احتضار: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۵ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲
جز
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[احتضار در قرآن]] | پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[احتضار در قرآن]] | پرسش مرتبط  = }}


==مقدمه==
== مقدمه ==
واژه «[[احتضار]]»، مصدر ثلاثی مزید از باب افتعال و از ریشه «ح ض ر» و از نظر لغوی به‌معنای غایب نبودن <ref>القاموس المحیط، ج‌۱، ص‌۵۳۴.</ref> و در اصطلاح، به‌معنای [[جان]] کندن <ref>جواهرالکلام، ج۴، ص۵؛ [[الدرالمنثور]]، ج۲، ص۴۶۰؛ المصباح، ص۱۴۰.</ref> و حضور [[مرگ]] است <ref> القاموس‌المحیط، ج‌۱، ص‌۵۳۵؛ اقرب‌الموارد، ج‌۱، ص‌۶۶۷.</ref> و مراد از حضور مرگ (انتقال از [[دنیا]] به [[آخرت]]) حضور اسباب و مقدمات آن می‌باشد؛<ref> [[مجمع‌البیان]]، ج‌۳، ص‌۳۷؛ الکاشف، ج‌۷، ص‌۳۳۴‌ـ‌۳۳۵؛ [[تفسیر]] [[قرطبی]]، ج‌۲، ص‌۱۷۳.</ref> به‌گونه‌ای که شخص، چیزهای غیر [[مادّی]] مانند [[فرشته مرگ]] را ببیند و از [[زندگی]] [[دنیایی]] [[ناامید]] شده، به مرگ خویش [[اطمینان]] یابد. <ref> مجمع‌البیان، ج۳، ص۳۷.</ref> [[عرب]] حاضر شدن سبب مرگ را کنایه از مسبّب می‌داند. <ref> تفسیر قرطبی، ج‌۲، ص‌۱۷۳.</ref> به شخص در حال احتضار، «محتضَر» و «محضور» گفته می‌شود. <ref> المصباح، ص‌۱۴۰؛ تاج العروس، ج‌۶، ص‌۲۹۱.</ref> ناگفته نماند که اصطلاح احتضار، مربوط به مرگ تدریجی بوده، درباره مرگ دفعی، به‌کار نمی‌رود؛ البتّه دفعی بودن مرگ، دلیل خوب یا بد بودن شخص نیست. طبق [[حدیثی]]، مرگ دفعی [[تخفیف]] و [[راحتی]] برای [[مؤمن]]، و [[گرفتاری]] و [[غضب]] برای [[کافر]] است؛<ref>من لا‌یحضره الفقیه، ج‌۱، ص‌۱۵۱.</ref> زیرا مؤمن با [[توبه]]، [[استغفار]] و [[وصیت]]، خود را آماده مرگ و در یک لحظه جانش را به [[خداوند]] [[تسلیم]] می‌کند؛ ولی کافر این [[آمادگی]] را ندارد. <ref> [[تفسیر موضوعی]]، ج‌۵، ص‌۲۱.</ref>
واژه «[[احتضار]]»، مصدر ثلاثی مزید از باب افتعال و از ریشه «ح ض ر» و از نظر لغوی به‌معنای غایب نبودن <ref>القاموس المحیط، ج‌۱، ص‌۵۳۴.</ref> و در اصطلاح، به‌معنای [[جان]] کندن <ref>جواهرالکلام، ج۴، ص۵؛ [[الدرالمنثور]]، ج۲، ص۴۶۰؛ المصباح، ص۱۴۰.</ref> و حضور [[مرگ]] است <ref> القاموس‌المحیط، ج‌۱، ص‌۵۳۵؛ اقرب‌الموارد، ج‌۱، ص‌۶۶۷.</ref> و مراد از حضور مرگ (انتقال از [[دنیا]] به [[آخرت]]) حضور اسباب و مقدمات آن می‌باشد؛<ref> [[مجمع‌البیان]]، ج‌۳، ص‌۳۷؛ الکاشف، ج‌۷، ص‌۳۳۴‌ـ‌۳۳۵؛ [[تفسیر]] [[قرطبی]]، ج‌۲، ص‌۱۷۳.</ref> به‌گونه‌ای که شخص، چیزهای غیر [[مادّی]] مانند [[فرشته مرگ]] را ببیند و از [[زندگی]] [[دنیایی]] [[ناامید]] شده، به مرگ خویش [[اطمینان]] یابد. <ref> مجمع‌البیان، ج۳، ص۳۷.</ref> [[عرب]] حاضر شدن سبب مرگ را کنایه از مسبّب می‌داند. <ref> تفسیر قرطبی، ج‌۲، ص‌۱۷۳.</ref> به شخص در حال احتضار، «محتضَر» و «محضور» گفته می‌شود. <ref> المصباح، ص‌۱۴۰؛ تاج العروس، ج‌۶، ص‌۲۹۱.</ref> ناگفته نماند که اصطلاح احتضار، مربوط به مرگ تدریجی بوده، درباره مرگ دفعی، به‌کار نمی‌رود؛ البتّه دفعی بودن مرگ، دلیل خوب یا بد بودن شخص نیست. طبق [[حدیثی]]، مرگ دفعی [[تخفیف]] و [[راحتی]] برای [[مؤمن]]، و [[گرفتاری]] و [[غضب]] برای [[کافر]] است؛<ref>من لا‌یحضره الفقیه، ج‌۱، ص‌۱۵۱.</ref> زیرا مؤمن با [[توبه]]، [[استغفار]] و [[وصیت]]، خود را آماده مرگ و در یک لحظه جانش را به [[خداوند]] [[تسلیم]] می‌کند؛ ولی کافر این [[آمادگی]] را ندارد. <ref> [[تفسیر موضوعی]]، ج‌۵، ص‌۲۱.</ref>


==احتضار در قرآن کریم==
== احتضار در قرآن کریم ==


==روی‌دادهای [[زمان]] احتضار==
== روی‌دادهای [[زمان]] احتضار ==
=== رسیدن [[جان]] به گلو===
=== رسیدن [[جان]] به گلو ===
===[[ناامیدی]] از شفای محتضر===
=== [[ناامیدی]] از شفای محتضر ===
===[[یقین]] محتضر به جدایی===
=== [[یقین]] محتضر به جدایی ===
===جمع شدن ساق‌ها===
=== جمع شدن ساق‌ها ===
===[[ظهور]] [[فرشتگان]] در [[زمان]] احتضار===
=== [[ظهور]] [[فرشتگان]] در [[زمان]] احتضار ===


==[[شداید]] احتضار==
== [[شداید]] احتضار ==


==[[احتضار]] پایان مهلت [[پذیرش توبه]]==
== [[احتضار]] پایان مهلت [[پذیرش توبه]] ==


==درخواست تأخیر مرگ و بازگشت به [[دنیا]]==
== درخواست تأخیر مرگ و بازگشت به [[دنیا]] ==


==اعتراف [[ستمگران]] بر [[ضد]] خویشتن==
== اعتراف [[ستمگران]] بر [[ضد]] خویشتن ==


==اتصال احتضار به [[عذاب]] یا [[آسایش]] پس از مرگ==
== اتصال احتضار به [[عذاب]] یا [[آسایش]] پس از مرگ ==


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش