سنگ‌دلی: تفاوت میان نسخه‌ها

*در اصطلاح اخلاقیان، "سنگدل" به کسی گفته می‌شود که از قلبی سخت و غیر [[رؤوف]] برخوردار است. این [[قلب]] را از آنجا که همچون سنگ بوده [[رحمت]] را در آن راهی نیست، به این صفت خوانده‌اند: {{متن قرآن| وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ}}<ref>«اگر درشتخویی سنگدل می‌بودی از دورت می‌پراکندند» سوره آل عمران، آیه ۱۵۹.</ref>.

# [[صاحب]] این ملکه، ترک [[واجبات]] و انجام محرّمات را سبک شمرده اندک اندک به [[انکار]] [[شریعت]] و [[کفر]] گراید: {{متن قرآن|ثُمَّ كَانَ عَاقِبَةَ الَّذِينَ أَسَاءُوا السُّوأَى أَنْ كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ}}<ref>«سپس سرانجام آنان که بدی کردند بدی بود، برای آنکه آیات خداوند را دروغ شمردند» سوره روم، آیه ۱۰.</ref>. در این حالت، [[انذار]] او از [[قیامت]] و [[عذاب الهی]] هیچ اثری بر [[دل]] سنگین او نخواهد داشت: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ خَتَمَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ}}<ref>«بی‌گمان بر کافران برابر است، چه بیمشان دهی یا بیمشان ندهی، ایمان نمی‌آورند خداوند بر دل‌ها و بر شنوایی آنان مهر نهاده و بر بینایی‌های آنها پرده‌ای است و عذابی سترگ خواهند داشت» سوره بقره، آیه ۶-۷.</ref>. این حالت [[قلب]]، با چندین اسم خوانده می‌شود، ختم، طبع، رین، زیغ و [[قساوت]]، در این شمار است؛ که به صورت‌های گوناگون در [[قرآن کریم]] به کار رفته است<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۲۱۳-۲۱۴.</ref>.

# [[موعظه]] در [[قلب]] کارگر نیفتد، و از درد دیگران به درد نیاید، و به امور [[مسلمین]] ۔ بلکه هم نوع خود - اهتمام نورزد، و از پرداخت [[حقوق]] [[مالی]] [[واجب]] خود سر باز زند. این مرتبه هرچند همچون مرتبه پیشین نیست، امّا از بسیاری از [[آیات]] و [[روایات]] می‌توان استفاده نمود که بالأخره [[صاحب]] خود را از دائره [[اسلام]] خارج خواهد نمود. به این [[آیه شریفه]] بنگرید: {{متن قرآن|وَوَيْلٌ لِلْمُشْرِكِينَ الَّذِينَ لَا يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ}}<ref>«و وای بر مشرکان! همان کسانی که زکات نمی‌پردازند و اینانند که منکر جهان واپسین‌اند» سوره فصلت، آیه ۶-۷.</ref>. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} می‌فرمایند: "هر کس که سر لوحه [[زندگی]] او اهتمام به امور [[مسلمانان]] نباشد، [[مسلمان]] نیست؛ و هرکس صدای کسی را بشنود که از [[مسلمانان]] [[یاری]] می‌خواهد امّا به یاریش نشتابد، [[مسلمان]] نیست" <ref>{{متن حدیث| مَنْ أَصْبَحَ لَا يَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِينَ فَلَيْسَ مِنْهُمْ وَ مَنْ سَمِعَ رَجُلًا يُنَادِي يَا لَلْمُسْلِمِينَ فَلَمْ يُجِبْهُ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۱۶۴.</ref>؛ [[امام صادق]]{{ع}} نیز فرموده‌اند: "هفت [[حقّ]] است که [[مسلمانان]] به صورت [[واجب]] برگردن یکدیگر دارند ... آسان‌ترین آن [[حقوق]] آن است، که آنچه برای خود می‌پسندی برای دیگری نیز بپسندی، و آنچه برای خود نمی‌پسندی برای دیگری نیز نپسندی" <ref>{{متن حدیث| سَبْعُ حُقُوقٍ وَاجِبَاتٍ ... أَيْسَرُ حَقٍّ مِنْهَا أَنْ تُحِبَّ لَهُ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِكَ وَ تَكْرَهَ لَهُ مَا تَكْرَهُ لِنَفْسِكَ‌}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۱۶۹.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۲۱۴-۲۱۵.</ref>.

* [[غفلت]] از [[یاد خدا]] به‌ویژه ترک [[نماز]] - که [[خداوند]] آن را یاد بزرگ نامیده است- نیز، موجب سنگدلی خواهد شد: {{متن قرآن|فَوَيْلٌ لِلْقَاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ}}<ref>«بنابراین وای بر سخت‌دلان در یاد خداوند!» سوره زمر، آیه ۲۲.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۲۱۶.</ref>.

* [[گناهان]] [[آدمی]] هرچند بسیار باشد امّا، اگر کسی با رعایت شرائط واقعیِ [[توبه]]، به [[توبه]] از آنان پرداخت، سنگدلیش رفع شده جانش از شراب [[محبّت]] سرشار می‌شود: {{متن قرآن|إِلَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ}}<ref>«جز کسانی که توبه کنند و ایمان آورند و کاری شایسته کنند؛ که خداوند نیکی آنان را جانشین بدی‌هایشان می‌گرداند» سوره فرقان، آیه ۷۰.</ref>.

* [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرمایند:"از مهم‌ترین چیزهائی که [[خداوند]] بر بندگانش [[واجب]] فرموده است، آن است که بسیار به یاد او باشند. منظورم آن نیست که تنها ذکر [[شریف]] {{عربی| سُبْحانَ‌ اللَّهِ‌ وَ الْحَمْدُلِلَّهِ‌ وَ لا الهَ الّااللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ}} را بسیار بگوید، هرچند این زیاد بر زبان آوردن این عبارت [[شریف]] نیز، در شمار ذکر خداست؛ بلکه منظورم آن است که [[خداوند]] را در مواقع برخورد با امور [[حلال]] و یا [[حرام]] به یاد آورَد، در این حال آنچه با آن مواجه شده اگر [[طاعت]] [[الهی]] است به آن بپردازد، و اگر [[گناه]] و [[حرام]] است آن را ترک نماید" <ref>{{متن حدیث| مِنْ أَشَدِّ مَا فَرَضَ اللَّهُ عَلَى خَلْقِهِ ذِكْرُ اللَّهِ كَثِيراً ثُمَّ قَالَ لَا أَعْنِي سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ إِنْ كَانَ مِنْهُ وَ لَكِنْ ذِكْرَ اللَّهِ عِنْدَ مَا أَحَلَّ وَ حَرَّمَ فَإِنْ كَانَ طَاعَةً عَمِلَ بِهَا وَ إِنْ كَانَ مَعْصِيَةً تَرَكَهَا}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۸۰.</ref>.