جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵
(←منابع) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
||
خط ۹: | خط ۹: | ||
# [[حدیث نبوی معیت]]: {{متن حدیث|عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَ عَلِيٍّ لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ}}<ref>الجمل، ص۴۱۸؛ الأمالی (للطوسی)، ص۴۶۰.</ref> [[همراهی]] همیشگی و همهشئونی [[قرآن]] و [[امام]] و تفکیک ناپذیری آنها را بیان میکند. [[عصمت]] و همسنخی [[علم]] [[امام و قرآن]] جزئی از معادله هم علالی و همسنگی است؛ یعنی غیرمعصوم نمیتواند با قرآن در همه مراتب و [[شئون]] [[برابری]] و همراهی کند. | # [[حدیث نبوی معیت]]: {{متن حدیث|عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَ عَلِيٍّ لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ}}<ref>الجمل، ص۴۱۸؛ الأمالی (للطوسی)، ص۴۶۰.</ref> [[همراهی]] همیشگی و همهشئونی [[قرآن]] و [[امام]] و تفکیک ناپذیری آنها را بیان میکند. [[عصمت]] و همسنخی [[علم]] [[امام و قرآن]] جزئی از معادله هم علالی و همسنگی است؛ یعنی غیرمعصوم نمیتواند با قرآن در همه مراتب و [[شئون]] [[برابری]] و همراهی کند. | ||
# [[علی]]{{ع}} به عصمت خویش و [[خاندان رسالت]] تصریح میکند: «به [[یقین]]، [[خداوند]] ما [[اهلبیت]] را از هرگونه [[گناه]] ظاهری و [[باطنی]] [[پاک]] کرده، و از هر نوع [[پستی]] و [[پلیدی]] مصون داشته است»<ref>المسترشد، ص۴۰۰؛ البرهان، ج۴، ص۴۴۹.</ref>. | # [[علی]]{{ع}} به عصمت خویش و [[خاندان رسالت]] تصریح میکند: «به [[یقین]]، [[خداوند]] ما [[اهلبیت]] را از هرگونه [[گناه]] ظاهری و [[باطنی]] [[پاک]] کرده، و از هر نوع [[پستی]] و [[پلیدی]] مصون داشته است»<ref>المسترشد، ص۴۰۰؛ البرهان، ج۴، ص۴۴۹.</ref>. | ||
#از [[امام سجاد]]{{ع}} [[روایت]] شده: «کسی به جز [[معصوم]] امام نبوده و عصمت نشانهای در [[آفرینش]] ظاهری نیست که بدان شناخته شود. بدین رو معصوم باید به [[نص]] شناخته شود. به او گفته شد: ای [[پسر رسول خدا]]! [[معنای معصوم]] چیست؟ فرمود: معصوم کسی است که به [[ریسمان الهی]] یعنی قرآن چنگ زده و این دو، تا [[روز رستاخیز]] از یکدیگر جدا نگردند. امام به سوی قرآن رهنمون میشود و قرآن [[مردم]] را به امام فرا میخواند»<ref>معانی الاخبار، ص۱۳۲.</ref>. | # از [[امام سجاد]]{{ع}} [[روایت]] شده: «کسی به جز [[معصوم]] امام نبوده و عصمت نشانهای در [[آفرینش]] ظاهری نیست که بدان شناخته شود. بدین رو معصوم باید به [[نص]] شناخته شود. به او گفته شد: ای [[پسر رسول خدا]]! [[معنای معصوم]] چیست؟ فرمود: معصوم کسی است که به [[ریسمان الهی]] یعنی قرآن چنگ زده و این دو، تا [[روز رستاخیز]] از یکدیگر جدا نگردند. امام به سوی قرآن رهنمون میشود و قرآن [[مردم]] را به امام فرا میخواند»<ref>معانی الاخبار، ص۱۳۲.</ref>. | ||
