←سید علی حسینی میلانی
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
{{عربی|اندازه=155%|"فنحن الّذین اصطفانا الله عزوجل و أورثنا هذا الّذی فیه تبیان کلّ شیء"}}؛ <ref>الکافی: ۱ / ۲۲۶، حدیث ۷، بحار الأنوار: ۱۷ / ۱۳۴، حدیث ۱۰.</ref> | {{عربی|اندازه=155%|"فنحن الّذین اصطفانا الله عزوجل و أورثنا هذا الّذی فیه تبیان کلّ شیء"}}؛ <ref>الکافی: ۱ / ۲۲۶، حدیث ۷، بحار الأنوار: ۱۷ / ۱۳۴، حدیث ۱۰.</ref> | ||
ما همان کسانی هستیم که خدای تعالی برگزیده و این کتاب را به ارث بخشیده است؛ کتابی که در آن همه چیز بیان شده است. | ما همان کسانی هستیم که خدای تعالی برگزیده و این کتاب را به ارث بخشیده است؛ کتابی که در آن همه چیز بیان شده است. | ||
در روایت دیگری راوی درباره این آیه از امام رضا {{ع}} می‌پرسد، حضرت می‌فرماید: | در روایت دیگری راوی درباره این آیه از [[امام رضا]]{{ع}} می‌پرسد، حضرت می‌فرماید: منظور فرزندان حضرت فاطمه {{س}} می‌باشند و منظور از شتاب‌کنندگان به نیکی‌ها امام و میانه‌رو کسی است که امام را بشناسد و ستمگر به خویشتن کسی است که امام را نمی‌شناسد. <ref>ولد فاطمۀ{{س}} و السّابق بالخیرات: الإمام، و المقتصد: العارف بالإمام، و الظالم لنفسه: الّذی لا یعرف الإمام؛ همان: ۱ / ۲۱۵، حدیث ۳، تفسیر نور الثقلین: ۴ / ۳۶۱، حدیث ۷۶.</ref> | ||
ولد فاطمۀ{{س}} و السّابق بالخیرات: الإمام، و المقتصد: العارف بالإمام، و الظالم لنفسه: الّذی لا یعرف الإمام؛ | |||
هم چنین از دیگر ائمّه {{عم}} روایاتی نقل شده که این آیه دربارۀ آن بزرگواران است. در الاحتجاج آمده است که ابوبصیر گوید: | هم چنین از دیگر ائمّه {{عم}} روایاتی نقل شده که این آیه دربارۀ آن بزرگواران است. در الاحتجاج آمده است که ابوبصیر گوید: | ||
از امام صادق {{ع}} درباره آیه شریفه | از امام صادق {{ع}} درباره آیه شریفه {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|ثُمَّ أَوْرَثْنَا...}}﴾}} پرسیدم. | ||
فرمود: نظر تو چیست؟ | فرمود: نظر تو چیست؟ | ||
عرض کردم: بندگان برگزیده فقط فرزندان حضرت فاطمه {{س}} هستند. | عرض کردم: بندگان برگزیده فقط فرزندان حضرت فاطمه {{س}} هستند. | ||
| خط ۱۴۴: | خط ۱۴۲: | ||
اصطفاء در لغت | اصطفاء در لغت | ||
راغب اصفهانی در معنای واژۀ «اصطفی» مطلب لطیفی دارد. وی می‌گوید: | راغب اصفهانی در معنای واژۀ «اصطفی» مطلب لطیفی دارد. وی می‌گوید: | ||
و اصطفاء الله بعض عباده قد یکون بإیجاده تعالی إیّاه صافیاً عن الشوب الموجود فی غیره، و قد یکون باختیاره و بحکمه و إن لم یتعرّ ذلک من | {{عربی|اندازه=155%|"و اصطفاء الله بعض عباده قد یکون بإیجاده تعالی إیّاه صافیاً عن الشوب الموجود فی غیره، و قد یکون باختیاره و بحکمه و إن لم یتعرّ ذلک من الأوّل"}}؛<ref>المفردات فی غریب القرآن: ۲۸۳.</ref> | ||
خداوند متعال کسانی را که اصطفاء و اختیار می‌کند، دو قسم هستند: | خداوند متعال کسانی را که اصطفاء و اختیار می‌کند، دو قسم هستند: | ||
یک قسم کسانی هستند که از اول پاک و پاکیزه خلق کرده است؛ اصلاً از اول آن‌ها را چنین خلق می‌کند... . | یک قسم کسانی هستند که از اول پاک و پاکیزه خلق کرده است؛ اصلاً از اول آن‌ها را چنین خلق می‌کند... . | ||
| خط ۱۵۶: | خط ۱۵۴: | ||
رسول خدا {{صل}} هزار باب از علم را به من تعلیم داد و از هر بابی نیز هزار باب استنباط کردم. | رسول خدا {{صل}} هزار باب از علم را به من تعلیم داد و از هر بابی نیز هزار باب استنباط کردم. | ||
آری، این بزرگواران موجودات خاصّ استثنایی هستند. | آری، این بزرگواران موجودات خاصّ استثنایی هستند. | ||
از طرفی دلالت کلمه «اصطفاء» بر افضلیت واضح است، در تفسیر طبری آمده است: | از طرفی دلالت کلمه «اصطفاء» بر افضلیت واضح است، در تفسیر طبری آمده است: امام حسن {{ع}} درباره این آیه فرمود: خدای تعالی آنان را به تمامی مردم با قرار دادن نبوّت در آنان، برتری داد؛ چرا که آنان همان انبیای پرهیزگارند که مطیع پروردگارشان می‌باشند.<ref> عن الحسن فی قوله: «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَىٰ آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ – إلی قوله- وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ»، قال: فضلّهم الله علی العالمین بالنبّوة علی الناس کلّهم کانوا هم الأنبیاء الأتقیاء المطیعین لربّهم؛تفسیر طبری: ۳ / ۳۱۷ و۳۱۸</ref> | ||
عن الحسن فی قوله: «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَىٰ آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ – إلی قوله- وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ»، قال: فضلّهم الله علی العالمین بالنبّوة علی الناس کلّهم کانوا هم الأنبیاء الأتقیاء المطیعین | |||
از طرف دیگر اگر کلمه «العالمین» عالم علوی را نیز در بر بگیرد، این آیه مبارکه از دلایل افضلیّت ائمّه {{عم}} از فرشتگان حتی فرشتگان مقرّب خواهد بود. | از طرف دیگر اگر کلمه «العالمین» عالم علوی را نیز در بر بگیرد، این آیه مبارکه از دلایل افضلیّت ائمّه {{عم}} از فرشتگان حتی فرشتگان مقرّب خواهد بود. | ||
نکته سوم. اعلم بودن اهل بیت | نکته سوم. اعلم بودن اهل بیت | ||
| خط ۱۶۵: | خط ۱۶۲: | ||
و اگر منظور از «کتاب»، چیز دیگری باشد که قرآن نیز در ضمن آن باشد، دلالت بهتر خواهد بود. | و اگر منظور از «کتاب»، چیز دیگری باشد که قرآن نیز در ضمن آن باشد، دلالت بهتر خواهد بود. | ||
و در نتیجه ائمّه {{عم}} از همه پیامبران الاهی، غیر از پیامبر اکرم {{صل}} به طور مطلق اعلم و افضل خواهند بود. | و در نتیجه ائمّه {{عم}} از همه پیامبران الاهی، غیر از پیامبر اکرم {{صل}} به طور مطلق اعلم و افضل خواهند بود. | ||
در کتاب غایة المرام در ذیل آیه «اصطفاء» روایات مفیدی نقل شده است. ابواسحاق ثعلبی از مفسّران بزرگ قرن چهارم در تفسیر خود به سند از اعمش از ابی واثل نقل می‌کند: | در کتاب غایة المرام در ذیل آیه «اصطفاء» روایات مفیدی نقل شده است. ابواسحاق ثعلبی از مفسّران بزرگ قرن چهارم در تفسیر خود به سند از اعمش از ابی واثل نقل می‌کند: در مصحف عبدالله بن مسعود خواندم که نوشته بود: «همانا خداوند آدم، نوح، آل ابراهیم» و آل محمّد {{عم}} را بر تمام عالمیان برتری داد». | ||
قرأت فی مصحف عبدالله بن مسعود: «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَىٰ آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ» و آل محمّد «عَلَى | <ref>قرأت فی مصحف عبدالله بن مسعود: «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَىٰ آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ» و آل محمّد «عَلَى الْعَالَمِينَ»؛غایة المرام: ۳ / ۲۷۰، بحار الأنوار: ۲۳ / ۲۲۸، حدیث ۵۱، العمده: ۵۵، حدیث ۵۵، شواهد التنزیل: ۱ / ۱۵۲، حدیث ۱۶۵، به نقل از تفسیر الثعلبی: ۳ / ۵۳. گفتنی است که: در تفسیر الثعلبی به جای «آل محمّد»، «آل عمران» جای‌گزین شده است.</ref> | ||
البته ما این روایت‌ها را به گونه‌ای توجیه می‌کنیم که بر تحریف قرآن مجید دلالت نکنند. | البته ما این روایت‌ها را به گونه‌ای توجیه می‌کنیم که بر تحریف قرآن مجید دلالت نکنند. | ||
