براء بن معرور انصاری: تفاوت میان نسخه‌ها

 

==[[نسب]]==

==[[اسلام]] برا==

برخی اسلام براء را در [[پیمان]] عَقَبه اوّل می‌دانند و قائل‌اند که او در سال ۱۲ [[بعثت]] در [[بیعت عقبه]] حاضر بود و اسلام آورد؛ ولی مشهور آن است که براء در [[عقبه دوم]] (سال ۱۳ بعثت) به عنوان یکی از رؤسای یثربیان حاضر بود و اولین فرد از یثربیان بود که با [[پیامبر]]{{صل}} [[بیعت]] کرد<ref>السیرة النبویه، ج ۲، ص ۴۴۷؛ الطبقات، ابن‌سعد، ج ۳، ص ۴۶۴؛ انساب الاشراف، ج ۱، ص ۲۹۴.</ref>، ازاین‌رو برخی او را از حاضران در هر دو بیعت عقبه می‌دانند<ref>تاریخ الصحابه، ص ۴۲؛ الاستیعاب، ج ۱، ص ۲۳۶؛ الثقات، ج ۳، ص ۲۶.</ref>، در هر صورت مسلّم به نظر می‌رسد که اسلام براء قبل از شرکت در [[بیعت عقبه دوم]] بود، زیرا [[نقل]] است که وی وقتی در سال ۱۳ بعثت برای شرکت در [[حج]] و بیعت در [[عقبه]] از یثرب عازم [[مکه]] بود در [[راه]]، [[نماز]] را به سوی مکه خواند، در حالی که همراهانش به سمت [[بیت المقدس]] نماز گزاردند. وی هنگامی که به مکه آمد از طریق [[عباس]] [[عموی پیامبر]] با آن [[حضرت]] آشنا شد<ref>اسد الغابه، ج ۱، ص ۳۶۵.</ref> و از [[درستی]] عمل خود از [[رسول اللّه]]{{صل}} پرسید، پس پیامبر او را از نماز گزاردن به سوی [[کعبه]] منع کرد<ref> السیرة النبویه، ج ۲، ص ۴۴۰؛ اسد الغابه، ج ۱، ص ۳۶۵؛ الثقات، ج ۱، ص ۱۰۸.</ref>. در این بیعت وقتی یثربیان حاضر در حج سال ۱۳ شبانه در کنار جمره عَقَبَه [[اجتماع]] کردند پس از [[عباس بن عبدالمطلب]] [[براء بن معرور]] نخستین سخنران در جمع یثربیان بود و [[راستگویی]]، [[وفاداری]] و [[آمادگی]] خود و همراهان را برای [[فداکاری]] در [[راه]] [[رسول خدا]]{{صل}} اعلام کرد.

پس از [[سخنان پیامبر]]{{صل}} نیز [[براء]] ضمن [[اظهار ایمان]] و [[تصدیق]] آن [[حضرت]] گفت: [[سوگند]] به کسی که تو را به [[حق]] فرستاد همان‌گونه که از [[همسر]] و فرزندانمان [[دفاع]] می‌کنیم از شما دفاع خواهیم کرد. ما [[فرزندان]] [[جنگ]] و نبردیم و آن را از پدرانمان به [[ارث]] برده‌ایم<ref> السیرة النبویه، ج۲، ص ۴۴۲؛ الطبقات، ابن‌سعد، ج ۱، ص ۲۲۲.</ref>. در ادامه، [[پیامبر]] براء را به عنوان یکی از دو [[نقیب]] بنی [[سلمه]] برگزید<ref>السیرة النبویه، ج ۲، ص ۴۴۴؛ تاریخ الصحابه، ص ۴۲؛ الاستیعاب، ج ۱، ص ۲۳۶.</ref>.