#در [[صحیفه سجادیه]] نیز که مورد اهتمام و اعتبار برخی شبهه افکنان است، مشابه همین عبارات را مییابیم: {{متن حدیث|وَ طَهَّرْتَهُمْ مِنَ الرِّجْسِ وَ الدَّنَسِ تَطْهِيراً بِإِرَادَتِكَ}}<ref>الصحیفة السجادیة، ص۲۱۶.</ref>؛ «[[اهل بیت]] را از گناه و [[آلودگی]]، مطهرو معصوم داشتی و با ارادهات آنان را [[پاکیزه]] کردی». | # در [[صحیفه سجادیه]] نیز که مورد اهتمام و اعتبار برخی شبهه افکنان است، مشابه همین عبارات را مییابیم: {{متن حدیث|وَ طَهَّرْتَهُمْ مِنَ الرِّجْسِ وَ الدَّنَسِ تَطْهِيراً بِإِرَادَتِكَ}}<ref>الصحیفة السجادیة، ص۲۱۶.</ref>؛ «[[اهل بیت]] را از گناه و [[آلودگی]]، مطهرو معصوم داشتی و با ارادهات آنان را [[پاکیزه]] کردی». | ||
# [[امام رضا]]{{ع}} از [[پیامبر]]{{صل}} روایت میکند: «هرکس شاد میشود که... پس باید نسبت به علی و [[امامان]] از [[نسل]] او [[پیروزی]] و [[محبت]] ورزد؛ زیرا آنان [[برگزیدگان خداوند]] عزوجل و [[بندگان]] [[خالص]] و اختیارشده او هستند. آنان معصوم از هرگونه گناه و خطایند»<ref>الأمالی (للصدوق)، ص۵۸۳؛ عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۵۷؛ إثبات الهداة، ج۲، ص۵۶؛ بحارالأنوار (ط بیروت)، ج۲۵، ص۱۹۳.</ref>. این روایت افزون بر عصمت، [[لزوم]] [[نصب]] و نص امام را نیز یاد میآورد. جدایی ناپذیری [[عصمت]] از [[امامت]] در [[اندیشه]] [[امام هشتم]] با واژگانی دیگر نیزبازتابیده است: «[[امام]]، [[مطهر]] از همه [[گناهان]] و مبرا از همه معایب و دارنده [[علمی]] اختصاصی است که [[حلم]] نامیده میشود»<ref>الکافی، ج۱، ص۲۰۰.</ref>. | # [[امام رضا]]{{ع}} از [[پیامبر]]{{صل}} روایت میکند: «هرکس شاد میشود که... پس باید نسبت به علی و [[امامان]] از [[نسل]] او [[پیروزی]] و [[محبت]] ورزد؛ زیرا آنان [[برگزیدگان خداوند]] عزوجل و [[بندگان]] [[خالص]] و اختیارشده او هستند. آنان معصوم از هرگونه گناه و خطایند»<ref>الأمالی (للصدوق)، ص۵۸۳؛ عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۵۷؛ إثبات الهداة، ج۲، ص۵۶؛ بحارالأنوار (ط بیروت)، ج۲۵، ص۱۹۳.</ref>. این روایت افزون بر عصمت، [[لزوم]] [[نصب]] و نص امام را نیز یاد میآورد. جدایی ناپذیری [[عصمت]] از [[امامت]] در [[اندیشه]] [[امام هشتم]] با واژگانی دیگر نیزبازتابیده است: «[[امام]]، [[مطهر]] از همه [[گناهان]] و مبرا از همه معایب و دارنده [[علمی]] اختصاصی است که [[حلم]] نامیده میشود»<ref>الکافی، ج۱، ص۲۰۰.</ref>. | ||
# [[امام صادق]]{{ع}}: «کسی که گناهی ریز یا درشت مرتکب شده، [[شایستگی]] امامت را ندارد، هر چند که پس از آن [[توبه]] کرده باشد. امام جز [[معصوم]] نیست و عصمت جز با تصریح و [[اعلان]] خدای عزّوجل بر زبان پیامبرش{{صل}} شناخته نمیشود؛ زیرا عصمت در ظاهر [[خلقت]] نیست که همانند سیاهی و سفیدی و نظیر آن دیده شود؛ عصمت امری است پنهان که جز با شناساندن خدای دانای و [[غیب]] عزّوجل، معلوم نمیشود»<ref>الخصال، ج۱، ص۳۱۰؛ معانی الأخبار، ص۱۳۱.