جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵، قسمت دوم
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
شرح در لغت بهمعنای بیان مطلبی با جزئیات، توصیف مطلب و نیز بسط و توضیح سخن مشکل و پیچیده است. این شیوه [[علمی]] از دیرباز در میان [[دانشمندان]] متداول بود. اما در [[عصر ظهور]] [[اسلام]]، پس از [[نزول قرآن]] و در پی نخستین تجربیات [[تفسیری]]، شرحنویسی پا به عرصه مباحث [[علمی]] گذاشت. [[مسلمانان]] [[صدر اسلام]] در محضر [[پیامبر]] مینشستند و از شرح [[آیات]] جویا میشدند و از [[تبیین]] [[پیامبر اکرم]] بهره میبردند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۴۹۱.</ref>. | شرح در لغت بهمعنای بیان مطلبی با جزئیات، توصیف مطلب و نیز بسط و توضیح سخن مشکل و پیچیده است. این شیوه [[علمی]] از دیرباز در میان [[دانشمندان]] متداول بود. اما در [[عصر ظهور]] [[اسلام]]، پس از [[نزول قرآن]] و در پی نخستین تجربیات [[تفسیری]]، شرحنویسی پا به عرصه مباحث [[علمی]] گذاشت. [[مسلمانان]] [[صدر اسلام]] در محضر [[پیامبر]] مینشستند و از شرح [[آیات]] جویا میشدند و از [[تبیین]] [[پیامبر اکرم]] بهره میبردند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۴۹۱.</ref>. | ||
==اهداف شرح== | == اهداف شرح == | ||
شرح نویسان در شرح مطلب، اهدافی چند را دنبال میکنند: | شرح نویسان در شرح مطلب، اهدافی چند را دنبال میکنند: | ||
#توضیح عبارت متن که بیشتر در مورد متون مشکل و مغلق صورت میگیرد و به توضیح [[مشکلات]] لغات میپردازد. | # توضیح عبارت متن که بیشتر در مورد متون مشکل و مغلق صورت میگیرد و به توضیح [[مشکلات]] لغات میپردازد. | ||
#شارح در پی شرح و بسط [[هدف]] نویسنده متن بر میآید. | # شارح در پی شرح و بسط [[هدف]] نویسنده متن بر میآید. | ||
#شارح بر آثاری که نویسنده اصلی در آنها بیشتر به ارائه نظر پرداخته است. از این رو [[فهم]] مطلب برای مخاطب نیاز به بیان مقدمات و بح [[علمی]] و توجیه نظریات دارد. | # شارح بر آثاری که نویسنده اصلی در آنها بیشتر به ارائه نظر پرداخته است. از این رو [[فهم]] مطلب برای مخاطب نیاز به بیان مقدمات و بح [[علمی]] و توجیه نظریات دارد. | ||
#نقد و بررسی نظرات مؤلف اصلی. | # نقد و بررسی نظرات مؤلف اصلی. | ||
#ایجاد بستری برای بیان دیدگاههای شارح، بدون ایجاد اثری مستقل<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۴۹۱.</ref>. | # ایجاد بستری برای بیان دیدگاههای شارح، بدون ایجاد اثری مستقل<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۴۹۱.</ref>. | ||
==انواع شرح== | == انواع شرح == | ||
*شروح را به لحاظ شکل میتوان در انواع زیر جستوجو کرد: | * شروح را به لحاظ شکل میتوان در انواع زیر جستوجو کرد: | ||
#'''حاشیه تعلیق:''' شرحنویس متن اصلی را معیار قرار میدهد و هرجا متن نیاز به شرح، توضیح یا نقد داشته باشد، نظر خود را بیان میکند. | # '''حاشیه تعلیق:''' شرحنویس متن اصلی را معیار قرار میدهد و هرجا متن نیاز به شرح، توضیح یا نقد داشته باشد، نظر خود را بیان میکند. | ||
#'''شرح و بیان:''' شارح تمام متن را ذکر نمیکند، بلکه هرگاه بخشی از متن نیاز به شرح داشت، مطلب خود را بیان میکند. | # '''شرح و بیان:''' شارح تمام متن را ذکر نمیکند، بلکه هرگاه بخشی از متن نیاز به شرح داشت، مطلب خود را بیان میکند. | ||
#'''شرح "قال و اقوال":''' شارح تمام [[کلام]] اصلی متن را زیر عنوان "قال" ذکر میکند و مطلب خود را زیر عنوان "اقول" میآورد. | # '''شرح "قال و اقوال":''' شارح تمام [[کلام]] اصلی متن را زیر عنوان "قال" ذکر میکند و مطلب خود را زیر عنوان "اقول" میآورد. | ||
#'''شرح مزجی:''' شارح متن اصلی را با شرح خود ترکیب میکند و بین متن اصلی و شرح بهگونهای با ایجاد [[نشانهها]] تمییز قائل میشود، ولی متنی یکپارچه به لحاظ خوانش فراهم میآورد. | # '''شرح مزجی:''' شارح متن اصلی را با شرح خود ترکیب میکند و بین متن اصلی و شرح بهگونهای با ایجاد [[نشانهها]] تمییز قائل میشود، ولی متنی یکپارچه به لحاظ خوانش فراهم میآورد. | ||
*شروح بهلحاظ محتوا نیز به انواع زیر تقسیم میشوند: | * شروح بهلحاظ محتوا نیز به انواع زیر تقسیم میشوند: | ||
#'''شرحی توضیحی:''' شارح به توضیح عبارات و شرح [[مشکلات]] لغوی متن میپردازد. برخی نیز با [[عنایت]] به اهداف شرح به [[تبیین]] مطلب میپردازند. | # '''شرحی توضیحی:''' شارح به توضیح عبارات و شرح [[مشکلات]] لغوی متن میپردازد. برخی نیز با [[عنایت]] به اهداف شرح به [[تبیین]] مطلب میپردازند. | ||
#'''نقد و بررسی:''' شارح در پی نقد اثر [[علمی]] است، از اینرو خود باید از [[جایگاه]] ویژه [[علمی]] برخوردار باشد. شارح در این روش ابتدا مطالب متن اصلی را توضیح میدهد، سپس نظر دیگر را مورد مطلب بیان میکند و در نهایت به [[تبیین]] و توجیه نظریه خود در نقد مطلب اصلی میپردازد؛ مانند شرح اشارات [[خواجه نصیرالدین طوسی]]<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۴۹۱.</ref>. | # '''نقد و بررسی:''' شارح در پی نقد اثر [[علمی]] است، از اینرو خود باید از [[جایگاه]] ویژه [[علمی]] برخوردار باشد. شارح در این روش ابتدا مطالب متن اصلی را توضیح میدهد، سپس نظر دیگر را مورد مطلب بیان میکند و در نهایت به [[تبیین]] و توجیه نظریه خود در نقد مطلب اصلی میپردازد؛ مانند شرح اشارات [[خواجه نصیرالدین طوسی]]<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۴۹۱.</ref>. | ||
==روشهای شرح== | == روشهای شرح == | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == |