ابوعقیل بلوی: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
خط ۴: خط ۴:
ابوعقیل [[عبدالرحمان بن عبدالله بن ثعلبة بن بیجان]]<ref>ابن حزم، ص۴۴۲.</ref> از بنو أنیف هم‌پیمان بنی جَحجَبی<ref>ابن هشام، ج۲، ص۵۱۱؛ ابن اثیر، ج۳، ص۴۸۰.</ref> تیره‌ای از [[بنوعمرو بن عوف]] (از قبیلة [[اوس]]) بود <ref>ابن عبدالبر، ج۲، ص۸۳۸.</ref>. از این رو، از بزرگان [[انصار]] خوانده شده است<ref>ذهبی، ج۳، ص۷۲.</ref>.  
ابوعقیل [[عبدالرحمان بن عبدالله بن ثعلبة بن بیجان]]<ref>ابن حزم، ص۴۴۲.</ref> از بنو أنیف هم‌پیمان بنی جَحجَبی<ref>ابن هشام، ج۲، ص۵۱۱؛ ابن اثیر، ج۳، ص۴۸۰.</ref> تیره‌ای از [[بنوعمرو بن عوف]] (از قبیلة [[اوس]]) بود <ref>ابن عبدالبر، ج۲، ص۸۳۸.</ref>. از این رو، از بزرگان [[انصار]] خوانده شده است<ref>ذهبی، ج۳، ص۷۲.</ref>.  


وی به سبب انتسابش به [[بلی بن عمرو بن الحاف بن قضاعه]] و جد دیگرش [[أراشة بن عامر]]، به بلوی<ref>سمعانی، ج۱، ص۳۹۵.</ref>، قضاعی<ref>ابن کثیر، السیرة النبویه، ج۲، ص۵۰۱.</ref>، أراشی و أنیفی<ref>ابن سعد، ج۳، ص۴۷۳.</ref> [[شهرت]] یافت. نام ابوعقیل پیش از [[اسلام]] عبدالعزی بود که [[رسول خدا]]{{صل}} آن را به [[عبدالرحمان]] - عدو الأوثان ([[دشمن]] بتان) - [[تغییر]] داد<ref>ابن سعد، ج۳، ص۴۷۳.</ref>. تکرار واژه "عدو الاوثان" در کنار تغییر نام وی به گونه‌ای است که آن را به عنوان یک مشخصه برای ابوعقیل درآورده و گاه [[تصور]] می‌شود [[لقب]] اوست<ref>واقدی، ج۱، ص۱۶۱؛ بلاذری، ج۱، ص۱۱۰.</ref>. پسر عمویش عبدالرحمان بن عدیس بلوی، از شرکت کنندگان در [[بیعت رضوان]] و از [[رهبران]] [[قیام]] بر ضد عثمان<ref>طبری، ج۳، ص۳۸۵-۴۴۰؛ ابن حزم، ص۴۴۳.</ref> هم نام اوست و ممکن است اخباری از آنان با هم درآمیخته شده باشد. همچنین فرد دیگری به نام عبدالرحمان بن سیحان (سیجان / بیجان) بن أرطاة جسری هم پیمان [[بنی امیه]] وجود داشت<ref>ابن عساکر، ج۳۴، ص۱۷۸.</ref> که گاه [[نسب]] بلوی با وی خلط شده است<ref>ابن اثیر، ج۳، ص۳۰۰؛ ابن حجر، ج۴، ص۲۴۶ و ۲۶۶.</ref>.
وی به سبب انتسابش به [[بلی بن عمرو بن الحاف بن قضاعه]] و جد دیگرش [[أراشة بن عامر]]، به بلوی<ref>سمعانی، ج۱، ص۳۹۵.</ref>، قضاعی<ref>ابن کثیر، السیرة النبویه، ج۲، ص۵۰۱.</ref>، أراشی و أنیفی<ref>ابن سعد، ج۳، ص۴۷۳.</ref> [[شهرت]] یافت. نام ابوعقیل پیش از [[اسلام]] عبدالعزی بود که [[رسول خدا]] {{صل}} آن را به [[عبدالرحمان]] - عدو الأوثان ([[دشمن]] بتان) - [[تغییر]] داد<ref>ابن سعد، ج۳، ص۴۷۳.</ref>. تکرار واژه "عدو الاوثان" در کنار تغییر نام وی به گونه‌ای است که آن را به عنوان یک مشخصه برای ابوعقیل درآورده و گاه [[تصور]] می‌شود [[لقب]] اوست<ref>واقدی، ج۱، ص۱۶۱؛ بلاذری، ج۱، ص۱۱۰.</ref>. پسر عمویش عبدالرحمان بن عدیس بلوی، از شرکت کنندگان در [[بیعت رضوان]] و از [[رهبران]] [[قیام]] بر ضد عثمان<ref>طبری، ج۳، ص۳۸۵-۴۴۰؛ ابن حزم، ص۴۴۳.</ref> هم نام اوست و ممکن است اخباری از آنان با هم درآمیخته شده باشد. همچنین فرد دیگری به نام عبدالرحمان بن سیحان (سیجان / بیجان) بن أرطاة جسری هم پیمان [[بنی امیه]] وجود داشت<ref>ابن عساکر، ج۳۴، ص۱۷۸.</ref> که گاه [[نسب]] بلوی با وی خلط شده است<ref>ابن اثیر، ج۳، ص۳۰۰؛ ابن حجر، ج۴، ص۲۴۶ و ۲۶۶.</ref>.