</ref>. | # [[امام صادق]]{{ع}}: «کسی که گناهی ریز یا درشت مرتکب شده، [[شایستگی]] امامت را ندارد، هر چند که پس از آن [[توبه]] کرده باشد. امام جز [[معصوم]] نیست و عصمت جز با تصریح و [[اعلان]] خدای عزّوجل بر زبان پیامبرش{{صل}} شناخته نمیشود؛ زیرا عصمت در ظاهر [[خلقت]] نیست که همانند سیاهی و سفیدی و نظیر آن دیده شود؛ عصمت امری است پنهان که جز با شناساندن خدای دانای و [[غیب]] عزّوجل، معلوم نمیشود»<ref>الخصال، ج۱، ص۳۱۰؛ معانی الأخبار، ص۱۳۱.</ref>. | ||
#غیر معصوم هر آن، خود در معرض [[لغزش]] است و دیگران را به لبه پرتگاه میکشاند. از اینرو، امام صادق{{ع}} یاد آورد: «[[خداوند]] عزّوجل [[اطاعت]] کسی را که بندگانش را [[گمراه]] میکند، [[واجب]] نمیکند و کسی را که [[کفر]] ورزیده و [[بندگی]] [[شیطان]] کرده، برای رسالتش برنمیگزیند و بر مخلوقاتش حجتی [[اختیار]] نمیکند؛ مگر آنکه معصوم باشد»<ref>التوحید (للصدوق)، ص۴۰۷؛ الخصال، ج۲، ص۶۰۸.</ref>. | # غیر معصوم هر آن، خود در معرض [[لغزش]] است و دیگران را به لبه پرتگاه میکشاند. از اینرو، امام صادق{{ع}} یاد آورد: «[[خداوند]] عزّوجل [[اطاعت]] کسی را که بندگانش را [[گمراه]] میکند، [[واجب]] نمیکند و کسی را که [[کفر]] ورزیده و [[بندگی]] [[شیطان]] کرده، برای رسالتش برنمیگزیند و بر مخلوقاتش حجتی [[اختیار]] نمیکند؛ مگر آنکه معصوم باشد»<ref>التوحید (للصدوق)، ص۴۰۷؛ الخصال، ج۲، ص۶۰۸.</ref>. | ||
#امام صادق{{ع}}: «[[امیرالمؤمنین]]{{ع}} [[پدر]] [[ذریه]] [[پیامبر]]{{صل}} است و قرار دادن امامت در امیرالمؤمنین، نهادن آن است در ذریه معصوم پیامبر»<ref>الخصال، ج۱، ص۳۰۹-۳۱۰.</ref>. | # امام صادق{{ع}}: «[[امیرالمؤمنین]]{{ع}} [[پدر]] [[ذریه]] [[پیامبر]]{{صل}} است و قرار دادن امامت در امیرالمؤمنین، نهادن آن است در ذریه معصوم پیامبر»<ref>الخصال، ج۱، ص۳۰۹-۳۱۰.</ref>. | ||
#امام صادق{{ع}} در روایتی مشهور و در تبیین نسبت [[شخصیت امام علی]]{{ع}} با پیامبر{{صل}} میفرماید: «هر فضیلتی که برای [[محمد]]{{صل}} [[ثابت]] است برای [[علی]] نیز هست و محمد{{صل}} بر همه خلایق [[برتری]] دارد. [[انکار]] و [[مخالفت]] علی در هر امر ریز و درشت، هموزن [[شرک]] به خداست»<ref>الکافی، ج۱، ص۱۹۶.</ref>. بیگمان یکی از [[فضایل]] پیامبر، عصمت است که علی نیز [[شریک]] اوست. برتری غیرمعصوم بر دیگران نیز مردود است و مخالفت غیرمعصوم در [[معصیت]] و [[خطا]]، عین صواب است، نه موجب شرک. | # امام صادق{{ع}} در روایتی مشهور و در تبیین نسبت [[شخصیت امام علی]]{{ع}} با پیامبر{{صل}} میفرماید: «هر فضیلتی که برای [[محمد]]{{صل}} [[ثابت]] است برای [[علی]] نیز هست و محمد{{صل}} بر همه خلایق [[برتری]] دارد. [[انکار]] و [[مخالفت]] علی در هر امر ریز و درشت، هموزن [[شرک]] به خداست»<ref>الکافی، ج۱، ص۱۹۶.</ref>. بیگمان یکی از [[فضایل]] پیامبر، عصمت است که علی نیز [[شریک]] اوست. برتری غیرمعصوم بر دیگران نیز مردود است و مخالفت غیرمعصوم در [[معصیت]] و [[خطا]]، عین صواب است، نه موجب شرک. | ||