در این زمینه از طرق ما نیز روایات متعددی نقل شده است. برای نمونه، شیخ طوسی رحمه الله در الامالی به سند روایت می‌کند که راوی گوید: از امام صادق {{ع}} شنیدم که این گونه قرائت کرد: | در این زمینه از طرق ما نیز روایات متعددی نقل شده است. برای نمونه، شیخ طوسی رحمه الله در الامالی به سند روایت می‌کند که راوی گوید: از امام صادق {{ع}} شنیدم که این گونه قرائت کرد: | ||
{{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَىٰ آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ}}﴾}} {{عربی|اندازه=155%|"و آل محمّد"}} {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|عَلَى الْعَالَمِينَ}}﴾}}؛<ref>«داوند آدم، نوح، آل ابراهیم و آل عمران را بر عالمیان برتری داد. آنان فرزندانی بودند که از (جهت پاکی و فضیلت) برخی از نسل برخی دیگر برترند و خداوند شنوا و داناست». سوره آل عمران، آیه۳۳.</ref> | |||
قال: هکذا | {{عربی|اندازه=155%|"قال: هکذا نزلت"}}؛<ref>الأمالی، شیخ طوسی: ۳۰۰، حدیث ۵۹۲، بحار الأنوار: ۲۳/ ۲۲۳ حدیث ۲.</ref> | ||
و فرمود: این آیه این گونه نازل شده است. | و فرمود: این آیه این گونه نازل شده است. | ||
شیخ طبرسی رحمه الله نیز در مجمع البیان می‌نویسد: | شیخ طبرسی رحمه الله نیز در مجمع البیان می‌نویسد: | ||
و در قرائتی که از اهل بیت {{عم}} وارد شده، آمده است: «و آل محمّد علی العالمین». | و در قرائتی که از اهل بیت {{عم}} وارد شده، آمده است: «و آل محمّد علی العالمین». | ||
<ref>و فی قرائة أهل البیت {{عم}} و «آل محمّد علی العالمین».</ref> | |||
یکی از وجوه این گونه روایات اختلاف قرائات است.<ref>تفسیر مجمع البیان: ۲ /۲۷۸.</ref> | یکی از وجوه این گونه روایات اختلاف قرائات است.<ref>تفسیر مجمع البیان: ۲ /۲۷۸.</ref> | ||
عیّاشی نیز در تفسیر خود روایتی را نقل می‌کند که هشام بن سالم گوید: | عیّاشی نیز در تفسیر خود روایتی را نقل می‌کند که هشام بن سالم گوید: | ||
از امام صادق {{ع}} از این فرمایش خدای تعالی که «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَىٰ آدَمَ وَنُوحًا» پرسیدم. | از امام صادق {{ع}} از این فرمایش خدای تعالی که «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَىٰ آدَمَ وَنُوحًا» پرسیدم. | ||
فرمود: همان آل ابراهیم و آل محمّد هستند که بر جهانیان برتری داده شدند؛ پس نامی را مکان نام دیگر قرار دادند. | فرمود: همان آل ابراهیم و آل محمّد هستند که بر جهانیان برتری داده شدند؛ پس نامی را مکان نام دیگر قرار دادند. | ||
ذکر این نکته جالب است که در احادیث پیامبر اکرم {{صل}} تأکید شده که به هنگام صلوات «آل محمّد» را هم بگویید و از صلوات بی ذکر «آل» نهی فرموده‌اند، از جمله این حدیث است که: | <ref>سألت أبا عبدالله {{ع}} عن قول الله: «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَىٰ آدَمَ وَنُوحًا». | ||
فقال: هو آل إبراهیم و آل محمّد علی العالمین، فوضعوا إسماً مکان اسم؛تفسیر العیاشی: ۱ / ۱۶۸، حدیث ۳۰، بحار الأنوار: ۲۳ / ۲۲۵، حدیث ۴۵.</ref> | |||
ذکر این نکته جالب است که در احادیث [[پیامبر اکرم]]{{صل}} تأکید شده که به هنگام صلوات «آل محمّد» را هم بگویید و از صلوات بی ذکر «آل» نهی فرموده‌اند، از جمله این حدیث است که: | |||
لا تصلّوا علیّ الصّلاة البتراء؛<ref>ر.ک: وسائل الشیعه: ۷ / ۲۰۷، حدیث ۹۱۲۷، الصواعق المحرقه: ۲ / ۴۳۰، فصل یازدهم، آیۀ دوم، ینابیع المودة: ۱ / ۳۷، حدیث ۱۴.</ref> | لا تصلّوا علیّ الصّلاة البتراء؛<ref>ر.ک: وسائل الشیعه: ۷ / ۲۰۷، حدیث ۹۱۲۷، الصواعق المحرقه: ۲ / ۴۳۰، فصل یازدهم، آیۀ دوم، ینابیع المودة: ۱ / ۳۷، حدیث ۱۴.</ref> | ||