براء پیش از ترک [[مکه]] به پیامبر{{صل}} [[وعده]] داد که در [[حج]] سال بعد برای [[زیارت]] آن حضرت به مکه بیاید<ref>الاستیعاب، ج ۱، ص ۲۳۷.</ref>؛ ولی وی در ماه صفر سال بعد ([[قبل از هجرت]] پیامبر{{صل}} به [[مدینه]]) درگذشت<ref> الاستیعاب، ج ۱، ص ۲۳۷.</ref> و نتوانست به وعده خود [[وفا]] کند. با توجه به [[مرگ]] زود هنگام براء مطالب چندانی در کتب [[تاریخی]] از او [[نقل]] نشده است. درباره او آمده است که هنگام مرگ ۳۱ [[مال]] خود را برای پیامبر{{صل}} [[وصیت]] کرد<ref>الطبقات، ابن سعد، ج ۳، ص ۴۶۵؛ الاستیعاب، ج ۱، ص ۲۳۶.</ref>. پیامبر{{صل}} نیز آن را به [[ورثه]] براء بازگرداند <ref>الاصابه، ج ۱، ص ۴۱۵؛ سیر اعلام النبلاء، ج ۱، ص ۲۶۸.</ref>؛ همچنین وصیت کرد که او را به سوی مکه [[دفن]] کنند<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج ۳، ص ۴۶۵؛ الثقات، ج ۱، ص ۱۳۶؛ جمهرة انساب العرب، ص ۳۵۹.</ref>، زیرا به پیامبر قول داده بود که در حج سال بعد او را زیارت کند <ref>الاستیعاب، ج ۱، ص ۲۳۷.</ref>.

او نخستین نقیب از [[نقبای دوازده‌گانه]] بود که درگذشت<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج ۳، ص ۴۶۶.</ref>. پیامبر پس از ورود به مدینه کنار [[قبر]] او حاضر شد و بر او [[نماز]] گزارد<ref>تاریخ دمشق، ج ۵۶، ص ۱۹؛ الاستیعاب، ج ۱، ص ۲۳۷.</ref> و برایش [[دعا]] کرد <ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج ۳، ص ۴۶۵.</ref>. گفته‌اند که پس از [[تغییر قبله]] به سوی [[مکه]]، [[پیامبر]] بار دیگر بر او نماز خواند. برخی این نماز را مجرد دعا می‌دانند<ref>اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۵۵۴.</ref>. [[شیخ صدوق]] سه [[سنت]] از سنت‌های [[اسلام]] را به [[براء]] نسبت می‌دهد که عبارت است از: [[طهارت]] و استنجا با آب، نماز گزاردن به سوی مکه و [[وصیّت]] کردن ۳۱ [[دارایی]].<ref> الخصال، ص ۱۹۲.</ref>.<ref>[[سید علی خیرخواه علوی|خیرخواه علوی، سید علی]]، [[براء بن معرور انصاری (مقاله)|مقاله «براء بن معرور انصاری»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵.</ref>.

==[[همسران]] و [[فرزندان]] برا==

حُمَیمه دختر صَیْفی بن صخر از همسران براء است که پس از اسلام براء او نیز اسلام آورد و با پیامبر{{صل}} [[بیعت]] کرد. از [[هند]] [[همسر]] [[جابر]] بن عَتیک، [[رباب]] [[مادر]] [[سعد بن معاذ]]<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج ۳، ص ۴۶۴؛ ج ۸، ص ۲۹۶؛ اسدالغابه، ج ۷، ص ۷۳.</ref>، ظبیّه همسر ابی قَتادَه که پیامبر{{صل}} به او [[تسبیح]] [[جهاد]] را آموخت<ref> الاصابه، ج ۸، ص ۲۲۵.</ref>، سُلافه، مبشّر<ref>اسدالغابه، ج ۵، ص ۵۳؛ الطبقات، ابن‌سعد، ج ۸، ص ۲۹۶.</ref> یا ام‌مبشّر<ref>الطبقات، ابن‌خیاط، ص ۶۲۴.</ref> همسر [[زید بن حارثه]]<ref>اسد الغابه، ج ۷، ص ۳۸۱.</ref> به عنوان فرزندان براء و حُمیمه یاد کرده‌اند<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج ۸، ص ۲۹۶.</ref>. همسر دیگر براء خُلیسه<ref>الاصابه، ج ۸، ص ۱۰۷.</ref> دختر [[قیس بن ثابت]] از [[قبیله]] [[بنی‌اشجع]] است که بِشر بن براء از همین همسر است. بِشر از [[صحابه پیامبر]]{{صل}} بود که در [[عقبه دوم]] و [[بدر]] حضور داشت<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج ۸، ص ۲۹۶.</ref> و به همراه پیامبر{{صل}} از گوشت [[مسموم]] گوسفند [[زن]] [[یهودی]] در [[خیبر]] به [[سال هفتم هجری]] خورد و به [[شهادت]] رسید<ref>جمهرة انساب العرب، ص ۳۵۹؛ تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۵۷؛ تاریخ ابن‌خیاط، ص ۵۰.</ref>.<ref>[[سید علی خیرخواه علوی|خیرخواه علوی، سید علی]]، [[براء بن معرور انصاری (مقاله)|مقاله «براء بن معرور انصاری»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵.</ref>.