ابوعقیل در همه [[جنگ‌های پیامبر]] [[خدا]]{{صل}}، از جمله [[بدر]]، [[أحد]] و [[خندق]] شرکت داشت<ref>ابن سعد، ج۳، ص۴۷۲.</ref>. با اینکه به گفته [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۷، ص۲۳۴.</ref>، [[ابن اسحاق]]، بلوی را در شمار شهدای بدر آورده بود، ولی ابوعقیل در سال دوازده در [[جنگ]] [[یمامه]](بر [[ضد]] [[مسیلمه]] [[کذاب]]) نیز شرکت جست. تیری از سوی دشمن بر سینه وی فرونشست و نخستین مجروح آن [[نبرد]] بود. پس از اصابت تیر، خود را به کناری کشید، تیر را بیرون آورد، ولی به سبب شدت جراحت، توان [[مبارزه]] نداشت. در پایان [[جنگ]] با اینکه [[مسلمانان]] [[شکست]] خورده بودند، به پا خاست و با [[شمشیر]] به مبارزه پرداخت. وی در حالی که چهارده زخم برداشته بود، [[دست]] چپش از آرنج قطع شد و به حال اغما روی [[زمین]] افتاد. وقتی [[مسیلمه]] کشته شد، او هنوز رمقی داشت. صدایش زده، خبر کشته شدن مسیلمه را دادند و او در حالی که [[سپاس]] [[خدا]] می‌گفت، [[جان]] داد <ref>ابن سعد، ج۳، ص۴۷۳-۴۷۵؛ ذهبی، ج۳، ص۷۲.</ref>. خلیفة بن خیاط<ref>خلیفه بن خیاط، ص۷۴.</ref> [[جنگ]] یمامه و کشته شدن [[ابوعقیل]] را در سال یازده [[هجری]] آورده است.
ابوعقیل در همه [[جنگ‌های پیامبر]] [[خدا]] {{صل}}، از جمله [[بدر]]، [[أحد]] و [[خندق]] شرکت داشت<ref>ابن سعد، ج۳، ص۴۷۲.</ref>. با اینکه به گفته [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۷، ص۲۳۴.</ref>، [[ابن اسحاق]]، بلوی را در شمار شهدای بدر آورده بود، ولی ابوعقیل در سال دوازده در [[جنگ]] [[یمامه]](بر [[ضد]] [[مسیلمه]] [[کذاب]]) نیز شرکت جست. تیری از سوی دشمن بر سینه وی فرونشست و نخستین مجروح آن [[نبرد]] بود. پس از اصابت تیر، خود را به کناری کشید، تیر را بیرون آورد، ولی به سبب شدت جراحت، توان [[مبارزه]] نداشت. در پایان [[جنگ]] با اینکه [[مسلمانان]] [[شکست]] خورده بودند، به پا خاست و با [[شمشیر]] به مبارزه پرداخت. وی در حالی که چهارده زخم برداشته بود، [[دست]] چپش از آرنج قطع شد و به حال اغما روی [[زمین]] افتاد. وقتی [[مسیلمه]] کشته شد، او هنوز رمقی داشت. صدایش زده، خبر کشته شدن مسیلمه را دادند و او در حالی که [[سپاس]] [[خدا]] می‌گفت، [[جان]] داد <ref>ابن سعد، ج۳، ص۴۷۳-۴۷۵؛ ذهبی، ج۳، ص۷۲.</ref>. خلیفة بن خیاط<ref>خلیفه بن خیاط، ص۷۴.</ref> [[جنگ]] یمامه و کشته شدن [[ابوعقیل]] را در سال یازده [[هجری]] آورده است.