#برخی از [[منابع اهل سنت]] هم به [[عصمت اهل بیت]]{{عم}} [[باور]] دارند: [[امام علی]]{{ع}} در [[نهجالبلاغه]] میفرماید: {{متن حدیث|فَأَنْزِلُوهُمْ بِأَحْسَنِ مَنَازِلِ الْقُرْآنِ}}<ref>نهجالبلاغه، خطبه ۸۷، ص۱۲۰.</ref>؛ [[عترت]] [[رسول خدا]] را در [[بهترین]] منزلهای [[قرآن]] قرار دهید. [[ابنابیالحدید]] معتزلی در شرح [[نهجالبلاغه]] مینویسد: «زیر این گفتار سرّی است [[عظیم]]؛ چون [[حضرت]] به مکلّفین امر کرده که عترت در [[بزرگداشت]] و [[اطاعت]] و [[تبعیّت]]، جاری مجرای قرآن و به منزله و محل آن قرار دهند. اگر اشکال کنی که این سخن دلالت دارد بر [[عصمت اهل بیت]]، [[رأی]] [[اصحاب]] شما در این مسأله چیست؟ در جواب میگویم: [[ابو محمد بن متویه]] در کتاب الکفایه تصریح نموده که [[علی]]{{ع}} [[معصوم]] است. [[ادله]] و [[نصوص]] بر [[عصمت]] علی و بر [[علم غیب]] و اطلاع وی بر [[باطن]] نیز دلالت دارد. این ویژگی به علی اختصاص دارد و [[صحابه]] دیگر را از آن بهرهای نیست. تفاوت میان "[[زید]] معصوم است" و "زید [[واجب]] العصمة است" ظاهر است، بر اساس آنکه علی [[امام]] است و از شرائط امام آن است که معصوم باشد. اعتبار اول [[مذهب]] ماست ([[اهل سنت]]) و اعتبار دوم [[مذهب امامیه]] است»<ref>شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۷۶.</ref><ref>[[حسن علیپور وحید|علیپور وحید، حسن]]، [[مکتب در فرآیند نواندیشی (کتاب)|مکتب در فرآیند نواندیشی]]، ص ۴۳-۴۶.</ref> | # برخی از [[منابع اهل سنت]] هم به [[عصمت اهل بیت]]{{عم}} [[باور]] دارند: [[امام علی]]{{ع}} در [[نهجالبلاغه]] میفرماید: {{متن حدیث|فَأَنْزِلُوهُمْ بِأَحْسَنِ مَنَازِلِ الْقُرْآنِ}}<ref>نهجالبلاغه، خطبه ۸۷، ص۱۲۰.</ref>؛ [[عترت]] [[رسول خدا]] را در [[بهترین]] منزلهای [[قرآن]] قرار دهید. [[ابنابیالحدید]] معتزلی در شرح [[نهجالبلاغه]] مینویسد: «زیر این گفتار سرّی است [[عظیم]]؛ چون [[حضرت]] به مکلّفین امر کرده که عترت در [[بزرگداشت]] و [[اطاعت]] و [[تبعیّت]]، جاری مجرای قرآن و به منزله و محل آن قرار دهند. اگر اشکال کنی که این سخن دلالت دارد بر [[عصمت اهل بیت]]، [[رأی]] [[اصحاب]] شما در این مسأله چیست؟ در جواب میگویم: [[ابو محمد بن متویه]] در کتاب الکفایه تصریح نموده که [[علی]]{{ع}} [[معصوم]] است. [[ادله]] و [[نصوص]] بر [[عصمت]] علی و بر [[علم غیب]] و اطلاع وی بر [[باطن]] نیز دلالت دارد. این ویژگی به علی اختصاص دارد و [[صحابه]] دیگر را از آن بهرهای نیست. تفاوت میان "[[زید]] معصوم است" و "زید [[واجب]] العصمة است" ظاهر است، بر اساس آنکه علی [[امام]] است و از شرائط امام آن است که معصوم باشد. اعتبار اول [[مذهب]] ماست ([[اهل سنت]]) و اعتبار دوم [[مذهب امامیه]] است»<ref>شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۷۶.</ref><ref>[[حسن علیپور وحید|علیپور وحید، حسن]]، [[مکتب در فرآیند نواندیشی (کتاب)|مکتب در فرآیند نواندیشی]]، ص ۴۳-۴۶.</ref> | ||