==برا در [[قرآن]]==

برخی قائل‌اند که وقتی براء برای نخستین بار به جای استفاده از سنگ خود را با آب [[تطهیر]] و استنجا کرد [[خداوند]] در [[شأن]] او [[آیه]] {{متن قرآن|وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى يَطْهُرْنَ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ}}<ref>«و از تو درباره حیض می‌پرسند؛ بگو که آن، گونه‌ای رنج است. پس در حیض از زنان کناره گیرید و با آنان آمیزش نکنید تا پاک شوند و چون شست و شو کردند، از همان‌جا که خداوند به شما فرموده است با آنان آمیزش کنید، بی‌گمان خداوند توبه کاران و شست‌وشوکنندگان را دوست» سوره بقره، آیه ۲۲۲.</ref> را نازل کرد<ref>الخصال، ص ۱۹۲؛ الصافی، ج ۱، ص ۲۵۳.</ref> و او را از پاکیزگانِ [[محبوب]] خود خواند. ولی با توجه به اینکه این [[آیه]] [[مدنی]] است و [[براء]] پیش از حضور [[رسول خدا]]{{صل}} در [[مدینه]] درگذشته، نمی‌تواند درباره براء باشد.

همچنین آمده است که پس از [[تحول]] [[قبله مسلمانان]] به سوی [[مکه]]، گروهی از [[مسلمانان]] نزد [[پیامبر]]{{صل}} آمدند و در خصوص وضعیت [[عبادات]] مسلمانان درگذشته همچون [[براء بن معرور]] و [[اسعد بن زراره]] که به سوی [[بیت المقدس]] [[نماز]] گزارده بودند پرسیدند، پس [[خداوند]] با [[نزول آیه]] {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنْتَ عَلَيْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ يَنْقَلِبُ عَلَى عَقِبَيْهِ وَإِنْ كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ}}<ref>«و بدین گونه شما را امّتی میانه کرده‌ایم تا گواه بر مردم باشید و پیامبر بر شما گواه باشد؛ و قبله‌ای که بر سوی آن بودی بر نگرداندیم مگر بدین روی که معلوم داریم چه کسی از پیامبر پیروی می‌کند و چه کسی واپس می‌گراید ، و بی‌گمان آن جز بر آنان که خداوند رهنمونشان شد، گران بود و خداوند بر آن نیست که ایمانتان را تباه گرداند که خداوند با مردم، به راستی مهربانی است بخشاینده» سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref> [[ایمان]] و [[اعمال]] آنان را ضایع نشدنی معرفی کرد<ref>اسباب النزول، ص ۴۳.</ref>.

