اهل بیت]] به طریق اولی زبان حیوانات را می‌‌دانند؛ حتی علامۀ [[مجلسی]] قائل است اگر کسی [[علم]] اهل بیت {{ع}} به [[منطق]] الطیر را [[انکار]] کند، [[قرآن]] را انکار کرده است، چون مسئله منطق الطیر در [[قرآن کریم]] با [[صراحت]] بیان شده است<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۲۷، ص۲۷۳.</ref>.<ref>ر.ک: [[علی نمازی شاهرودی|نمازی شاهرودی، علی]]، [[علم غیب ۲ (کتاب)|علم غیب]]، ص۱۳۳ ـ ۱۳۶؛ [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]، ص۸۳.</ref>

== [[دلیل]] [[علم امامان]] به زبان حیوانات ==
یکی از [[دلایل]] [[علم امام]] به لغات گوناگون، [[رهبری]] و [[ولایت]] بر تمام [[انسان]] هاست، از آنجا که [[ولایت امامان]] {{ع}} به [[عرب]] زبان‌ها محصور نبوده و شامل تمام زمان‌ها و مکان‌هاست، ضروری است [[امام]] بتواند با سایر [[امت‌ها]] و نژادها [[ارتباط]] برقرار کند. از جمله چیزهای که علم امام به همه لغات را [[تأیید]] می‌کند این است که اگر نزد امام دو نفر [[متخاصم]] آمدند برای [[قضاوت]] و [[زبان عربی]] نمی‌‎دانستند، اگر امام زبان آنها را نداند و مترجم هم نباشد تعطیل [[احکام]] لازم آمده و باعث [[نقض غرض]] می‌گردد. در قرآن کریم نیز گفتگوی [[عفریت]] جنی با [[سلیمان]] و [[آگاهی]] او از زبان پرندگان و هدهد و مورچه بیانگر علم غیرعادی آن [[حضرت]] است که این علم از راه ولایت بوده و فقط نصیب [[انبیاء]] و [[اولیا]] می‌شود و چون امامان [[وارث علوم انبیاء]] بوده و [[اعلم]] از آنهاست لذا [[دانش]] سلیمان به طریق اولی برای [[ائمه]] ثابت است. اصولاً یکی از از [[ویژگی‌های امام]] [[شناخت]] این زبان بوده است و اگر امامی چنین [[علمی]] را نداشته باشد به عنوان امام [[انتخاب]] نمی‌شود<ref>ر.ک: [[علی نمازی شاهرودی|نمازی شاهرودی، علی]]، [[علم غیب ۲ (کتاب)|علم غیب]]، ص۱۳۳ ـ ۱۳۶؛ [[عبدالرضا حمادی|حمادی، عبدالرضا]]، [[گستره علم امام از منظر کلینی و صفار (مقاله)|گستره علم امام از منظر کلینی و صفار]]، فصلنامه امامت‌پژوهی، ش ۴، ص۶۹؛ [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]، ص۸۳.</ref>.

== نظر برخی از بزرگان [[شیعی]] ==
[[مشایخ]] بزرگ [[حدیثی]]<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص۲۸۵؛ عیون أخبار الرضا {{ع}}، ج ‏۲، ص۲۲۸.</ref> و بزرگان شیعی مانند [[شیخ مفید]] در الاختصاص<ref>مفید، محمد بن محمد، الاختصاص، ص۲۹۳.</ref> و [[شیخ طوسی]]، با توجه به روایاتی که در [[منابع روایی]] آمده، [[آگاهی]] [[امامان]] بر زبان حیوانات را قبول کرده و حتی گفته اند: "گرچه صحبت با حیوانات از طرف [[عقل]] ثابت نمی‌شود اما وقوعش ممتنع نیست، حتی با توجه به این [[روایات]] این مسأله را از ویژگی‌های امامِ به [[حق]] می‌‌دانند و این، راهی است برای تشخیص [[حجت]] [[حق]] از [[مدعی دروغین]].

