جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵، قسمت دوم
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==منابع== +== منابع ==)) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{نبوت}} | {{نبوت}} | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = دانش تفسیر | |||
| عنوان مدخل = [[دانش تفسیر]] | |||
| مداخل مرتبط = [[دانش تفسیر در علوم قرآن]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[شیعه]] به استناد [[قرآن مجید]]، [[قول پیامبر]]{{صل}} را در [[تفسیر آیات قرآن]] [[حجّت]] می‌داند و برای اقوال دیگران حجیتی قایل نیست؛ جز این که به [[نصّ]] [[خبر متواتر]] [[ثقلین]]، قول [[اهل بیت]] [[عترت]]{{عم}} را مانند قول پیامبر{{صل}} [[حجت]] می‌داند؛ از این‌رو، در نقل و اخذ [[روایات تفسیری]]، تنها به [[روایات]] [[پیامبر]]{{صل}} و [[ائمه]]{{ع}} اکتفا کرده است. | [[شیعه]] به استناد [[قرآن مجید]]، [[قول پیامبر]] {{صل}} را در [[تفسیر آیات قرآن]] [[حجّت]] می‌داند و برای اقوال دیگران حجیتی قایل نیست؛ جز این که به [[نصّ]] [[خبر متواتر]] [[ثقلین]]، قول [[اهل بیت]] [[عترت]] {{عم}} را مانند قول پیامبر {{صل}} [[حجت]] می‌داند؛ از این‌رو، در نقل و اخذ [[روایات تفسیری]]، تنها به [[روایات]] [[پیامبر]] {{صل}} و [[ائمه]] {{ع}} اکتفا کرده است. | ||
در تشریح و تعیین طبقات [[مفسران شیعه]] شیوه‌های متفاوتی وجود داد؛ برخی همچون [[علامه طباطبایی]] مجموعه [[مفسران]] [[صحابه پیامبر]]{{صل}} و [[تابعان]] [[صحابه]] و صحابه [[امامان معصوم]]{{ع}} را در طبقه اول قرار داده، از آنان به عنوان کسانی یاد می‌کند که روایات تفسیری را از [[پیغمبر اکرم]]{{صل}} و [[ائمه]] [[اهل‌بیت]]{{عم}} فرا گرفته، در اصول خود به طور غیر مرتب ثبت کرده و به [[روایت]] آنها پرداخته‌اند؛ مانند: [[زراره]]، [[محمد بن مسلم]]، [[معروف]] و [[جریر]]. | در تشریح و تعیین طبقات [[مفسران شیعه]] شیوه‌های متفاوتی وجود داد؛ برخی همچون [[علامه طباطبایی]] مجموعه [[مفسران]] [[صحابه پیامبر]] {{صل}} و [[تابعان]] [[صحابه]] و صحابه [[امامان معصوم]] {{ع}} را در طبقه اول قرار داده، از آنان به عنوان کسانی یاد می‌کند که روایات تفسیری را از [[پیغمبر اکرم]] {{صل}} و [[ائمه]] [[اهل‌بیت]] {{عم}} فرا گرفته، در اصول خود به طور غیر مرتب ثبت کرده و به [[روایت]] آنها پرداخته‌اند؛ مانند: [[زراره]]، [[محمد بن مسلم]]، [[معروف]] و [[جریر]]. | ||