بیشتر [[مفسران]] بر آن‌اند که چون [[آیه]] {{متن قرآن|وَمِنْهُمْ مَنْ عَاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتَانَا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ}}<ref>«و از ایشان کسانی هستند که با خداوند پیمان بستند که اگر از بخشش خود به ما ارزانی دارد ما بی‌چون و چرا زکات خواهیم داد و بی‌گمان از شایستگان خواهیم بود» سوره توبه، آیه ۷۵.</ref> نازل شد، ابوعقیل، یک صاع (پنج رطل = هر رطل ۴۸۰ [[درهم]]) یا نصف صاع خرما آورد. گروهی از [[منافقان]]، [[صدقه]] او را به [[تمسخر]] گرفتند و گفتند: خدا و رسولش از یک صاع بی نیازند. در پی آن، آیه ۷۹ [[سوره توبه]] {{متن قرآن|الَّذِينَ يَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فِي الصَّدَقَاتِ وَالَّذِينَ لَا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ فَيَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ}}<ref>«آنان که به مؤمنان داوطلب دادن صدقه‌ها و به کسانی که جز توان (اندک) خود چیزی (برای دادن صدقه) نمی‌یابند طعنه می‌زنند و آنان را به ریشخند می‌گیرند، خداوند به ریشخندشان می‌گیرد و عذابی دردناک خواهند داشت» سوره توبه، آیه ۷۹.</ref> نازل شد<ref>بخاری، ج۵، ص۲۰۵؛ ابن هشام، ج۴، ص۹۷۸؛ قرطبی، ج۸، ص۲۱۵؛ ابن کثیر، تفسیر، ج۲، ص۳۹۰.</ref>. گرچه افراد دیگری نیز مصداق آیه ذکر شده‌اند<ref>ابن جوزی، ج۳، ص۳۲۳؛ سیوطی، ج۳، ص۲۶۲-۲۶۴.</ref>. اما در سبب آن این احتمال مطرح شده که افراد متعدد با مقادیر متفاوت (نصف صاع، یک صاع و دو صاع) [[صدقه]] پرداخته و همگی مورد [[تمسخر]] قرار گرفته‌اند.<ref>ابن حجر، ج۷، ص۲۳۳.</ref><ref>[[محمد غفوری|غفوری، محمد]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوعقیل بلوی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۴۴۸.</ref>
بیشتر [[مفسران]] بر آن‌اند که چون [[آیه]] {{متن قرآن|وَمِنْهُمْ مَنْ عَاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتَانَا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ}}<ref>«و از ایشان کسانی هستند که با خداوند پیمان بستند که اگر از بخشش خود به ما ارزانی دارد ما بی‌چون و چرا زکات خواهیم داد و بی‌گمان از شایستگان خواهیم بود» سوره توبه، آیه ۷۵.</ref> نازل شد، ابوعقیل، یک صاع (پنج رطل = هر رطل ۴۸۰ [[درهم]]) یا نصف صاع خرما آورد. گروهی از [[منافقان]]، [[صدقه]] او را به [[تمسخر]] گرفتند و گفتند: خدا و رسولش از یک صاع بی نیازند. در پی آن، آیه ۷۹ [[سوره توبه]] {{متن قرآن|الَّذِينَ يَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فِي الصَّدَقَاتِ وَالَّذِينَ لَا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ فَيَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ}}<ref>«آنان که به مؤمنان داوطلب دادن صدقه‌ها و به کسانی که جز توان (اندک) خود چیزی (برای دادن صدقه) نمی‌یابند طعنه می‌زنند و آنان را به ریشخند می‌گیرند، خداوند به ریشخندشان می‌گیرد و عذابی دردناک خواهند داشت» سوره توبه، آیه ۷۹.</ref> نازل شد<ref>بخاری، ج۵، ص۲۰۵؛ ابن هشام، ج۴، ص۹۷۸؛ قرطبی، ج۸، ص۲۱۵؛ ابن کثیر، تفسیر، ج۲، ص۳۹۰.</ref>. گرچه افراد دیگری نیز مصداق آیه ذکر شده‌اند<ref>ابن جوزی، ج۳، ص۳۲۳؛ سیوطی، ج۳، ص۲۶۲-۲۶۴.</ref>. اما در سبب آن این احتمال مطرح شده که افراد متعدد با مقادیر متفاوت (نصف صاع، یک صاع و دو صاع) [[صدقه]] پرداخته و همگی مورد [[تمسخر]] قرار گرفته‌اند.<ref>ابن حجر، ج۷، ص۲۳۳.</ref><ref>[[محمد غفوری|غفوری، محمد]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوعقیل بلوی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۴۴۸.</ref>

نسخهٔ ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۳۶

ابوعقیل بلوی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابوعقیل بلوی در تراجم و رجال - ابوعقیل بلوی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

ابوعقیل عبدالرحمان بن عبدالله بن ثعلبة بن بیجان[۱] از بنو أنیف هم‌پیمان بنی جَحجَبی[۲] تیره‌ای از بنوعمرو بن عوف (از قبیلة اوس) بود [۳]. از این رو، از بزرگان انصار خوانده شده است[۴].

وی به سبب انتسابش به بلی بن عمرو بن الحاف بن قضاعه و جد دیگرش أراشة بن عامر، به بلوی[۵]، قضاعی[۶]، أراشی و أنیفی[۷] شهرت یافت. نام ابوعقیل پیش از اسلام عبدالعزی بود که رسول خدا (ص) آن را به عبدالرحمان - عدو الأوثان (دشمن بتان) - تغییر داد[۸]. تکرار واژه "عدو الاوثان" در کنار تغییر نام وی به گونه‌ای است که آن را به عنوان یک مشخصه برای ابوعقیل درآورده و گاه تصور می‌شود لقب اوست[۹]. پسر عمویش عبدالرحمان بن عدیس بلوی، از شرکت کنندگان در بیعت رضوان و از رهبران قیام بر ضد عثمان[۱۰] هم نام اوست و ممکن است اخباری از آنان با هم درآمیخته شده باشد. همچنین فرد دیگری به نام عبدالرحمان بن سیحان (سیجان / بیجان) بن أرطاة جسری هم پیمان بنی امیه وجود داشت[۱۱] که گاه نسب بلوی با وی خلط شده است[۱۲].

ابوعقیل در همه جنگ‌های پیامبر خدا (ص)، از جمله بدر، أحد و خندق شرکت داشت[۱۳]. با اینکه به گفته ابن حجر[۱۴]، ابن اسحاق، بلوی را در شمار شهدای بدر آورده بود، ولی ابوعقیل در سال دوازده در جنگ یمامه(بر ضد مسیلمه کذاب) نیز شرکت جست. تیری از سوی دشمن بر سینه وی فرونشست و نخستین مجروح آن نبرد بود. پس از اصابت تیر، خود را به کناری کشید، تیر را بیرون آورد، ولی به سبب شدت جراحت، توان مبارزه نداشت. در پایان جنگ با اینکه مسلمانان شکست خورده بودند، به پا خاست و با شمشیر به مبارزه پرداخت. وی در حالی که چهارده زخم برداشته بود، دست چپش از آرنج قطع شد و به حال اغما روی زمین افتاد. وقتی مسیلمه کشته شد، او هنوز رمقی داشت. صدایش زده، خبر کشته شدن مسیلمه را دادند و او در حالی که سپاس خدا می‌گفت، جان داد [۱۵]. خلیفة بن خیاط[۱۶] جنگ یمامه و کشته شدن ابوعقیل را در سال یازده هجری آورده است.

