اطعام در فقه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '</div> <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">' به '</div>') |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = اطعام | |||
| عنوان مدخل = [[اطعام]] | |||
| مداخل مرتبط = [[اطعام در قرآن]] - [[اطعام در جامعه‌شناسی اسلامی]]- [[اطعام در فقه اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[اطعام]] به لحاظ [[حکم]] بر دو گونه است: | [[اطعام]] به لحاظ [[حکم]] بر دو گونه است: | ||
#'''[[اطعام]] [[واجب]]:''' | # '''[[اطعام]] [[واجب]]:''' | ||
##اطعام [[فقرا]] در کفّارات: کفّاره چهار گونه است: مرتّبه، مانند کفّاره ظهار، مخیّره، مانند کفّاره شکستن [[عهد]]، مرکب از مخیّره و مرتّبه، مانند کفّاره ایلاء و حنث قسم و جمع، مانند کفّاره [[قتل]] عمدی [[مؤمن]]. اطعام فقرا به [[جهت]] کفّاره [[خصال]] کفّاره واجب است، لکن [[وجوب]] آن در قسم اول، پس از [[ناتوانی]] از گرفتن [[روزه]] در قسم دوم و سوم، تخییری تخییری) و در قسم چهارم، تعیینی است. <ref>جواهر الکلام، ج۳۳، ص:۱۶۹ ـ ۱۷۸</ref> | ## اطعام [[فقرا]] در کفّارات: کفّاره چهار گونه است: مرتّبه، مانند کفّاره ظهار، مخیّره، مانند کفّاره شکستن [[عهد]]، مرکب از مخیّره و مرتّبه، مانند کفّاره ایلاء و حنث قسم و جمع، مانند کفّاره [[قتل]] عمدی [[مؤمن]]. اطعام فقرا به [[جهت]] کفّاره [[خصال]] کفّاره واجب است، لکن [[وجوب]] آن در قسم اول، پس از [[ناتوانی]] از گرفتن [[روزه]] در قسم دوم و سوم، تخییری تخییری) و در قسم چهارم، تعیینی است. <ref>جواهر الکلام، ج۳۳، ص:۱۶۹ ـ ۱۷۸</ref> | ||
##اطعام [[همسر]]: اطعام همسر به اندازه بر طرف شدن نیاز او بر شوهر واجب است. مقدار و کیفیّت آن بستگی به [[شئون]] [[خانوادگی]] و موقعیّت [[اجتماعی]] [[زن]] دارد. <ref>جواهر الکلام، ج۳۱، ص:۳۳۱</ref> | ## اطعام [[همسر]]: اطعام همسر به اندازه بر طرف شدن نیاز او بر شوهر واجب است. مقدار و کیفیّت آن بستگی به [[شئون]] [[خانوادگی]] و موقعیّت [[اجتماعی]] [[زن]] دارد. <ref>جواهر الکلام، ج۳۱، ص:۳۳۱</ref> | ||
##اطعام[[اسیر]]: اطعام اسیر، هرچند [[تصمیم]] بر کشتن او باشد واجب است. <ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص: ۱۳۰ ـ ۱۳۱</ref> | ## اطعام[[اسیر]]: اطعام اسیر، هرچند [[تصمیم]] بر کشتن او باشد واجب است. <ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص: ۱۳۰ ـ ۱۳۱</ref> | ||
##اطعام مضطرّ: اطعام کسی که بر اثر [[گرسنگی]]، [[بیم]] تلف شدن او یا از کار افتادن عضوی یا یکی از قوای بدنیاش، مانند [[بینایی]] و [[شنوایی]] میرود، واجب است <ref>جواهر الکلام، ج۳۶، ص:۴۳۲ ـ ۴۳۳</ref>. | ## اطعام مضطرّ: اطعام کسی که بر اثر [[گرسنگی]]، [[بیم]] تلف شدن او یا از کار افتادن عضوی یا یکی از قوای بدنیاش، مانند [[بینایی]] و [[شنوایی]] میرود، واجب است <ref>جواهر الکلام، ج۳۶، ص:۴۳۲ ـ ۴۳۳</ref>. | ||