طبقه دوم را [[اهل]] تألیفات اوّلی [[تفسیر]] مانند [[فرات بن ابراهیم]]، [[ابوحمزه ثمالی]]، [[عیاشی]]، [[علی بن ابراهیم قمی]] و [[نعمانی]] (صاحب تفسیر) برمی‌شمارد که شیوه آنها مانند شیوه طبقه چهارم مفسران [[اهل سنّت]](در تقسیم‌بندی خود علامه طباطبایی) این بود که روایات مأثوره را که از طبقه اول اخذ کرده بودند، با اسناد در تألیفات خود درج و از هرگونه [[اعمال]] نظر خودداری می‌کردند. با توجه به طولانی بودن [[زمان]] دسترسی به ائمه{{ع}}، در تقسیم‌بندی [[علامه طباطبایی]] این دو طبقه تداخل دارند و فاقد ترتیب زمانی هستند. | طبقه دوم را [[اهل]] تألیفات اوّلی [[تفسیر]] مانند [[فرات بن ابراهیم]]، [[ابوحمزه ثمالی]]، [[عیاشی]]، [[علی بن ابراهیم قمی]] و [[نعمانی]] (صاحب تفسیر) برمی‌شمارد که شیوه آنها مانند شیوه طبقه چهارم مفسران [[اهل سنّت]](در تقسیم‌بندی خود علامه طباطبایی) این بود که روایات مأثوره را که از طبقه اول اخذ کرده بودند، با اسناد در تألیفات خود درج و از هرگونه [[اعمال]] نظر خودداری می‌کردند. با توجه به طولانی بودن [[زمان]] دسترسی به ائمه {{ع}}، در تقسیم‌بندی [[علامه طباطبایی]] این دو طبقه تداخل دارند و فاقد ترتیب زمانی هستند. | ||
طبقه سوم شامل ارباب [[علوم]] متفرقه است؛ مانند: [[سید مرتضی]] در [[تفسیر ادبی]] خود، [[شیخ طوسی]] در [[تفسیر کلامی]] خود به نام [[ التبیان فی تفسیر القرآن (کتاب)| التبیان فی تفسیر القرآن]] و [[صدرالمتالهین]] در [[تفاسیر]] فلسفی‌اش، [[میبدی]] و [[گنابادی]] در [[تفسیر عرفانی]] و کسانی که میان تعدادی از علوم در تفسیر خود جمع کرده‌اند؛ مثل [[طبرسی]] در [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|مجمع البیان]]. | طبقه سوم شامل ارباب [[علوم]] متفرقه است؛ مانند: [[سید مرتضی]] در [[تفسیر ادبی]] خود، [[شیخ طوسی]] در [[تفسیر کلامی]] خود به نام [[التبیان فی تفسیر القرآن (کتاب)| التبیان فی تفسیر القرآن]] و [[صدرالمتالهین]] در [[تفاسیر]] فلسفی‌اش، [[میبدی]] و [[گنابادی]] در [[تفسیر عرفانی]] و کسانی که میان تعدادی از علوم در تفسیر خود جمع کرده‌اند؛ مثل [[طبرسی]] در [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|مجمع البیان]]. | ||
اما صاحب کتاب [[مبانی و روشهای تفسیر قرآن (کتاب)|مبانی و روشهای تفسیر قرآن]] مبنایی دیگر [[برگزیده]] و علاوه بر مفسران جدید شیعه، صاحبان تفسیر در دوره‌های پیشین را در هفت طبقه جای داده است: | اما صاحب کتاب [[مبانی و روشهای تفسیر قرآن (کتاب)|مبانی و روشهای تفسیر قرآن]] مبنایی دیگر [[برگزیده]] و علاوه بر مفسران جدید شیعه، صاحبان تفسیر در دوره‌های پیشین را در هفت طبقه جای داده است: | ||
==طبقه اول== | == طبقه اول == | ||
تعدادی از [[اصحاب پیامبر اکرم]]{{صل}} که روایات تفسیری را نقل یا ضبط کرده‌اند و معروف‌ترین آنها عبارتند از: [[ابن عباس]]؛ [[ابیّ بن کعب]]؛ [[جابر بن عبدالله انصاری]]؛ [[عبدالله بن مسعود]]. | تعدادی از [[اصحاب پیامبر اکرم]] {{صل}} که روایات تفسیری را نقل یا ضبط کرده‌اند و معروف‌ترین آنها عبارتند از: [[ابن عباس]]؛ [[ابیّ بن کعب]]؛ [[جابر بن عبدالله انصاری]]؛ [[عبدالله بن مسعود]]. | ||
