←برگزیدگی در قرآن
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
*برگزیدگی حاصل مصدر و به معنای پسندیدگی است<ref>لغت‌نامه، ج۳، ص۴۰۱۰، «برگزیدگی».</ref>. در این مدخل، برگزیدگی از سوی خدا مورد نظر است<ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/farhangbooks/Books/6/20.htm#f12، فرهنگ قرآن، ج۶ ، ص۹۱ - ۱۰۱.]</ref>. | *برگزیدگی حاصل مصدر و به معنای پسندیدگی است<ref>لغت‌نامه، ج۳، ص۴۰۱۰، «برگزیدگی».</ref>. در این مدخل، برگزیدگی از سوی خدا مورد نظر است<ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/farhangbooks/Books/6/20.htm#f12، فرهنگ قرآن، ج۶ ، ص۹۱ - ۱۰۱.]</ref>. | ||
==برگزیدگی در قرآن== | ==برگزیدگی در قرآن== | ||
{{اصلی|اجتباء در قرآن}} | |||
{{اصلی|اصطفاء در قرآن}} | |||
*برگزیدگی در قرآن با دو تعبیر [[اصطفاء]] و [[اجتباء]] آمده است؛ اما باید توجه داشت این دو واژه به طور دقیق مترادف نیستند. حقیقت اجتبا آن است که خداوند، بنده خود را برگزیند و وی را از هرگونه تشتّت و تفرّق و سرگردانی و تمایل به جوانب گوناگون و متضادّ رهایی بخشد؛ آن‌گاه او را به‌سوی خود متمایل و راه هدایت و رستگاری را برایش فراهم آورد<ref> المیزان، ج۱۱، ص۷۹.</ref>. برخی مفسّران، ذیل آیه۶ سوره یوسف آورده‌اند: در همه موارد کاربرد و همه مشتقّات این مادّه «جبایه» جمع‌آوری چیزی و حفظ آن از تفرقه و تشتّت لحاظ شده است؛ بنابراین، اجتبای بنده‌ای از بندگان خدای سبحان به‌وسیله او به این معنا است که بخواهد او را مشمول رحمت خود سازد و به مزید کرامت، اختصاص دهد و به این منظور، او را از تفرّق در راه‌های پراکنده شیطانی حفظ کرده، در شاه‌راه صراط مستقیمش بیندازد<ref>المیزان، ج۱۱، ص۷۹.</ref>. از آن‌چه گفته شد، روشن می‌شود که تفسیر اجتبا به مطلق برگزیدن، درست نیست؛ زیرا گزینش، معنایی است که ما آن را از صیغه افتعال که بر قصد و اختیار دلالت دارد، استفاده می‌کنیم و به مادّه اجتبا اختصاص ندارد؛ بلکه معنای مزبور را از هر مادّه‌ای که به باب افتعال برده شود می‌توان فهمید. بلی می‌توان گفت: شخصی که مُجْتَبی است، او را برای اختصاص به مقام اجتبا یا جهت کارهای خطیری چون رسالت و [[امامت]] و [[ولایت]] برمی‌گزینند<ref> مجمع‌البیان، ج ۳، ص۵۱۱؛ التبیان، ج ۹، ص۱۵۱.</ref>؛ ولی باید توجّه داشت که برگزیدن اوّل، سابق بر اجتبا یا همراه آن است و برگزیدن بعدی، متفرِّع بر اجتبا خواهد بود<ref>[[حسن رضایی| رضایی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۲، ص: ۱۱۶ - ۱۲۰.</ref> | *برگزیدگی در قرآن با دو تعبیر [[اصطفاء]] و [[اجتباء]] آمده است؛ اما باید توجه داشت این دو واژه به طور دقیق مترادف نیستند. حقیقت اجتبا آن است که خداوند، بنده خود را برگزیند و وی را از هرگونه تشتّت و تفرّق و سرگردانی و تمایل به جوانب گوناگون و متضادّ رهایی بخشد؛ آن‌گاه او را به‌سوی خود متمایل و راه هدایت و رستگاری را برایش فراهم آورد<ref> المیزان، ج۱۱، ص۷۹.