نمایش مبدأ برای مراد از ظهور اصغر و اکبر چیست؟ (پرسش)

{{جعبه اطلاعات پرسش
| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| تصویر = 7626626268.jpg
| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[عصر ظهور امام مهدی]] /  [[کلیات عصر ظهور]] 
| مدخل اصلی = 
| مدخل وابسته = 
| پاسخ‌دهندگان =4 پاسخ
}}
'''مراد از ظهور اصغر و اکبر چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.

== پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه ==
{{پاسخ پرسش 
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛
| تصویر = 136863.JPG
| پاسخ‌دهنده = خدامراد سلیمیان
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:

«اینکه برخی با مطرح کردن [[ظهور]] صغرا، رویکرد عمومی [[مردم]] را نشانه‌ای بر [[نزدیکی ظهور]] می‌دانند. می‌توان گفت: اگرچه همگان بر این [[امید]] هستیم که چنان باشد. امّا هیچ [[دلیل]] روایی محکمی بر آن وجود ندارد. و [[تشبیه]] آن با [[غیبت صغرا]] نیز غیر صحیح است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۲۳۹- ۲۴۷.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش 
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۲. آقای رضوانی؛
| تصویر = 15207.jpg
| پاسخ‌دهنده = علی اصغر رضوانی
| پاسخ = آقای '''[[علی اصغر رضوانی]]'''، در  کتاب‌ ''«[[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]»'' در این‌باره گفته است:

«همان گونه که برای تثبیت و جا افتادن [[غیبت کبرا]]، [[خداوند متعال]] برای [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} [[غیبت صغرا]] را مقدّر کرد تا زمینه برای [[غیبت کبرا]] فراهم گردد، در مورد [[ظهور]] [[حضرت]] نیز گفته شده که [[قبل از ظهور]] اکبر، [[خداوند]] برای ایجاد [[آمادگی]] برای آن، [[ظهور]] اصغری را [[پیش بینی]] کرده است. به این معنا که [[خداوند]] مدّتی [[قبل از ظهور]] اکبر، سطح علمی [[مردم]] را در طبقات مختلف [[جامعه]] بالا می‌برد تا برای [[درک]] عصر [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} قابلیت لازم را پیدا نمایند. این [[آمادگی]] از دو طریق حاصل می‌شود:
# بالا بردن شعور و [[آگاهی]] [[مردم]] نسبت به احتیاج داشتن [[حکومت جهانی]] توحیدی.
# بالا بردن سطح علمی [[مردم]] برای پذیرش چنین حکومتی»<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۵۵۳.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش 
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. آقای السادة (پژوهشگر معارف مهدویت)؛
| تصویر = 32465.jpg
| پاسخ‌دهنده = سید مجتبی السادة
| پاسخ = آقای '''[[سید مجتبی السادة]]'''، در کتاب ''«[[شش ماه پایانی (کتاب)|شش ماه پایانی]]»'' در این‌باره گفته است:

«همانگونه که [[غیبت]] [[امام مهدی|حضرت ولی عصر]] {{ع}} به دو بخش صغری و کبری تقسیم شده است در مورد [[ظهور]] حضرتش هم [[ظهور]] اصغر و [[ظهور]] اکبر ([[فجر]] [[مقدس]]) را می‌توان دید. [[غیبت صغری]] زمانی مطرح شد که [[شیعیان]] پس از مدت‌ها [[ارتباط مستقیم]] و نزدیک با [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} خویش {{ع}} هنوز چندان [[آمادگی]] [[فهم]] و قبول بحث [[غیبت]] و ندیدن ایشان را نداشتند؛ چراکه نمی‌دانستند بدون حضور [[امام]] چگونه می‌توان از سویی با یکدیگر همراه و همگام و متحد بود و از سوی دیگر [[احکام شرعی]] و مسایل دینی را [[استنباط]] و استخراج کرد. علاوه بر ده‌ها سؤال دیگری که آنها را متوجه امامشان میکرد و در [[عصر غیبت]] ناگزیر بودند خود بر عهده بگیرند.