علامۀ [[مجلسی]] می‌‌نویسد: "اما این مطلب که [[ائمه]] {{ع}} به لغات [[عالم]] هستند، مبتنی بر روایاتی است نزدیک به [[حد]] [[تواتر]] و با توجه به روایاتی که به صورت عام به [[علم ائمه]] {{ع}} اشاره دارد، در این ویژگی منحصر به فرد برای ائمه {{ع}} شکی باقی نمی‌گذارد. اما [[حکم عقل]] در [[لزوم]] این ویژگی‌ها [[علم]] لغت و صنعت‌های مختلف توقف است و این، در حالی است که آن را ممتنع نیز نمی‌داند"<ref>ر.ک: [[محمد زمان رستمی|رستمی، محمد زمان]]، [[طاهره آل‌بویه|آل بویه، طاهره]]، [[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]؛ [[محمد مشکی|مشکی، محمد]]، [[بررسی علم امام از دیدگاه شیخ مفید (مقاله)|بررسی علم امام از دیدگاه شیخ مفید]]؛ [[محمد شهبازیان|شهبازیان، محمد]]، [[عزالدین رضانژاد|رضانژاد، عزالدین]]، [[واکاوی و تحلیل روایی از علم امام به لغات با رویکرد نقد مدعیان دروغین (مقاله)|واکاوی و تحلیل روایی از علم امام به لغات با رویکرد نقد مدعیان دروغین]].</ref>.

== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:000070.jpg|22px]] [[سید محمد حسین حسینی طهرانی|حسینی طهرانی، سید محمد حسین]]، [[امام‌شناسی (کتاب)|'''امام‌شناسی''']]
# [[پرونده:152461.jpg|22px]] [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[پیام قرآن (کتاب)|'''پیام قرآن''']]
# [[پرونده:93C19166.jpg|22px]] [[علی نمازی شاهرودی|نمازی شاهرودی، علی]]، [[علم غیب ۲ (کتاب)|'''علم غیب''']]
# [[پرونده:03657.png|22px]] [[جعفر سبحانی|سبحانی، جعفر]]، [[آگاهی سوم یا علم غیب (کتاب)|'''آگاهی سوم یا علم غیب''']]
# [[پرونده:3984848.jpg|22px]] [[حسین گنجی|گنجی، حسین]]، [[امام‌شناسی ۱ (کتاب)|'''امام‌شناسی''']]
# [[پرونده:B1771.JPG|22px]] [[محمد زمان رستمی|رستمی، محمد زمان]]، [[طاهره آل‌بویه|آل بویه، طاهره]]، [[علم امام ۲ (کتاب)|'''علم امام''']]
# [[پرونده:10102039.jpg|22px]] [[سید احمد سجادی|سجادی، سید احمد]]، [[پرچم‌داران هدایت (کتاب)|'''پرچم‌داران هدایت''']]
# [[پرونده:Emamatp.jpg|22px]] [[عبدالرضا حمادی|حمادی، عبدالرضا]]، [[گستره علم امام از منظر کلینی و صفار (مقاله)|'''گستره علم امام از منظر کلینی و صفار''']]
# [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|'''رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا''']]
# [[پرونده:Lahuti1.jpg|22px]] [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|'''جلوه‌های لاهوتی''']]
# [[پرونده:29048600800.jpg|22px]] [[ناصرالدین اوجاقی|اوجاقی، ناصرالدین]]، [[علم امام از دیدگاه کلام امامیه (کتاب)|'''علم امام از دیدگاه کلام امامیه''']]
# [[پرونده:Pajoohesh.jpg|22px]] [[محمد مشکی|مشکی، محمد]]، [[بررسی علم امام از دیدگاه شیخ مفید (مقاله)|'''بررسی علم امام از دیدگاه شیخ مفید''']]
# [[پرونده:11830.jpg|22px]] [[محمد شهبازیان|شهبازیان، محمد]]، [[عزالدین رضانژاد|رضانژاد، عزالدین]]، [[واکاوی و تحلیل روایی از علم امام به لغات با رویکرد نقد مدعیان دروغین (مقاله)|'''واکاوی و تحلیل روایی از علم امام به لغات با رویکرد نقد مدعیان دروغین''']]
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[داوود خوش‌باور|خوش‌باور، داوود]]، [[علم غیب از دیدگاه فریقین (پایان‌نامه)|'''علم غیب از دیدگاه فریقین''']]
{{پایان منابع}}

== پانویس ==
{{پانویس}}

[[رده:علم معصوم]]
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان]]
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]]
[[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]]