علم پیامبر به رسالت: تفاوت میان نسخه‌ها

==مقدمه==

*منظور دانستن خود [[پیامبر]] از آغاز ارتباط وحیانی است. این سخن در برابر [[کلام]] کسانی و از آن جمله برخی از [[مستشرقان]] مانند بلاشر است که با استناد به برخی [[روایات ضعیف]]<ref>این مقدمه به صورت مستقل ترجمه و نشر یافته است. ر.ک: در آستانه قرآن، ترجمه محمود رامیار.</ref> که در مقدمه خود بر ترجمه [[قرآن]] بر اساس سخن گفته این [[روایات]] معارض با [[قرآن]] می‌گوید، [[پیامبر]] در آغاز [[بعثت]] خویش به [[رسالت]] خود [[آگاه]] نبود و همین هم باعث شد که نداند و به دیگرانی مانند [[رقة بن نوفل]] مراجعه کند و از آنان در باره حالات خود بپرسد، یا انگیزه‌ای برای [[کتابت قرآن]] نداشته باشد و سال‌ها پس از حیات وی [[نگارش]] یابد. صرف نظر از نتیجه این دیدگاه، این پرسش مطرح است که آیا واقعاً [[پیامبر]] از [[رسالت]] خود از آغاز با خبر نبوده و نمی‌دانسته در چه موقعیت [[تاریخی]] و [[فرهنگی]] قرار گرفته و یا [[پیامبر]] [[آگاه]] از [[رسالت]] خود بوده و می‌دانسته که این [[وحی]] که به او می‌شود، مبنای حرکت [[هدایت]] [[مسلمانان]] قرار می‌گیرد. جدا از حیثیت خود [[وحی]] و لوازم دریافت این [[علم]]، شواهدی از [[قرآن]] دیده می‌شود که حتی در [[آیات]] سوره‌های مکی، به ویژه [[آیات]] مکی الاوائل و در سال نخست [[بعثت]]، [[پیامبر]] به عنوان [[رسول]] و منذر معرفی می‌شود و یا کلمات و بیان تعبیراتی دیده می‌شود، که خود [[شاهد]] بر [[آگاهی]] [[پیامبر]] را به [[رسالت]] و [[مسئولیت]] دشوار [[پیامبر]] را نشان می‌دهد و [[خداوند]] با تعبیرهای مختلف، مانند: [[انذار]]، [[ابلاغ]]، [[رسالت]] خبر از [[آگاهی]] [[پیامبر]] و [[مسئولیت]] وی می‌دهد.

#{{متن قرآن|رَسُولٌ مِنَ اللَّهِ يَتْلُو صُحُفًا مُطَهَّرَةً}}<ref>«(یعنی) پیامبری از سوی خداوند که برگ‌هایی پاک را بخواند،» سوره بینه، آیه ۲.</ref> {{متن قرآن|فِيهَا كُتُبٌ قَيِّمَةٌ}}<ref>«(که) در آنها نگاشته‌هایی استوار است» سوره بینه، آیه ۳.</ref>

==نکته==  

#مهم‌ترین ویژگی [[وحی نبوی]]، آنست که تنها از افق اعلی دریافت می‌گردد، توسط سروشی نیرومند [[تعلیم]] می‌یابد: «{{متن قرآن|إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى}}<ref>«آن (قرآن) جز وحیی نیست که بر او وحی می‌شود» سوره نجم، آیه ۴.</ref> {{متن قرآن|عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوَى}}<ref>«آن (فرشته) بسیار توانمند به او آموخته است» سوره نجم، آیه ۵.</ref> {{متن قرآن|ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَوَى}}<ref>«توانای خردمندی که راست ایستاد» سوره نجم، آیه ۶.</ref> {{متن قرآن|وَهُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلَى}}<ref>«و او در افق فراتر بود» سوره نجم، آیه ۷.</ref> سخن [[فرشته]] بزرگوار، [[مطاع]]، [[امین]]، نیرومند است: {{متن قرآن|إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِيمٍ}}<ref>«که این (قرآن) بازخوانده فرستاده‌ای گرامی است» سوره حاقه، آیه ۴۰.</ref> {{متن قرآن|ذِي قُوَّةٍ عِنْدَ ذِي الْعَرْشِ مَكِينٍ}}<ref>«توانمندی که نزد آن دارنده اورنگ (فرمانفرمایی جهان)، جایگاهی بلند دارد،» سوره تکویر، آیه ۲۰.</ref>. {{متن قرآن|مُطَاعٍ ثَمَّ أَمِينٍ}}<ref>«آنجا فرمانگزاری امین است؛» سوره تکویر، آیه ۲۱.</ref>