==طبقه دوم== | == طبقه دوم == | ||
[[مفسران]] از [[تابعان]] که برخی از آنها [[مورد اتفاق]] [[شیعه]] و [[اهل‌سنّت]] بوده و معروف‌ترین آنها [[سعید بن جبیر]]، [[یحیی بن یعمر]]، [[طاووس بن کیسان یمانی]]، [[ابوصالح میزان بصری]]، [[محمد بن سائب کلبی]]، [[جابر بن یزید جعفی]] و [[اسماعیل سدی کبیر]] هستند. | [[مفسران]] از [[تابعان]] که برخی از آنها [[مورد اتفاق]] [[شیعه]] و [[اهل‌سنّت]] بوده و معروف‌ترین آنها [[سعید بن جبیر]]، [[یحیی بن یعمر]]، [[طاووس بن کیسان یمانی]]، [[ابوصالح میزان بصری]]، [[محمد بن سائب کلبی]]، [[جابر بن یزید جعفی]] و [[اسماعیل سدی کبیر]] هستند. | ||
==طبقه سوم== | == طبقه سوم == | ||
جمعی از [[اصحاب ائمه]]{{ع}} که به [[تفسیر]] یا تألیف درباره [[علم تفسیر]] [[شهرت]] دارند. معروف‌ترین آنها [[ابوحمزه ثمالی]]، [[ابان بن تغلب]]، [[ابوبصیر یحیی بن قاسم اسدی]]، [[حصین بن مخارق]]، [[حسین بن سعید]] و [[علی بن اسباط]] هستند. | جمعی از [[اصحاب ائمه]] {{ع}} که به [[تفسیر]] یا تألیف درباره [[علم تفسیر]] [[شهرت]] دارند. معروف‌ترین آنها [[ابوحمزه ثمالی]]، [[ابان بن تغلب]]، [[ابوبصیر یحیی بن قاسم اسدی]]، [[حصین بن مخارق]]، [[حسین بن سعید]] و [[علی بن اسباط]] هستند. | ||
==طبقه چهارم== | == طبقه چهارم == | ||
مفسرانی که نزدیک به [[زمان ائمه]]{{ع}} می‌زیسته‌اند و [[احادیث مربوط به تفسیر قرآن]] را جمع‌آوری می‌کردند و تألیفاتشان نخستین [[منابع تفسیری]] شیعه شمرده می‌شود. معروف‌ترین آنها [[علی بن ابراهیم قمی]]، [[ابن‌عقده]]، [[فرات بن ابراهیم کوفی]]، [[محمد بن مسعود عیاشی]]، [[احمد بن حسن]] معروف به [[ابوالعباس مفسر]]، [[محمد بن ابراهیم نعمانی]]، [[ابومحمد جرجانی]]، [[محمد بن احمد صابونی]] و [[محمد بن حسن شیبانی]] هستند. | مفسرانی که نزدیک به [[زمان ائمه]] {{ع}} می‌زیسته‌اند و [[احادیث مربوط به تفسیر قرآن]] را جمع‌آوری می‌کردند و تألیفاتشان نخستین [[منابع تفسیری]] شیعه شمرده می‌شود. معروف‌ترین آنها [[علی بن ابراهیم قمی]]، [[ابن‌عقده]]، [[فرات بن ابراهیم کوفی]]، [[محمد بن مسعود عیاشی]]، [[احمد بن حسن]] معروف به [[ابوالعباس مفسر]]، [[محمد بن ابراهیم نعمانی]]، [[ابومحمد جرجانی]]، [[محمد بن احمد صابونی]] و [[محمد بن حسن شیبانی]] هستند. | ||
==طبقه پنجم== | == طبقه پنجم == | ||
معروف‌ترین مفسران این طبقه؛ [[شیخ مفید]]، [[ابوالقاسم مغربی]]، [[محمد بن احمد وزیر]]، شیخ رشیدالدین معروف به [[ابن‌شهرآشوب]] و [[ابوالعباس اشبیلی]] هستند. | معروف‌ترین مفسران این طبقه؛ [[شیخ مفید]]، [[ابوالقاسم مغربی]]، [[محمد بن احمد وزیر]]، شیخ رشیدالدین معروف به [[ابن‌شهرآشوب]] و [[ابوالعباس اشبیلی]] هستند. | ||
==طبقه ششم== | == طبقه ششم == | ||