بیشتر مفسران بر آن‌اند که چون آیه ﴿وَمِنْهُمْ مَنْ عَاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتَانَا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ﴾[۱۷] نازل شد، ابوعقیل، یک صاع (پنج رطل = هر رطل ۴۸۰ درهم) یا نصف صاع خرما آورد. گروهی از منافقان، صدقه او را به تمسخر گرفتند و گفتند: خدا و رسولش از یک صاع بی نیازند. در پی آن، آیه ۷۹ سوره توبه ﴿الَّذِينَ يَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فِي الصَّدَقَاتِ وَالَّذِينَ لَا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ فَيَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ﴾[۱۸] نازل شد[۱۹]. گرچه افراد دیگری نیز مصداق آیه ذکر شده‌اند[۲۰]. اما در سبب آن این احتمال مطرح شده که افراد متعدد با مقادیر متفاوت (نصف صاع، یک صاع و دو صاع) صدقه پرداخته و همگی مورد تمسخر قرار گرفته‌اند.[۲۱][۲۲]

منابع

  1. غفوری، محمد، مقاله «ابوعقیل بلوی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱

پانویس

  1. ↑ ابن حزم، ص۴۴۲.
  2. ↑ ابن هشام، ج۲، ص۵۱۱؛ ابن اثیر، ج۳، ص۴۸۰.
  3. ↑ ابن عبدالبر، ج۲، ص۸۳۸.
  4. ↑ ذهبی، ج۳، ص۷۲.
  5. ↑ سمعانی، ج۱، ص۳۹۵.
  6. ↑ ابن کثیر، السیرة النبویه، ج۲، ص۵۰۱.
  7. ↑ ابن سعد، ج۳، ص۴۷۳.
  8. ↑ ابن سعد، ج۳، ص۴۷۳.
  9. ↑ واقدی، ج۱، ص۱۶۱؛ بلاذری، ج۱، ص۱۱۰.
  10. ↑ طبری، ج۳، ص۳۸۵-۴۴۰؛ ابن حزم، ص۴۴۳.
  11. ↑ ابن عساکر، ج۳۴، ص۱۷۸.
  12. ↑ ابن اثیر، ج۳، ص۳۰۰؛ ابن حجر، ج۴، ص۲۴۶ و ۲۶۶.
  13. ↑ ابن سعد، ج۳، ص۴۷۲.
  14. ↑ ابن حجر، ج۷، ص۲۳۴.
  15. ↑ ابن سعد، ج۳، ص۴۷۳-۴۷۵؛ ذهبی، ج۳، ص۷۲.
  16. ↑ خلیفه بن خیاط، ص۷۴.
  17. ↑ «و از ایشان کسانی هستند که با خداوند پیمان بستند که اگر از بخشش خود به ما ارزانی دارد ما بی‌چون و چرا زکات خواهیم داد و بی‌گمان از شایستگان خواهیم بود» سوره توبه، آیه ۷۵.
  18. ↑ «آنان که به مؤمنان داوطلب دادن صدقه‌ها و به کسانی که جز توان (اندک) خود چیزی (برای دادن صدقه) نمی‌یابند طعنه می‌زنند و آنان را به ریشخند می‌گیرند، خداوند به ریشخندشان می‌گیرد و عذابی دردناک خواهند داشت» سوره توبه، آیه ۷۹.
  19. ↑ بخاری، ج۵، ص۲۰۵؛ ابن هشام، ج۴، ص۹۷۸؛ قرطبی، ج۸، ص۲۱۵؛ ابن کثیر، تفسیر، ج۲، ص۳۹۰.
  20. ↑ ابن جوزی، ج۳، ص۳۲۳؛ سیوطی، ج۳، ص۲۶۲-۲۶۴.
  21. ↑ ابن حجر، ج۷، ص۲۳۳.
  22. ↑ غفوری، محمد، مقاله «ابوعقیل بلوی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۴۴۸.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=ابوعقیل_بلوی&oldid=1094165»