#متفاوت از نزول‌های دیگر همچون [[نزول]] [[باران]] و [[لباس]] و حدید است. از سنخ [[نزول]] سکینه {{متن قرآن|ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَى رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَأَنْزَلَ جُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا وَعَذَّبَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَذَلِكَ جَزَاءُ الْكَافِرِينَ}}<ref>«آنگاه خداوند آرامش خویش را بر پیامبر خود و بر مؤمنان فرو فرستاد و سپاهیانی را که آنان را نمی‌دیدید؛ فرود آورد و کافران را به عذاب افکند و آن، کیفر کافران است» سوره توبه، آیه ۲۶.</ref>[[روح]] {{متن قرآن|تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ}}<ref>«فرشتگان و روح (الامین) در آن، با اذن پروردگارشان برای هر کاری فرود می‌آیند» سوره قدر، آیه ۴.</ref>و [[ملائکه]] {{متن قرآن|وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که پروردگار ابراهیم، او را با کلماتی آزمود و او آنها را به انجام رسانید؛ فرمود: من تو را پیشوای مردم می‌گمارم. (ابراهیم) گفت: و از فرزندانم (چه کس را)؟ فرمود:» سوره بقره، آیه ۱۲۴.</ref>{{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّنَا نَزَّلْنَا إِلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةَ وَكَلَّمَهُمُ الْمَوْتَى وَحَشَرْنَا عَلَيْهِمْ كُلَّ شَيْءٍ قُبُلًا مَا كَانُوا لِيُؤْمِنُوا إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ يَجْهَلُونَ}}<ref>«و اگر ما فرشتگان را به سوی آنان فرو می‌فرستادیم و مردگان با ایشان سخن می‌گفتند و همه چیز را پیش روی آنان گرد می‌آوردیم سر آن نداشتند که ایمان آورند مگر آنکه خداوند بخواهد اما بیشتر آنان نادانی می‌کنند» سوره انعام، آیه ۱۱۱.</ref>{{متن قرآن|مَا نُنَزِّلُ الْمَلَائِكَةَ إِلَّا بِالْحَقِّ وَمَا كَانُوا إِذًا مُنْظَرِينَ}}<ref>«ما فرشتگان را جز به حقّ فرو نمی‌فرستیم و آنگاه (که بفرستیم) از مهلت‌یافتگان نخواهند بود» سوره حجر، آیه ۸.</ref> {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ}}<ref>«فرشتگان بر آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند، فرود می‌آیند که نهراسید و اندوهناک نباشید و شما را به بهشتی که وعده می‌دادند مژده باد!» سوره فصلت، آیه ۳۰.</ref>است که از امور [[معنوی]]، غیبی و غیر مادی است.