مؤلّفان [[بهترین]] [[تفاسیر]] که تا امروز [[مرجع]] و منبع اصلی تفسیر شمرده می‌شوند؛ مانند: [[سید مرتضی]]، [[سید رضی]]، [[شیخ طوسی]]، [[ابوالفتوح رازی]]، [[امین‌الدین طبری]]، شیخ [[معزّالدین سمان]] و [[قطب‌الدین راوندی]]. | مؤلّفان [[بهترین]] [[تفاسیر]] که تا امروز [[مرجع]] و منبع اصلی تفسیر شمرده می‌شوند؛ مانند: [[سید مرتضی]]، [[سید رضی]]، [[شیخ طوسی]]، [[ابوالفتوح رازی]]، [[امین‌الدین طبری]]، شیخ [[معزّالدین سمان]] و [[قطب‌الدین راوندی]]. | ||
==طبقه هفتم== | == طبقه هفتم == | ||
[[فضل بن حسن طبرسی]]، [[سید | [[فضل بن حسن طبرسی]]، [[سید حیدر آملی]]، [[صدرالمتألهین شیرازی]]، [[سید هاشم بحرانی]]، [[فیض کاشانی]]، [[عبدعلی حویزی شیرازی]]، [[بهاءالدین شریف لاهیجی]]، [[سید عبدالله شُبّر]]، [[محمد رضا نضیری طوسی]]، [[ابراهیم صدر شیرازی]] و [[قاضی محمد ابراهیما]]. | ||
درباره [[آثار تفسیری]] شیعه، [[نجاشی]] نخستین کسی است که اسامی مؤلفان شیعه را ثبت کرده است. [[ابن‌ندیم]] در فهرست، نام بسیاری از [[مفسران شیعه]] را ذکر، و [[سید حسن صدر]] در [[تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام (کتاب)|تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام]] مفسران را طبقه‌بندی، و شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]] در [[الذریعة الی تصانیف الشیعه (کتاب)|الذریعة الی تصانیف الشیعه]] حدود چهارصد تفسیر از تألیفات شیعه را ثبت کرده است<ref>طباطبایی، محمد حسین، قرآن در اسلام، صفحه (۸۱-۸۵)؛ عمید زنجانی، عباسعلی، مبانی و روشهای تفسیر قرآن، صفحه (۷۸-۸۷)؛ جلالیان، حبیب الله، تاریخ تفسیر قرآن کریم، صفحه (۱۹۸-۲۰۹).</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۳۳۴۶.</ref> | درباره [[آثار تفسیری]] شیعه، [[نجاشی]] نخستین کسی است که اسامی مؤلفان شیعه را ثبت کرده است. [[ابن‌ندیم]] در فهرست، نام بسیاری از [[مفسران شیعه]] را ذکر، و [[سید حسن صدر]] در [[تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام (کتاب)|تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام]] مفسران را طبقه‌بندی، و شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]] در [[الذریعة الی تصانیف الشیعه (کتاب)|الذریعة الی تصانیف الشیعه]] حدود چهارصد تفسیر از تألیفات شیعه را ثبت کرده است<ref>طباطبایی، محمد حسین، قرآن در اسلام، صفحه (۸۱-۸۵)؛ عمید زنجانی، عباسعلی، مبانی و روشهای تفسیر قرآن، صفحه (۷۸-۸۷)؛ جلالیان، حبیب الله، تاریخ تفسیر قرآن کریم، صفحه (۱۹۸-۲۰۹).</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۳۳۴۶.</ref> | ||
| خط ۳۹: | خط ۴۳: | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:دانشمندان تفسیر قرآن]] | [[رده:دانشمندان تفسیر قرآن]] | ||