#'''اطعام [[مستحب]]:''' اطعام مؤمن؛ <ref>وسائل الشیعة، ج۲۴، ص:۳۰۶</ref> اطعام بازماندگان میّت تا سه [[روز]]؛ <ref>جواهر الکلام، ج۴، ص:۳۲۸</ref> اطعام در ولادت، [[ختنه]] و [[عروسی]] فرزند <ref>العروة الوثقی، ج۲، ص:۷۹۸</ref> و نیز هنگام [[عقیقه]] کردن برای او به ده نفر مؤمن یا بیشتر؛ <ref>جواهر الکلام، ج۳۱، ص:۲۷۱</ref> اطعام گوشت [[قربانی]] به فقرا<ref>جواهر الکلام، ج۱۹، ص:۱۵۷</ref>؛ اطعام بعد از ساختن یا خریدن [[منزل]]؛ پس از بازگشت از [[مکّه]] <ref>العروة الوثقی، ج۲، ص:۷۹۸</ref> و اطعام برده به شیرینی پس از خریدن او. <ref>جواهر الکلام، ج۲۴، ص:۱۷۰</ref> | # '''اطعام [[مستحب]]:''' اطعام مؤمن؛ <ref>وسائل الشیعة، ج۲۴، ص:۳۰۶</ref> اطعام بازماندگان میّت تا سه [[روز]]؛ <ref>جواهر الکلام، ج۴، ص:۳۲۸</ref> اطعام در ولادت، [[ختنه]] و [[عروسی]] فرزند <ref>العروة الوثقی، ج۲، ص:۷۹۸</ref> و نیز هنگام [[عقیقه]] کردن برای او به ده نفر مؤمن یا بیشتر؛ <ref>جواهر الکلام، ج۳۱، ص:۲۷۱</ref> اطعام گوشت [[قربانی]] به فقرا<ref>جواهر الکلام، ج۱۹، ص:۱۵۷</ref>؛ اطعام بعد از ساختن یا خریدن [[منزل]]؛ پس از بازگشت از [[مکّه]] <ref>العروة الوثقی، ج۲، ص:۷۹۸</ref> و اطعام برده به شیرینی پس از خریدن او. <ref>جواهر الکلام، ج۲۴، ص:۱۷۰</ref> | ||
==اطعام غذای [[نجس]]== | == اطعام غذای [[نجس]] == | ||
اطعام غذای نجس به افراد بالغ [[حرام]] است؛ <ref>التنقیح (الطهارة)، ج۲، ص:۳۳۳</ref> لکن [[حرمت]] آن نسبت به اطفال ـ در صورت نداشتن ضرر ـ محل بحث است. برخی تصریح به عدم حرمت کردهاند. <ref>العروة الوثقی، ج۱، ص:۹۲ ـ ۹۳</ref> اطعام غذای نجس به حیوانات جایز است. <ref>التنقیح (الطهارة)، ج۱، ص:۳۳۱</ref> | اطعام غذای نجس به افراد بالغ [[حرام]] است؛ <ref>التنقیح (الطهارة)، ج۲، ص:۳۳۳</ref> لکن [[حرمت]] آن نسبت به اطفال ـ در صورت نداشتن ضرر ـ محل بحث است. برخی تصریح به عدم حرمت کردهاند. <ref>العروة الوثقی، ج۱، ص:۹۲ ـ ۹۳</ref> اطعام غذای نجس به حیوانات جایز است. <ref>التنقیح (الطهارة)، ج۱، ص:۳۳۱</ref> | ||
==[[اطعام]] طعام غصبی== | == [[اطعام]] طعام غصبی == | ||
اگر [[غاصب]]، غذای غصبی را به [[مالک]] آن ـ بدون آنکه [[آگاه]] باشد ـ اطعام کند، ضامن آن است و باید قیمت آن را به صاحبش بپردازد <ref>جواهر الکلام، ج۳۷، ص:۱۴۲</ref> و اگر به دیگری اطعام کند، مالک میتواند غرامت آن را از هر یک از غاصب و خورنده بگیرد. اگر از غاصب بگیرد، او [[حقّ]] [[رجوع]] به خورنده ندارد، امّا اگر از خورنده بگیرد، وی در صورت [[آگاهی]] نداشن از [[غصب]]، میتواند به غاصب مراجعه کرده، غرامت پرداختی را از او بگیرد <ref>جواهر الکلام، ج۳۷، ص: ۱۴۵.</ref> | اگر [[غاصب]]، غذای غصبی را به [[مالک]] آن ـ بدون آنکه [[آگاه]] باشد ـ اطعام کند، ضامن آن است و باید قیمت آن را به صاحبش بپردازد <ref>جواهر الکلام، ج۳۷، ص:۱۴۲</ref> و اگر به دیگری اطعام کند، مالک میتواند غرامت آن را از هر یک از غاصب و خورنده بگیرد. اگر از غاصب بگیرد، او [[حقّ]] [[رجوع]] به خورنده ندارد، امّا اگر از خورنده بگیرد، وی در صورت [[آگاهی]] نداشن از [[غصب]]، میتواند به غاصب مراجعه کرده، غرامت پرداختی را از او بگیرد <ref>جواهر الکلام، ج۳۷، ص: ۱۴۵.</ref><ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۱، صفحه ۵۸۱-۵۸۲.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۸:۰۹