هرچند در عصر [[غیبت صغری]] همگان نمی‌توانستند به خدمت [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} برسند؛ لکن با وجود چهار [[نایب]] [[حضرت]]، ارتباط [[شیعیان]] همچنان با [[امام]] خویش برقرار بود، تا مبادا به خاطر این تغییر وضعیت ناگهانی دچار [[حیرت]] و سردرگمی شوند. در طول این مدت که [[حدود]] هفتاد سال طول کشید تا حدی موضوع [[غیبت]] برای [[شیعیان]] جا افتاد و از لحاظ ذهنی و [[فکری]] برای حضور در عصر [[غیبت کبری]] آماده شدند. بسیار طبیعی است که همانند این جریان در این سوی قضیه هم اتفاق بیفتد؛ یعنی همانطورکه [[عصر غیبت]] به دو بخش صغری و کبری تقسیم شد تا [[مردم]] با مفهوم [[غیبت]] علاوه بر آشنایی، انس بگیرند، در مورد [[ظهور]] همچنین مطلبی [[صادق]] است و عصر [[ظهور]] به دو بخش اصغر و اکبر ([[فجر]] [[مقدس]]) تقسیم می‌گردد. در عصر [[ظهور]] اصغر هرچند [[مردم]] [[توفیق]] [[زیارت]] حضرتش را پیدا نمی‌کنند لکن حوادثی را مشاهده می‌کنند که [[مقدمات ظهور]] اکبر به شمار می‌آیند و [[مردم]] را برای زندگی در آن زمان آماده می‌کنند.

چنین تقسیم‌بندی را می‌توان از برخی [[روایات]] برداشت کرد. مثلا در برخی [[احادیث]] [[حضرت]] را به [[خورشید]] فروزان [[تشبیه]] نمودهاند. به خوبی می‌دانیم که پیش از غروب [[خورشید]] اشعه [[آفتاب]] تا مدت معینی می‌ماند و پس از آن سیاهی شب بر [[آسمان]] سایه می‌افکند و طلوع [[خورشید]] هم سریعا واقع نمی‌شود بلکه پس از آنکه زمان [[اذان]] صبح فرا رسید هوا به تدریج روشن شده و در پی آن شعاع‌های نورانی [[خورشید]] در [[آسمان]] پدیدار می‌شود. [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} هم که [[خورشید]] تابان [[آسمان]] امامتند، خواهی نخواهی، پیش از آنکه وجود مقدسشان بخواهد بر همگان ظاهر و آشکار گردد، باید [[ظهور]] اصغری داشته باشند که زمین‌هساز آن [[ظهور]] اکبر گردد. البته نباید توقع داشت که شرایط [[غیبت صغری]] با [[ظهور]] اصغر یکسان باشد. همانطورکه آنچه از [[خورشید]] پیش از غروب و پس از طلوعش می‌بینیم یکسان نیست.

