صلح حدیبیه در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

آیات {{متن قرآن|وَلَوْ قَاتَلَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوَلَّوُا الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا يَجِدُونَ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا}}<ref>«و اگر کافران با شما به جنگ برمی‌خاستند واپس می‌گریختند سپس یار و یاوری نمی‌یافتند» سوره فتح، آیه ۲۲.</ref>، {{متن قرآن|سُنَّةَ اللَّهِ الَّتِي قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلُ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا}}<ref>«بنابر سنّت خداوند که پیش‌تر هم بر گذشته است و هرگز برای سنت خداوند، دگرگونی نخواهی یافت» سوره فتح، آیه ۲۳.</ref> بر این نکته تأکید می‌ورزند که اگر در حدیبیه [[جنگی]] روی می‌داد، [[مشرکان]] به جنگ پشت کرده، می‌گریختند؛ نیز خاطرنشان می‌سازد [[شکست]] دشمن از مؤمنانِ آماده [[سنت]] تغییرناپذیر الهی است. آیه {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي كَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنْكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ عَنْهُمْ بِبَطْنِ مَكَّةَ مِنْ بَعْدِ أَنْ أَظْفَرَكُمْ عَلَيْهِمْ وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا}}<ref>«و اوست که پس از آنکه شما را بر آنان پیروز گردانید دست آنان را از شما و دست شما را از آنان در دل مکّه، کوتاه کرد و خداوند به آنچه می‌کنید بیناست» سوره فتح، آیه ۲۴.</ref> درگیر نشدن مشرکان و مؤمنان و [[پیروزی]] مسلمانان در حدیبیه را به خدا نسبت می‌دهد و آیه {{متن قرآن|هُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَالْهَدْيَ مَعْكُوفًا أَنْ يَبْلُغَ مَحِلَّهُ وَلَوْلَا رِجَالٌ مُؤْمِنُونَ وَنِسَاءٌ مُؤْمِنَاتٌ لَمْ تَعْلَمُوهُمْ أَنْ تَطَئُوهُمْ فَتُصِيبَكُمْ مِنْهُمْ مَعَرَّةٌ بِغَيْرِ عِلْمٍ لِيُدْخِلَ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ مَنْ يَشَاءُ لَوْ تَزَيَّلُوا لَعَذَّبْنَا الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا}}<ref>«آنانند که کفر ورزیدند و شما را از مسجد الحرام باز داشتند و نگذاشتند قربانی بازداشته به قربانگاه خود برسد و اگر مردان و زنان مؤمنی که آنان را نمی‌شناسید (در میان آنان) نبودند- که بیم می‌رود پایمالشان کنید و ندانسته خونبهایی از ایشان به گردن شما افتد- (فرمان حمله به مکّه را می‌دادیم) تا خداوند هر که را خواهد در بخشایش خویش درآورد؛ اگر (مؤمنان و کافران) از هم جدا می‌بودند، کافران از آنان را عذابی دردناک می‌کردیم» سوره فتح، آیه ۲۵.</ref> [[قریش]] را به [[جهت]] [[کفر]] و بازداشتن مسلمانان از ورود به [[مکّه]] [[نکوهش]] می‌کند و سرّ عدم اجازه برای جنگ را مردان و [[زنان]] باایمانی می‌داند که شما آنان را نمی‌شناسید و ممکن بود با ورود شما به [[مکه]] به آنان آسیب برسد و آیه {{متن قرآن|إِذْ جَعَلَ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الْجَاهِلِيَّةِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَى رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَأَلْزَمَهُمْ كَلِمَةَ التَّقْوَى وَكَانُوا أَحَقَّ بِهَا وَأَهْلَهَا وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا}}<ref>«(یاد کن) آنگاه را که کافران به ننگ - ننگ جاهلی- دل نهادند و خداوند، آرامش خود را بر پیامبرش و بر مؤمنان فرو فرستاد و آنان را به فرمان پرهیزگاری پایبند کرد و آنان بدان سزاوارتر و شایسته آن بودند و خداوند به هر چیزی داناست» سوره فتح، آیه ۲۶.</ref> پافشاری مشرکان بر جلوگیری از ورود مؤمنان به مکه را برخاسته از مصیبت‌های [[جاهلی]] آنان می‌داند و تأکید می‌کند در مقابل این [[تعصبات]]، خدا [[آرامش]] را بر [[رسول]] {{صل}} و مؤمنان نازل فرمود و [[روح]] [[تقوا]] را همراه آنان کرد و ایشان از هرکس دیگری به رعایت تقوا سزاوارتر بودند. عدم ورود [[پیامبر]] {{صل}} و [[مسلمانان]] در آن سال به [[مکه]] برخی را گرفتار [[شک و تردید]] کرد، از این‌رو [[خدا]] در [[آیه]] {{متن قرآن|لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُءُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ لَا تَخَافُونَ فَعَلِمَ مَا لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذَلِكَ فَتْحًا قَرِيبًا}}<ref>«خداوند، به حق رؤیای پیامبرش را راست گردانیده است؛ شما اگر خداوند بخواهد با ایمنی، در حالی که سرهای خود را تراشیده و موها را کوتاه کرده‌اید، بی‌آنکه بهراسید به مسجد الحرام وارد می‌شوید بنابراین او چیزی را می‌دانست که شما نمی‌دانید، از این رو پیش از آن پیروزی نزدیکی پدید آورد» سوره فتح، آیه ۲۷.</ref> رؤیای آن [[حضرت]] را [[صدق]] و [[حق]] می‌خواند و با تأکید، ورود آنان به [[مسجدالحرام]] را با [[امنیت]] کامل نوید می‌دهد، چنان‌که در سال هفتم این [[وعده الهی]] عملی شد. "[[فتح]] نزدیک" در این آیه [[فتح خیبر]] است که در فاصله زمانی کوتاهی بعد از [[بیعت رضوان]] رخ داد و در این [[جنگ]] بود که پیامبر {{صل}} فرمود: [[پرچم]] [[اسلام]] را به دست مردی می‌سپارم که خدا و پیامبرش را [[دوست]] دارد و او نیز [[محبوب]] خدا و پیامبر {{صل}} است؛ او کسی است که بارها به میدان می‌رود و هرگز نمی‌گریزد؛ سپس پرچم را به دست [[علی]] {{ع}} داد و بدین ترتیب او [[فاتح خیبر]] شد. <ref>التبیان، ج ۹، ص ۳۲۹؛ الصافی، ج ۵، ص ۴۳.</ref> در آیه پایانی [[سوره فتح]] اوصاف [[یاران پیامبر]] {{صل}} را برمی‌شمرد که در برابر [[کافران]] سختگیرند و با همدیگر [[مهربان]]؛ نیز [[اهل عبادت]] و [[رکوع]] و [[سجود]] و در پی [[فضل]] و [[خشنودی]] خدایند؛ علامت آنان بر اثر سجود در چهره‌هایشان است.<ref>[[علی خراسانی|خراسانی، علی]]، [[حدیبیه (مقاله)|مقاله «صلح حدیبیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۰.</ref>

== منابع ==