# [[خودآگاهی]] [[وحی]] شونده به [[حقانیت]] و صحت قطعی آن و صیانت از [[خطا]] و اشتباه است. به این معنا که می‌تواند [[هویت]] آن را دریابد. به خوبی [[درک]] کند که خاطره [[شیطانی]] نیست. آنچه به دست آورده، مبهم و غیر مفهوم نمی‌باشد و به هیچ وجه [[خطا]] و [[باطل]] در آن راه ندارد<ref>تعبیرهایی چون مبین و [[نور]] {{متن قرآن|يَا أَهْلَ الْكِتَابِ قَدْ جَاءَكُمْ رَسُولُنَا يُبَيِّنُ لَكُمْ كَثِيرًا مِمَّا كُنْتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْكِتَابِ وَيَعْفُو عَنْ كَثِيرٍ قَدْ جَاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَكِتَابٌ مُبِينٌ}} ای اهل کتاب! فرستاده ما نزد شما آمده است که بسیاری از آنچه را که از کتاب (آسمانی خود) پنهان می‌داشتید برای شما بیان می‌کند و بسیاری (از لغزش‌های شما) را می‌بخشاید؛ به راستی، روشنایی و کتابی روشن از سوی خداوند نزد شما آمده است؛سوره مائده، آیه ۱۵. {{متن قرآن|الر تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْمُبِينِ}}؛ الف، لام، را؛ این آیات کتاب روشنگر است؛ سوره یوسف، آیه ۱. [[باطل]] نبودن {{متن قرآن|لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ}} در حال و آینده آن، باطل راه ندارد، فرو فرستاده (خداوند) فرزانه ستوده‌ای است؛ سوره فصلت، آیه ۴۲. و هزل نبودن {{متن قرآن|إِنَّهُ لَقَوْلٌ فَصْلٌ}} که آن (قرآن) گفتاری جدّی و قاطع است؛ سوره طارق، آیه ۱۳. گویای این نکته است.</ref> {{متن قرآن|فَأَوْحَى إِلَى عَبْدِهِ مَا أَوْحَى}}<ref>«پس (خداوند) به بنده خود وحی کرد، آنچه وحی کرد» سوره نجم، آیه ۱۰.</ref> {{متن قرآن|مَا كَذَبَ الْفُؤَادُ مَا رَأَى}}<ref>«دل، آنچه می‌دید، دروغ نگفت،» سوره نجم، آیه ۱۱.</ref>. حتی آنچه او عرضه کرده، از چیزهایی است که تردیدناپذیر و به تعبیر خود [[قرآن]]: (لاَ رَیبَ فِیهِ) است. (این تعبیر در [[آیات]] متعددی درباره [[قرآن]] آمده است؛ ر. ک: {{متن قرآن|ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ}}<ref>«این (آن) کتاب (است که) هیچ تردیدی در آن نیست، رهنمودی برای پرهیزگاران است» سوره بقره، آیه ۲.</ref>، {{متن قرآن|وَمَا كَانَ هَذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرَى مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ الْكِتَابِ لَا رَيْبَ فِيهِ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِينَ}}<ref>«و (چنین) نیست که این قرآن را از سوی کسی بربافته باشند و جز از سوی خداوند باشد؛ بلکه هماهنگ با چیزی است که پیش از آن بوده است و بیان روشن کتاب است، در آن هیچ تردیدی نیست، از سوی پروردگار جهانیان است» سوره یونس، آیه ۳۷.</ref> {{متن قرآن|تَنْزِيلُ الْكِتَابِ لَا رَيْبَ فِيهِ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِينَ}}<ref>«فرو فرستادن این کتاب (آسمانی) که تردیدی در آن نیست از سوی پروردگار جهانیان است» سوره سجده، آیه ۲.</ref>). [[نبی]]، در تلقی [[وحی]] به گفته [[قرآن]] دریافتی فراگیر دارد، هرگز تردید نمی‌کند، دچار اشتباه نمی‌شود. از پیش خود نمی‌تواند سخن بگوید: {{متن قرآن|قُلْ مَا يَكُونُ لِي أَنْ أُبَدِّلَهُ مِنْ تِلْقَاءِ نَفْسِي إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَى إِلَيَّ}}<ref>«و چون آیات روشن ما برای آنان خوانده شود کسانی که لقای ما را امید نمی‌برند می‌گویند: قرآن دیگری جز این بیاور یا آن را دگرگون کن! بگو: مرا نسزد که از پیش خود آن را دگرگون کنم. من جز از آنچه به من وحی می‌شود پیروی نمی‌کنم؛ بی‌گمان من اگر با پروردگارم نافر» سوره یونس، آیه ۱۵.</ref> مهم‌ترین ویژگی [[وحی]]، [[خودآگاهی]] [[وحی]] شونده به [[حقانیت]] و صحت قطعی آن است. مانند [[الهامات]] نیست که دچار تردید شود.

#افزون براینکه پیش از آن چیزی نمی‌دانسته، آنچه می‌آورد، گاه خبرهای عادی نیست، که از حواس و تجربه خود استفاده کرده باشد، بلکه [[اخبار غیبی]] از گذشته و حال و [[آینده]] است: {{متن قرآن|ذَلِكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَمَا كُنْتَ لَدَيْهِمْ}}<ref>«این از خبرهای نهانی است که به تو وحی می‌کنیم و تو هنگامی که آنان تیرچه‌های (قرعه) خود را (در آب) می‌افکندند تا (بدانند) کدام، مریم را سرپرستی کند و هنگامی که با هم (در این کار) ستیزه می‌ورزیدند نزد آنان نبودی» سوره آل عمران، آیه ۴۴.</ref> {{متن قرآن|تِلْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ مَا كُنْتَ تَعْلَمُهَا أَنْتَ وَلَا قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ}}<ref>«این از خبرهای غیب است که ما به تو وحی می‌کنیم؛ تو و قومت پیش از این آنها را نمی‌دانستید پس شکیبا باش که سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است» سوره هود، آیه ۴۹.</ref>