برخی از مسائلی که شاید در عصر [[ظهور]] اصغر دیده شوند از این قرار است:
# بالا رفتن سطح [[فهم]] عمومی و [[پیشرفت]] [[دانش]] و فناوری؛ در این عصر [[پیشرفت‌های علمی]] عظیم و اکتشافات محیر العقولی از [[بشریت]] دیده می‌شود که پیش از آن سابقه نداشته است. انسانی که تا دو قرن قبل بر چهارپایان سوار می‌شد و به اینسو و آنسو می‌رفت این روزها از اتومبیل و هواپیما استفاده می‌کند و تلفن، تلویزیون، رادیو، کامپیوتر و ... جزئی از زندگی روزمرهاش شده است. منابع نفتی و معادن فلزات مختلف را استخراج کرده و تا آنجا که بتواند برای استفاده خود به کار می‌برد. این تحولات به قدری است که به اندازه کل تحولات [[علوم]] و [[فنون]] بشری تا قرن نوزدهم که ابتدای آن است [[برابری]] می‌کند. چنین تحول علمی و صنعتی را مقدمه [[ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} برشمردیم؛ چراکه همه آنها که بناست با حضرتش [[بیعت]] کنند، باید [[عظمت]] آن دسته از مواهب و نعماتی را که به آن [[حضرت]] [[عنایت]] شده [[درک]] کنند. اینکه [[حضرت]]، مثلا در یک چشم بر هم زدن از شرق عالم به غرب می‌روند یا در [[زمان ظهور]]، یارانشان که شب در رختخواب خویش بودهاند صبح در خدمت آن [[حضرت]] قرار می‌گیرند؛<ref> {{عربی|«عَنْ عَلِيِّ بْنِ اَلْحُسَيْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَلَيْهِمُ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ:اَلْفُقَدَاءُ قَوْمٌ يُفْقَدُونَ مِنْ فُرُشِهِمْ، فَيُصْبِحُونَ بِمَكَّةَ وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: {{متن قرآن|أَيْنَ مَا تَكُونُواْ يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا}} وَ هُمْ أَصْحَابُ اَلْقَائِمِ {{ع}}»}}. [البقرة (۲)، آیه ۱۴۸] (الغیبة نعمانی، ص ۲۱۳؛ کمال الدین و تمام النعمه، ص ۶۵۴).</ref> باید بدانیم که اینها همه مافوق [[قدرت]] بشری است. بنابر آنچه در میان [[علما]] مشهور است [[معجزات]] [[پیامبران]] و [[کرامات]] [[ائمه]]‌ {{عم}} الزاما براساس آن [[علوم]] و فنونی بود که در آن [[عصر زندگی]] می‌کردند. پس [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} هم در آن زمان ظاهر می‌شوند که [[دانش]] و تکنولوژی و [[فنون]] و تسلیحات به حداکثر رشد خود رسیده باشد و [[بشر]] بتواند با ساخت سفینه‌های فضایی به راحتی بر مریخ گام نهاده و اختراعات مختلف خود را در آنجا مستقر کند. در آن عصری که [[انسان‌ها]] تنها با اینترنت و یا دیگر وسایلی که تاکنون اختراع شدهاند و یا پس از این اختراع خواهند شد از نقاط دوردست باهم صحبت می‌کنند [[معجزه]] ایشان این خواهد بود که بدون استفاده از هیچ ابزار و وسیله‌ای سخنش را به گوش تمام ساکنان [[زمین]] برساند و هرکس هم به زبان خود آن را بفهمد<ref>{{عربی|«عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ {{ع}} أَنَّهُ قَالَ: إِذَا رَأَيْتُمْ نَاراً مِنَ اَلْمَشْرِقِ شِبْهَ اَلْهَرَوِيِّ اَلْعَظِيمِ يَطْلُعُ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ، أَوْ سَبْعَةَ أَيَّامٍ فَتَوَقَّعُوا فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ إِنَّ اَللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ، ثُمَّ قَالَ: وَ اَلصَّيْحَةُ لاَ تَكُونُ إِلاَّ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ لِأَنَّ شَهْرَ رَمَضَانَ شَهْرُ اَللَّهِ وَ هِيَ صَيْحَةُ جَبْرَئِيلَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ بِهَذَا اَلْخَلْقِ، ثُمَّ قَالَ: يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ بِاسْمِ اَلْقَائِمِ فَيَسْمَعُ مَنْ بِالْمَشْرِقِ وَ مَنْ بِالْمَغْرِبِ، لاَ يَبْقَى رَاقِدٌ إِلاَّ اِسْتَيْقَظَ، وَ لاَ قَائِمٌ إِلاَّ قَعَدَ، وَ لاَ قَاعِدٌ إِلاَّ قَامَ عَلَى رِجْلَيْهِ فَزِعاً مِنْ ذَلِكَ اَلصَّوْتِ، فَرَحِمَ اَللَّهُ عَبْداً سَمِعَ ذَلِكَ اَلصَّوْتَ فَأَجَابَ، فَإِنَّ اَلصَّوْتَ اَلْأَوَّلَ هُوَ صَوْتُ جَبْرَئِيلَ {{ع}} اَلرُّوحِ اَلْأَمِينِ،»}}الغیبة نعمانی، ص ۱۷۰؛ الغیبة شیخ طوسی، ص ۲۷۴.</ref> مسلما [[دانشمندان]] و متفکرانی که از مغزهای الکترونیکی، وسایل مدرن، ماهوارهها و ... برای ایجاد ارتباطات صوتی و تصویری در اقصی نقاط [[جهان]] استفاده می‌کنند، در مقابل این [[کرامت]] حضرت- که بدون استفاده از هیچ وسیله ماهوارهای، صوت و تصویر خویش را به هرجا که بخواهد منتقل می‌کند- سر [[تسلیم]] فرود می‌آورند و آن [[حضرت]] را غیر از دیگران یافته و اعمالش را [[خارق العاده]] میشمارند و با [[ایمان آوردن]] آنها دیگران هم حتما به آن وجود [[مقدس]] [[ایمان]] خواهند آورد. یا اینکه در [[روایات]] آمده است که [[حضرت]] و یارانشان از ابرها برای رفت و آمد خویش استفاده می‌کنند؛<ref>{{عربی|«قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ : إِذَا أُذِنَ اَلْإِمَامُ دَعَا اَللَّهَ بِاسْمِهِ اَلْعِبْرَانِيِّ فَأُتِيحَتْ لَهُ صَحَابَتُهُ اَلثَّلاَثُمِائَةِ وَ ثَلاَثَةَ عَشَرَ قَزَعٌ كَقَزَعِ اَلْخَرِيفِ فَهُمْ أَصْحَابُ اَلْأَلْوِيَةِ مِنْهُمْ مَنْ يُفْقَدُ مِنْ فِرَاشِهِ لَيْلاً فَيُصْبِحُ بِمَكَّةَ وَ مِنْهُمْ مَنْ يُرَى يَسِيرُ فِي اَلسَّحَابِ نَهَاراً يُعْرَفُ بِاسْمِهِ وَ اِسْمِ أَبِيهِ وَ حِلْيَتِهِ وَ نَسَبِهِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَيُّهُمْ أَعْظَمُ إِيمَاناً قَالَ اَلَّذِي يَسِيرُ فِي اَلسَّحَابِ نَهَاراً وَ هُمُ اَلْمَفْقُودُونَ وَ فِيهِمْ نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآيَةُ: {{متن قرآن|أَيْنَ مَا تَكُونُواْ يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا}}»}}؛ [[امام صادق]] {{ع}}  فرمود: «هنگامى كه به امام اجازه (ظهور)داده مى‌شود خدا را به نام عبرانيش مى‌خواند سيصد و سيزده نفر ياران آن حضرت براى او عليه السّلام گرد آورده مى‌شوند و همچون پاره پاره ابر پائيزى‌اند،آنان پرچمدارنند،بعضى از ايشان شبانه از بسترش ناپديد مى‌گردد و بامداد در مكّه است، و پاره‌اى از ايشان در روز ديده مى‌شود كه در ميان ابر مى‌رود و نام خودش و نام پدرش و مشخّصاتش و نسبش شناخته شده است،عرض كردم:فدايت گردم كدام يك از ايشان از نظر ايمان برتر است‌؟