با توجه به حضور مؤثر براء در [[پیمان عقبه]] دوم و [[انتخاب]] وی به عنوان [[نقیب]] می‌توان تمامی آیاتی که در [[شأن]] بیعت‌کنندگان [[عقبه دوم]] نازل شده، همچون [[آیات]] {{متن قرآن|وَاذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَمِيثَاقَهُ الَّذِي وَاثَقَكُمْ بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ}}<ref>«و نعمت خداوند را به یاد آورید و (نیز) پیمانی را که استوار با شما بسته است هنگامی که گفتید: شنیدیم و گردن نهادیم؛ و از خداوند پروا کنید بی‌گمان خداوند به اندیشه‌ها داناست» سوره مائده، آیه ۷.</ref>.<ref>مجمع البیان، ج ۳، ص ۲۶۰؛ روح المعانی، مج ۴، ج ۵، ص ۱۲۱.</ref>؛ {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَانُوا عَاهَدُوا اللَّهَ مِنْ قَبْلُ لَا يُوَلُّونَ الْأَدْبَارَ وَكَانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْئُولًا}}<ref>«و بی‌گمان اینان پیش‌تر با خداوند پیمان بسته بودند که (در جنگ به دشمن) پشت نکنند و پیمان خداوند بازخواست می‌گردد» سوره احزاب، آیه ۱۵.</ref>؛<ref>مجمع البیان، ج ۳، ص ۴۱۷؛ زاد المسیر، ج ۲، ص ۳۶۲.</ref>؛ {{متن قرآن|وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ}}<ref>«و خداوند از نخستین پیش‌آهنگان مهاجران و انصار و کسانی که به نیکی از آنان پیروی کرده‌اند خشنود است و آنها نیز از وی خشنودند و او برای آنان بوستان‌هایی فراهم آورده که جویبارها در بن آنها روان است، هماره در آن جاودانند، رستگاری سترگ، این است» سوره توبه، آیه ۱۰۰.</ref>؛<ref>جوامع الجامع، ج ۱، ص ۵۵۴؛ تفسیر بیضاوی، ج ۲، ص ۳۰۴.</ref>؛{{متن قرآن|وَإِذْ يَمْكُرُ بِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِيُثْبِتُوكَ أَوْ يَقْتُلُوكَ أَوْ يُخْرِجُوكَ وَيَمْكُرُونَ وَيَمْكُرُ اللَّهُ وَاللَّهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که کافران با تو نیرنگ می‌باختند تا تو را بازداشت کنند یا بکشند یا بیرون رانند، آنان نیرنگ می‌باختند و خداوند تدبیر می‌کرد و خداوند بهترین تدبیر کنندگان است» سوره انفال، آیه ۳۰.</ref>؛<ref>تفسیر قمی، ج ۱، ص ۲۷۲.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَيْعِكُمُ الَّذِي بَايَعْتُمْ بِهِ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ}}<ref>«همانا خداوند از مؤمنان، خودشان و دارایی‌هاشان را خریده است در برابر اینکه بهشت از آن آنها باشد؛ در راه خداوند کارزار می‌کنند، می‌کشند و کشته می‌شوند بنا به وعده‌ای راستین که بر عهده او در تورات و انجیل و قرآن است و وفادارتر از خداوند به پیمان خویش کیست؟ پس به داد و ستدی که کرده‌اید شاد باشید و آن است که رستگاری سترگ است» سوره توبه، آیه ۱۱۱.</ref>؛<ref>تفسیر قرطبی، ج ۸، ص ۱۶۹؛ تفسیر ثعالبی، ج ۲، ص ۷۵.</ref> و {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا أَنْصَارَ اللَّهِ كَمَا قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ لِلْحَوَارِيِّينَ مَنْ أَنْصَارِي إِلَى اللَّهِ قَالَ الْحَوَارِيُّونَ نَحْنُ أَنْصَارُ اللَّهِ فَآمَنَتْ طَائِفَةٌ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَكَفَرَتْ طَائِفَةٌ فَأَيَّدْنَا الَّذِينَ آمَنُوا عَلَى عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظَاهِرِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! یاوران (دین) خدا باشید چنان که عیسی پسر مریم به حواریان گفت: چه کسانی در راه خداوند یاوران من خواهند بود؟ حواریان گفتند: ما یاوران (دین) خداوندیم و دسته‌ای از بنی اسرائیل ایمان آوردند و دسته‌ای کافر شدند و ما مؤمنان را در برابر دشمنانشان نیرومند کردیم و پیروز شدند» سوره صف، آیه ۱۴.</ref>، <ref>تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص ۵۸.</ref> را در شأن براء نیز دانست.<ref>[[سید علی خیرخواه علوی|خیرخواه علوی، سید علی]]، [[براء بن معرور انصاری (مقاله)|مقاله «براء بن معرور انصاری»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵.</ref>.

==منابع==

 

==پانویس==