</ref>. برخی مفسّران، ذیل آیه۶ سوره یوسف آورده‌اند: در همه موارد کاربرد و همه مشتقّات این مادّه «جبایه» جمع‌آوری چیزی و حفظ آن از تفرقه و تشتّت لحاظ شده است؛ بنابراین، اجتبای بنده‌ای از بندگان خدای سبحان به‌وسیله او به این معنا است که بخواهد او را مشمول رحمت خود سازد و به مزید کرامت، اختصاص دهد و به این منظور، او را از تفرّق در راه‌های پراکنده شیطانی حفظ کرده، در شاه‌راه صراط مستقیمش بیندازد<ref>المیزان، ج۱۱، ص۷۹.</ref>. از آن‌چه گفته شد، روشن می‌شود که تفسیر اجتبا به مطلق برگزیدن، درست نیست؛ زیرا گزینش، معنایی است که ما آن را از صیغه افتعال که بر قصد و اختیار دلالت دارد، استفاده می‌کنیم و به مادّه اجتبا اختصاص ندارد؛ بلکه معنای مزبور را از هر مادّه‌ای که به باب افتعال برده شود می‌توان فهمید. بلی می‌توان گفت: شخصی که مُجْتَبی است، او را برای اختصاص به مقام اجتبا یا جهت کارهای خطیری چون رسالت و [[امامت]] و [[ولایت]] برمی‌گزینند<ref> مجمع‌البیان، ج ۳، ص۵۱۱؛ التبیان، ج ۹، ص۱۵۱.</ref>؛ ولی باید توجّه داشت که برگزیدن اوّل، سابق بر اجتبا یا همراه آن است و برگزیدن بعدی، متفرِّع بر اجتبا خواهد بود<ref>[[حسن رضایی| رضایی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۲، ص: ۱۱۶ - ۱۲۰.</ref> | ||
*بنابر این، مرادف دانستن اجتبا با واژه‌هایی چون اصطفا و اخلاص «خالص گردانیدن»، درست نیست؛ زیرا اصطفا از مادّه صفو = صاف و خالص بودن<ref> ترتیب العین، ص۴۵۲؛ لسان‌العرب، ج۷، ص۳۷۰.</ref>. و به‌معنای گزینش کسی جهت خالص و پاکیزه ساختن وی از آلودگی‌ها است<ref> لسان‌العرب، ج۷، ص۳۷۰.</ref>، و اخلاص نیز از آن‌جا که از باب افتعال و مفید معنای اختیار نیست نمی‌تواند مرادف اجتبا قرار گیرد. برخی مفسّران به رغم آن‌که اجتبا را به گزینش تفسیر کرده‌اند، با کمک حدیث {{عربی|اندازه=150%|" إِذَا أَحَبَ اللَّهُ عَبْداً ابْتَلَاهُ فَإِنْ صَبَرَ اجْتَبَاهُ وَ إِنْ رَضِيَ اصْطَفَاهُ"}}، اجتبا را مقدّمه اصطفا دانسته و گفته‌اند: آن‌چه در روایت آمده، مراتب محبّت خدا است؛ خواست و گرفتاری و درگیری، آن‌گاه پای‌داری و کوشش و پذیرش و گزیدگی، سپس خلوص و تصفیه<ref>پرتوی از قرآن، ج۵، ص۹۴ـ۹۵.</ref><ref>[[حسن رضایی| رضایی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۲، ص: ۱۱۶ - ۱۲۰.</ref>. | *بنابر این، مرادف دانستن اجتبا با واژه‌هایی چون اصطفا و اخلاص «خالص گردانیدن»، درست نیست؛ زیرا اصطفا از مادّه صفو = صاف و خالص بودن<ref> ترتیب العین، ص۴۵۲؛ لسان‌العرب، ج۷، ص۳۷۰.</ref>. و به‌معنای گزینش کسی جهت خالص و پاکیزه ساختن وی از آلودگی‌ها است<ref> لسان‌العرب، ج۷، ص۳۷۰.</ref>، و اخلاص نیز از آن‌جا که از باب افتعال و مفید معنای اختیار نیست نمی‌تواند مرادف اجتبا قرار گیرد. برخی مفسّران به رغم آن‌که اجتبا را به گزینش تفسیر کرده‌اند، با کمک حدیث {{عربی|اندازه=150%|" إِذَا أَحَبَ اللَّهُ عَبْداً ابْتَلَاهُ فَإِنْ صَبَرَ اجْتَبَاهُ وَ إِنْ رَضِيَ اصْطَفَاهُ"}}، اجتبا را مقدّمه اصطفا دانسته و گفته‌اند: آن‌چه در روایت آمده، مراتب محبّت خدا است؛ خواست و گرفتاری و درگیری، آن‌گاه پای‌داری و کوشش و پذیرش و گزیدگی، سپس خلوص و تصفیه<ref>پرتوی از قرآن، ج۵، ص۹۴ـ۹۵.</ref><ref>[[حسن رضایی| رضایی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۲، ص: ۱۱۶ - ۱۲۰.</ref>. | ||