فرمود:همان كه در روز ميان ابر مى‌رود.و ايشانند آن ناپديدشوندگان و اين آيه در مورد آنان نازل شده: «هر كجا باشيد خداوند شما را جملگى مى‌آوردالغیبة نعمانی، ص ۲۳۱؛ کمال الدین و تمام النعمه، ص ۶۷۳؛ [[منتخب الاثر (کتاب)|منتخب الاثر]]، ص ۴۷۶).</ref><ref>البقرة، آیه ۱۴۸.</ref> که چنین واقعه‌ای طبیعتا [[حق]] است مخترعان و سازندگان هواپیما و ماهواره‌ها و سفینه‌های فضایی را در پی دارد. مضاف بر اینکه این دیدگاه‌ها و اکتشافات علمی به [[انسان‌ها]] [[قدرت]] [[درک]] و [[فهم]] [[کرامات]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را میدهد که بهطور طبیعی هرکس نمی‌تواند چنین اعمالی را انجام دهد. به عبارت دیگر [[خداوند متعال]] نظریات علمی این زمان را به آن حد از رشد میرساند که [[زمینه‌های ظهور]] اکبر ([[فجر]] [[مقدس]]) فراهم شود.
# دلبسته شدن [[مردم]] به [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} و ازدیاد یاد [[حضرت]]؛ از جمله اموری که این روزها با آن مواجه هستیم (خصوصا هرچه جلوتر میرویم) این است که بسیاری از [[مردم]] هرقدر با مشکلات بزرگتر و بیشتری روبرو می‌شوند توجهشان به [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} و [[علائم ظهور]] ایشان بیشتر می‌شود. در عین حال که امیدشان بیش از پیش گشته و چشم‌انتظار حوادثی هستند که در آینده‌ای نزدیک یا دور اتفاق خواهد افتاد.به همین علت است که نویسندگان بیشتری در این زمان به این خواسته پاسخ داده و برطبق [[احادیث]] و روایاتی که در دسترس دارند به ترسیم آینده می‌پردازند. این امر علیرغم آن رویهای است که در قرون اولیه اسلامی دیده میشود که صرفا به [[نقل]] [[احادیث]] و سندها پرداخته و در قرن‌های بعد هم بحث‌های کلامی را به آن می‌افزودند. خوشبختانه، در این روزها می‌بینیم که ده‌ها و صدها کتاب و مقاله در تمام [[جهان اسلام]] با سبک و سیاق‌های مختلفی ابعاد موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهند و این همان چیزی است که می‌تواند مطلوب واقع شود. البته قابل ذکر است که این فعالیت‌ها منحصر به [[شیعه]] نمی‌شود بلکه دیگر [[مذاهب]] و مکاتب هم در این زمینه به‌طور قابل توجهی فعالیت می‌کنند<ref>فعالیت‌های پیروان دیگر ادیان، مذاهب و مکاتب را به دو شکل می‌توان مشاهده کرد: یکی دوستان و منتظران منجی آخر الزمان که در تمام طول تاریخ وجود داشته‌اند و در دوره کنونی با توجه به شدت و کثرت ظلم‌ها و معاصی بر میزان طلب و اشتیاق ایشان برای دیدار موعود ادیان افزوده است و دیگر دشمنان قسم‌خورده و خام‌اندیش [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} که فرعون‌وار و نمرودگونه قصد کرده‌اند با ظهور آکنده از سرور ایشان مخالفت کنند که صد البته پف آنها نه تنها نمی‌تواند چراغی را که برافروخته را خاموش کند بلکه ثمره‌ای جز سوختن ریششان به دنبال نخواهد داشت. برای مطالعه بیشتر در این رابطه به عنوان نمونه می‌توانید به کتاب پیشگویی‌ها و آخر الزمان از همین انتشارات مراجعه کنید. (م.)</ref>. مقایسه توجه [[شیعیان]] به [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} با گذشته نشان می‌دهد که تا مدت‌ها قبل چقدر اقبال [[مردم]] به جلسات [[دعای ندبه]] کم بوده است درحالی که این روزها در کمتر محلهای است که [[دعای ندبه]] خوانده نشود. علاوه بر این برگزار کردن مجالس بزرگ به نام ایشان و جشن‌های میلاد آن [[حضرت]] و انتشار کتاب‌های مختلف هرکدام به نوعی [[مردم]] را متوجه نام و وجود [[مقدس]] و مبارک ایشان می‌گرداند. آیا انتشار نام و صفات [[امام مهدی|امام زمان‌]] {{ع}} به این شکل و [[میزان]] در مدارس و مساجد و خیابان‌ها و جلسات و در میان عموم [[مردم]]، خود دلیلی بر نزدیکی طلوع [[خورشید]] وجودی [[حضرت]] [[بقیة الله]] {{ع}} نیست؟!
# صحبت‌های عمومی در [[جهان]] در مورد [[تشکیل حکومت]] جهانی واحد (دهکده جهانی)؛ سازمان [[ملل]] متحد پس از [[جنگ]] جهانی اول و دوم تشکیل شد. پس از آنکه جهانیان خسارت‌های جبران‌ناپذیر آن دو [[جنگ]] را دیدند، گروهی بر آن شدند که چنین مجموعهای را تشکیل دهند تا هرگاه در میان کشورها و [[دولت‌ها]] اختلافاتی پیش آمد؛ رایزنی‌های لازم را برای رفع [[جنگ]] انجام دهند. [[عالمان]] اسلامی هم برای اولین بار تحت عنوان «[[رابطة العالم الاسلامی]]» سالانه یک مرتبه همگی در [[مکه مکرمه]] در کنار هم جمع می‌شوند. می‌توان دیگر مجامع جهانی موجود را هم به آنها اضافه کرد. اینگونه دیدگاه‌ها و تشکیل سازمان‌های بینالمللی خود حکایت از آن می‌کند که [[جهان]] نیازمند [[حکومت واحد جهانی]] است که بتواند [[امنیت]]، [[آرامش]] و [[عدالت]] را در آن [[حاکم]] کند که جز [[حکومت جهانی]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} هیچ چیز نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای [[مردم]] [[جهان]] باشد و این مورد خود دلیلی آشکار بر طلوع آن [[فجر]] [[مقدس]] در پس [[دوران ظهور]] اصغر است. آری همگان ندا برآوردهایم که: ای [[مهدی]] [[امام مهدی|صاحب الزمان]] {{ع}} [[جهان]] در [[انتظار]] [[حکومت جهانی]] توست.

لازم است که وقتی از [[ظهور]] اصغر صحبت می‌کنیم قصد ما این نیست که برای [[ظهور]] [[مقدس]] [[امام زمان|حضرت ولیعصر]] {{ع}} زمانی تعیین کنیم؛ زیرا از این مسئله تنها [[خداوند متعال]] خبر دارد و در اصل ممکن است آنچه ما در ظاهر می‌بینیم نقطه آغاز [[ظهور]] [[مقدس]] ایشان باشد و این احتمال هم وجود دارد که چنین نباشد و خدای ناکرده شب تار و سیاه [[غیبت]] ادامه یابد. تحقق این مسئله کلا تحت [[اراده الهی]] است و [[خداوند]] هم فعال لما یرید<ref>عبارتی از آیه ۱۰۷ از سوره هود (۱۱) و آیه ۱ از سوره بروج (۸۵).</ref> است<ref>[[سید مجتبی السادة|الساده، مجتبی]]، [[شش ماه پایانی (کتاب)|شش ماه پایانی]]، ص۱۳-۲۰.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش 
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۴. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛
| تصویر = 1368303.jpg
| پاسخ‌دهنده = پژوهشگران مؤسسه آینده روشن
| پاسخ = '''[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]»'' در این‌باره گفته‌اند:

«[[ظهور]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} نظیر [[غیبت صغرا]] و کبرا دومرحله‌ای نیست، بلکه [[حضرت]] {{ع}} یک [[ظهور]] بیشتر ندارد و آن عبارت از [[قیام]] و [[ظهور]] آشکار [[حضرت]] برای برپایی [[حکومت]] [[عدل]] الهی در سراسر [[جهان]] است. در روایاتی که از [[ظهور]] [[حضرت]] سخن به میان آمده نیز همین مطلب بیان شده است؛ یعنی [[قیام]] [[حضرت]] همان چیزی است که همگان در [[انتظار]] تحقق آن به سر می‌برند. با گذشت زمان و مشاهده برخی آثار و [[نشانه‌ها]] که [[روایات]] آنها را نشانه‌های نزدیک شدن عصر [[ظهور]] مطرح کرده‌اند، این بینش و احساس برای [[انسان]] پدید می‌آید که گویا افق‌های [[ظهور]] کم‌کم پدیدار می‌گردد و [[جهان]] به تدریج به این سمت پیش می‌رود و [[بشریت]] نیز نیاز به چنین حکومتی را بیش از گذشته احساس می‌کند. از این منظر می‌توان این حرکت تدریجی و رونق روزافزون نام و یاد [[حضرت]] بر سر زبان‌ها و در محافل علمی و جهانی را [[ظهور]] صغرا]] و پیش‌درآمد [[ظهور]] [[حضرت]] تلقی کرد؛ اما اصل رخداد [[ظهور]] حادثه‌ای یک‌مرحله‌ای است که با فراهم شدن شرایط، به [[فرمان]] الهی روی می‌دهد»<ref>[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۱۶۵.</ref>.
}}

== پرسش‌های وابسته ==
{{پرسمان کلیات عصر ظهور}}
== [[:رده:آثار مهدویت|منبع‌شناسی جامع مهدویت]] ==
{{منبع‌ جامع}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های مهدویت|کتاب‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های مهدویت|مقاله‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های مهدویت|پایان‌نامه‌شناسی مهدویت]]. 
{{پایان منبع جامع}}

== پانویس ==
{{پانویس}}

[[رده:پرسش]]
[[رده:پرسمان مهدویت]]
[[رده:(اث): پرسش‌هایی با ۴ پاسخ]]
[[رده:(اث): پرسش‌های مهدویت با ۴ پاسخ]]
[[رده:پرسش‌های مربوط به نشانه‌های ظهور امام مهدی]]