== [[حدیث ثقلین]] == | == [[حدیث ثقلین]] == | ||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
در پایان برای بررسی برهانهای مرحوم [[سید مرتضی]]، لازم است بار دیگر نظریات وی در بحث [[قلمرو عصمت]] را یادآوری کنیم و آنگاه ببینیم او کدام یک از آنها را [[اثبات]] کرده است، و کدام یک در حد ادعا باقی ماندهاند. | در پایان برای بررسی برهانهای مرحوم [[سید مرتضی]]، لازم است بار دیگر نظریات وی در بحث [[قلمرو عصمت]] را یادآوری کنیم و آنگاه ببینیم او کدام یک از آنها را [[اثبات]] کرده است، و کدام یک در حد ادعا باقی ماندهاند. | ||
مرحوم [[سید]] در بحث قلمرو عصمت به طور ایجابی این نظریات را مطرح کرد: | مرحوم [[سید]] در بحث قلمرو عصمت به طور ایجابی این نظریات را مطرح کرد: | ||
#امام{{ع}} ضرورتاً از [[گناهان کبیره]] و [[صغیره]] پیش و پس از [[تصدی منصب امامت]] [[معصوم]] است؛ | # امام{{ع}} ضرورتاً از [[گناهان کبیره]] و [[صغیره]] پیش و پس از [[تصدی منصب امامت]] [[معصوم]] است؛ | ||
#امام{{ع}}، ضرورتاً از [[اشتباه]] و [[فراموشی]] در شمار رکعات [[نماز]] و نیز [[گناه]] سهویای که به [[تنفر]] [[مردم]] از او بینجامد، معصوم است؛ | # امام{{ع}}، ضرورتاً از [[اشتباه]] و [[فراموشی]] در شمار رکعات [[نماز]] و نیز [[گناه]] سهویای که به [[تنفر]] [[مردم]] از او بینجامد، معصوم است؛ | ||
#امام{{ع}}، ضرورتاً از هرگونه اشتباه در [[بیان احکام شریعت]] معصوم است. | # امام{{ع}}، ضرورتاً از هرگونه اشتباه در [[بیان احکام شریعت]] معصوم است. | ||
حال با نگاهی کوتاه به برهانهای مرحوم سید، میتوان گفت که اولاً، وی مدعای نخست خود را با [[آیه امامت]] [[ابراهیم]]{{ع}} ثابت میکند؛ ضمن اینکه بخشی از این مدعا، یعنی عصمت از گناه، پس از تصدی منصب امامت با [[برهان امتناع تسلسل]] و نیز [[برهان]] [[پیشوایی]] [[دین]] نیز ثابت میشود؛ | حال با نگاهی کوتاه به برهانهای مرحوم سید، میتوان گفت که اولاً، وی مدعای نخست خود را با [[آیه امامت]] [[ابراهیم]]{{ع}} ثابت میکند؛ ضمن اینکه بخشی از این مدعا، یعنی عصمت از گناه، پس از تصدی منصب امامت با [[برهان امتناع تسلسل]] و نیز [[برهان]] [[پیشوایی]] [[دین]] نیز ثابت میشود؛ | ||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
ثالثاً، مرحوم سید مدعای سوم خود را با برهانهای [[امتناع تسلسل]]، [[حفظ شریعت]]، پیشوایی مردم و [[حدیث ثقلین]] ثابت میکند.<ref>[[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[عصمت امام (کتاب)|عصمت امام]]، ص ۳۳۶.</ref> | ثالثاً، مرحوم سید مدعای سوم خود را با برهانهای [[امتناع تسلسل]]، [[حفظ شریعت]]، پیشوایی مردم و [[حدیث ثقلین]] ثابت میکند.<ref>[[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[عصمت امام (کتاب)|عصمت امام]]، ص ۳۳۶.</ref> | ||
==پرسش مستقیم== | == پرسش مستقیم == | ||
* [[ادله نقلی عصمت انبیا و امامان چیست؟ (پرسش)]] | * [[ادله نقلی عصمت انبیا و امامان چیست؟ (پرسش)]] | ||