زکات: تفاوت میان نسخه‌ها

'''زکات:''' یکی از [[احکام]] [[اقتصادی]] [[اسلام]] است. مالیاتی است که به صورت درصد معیّنی از برخی [[اموال]] و درآمدهای [[مسلمانان]] گرفته می‌شود و به [[مصرف]] [[نیازمندان]]، کارهای عام المنفعه، [[فقرا]] و درماندگان و بدهکاران و آزاد کردن بردگان می‌رسد. زکات، از دامدارانی که گوسفند، گاو و شتر دارند و کشاورزانی که گندم، جو، خرما و کشمش دارند و یا آنان که ثروتشان طلا و نقره است، گرفته می‌شود. هر یک از این نُه چیز، اندازه‌ای دارد که به آن "نصاب" گفته می‌شود و شرایط دیگری هم دارد. زکات، یکی از منابع درآمد عمومی [[حکومت اسلامی]] و از پشتوانه‌های [[مالی]] [[زمامدار]] [[مسلمین]] محسوب می‌شود و "[[بیت المال]]" است. [[قانون]] زکات، در سال دوّم [[هجرت]]، از سوی [[خداوند]] قرار داده شد و کسانی از سوی [[پیامبر اسلام]]، به عنوان [[مأمور]] دریافت و جمع‌آوری زکات، به اطراف اعزام می‌شدند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۱۰۸.</ref>.

زکات در لغت به‌معنای رشد، نمو و زیادی یا [[طهارت]] و [[پاک]] کردن آمده است. این واژه در [[نهج البلاغه]] گاهی به‌معنای [[پاکی]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸۳</ref> و گاهی به‌معنای فزونی به‌کار رفته است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۴۷</ref>. استعمال زکات هم به‌معنای شرعی آن<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۱۰</ref> و هم به‌معنای عام در [[نهج البلاغه]] بیان شده است<ref>نهج البلاغه، حکمت ‌های ۱۳۶ و ۲۱۱</ref>. آنچه مسلّم است این‌که [[تشریع]] زکات و [[وجوب]] آن در [[مدینه]] اتفاق افتاده است. بنابراین زکات در [[صدر اسلام]] به ‌همان معنای لغوی آن به‌کار می‌رفته است. از این‌رو به [[صدقه]] مستحبی نیز زکات اطلاق می‌شود، زیرا زکات یکی از مصادیق [[صدقه]] به‌شمار می‌رود و [[صدقه]] پاک‌کننده است و زکات هم از [[تزکیه]] به‌معنای [[پاک]] کردن آمده است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 440.</ref>.

در اهمیت زکات همین بس که یکی از [[ارکان اسلام]] به‌شمار آمده و در کنار [[نماز]] و [[امر به معروف و نهی از منکر]] از جمله ویژگی‌های [[صالحان]] در زمان حکومتشان بیان شده است<ref>{{متن قرآن|الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الأُمُورِ }}؛ سوره حج، آیه ۴۱</ref>. واژه زکات و مشتقات آن ۵۹ بار در [[قرآن کریم]] به‌کار رفته‌اند که ۲۷ بار آن به‌همراه [[نماز]] آمده است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 440-441.</ref>.

میرزا [[حبیب الله خویی]] در شرح خود بر [[نهج البلاغه]] با توجه به روایتی از [[امام رضا]] {{ع}} زکات را موجب [[گشایش]] روزی [[مستمندان]] می‌داند. نظیر این بیان در عبارات [[نهج البلاغه]] نیز وجود دارد. [[حضرت]] ضمن بیان یکی از مصارف زکات<ref>صدقات فقط در موارد هشت‌گانه زیر به [[مصرف]] می‌رسد: ۱- [[فقرا]]؛ ۲مساکین؛ ۳- متصدیان [[اداره]] صدقات و مأموران جمع‌آوری زکات؛ ۴- افرادی که به وسیله کمک‌های [[مالی]]، تمایل بیشتری به [[اسلام]] پیدا می‌کنند و [[تألیف قلوب]] در آن‌ها به وجود می‌آید؛ ۵- کسانی که برده هستند و برای [[آزادی]] ان‌ها از زکات استفاده می‌شود؛ ۶- بده‌کاران؛ ۷- هر امری که رضای [[خداوند]] در آن باشد؛ ۸- افرادی که در [[راه خدا]] مانده‌اند و درمانده شده‌اند.</ref>، آن را وسیله‌ای برای رفع [[نیازمندی]] [[فقرا]] و [[مستمندان]] می‌داند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲</ref>. بنابراین می‌توان گفت زکات ابتکار [[اسلام]] در جهت [[رفع اختلاف]] طبقاتی و از بین بردن [[فقر]] است. با توجه به عبارات [[حضرت]] در این خصوص، می‌توان نتیجه گرفت که در زکات، افزون بر جنبه فردی، به بعد [[اجتماعی]] و [[اقتصادی]] آن نیز توجه شده است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 441.</ref>.

[[امام علی]] {{ع}} با توجه به اهمیت و نقش زکات به عنوان [[فریضه الهی]] در [[زندگی]] فردی و [[اجتماعی]] برای هر یک از زکات‌دهنده و [[کارگزاران زکات]]، [[آداب]] و وظایفی، را بیان می‌فرماید:

در پایان، [[حضرت]] رعایت این [[آداب]] و [[وظایف]] را مایه بزرگی اجر و [[پاداش]] و سبب رشد و [[هدایت]] می‌دانند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 443.</ref>.