بر من صلوات و درود ناقص نفرستید. | بر من صلوات و درود ناقص نفرستید. | ||
بعضی از مخالفان اهل بیت رسول الله می‌گویند: مراد از «آل محمّد» اُمّت محمّد {{صل}} می‌باشد؛ ولی در عین حال به هنگام صلوات بر پیامبر اکرم، «و آله» را نمی‌گویند. | بعضی از مخالفان اهل بیت رسول الله می‌گویند: مراد از «آل محمّد» اُمّت محمّد {{صل}} می‌باشد؛ ولی در عین حال به هنگام صلوات بر پیامبر اکرم، «و آله» را نمی‌گویند. | ||
روایت جالبی درباره آل محمّد از امام صادق {{ع}} نقل شده است. ابوعمرو زبیری از آن حضرت می‌پرسد: | روایت جالبی درباره آل محمّد از امام صادق {{ع}} نقل شده است. ابوعمرو زبیری از آن حضرت می‌پرسد: | ||
چه دلیلی از قرآن دارید که آل محمّد، اهل بیت او هستند؟ | چه دلیلی از قرآن دارید که آل محمّد، اهل بیت او هستند؟ | ||
فرمود: خداوند در قرآن می‌فرماید: «به راستی خداوند آدم، نوح، آل ابراهیم، آل عمران و آل محمّد را بر تمام جهانیان اختیار کرد و برگزید» آیه چنین نازل شد. «آن‌ها فرزندان و خاندانی بودند که بعضی از بعض دیگر گرفته شده بودند و خداوند شنوا و داناست» و ذریّه از هر قومی جز فرزندان ایشان از صلب آن‌ها نخواهد بود. | فرمود: خداوند در قرآن می‌فرماید: «به راستی خداوند آدم، نوح، آل ابراهیم، آل عمران و آل محمّد را بر تمام جهانیان اختیار کرد و برگزید» آیه چنین نازل شد. «آن‌ها فرزندان و خاندانی بودند که بعضی از بعض دیگر گرفته شده بودند و خداوند شنوا و داناست» و ذریّه از هر قومی جز فرزندان ایشان از صلب آن‌ها نخواهد بود. | ||
و فرمود: «ای آل داوود –و آل عمران و آل محمّد- شکرگزاری کنید؛ ولی عدّة کمی از بندگان من شکرگزارند». | و فرمود: «ای آل داوود –و آل عمران و آل محمّد- شکرگزاری کنید؛ ولی عدّة کمی از بندگان من شکرگزارند». | ||
<ref>ما الحجّة فی کتاب الله أنّ آل محمّد هم أهل بیته؟ | |||
قال: قول الله تبارک و تعالی: «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَىٰ آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ «وآل محمّد» -هکذا نزلت- عَلَى الْعَالَمِينَ * ذُرِّيَّةً بَعْضُهَا مِن بَعْضٍ ۗ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ». | |||
و لا یکون الذریّة من القوم إلّا نسلهم من أصلابهم. | |||
و قال: «اعْمَلُوا آلَ دَاوُودَ شُكْرًا ۚ وَقَلِيلٌ مِّنْ عِبَادِيَ الشَّكُورُ»"سوره سبأ: آیه ۱۳." و آل عمران و آل محمّد؛تفسیر العیاشی: ۱ / ۱۶۹ و ۱۷۰، حدیث ۳۵، بحار الأنوار: ۲۳/ ۲۲۷ و ۲۲۸، حدیث ۴۹.</ref> | |||
بنابراین، از آیۀ مبارکۀ «ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ» اعلم بودن اهل بیت –علاو بر عصمت و افضلیّت آن بزرگواران- به دست می‌آید. ما پیش‌تر گفتیم که «اصطفاء» به برکت عبودیّت است و این چیزی است که در آیات قرآن نیز آمده است، آن جا که می‌فرماید: | بنابراین، از آیۀ مبارکۀ «ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ» اعلم بودن اهل بیت –علاو بر عصمت و افضلیّت آن بزرگواران- به دست می‌آید. ما پیش‌تر گفتیم که «اصطفاء» به برکت عبودیّت است و این چیزی است که در آیات قرآن نیز آمده است، آن جا که می‌فرماید: | ||
{{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَسَلَامٌ عَلَىٰ عِبَادِهِ الَّذِينَ اصْطَفَىٰ}}﴾}}؛<ref>«و سلام بر بندگان او؛ همان‌هایی که برگزیده است». سوره نمل: ۵۹.</ref> | {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَسَلَامٌ عَلَىٰ عِبَادِهِ الَّذِينَ اصْطَفَىٰ}}﴾}}؛<ref>«و سلام بر بندگان او؛ همان‌هایی که برگزیده است». سوره نمل: ۵۹.</ref> | ||