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اطعام است. اطعام از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اطعام در قرآن - اطعام در جامعه‌شناسی اسلامی- اطعام در فقه اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
اطعام به لحاظ حکم بر دو گونه است:
- اطعام واجب:
- اطعام فقرا در کفّارات: کفّاره چهار گونه است: مرتّبه، مانند کفّاره ظهار، مخیّره، مانند کفّاره شکستن عهد، مرکب از مخیّره و مرتّبه، مانند کفّاره ایلاء و حنث قسم و جمع، مانند کفّاره قتل عمدی مؤمن. اطعام فقرا به جهت کفّاره خصال کفّاره واجب است، لکن وجوب آن در قسم اول، پس از ناتوانی از گرفتن روزه در قسم دوم و سوم، تخییری تخییری) و در قسم چهارم، تعیینی است. [۱]
- اطعام همسر: اطعام همسر به اندازه بر طرف شدن نیاز او بر شوهر واجب است. مقدار و کیفیّت آن بستگی به شئون خانوادگی و موقعیّت اجتماعی زن دارد. [۲]
- اطعاماسیر: اطعام اسیر، هرچند تصمیم بر کشتن او باشد واجب است. [۳]
- اطعام مضطرّ: اطعام کسی که بر اثر گرسنگی، بیم تلف شدن او یا از کار افتادن عضوی یا یکی از قوای بدنیاش، مانند بینایی و شنوایی میرود، واجب است [۴].
- اطعام مستحب: اطعام مؤمن؛ [۵] اطعام بازماندگان میّت تا سه روز؛ [۶] اطعام در ولادت، ختنه و عروسی فرزند [۷] و نیز هنگام عقیقه کردن برای او به ده نفر مؤمن یا بیشتر؛ [۸] اطعام گوشت قربانی به فقرا[۹]؛ اطعام بعد از ساختن یا خریدن منزل؛ پس از بازگشت از مکّه [۱۰] و اطعام برده به شیرینی پس از خریدن او. [۱۱]
اطعام غذای نجس
اطعام غذای نجس به افراد بالغ حرام است؛ [۱۲] لکن حرمت آن نسبت به اطفال ـ در صورت نداشتن ضرر ـ محل بحث است. برخی تصریح به عدم حرمت کردهاند. [۱۳] اطعام غذای نجس به حیوانات جایز است. [۱۴]
اطعام طعام غصبی
اگر غاصب، غذای غصبی را به مالک آن ـ بدون آنکه آگاه باشد ـ اطعام کند، ضامن آن است و باید قیمت آن را به صاحبش بپردازد [۱۵] و اگر به دیگری اطعام کند، مالک میتواند غرامت آن را از هر یک از غاصب و خورنده بگیرد. اگر از غاصب بگیرد، او حقّ رجوع به خورنده ندارد، امّا اگر از خورنده بگیرد، وی در صورت آگاهی نداشن از غصب، میتواند به غاصب مراجعه کرده، غرامت پرداختی را از او بگیرد [۱۶][۱۷]
منابع
پانویس
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۳، ص:۱۶۹ ـ ۱۷۸
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۱، ص:۳۳۱
- ↑ جواهر الکلام، ج۲۱، ص: ۱۳۰ ـ ۱۳۱
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۶، ص:۴۳۲ ـ ۴۳۳
- ↑ وسائل الشیعة، ج۲۴، ص:۳۰۶
- ↑ جواهر الکلام، ج۴، ص:۳۲۸
- ↑ العروة الوثقی، ج۲، ص:۷۹۸
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۱، ص:۲۷۱
- ↑ جواهر الکلام، ج۱۹، ص:۱۵۷
- ↑ العروة الوثقی، ج۲، ص:۷۹۸
- ↑ جواهر الکلام، ج۲۴، ص:۱۷۰
- ↑ التنقیح (الطهارة)، ج۲، ص:۳۳۳
- ↑ العروة الوثقی، ج۱، ص:۹۲ ـ ۹۳
- ↑ التنقیح (الطهارة)، ج۱، ص:۳۳۱
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۷، ص:۱۴۲
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۷، ص: ۱۴۵.
- ↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۱، صفحه ۵۸۱-۵۸۲.